โรคอ้วนกับโรคหลอดเลือดหัวใจ: ความเสี่ยงที่คุณควรรู้ พร้อมแนวทางป้องกัน

โรคอ้วนไม่เพียงแต่ส่งผลต่อรูปร่างภายนอกเท่านั้น แต่ยังเป็นปัจจัยสำคัญที่นำไปสู่โรคร้ายแรงหลายชนิด โดยเฉพาะอย่างยิ่งโรคหลอดเลือดหัวใจ ซึ่งเป็นหนึ่งในสาเหตุการเสียชีวิตอันดับต้น ๆ ของประชากรทั่วโลก ในบทความนี้ เราจะพาคุณไปรู้จักความเชื่อมโยงระหว่างโรคอ้วนและภาวะหลอดเลือดหัวใจ ตลอดจนแนวทางการป้องกันที่สามารถทำได้ด้วยตัวคุณเอง

โรคอ้วน: ภัยเงียบที่สะสมโดยไม่รู้ตัว

โรคอ้วน หมายถึง ภาวะที่ร่างกายมีการสะสมไขมันมากเกินความจำเป็น จนส่งผลกระทบต่อสุขภาพและเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs) โดยดัชนีมวลกาย (BMI) ที่มากกว่า 25 จะถือว่าเข้าข่าย “น้ำหนักเกิน” และหากเกิน 30 จะเข้าสู่ระดับ “โรคอ้วน”

โรคอ้วนเกิดได้จากหลายปัจจัย เช่น

• การบริโภคอาหารที่มีพลังงานสูงเกินความต้องการ

• พฤติกรรมเนือยนิ่ง ขาดการออกกำลังกาย

• ความเครียด พักผ่อนไม่เพียงพอ

• พันธุกรรม

• ฮอร์โมนในร่างกายที่ผิดปกติ เช่น ภาวะดื้อต่ออินซูลิน

ซึ่งทั้งหมดล้วนแล้วแต่เป็นปัจจัยที่ส่งผลต่อ “หัวใจ” โดยตรง

ความเกี่ยวพันระหว่างโรคอ้วนและโรคหลอดเลือดหัวใจ

การที่ร่างกายมีไขมันส่วนเกินสะสมมาก โดยเฉพาะที่ “รอบเอว” หรือ “อวัยวะภายใน” จะทำให้ร่างกายมีภาวะอักเสบเรื้อรัง และนำไปสู่กระบวนการพยาธิสภาพของหลอดเลือดหัวใจ ได้แก่:

1. หลอดเลือดแข็งตัว (Atherosclerosis)
   ไขมันที่สะสมในหลอดเลือดจะเกาะตามผนังหลอดเลือด เกิดเป็นคราบพลัค (plaque) ทำให้เส้นเลือดตีบลงเรื่อย ๆ

2. หัวใจต้องทำงานหนักขึ้น
   เนื่องจากน้ำหนักตัวมาก หัวใจต้องสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงร่างกายมากขึ้นเรื่อย ๆ จนอาจเกิดภาวะหัวใจโต หัวใจล้มเหลว

3. ภาวะดื้อต่ออินซูลิน
   ผู้ที่เป็นโรคอ้วนจะมีภาวะดื้อต่ออินซูลินสูง ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงเรื้อรัง กระตุ้นให้เกิดโรคเบาหวาน และเร่งกระบวนการเสื่อมของหลอดเลือด

4. ไขมันในเลือดผิดปกติ
   คนอ้วนมักมีคอเลสเตอรอล LDL สูง และ HDL ต่ำ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่เร่งให้เกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ

ปัจจัยเสี่ยงร่วม: โรคเบาหวานกับโรคหัวใจ

งานวิจัยทางการแพทย์จำนวนมากพบว่า ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 มีความเสี่ยงเป็นโรคหลอดเลือดหัวใจมากกว่าคนปกติถึง 2–4 เท่า ซึ่งความเสี่ยงจะสูงขึ้นอีกหากมี “โรคอ้วน” ร่วมด้วย เพราะเบาหวานชนิดที่ 2 มักเกิดจากภาวะดื้อต่ออินซูลินอันเป็นผลจากไขมันสะสมภายในร่างกายจำนวนมาก

ปัจจัยเสี่ยงของโรคหลอดเลือดหัวใจที่เกี่ยวข้องกับโรคอ้วน

งานวิจัยยืนยัน: ปรับพฤติกรรม ลดเสี่ยงหัวใจ

แพทย์ผู้เชี่ยวชาญโรคหัวใจ “Dr. Dean Ornish” เคยทำการทดลองปรับพฤติกรรมกับผู้ป่วยโรคหัวใจ และพบว่า หากมีการควบคุมอาหารร่วมกับออกกำลังกายอย่างต่อเนื่อง หลอดเลือดที่เคยตีบตันสามารถกลับมาเปิดโล่งได้โดยไม่ต้องผ่าตัด โดยให้ผู้ป่วย:

