มะเขือม่วง
มะเขือม่วง (Eggplant) เป็นมะเขือชนิดหนึ่งที่อุดมไปด้วยวิตามินและแร่ธาตุที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย เป็นมะเขือที่อยู่ในเมนูอาหารหรือนิยมนำมาชุบแป้งทอด อีกทั้งยังเป็นพืชผักเศรษฐกิจที่สร้างรายได้ให้กับเกษตรกรอีกด้วย สีม่วงในมะเขือเกิดจากสารแอนโทไซยานิน (Anthocyanin) ซึ่งเป็นสารที่มีประโยชน์อย่างมาก เป็นมะเขือที่คนญี่ปุ่นนิยมทานและคนไทยมักจะนำมารับประทานในรูปแบบของผักจิ้มกับน้ำพริก
รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของมะเขือม่วง
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Solanum melongena L.
ชื่อสามัญ : มีชื่อสามัญว่า “Eggplant”
ชื่อท้องถิ่น : มีชื่ออื่น ๆ ว่า “มะเขือกะโกแพง” “มะเขือจาน” “มะเขือจาวมะพร้าว” “มะเขือหำม้า” “มะแขว้งคม”
ชื่อวงศ์ : วงศ์มะเขือ (SOLANACEAE)
ลักษณะของมะเขือม่วง
มะเขือม่วง เป็นพืชล้มลุกหรือไม้พุ่มชนิดหนึ่ง สามารถออกดอกและผลได้ตลอดทั้งปี มะเขือม่วงแบ่งออกเป็น 2 ชนิด ได้แก่
มะเขือม่วงเล็ก ผลเป็นสีม่วงอ่อนปนลายเขียวขาว เนื้อในนุ่ม หากกินดิบมีรสขมเล็กน้อย เมื่อสุกจะมีรสหวาน เป็นชนิดที่นิยมนำมารับประทาน
มะเขือม่วงใหญ่ เป็นมะเขือนำเข้า ไม่มีเมล็ดและแทบไม่มีรสชาติ คนไทยไม่ค่อยนิยม
ลำต้น : ลำต้นมีขนนุ่มปกคลุมอยู่ทั่วไปและอาจมีหนามเล็ก ๆ แต่ไม่มาก
ใบ : เป็นใบเดี่ยวขนาดใหญ่ที่ออกสลับข้างกัน ลักษณะของใบเป็นรูปค่อนข้างกลม ปลายใบแหลม โคนใบเบี้ยว ขอบใบหยักหรือเป็นคลื่น ท้องใบมีขนหนาสีเทา
ดอก : ออกดอกเดี่ยวหรือออกเป็นช่อตามซอกใบ เป็นดอกแบบสมบูรณ์เพศ มีกลีบสีเขียวหนาและแข็งประมาณ 4 – 5 แฉก โคนเชื่อมติดกันเป็นรูปกรวย ปลายแยกเป็นกลีบดอก 5 กลีบ กลีบดอกเป็นสีม่วง มีลักษณะเป็นรูปดาว ดอกจะบานประมาณ 2 – 3 วัน
ผล : ผลมีลักษณะกลมยาวรูปวงรีทรงหยดน้ำ ผิวผลเรียบเป็นสีม่วง ขนาดของผลขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ ลักษณะของผลอาจจะกลมเป็นรูปไข่หรือกลมยาว สีของผลอาจมีสีเดียวหรือหลายสี โดยอาจจะมีสีขาว เหลือง เขียว แดงม่วงหรือดำ
เมล็ด : ภายในผลมีเมล็ดจำนวนมาก เมล็ดมีขนาดเล็กและเป็นสีน้ำตาล
สรรพคุณของมะเขือม่วง
- สรรพคุณจากมะเขือม่วง
– ช่วยขยายเส้นเลือด ช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจและอัมพาต ต้านอนุมูลอิสระ ลดความเสี่ยงของการเกิดโรคมะเร็ง ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน ช่วยเสริมให้ร่างกายต้านเชื้อโรค ช่วยสมานแผล ด้วยการรับประทานมะเขือม่วงเป็นประจำ
– อาจมีส่วนช่วยลดระดับไขมันในเลือดและเสริมสร้างความแข็งแรงของหลอดเลือด ด้วยการดื่มน้ำมะเขือทุกวัน - สรรพคุณจากดอก
– แก้ปวดฟัน ด้วยการนำดอกสดหรือดอกแห้งมาเผาให้เป็นเถ้าแล้วบดให้ละเอียด - สรรพคุณจากผลแห้ง เป็นยาขับเสมหะ แก้อาการตกเลือดในลำไส้
– แก้ปวด ด้วยการนำผลแห้งมาทำเป็นยาเม็ดแก้อาการ - สรรพคุณจากผลสด
– รักษาแผลอักเสบ รักษาฝีหนองหรือโรคผิวหนังเรื้อรังและผดผื่นคัน ด้วยการนำผลสดมาพอกบริเวณที่เป็นแผล - สรรพคุณจากใบแห้ง แก้ปัสสาวะขัด รักษาโรคหนองใน
– แก้บิด ด้วยการนำใบแห้งมาป่นให้เป็นผงแล้วใช้เป็นยา - สรรพคุณจากลำต้นและราก