• รับประทานอาหารที่ไขมันต่ำ (<10% ของพลังงานรวม)

• เน้นพืชผัก ธัญพืช ถั่ว ผลไม้

• ออกกำลังกายแบบแอโรบิกอย่างน้อยวันละ 30 นาที

• ฝึกโยคะ ทำสมาธิ คลายความเครียด

• เลิกบุหรี่และงดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์

แนวทางการป้องกันโรคหัวใจในผู้ป่วยอ้วน

การลดน้ำหนักแม้เพียง 5–10% ของน้ำหนักตัว จะสามารถลดความเสี่ยงโรคหลอดเลือดหัวใจได้อย่างมีนัยสำคัญ ซึ่งมีแนวทางที่แนะนำได้แก่:

1. ปรับพฤติกรรมการกิน

• ลดอาหารมัน อาหารทอด อาหารแปรรูป

• หลีกเลี่ยงน้ำตาล น้ำอัดลม

• เพิ่มผักสด ผลไม้ไม่หวานจัด

• เลือกโปรตีนจากพืช เช่น ถั่วเหลือง เต้าหู้

2. ออกกำลังกายสม่ำเสมอ

• แนะนำวันละ 30 นาที อย่างน้อย 5 วัน/สัปดาห์

• เน้นกิจกรรมที่ต่อเนื่อง เช่น เดินเร็ว ปั่นจักรยาน ว่ายน้ำ

3. ตรวจสุขภาพเป็นประจำ

• วัดความดัน

• ตรวจระดับคอเลสเตอรอล และน้ำตาลในเลือด

• เช็กค่า BMI และรอบเอวเป็นประจำ

4. นอนหลับให้เพียงพอ

• ไม่นอนน้อยกว่า 6–8 ชั่วโมง/วัน

• หลีกเลี่ยงการใช้อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ก่อนนอน

ตัวอย่างอาหารที่ควรกิน – หลีกเลี่ยง

สรุป: หัวใจที่แข็งแรง เริ่มต้นจากการควบคุมน้ำหนัก

โรคอ้วน เป็นหนึ่งในปัจจัยเสี่ยงหลักที่เร่งให้เกิดโรคหลอดเลือดหัวใจและโรคเรื้อรังอื่น ๆ ที่รุนแรง การดูแลสุขภาพแบบองค์รวมทั้งการกิน ออกกำลังกาย และการนอนหลับให้เพียงพอ จะช่วยลดความเสี่ยงได้อย่างชัดเจน ดังนั้น อย่ารอให้มีอาการก่อน ควรเริ่มดูแลตัวเองวันนี้ เพราะ “หัวใจ” ของคุณ คือชีวิตของคุณเช่นกัน

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

Q1: โรคอ้วนกับโรคหัวใจเกี่ยวข้องกันอย่างไร?

A: โรคอ้วนเพิ่มภาระการทำงานของหัวใจ ทำให้หลอดเลือดแข็งตัว และเกิดความดันโลหิตสูง ซึ่งทั้งหมดล้วนเพิ่มความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดหัวใจ

Q2: ถ้าลดน้ำหนักแล้วจะลดความเสี่ยงหัวใจวายได้จริงไหม?

A: ได้แน่นอน การลดน้ำหนักเพียง 5–10% สามารถลดระดับความดัน ไขมัน และน้ำตาลในเลือด ช่วยลดความเสี่ยงหัวใจวายได้ชัดเจน

Q3: ต้องออกกำลังกายแค่ไหนถึงจะป้องกันโรคหัวใจได้?

A: ควรออกกำลังกายแบบแอโรบิก วันละอย่างน้อย 30 นาที สัปดาห์ละ 5 วัน เช่น เดินเร็ว ว่ายน้ำ หรือปั่นจักรยาน

Q4: มีอาหารใดบ้างที่ช่วยลดคอเลสเตอรอล?

A: ข้าวโอ๊ต, ถั่วเหลือง, อัลมอนด์, ผักใบเขียว และผลไม้ที่มีกากใยสูง เช่น แอปเปิล และสตรอว์เบอร์รี่ ล้วนช่วยลดคอเลสเตอรอลได้

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม[/vc_column_text]

โรคอ้วน เป็นสาเหตุของโรคแทรกซ้อนที่คุณคาดไม่ถึง

12 ตุลาคม 2017

โรคอ้วนสาเหตุความเสี่ยงโรคหัวใจในผู้หญิง

7 ตุลาคม 2017

โรคอ้วนกับโรคความดันโลหิตสูงสามารถป้องกันได้ด้วยอาหารแดช ( DASH )

3 ตุลาคม 2017