– แก้บิด ด้วยการนำลำต้นหรือรากมาต้มกินเป็นยา
– ล้างแผลเท้าเปื่อย ด้วยการนำลำต้นหรือรากมาคั้นเอาน้ำใช้ล้างแผล
ประโยชน์ของมะเขือม่วง
1. เป็นส่วนประกอบของอาหาร ผลดิบนำมาเผารับประทานร่วมกับน้ำพริกหรือฝานเป็นชิ้นชุบแป้งทอดกรอบ คนญี่ปุ่นนิยมนำมะเขือม่วงมาเป็นส่วนประกอบเกือบทุกเมนู
2. ด้านเศรษฐกิจ เป็นพืชผักเศรษฐกิจที่ปลูกได้ง่ายและให้ผลผลิตดี เก็บเกี่ยวได้นาน ปัจจุบันสามารถส่งออกขายและสร้างรายได้ให้เกษตรกร
คุณค่าทางโภชนาการของมะเขือม่วง
คุณค่าทางโภชนาการของมะเขือม่วงต่อ 100 กรัม ให้พลังงาน 24 แคลอรี
| สารอาหาร | ปริมาณสารอาหารที่ได้รับ |
| โปรตีน | 1 กรัม |
| ไขมัน | 0.2 กรัม |
| คาร์โบไฮเดรต | 5.7 กรัม |
| ใยอาหาร | 0.8 กรัม |
| เถ้า | 0.6 กรัม |
| วิตามินเอ | 130 หน่วยสากล |
| วิตามินบี1 | 10 มิลลิกรัม |
| วิตามินบี2 | 0.05 มิลลิกรัม |
| วิตามินบี3 | 0.6 มิลลิกรัม |
| แคลเซียม | 30 มิลลิกรัม |
| เหล็ก | 0.6 มิลลิกรัม |
| ฟอสฟอรัส | 27 มิลลิกรัม |
| โซเดียม | 4 มิลลิกรัม |
| โพแทสเซียม | 223 มิลลิกรัม |
ข้อมูลทางเภสัชวิทยาของมะเขือม่วง
- สารที่พบในมะเขือม่วง พบสาร Flamonoid, กรดฟีโนลิก, ไฟโทสเทอรอล, ไกลโคแอลคาลอยด์และแอนโทไซยานิน (Anthocyanin)
- ฤทธิ์ของสารแอนโทไซยานิน (Anthocyanin) เป็นสารสีม่วงที่สามารถต้านอนุมูลอิสระได้สูงกว่าวิตามินซีหลายเท่า การรับประทานมะเขือม่วงเป็นประจำจึงช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคมะเร็ง ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน ช่วยเสริมให้ร่างกายต่อต้านเชื้อโรคและช่วยสมานแผลได้ดี มีฤทธิ์ขยายเส้นเลือดและลดความเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจและอัมพาตได้ด้วย
- การทดลองในสัตว์ทดลอง พบว่า การดื่มน้ำมะเขือทุกวันช่วยลดระดับไขมันในเลือดและเสริมสร้างความแข็งแรงของหลอดเลือดได้
มะเขือม่วง เป็นมะเขือที่นิยมอย่างมากในเมนูอาหารญี่ปุ่น ถือเป็นผักที่คู่ควรแก่การรับประทานเป็นประจำไม่ว่าจะในรูปแบบส่วนประกอบของอาหารหรือน้ำมะเขือม่วงก็สามารถสร้างคุณค่าทางโภชนาการได้ เป็นผักที่อุดมไปด้วยวิตามินและแร่ธาตุที่มีประโยชน์ต่อร่างกายมากมาย และเป็นยาดีที่ช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคอันตรายซึ่งเป็นโรคที่พบได้มากในทุกวันนี้ มะเขือม่วงมีสรรพคุณทางยาได้หลายส่วนจากต้นโดยเฉพาะส่วนของผลและใบ มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ แก้บิด รักษาแผล แก้อาการปวด ในส่วนของการป้องกันโรคนั้นสามารถป้องกันโรคหัวใจและอัมพาต โรคมะเร็ง นอกจากนั้นยังมีส่วนสำคัญในการช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันและต้านอนุมูลอิสระได้ด้วย เป็นผักที่มีประโยชน์รอบด้านทั้งการเป็นยาดีต่อร่างกายและสร้างรายได้ให้เกษตรกรไทย
บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม
เอกสารอ้างอิง
หนังสือสมุนไพรลดไขมันในเลือด 140 ชนิด. (เภสัชกรหญิง จุไรรัตน์ เกิดดอนแฝก). “มะเขือม่วง”. หน้า 139.
กลุ่มสื่อส่งเสริมการเกษตร ส่วนส่งเสริมและเผยแพร่ สำนักพัฒนาการถ่ายทอดเทคโนโลยี กรมส่งเสริมการเกษตร. “การปลูกมะเขือม่วงและมะเขือม่วงญี่ปุ่น”.
