อาหารเพิ่มเลือดสำหรับผู้ป่วยมะเร็ง: โภชนาการก่อน–หลังคีโมเพื่อเพิ่มเม็ดเลือดและฟื้นร่างกาย

ทำไมผู้ป่วยมะเร็งที่รับคีโมต้องใส่ใจเรื่องอาหารเพิ่มเลือด?

การรับ คีโม (Chemotherapy) เป็นกระบวนการรักษาที่ใช้ยาเพื่อทำลายเซลล์มะเร็งทั่วร่างกาย แต่ในขณะเดียวกันก็กระทบกับเซลล์ปกติ โดยเฉพาะ เซลล์เม็ดเลือด ที่ผลิตจากไขกระดูก ทำให้ผู้ป่วยมะเร็งมีโอกาสสูงที่จะเกิดภาวะ เม็ดเลือดแดงต่ำ (โลหิตจาง) และ เม็ดเลือดขาวต่ำ (ภูมิคุ้มกันอ่อนแอ) ซึ่งเสี่ยงต่อการติดเชื้อ อ่อนเพลีย และการเลื่อนคิวคีโมออกไป

อาหารจึงเป็น “ยาฟื้นฟู” สำคัญที่จะช่วยผู้ป่วยฟื้นตัวจากผลข้างเคียงของคีโมได้รวดเร็ว ป้องกันไม่ให้ระดับเม็ดเลือดตกต่ำจนไม่สามารถรักษาต่อเนื่องได้

การวางแผนโภชนาการสำหรับผู้ป่วยคีโม: ก่อน–ระหว่าง–หลัง

การดูแลโภชนาการควรแบ่งออกเป็น 3 ช่วงสำคัญ:

1. ช่วงก่อนให้คีโม (เตรียมร่างกายให้พร้อม)

• เน้นอาหารที่ช่วยเพิ่มเม็ดเลือดโดยเฉพาะเม็ดเลือดแดง

• เสริมโปรตีนและพลังงานเพื่อให้ร่างกายแข็งแรงรับยา

• ควบคุมการติดเชื้อโดยรับประทานอาหารสุก สะอาด

2. ระหว่างให้คีโม (ลดผลข้างเคียง)

• รับมือกับอาการเบื่ออาหาร คลื่นไส้ ท้องเสีย

• ควรเลือกอาหารที่ย่อยง่าย เคี้ยวง่าย ไม่มีรสจัด

• รับประทานบ่อยครั้งในปริมาณน้อยๆ (6 มื้อต่อวัน)

3. หลังให้คีโม (ฟื้นฟูร่างกายและภูมิคุ้มกัน)

• เพิ่มปริมาณโปรตีน ธาตุเหล็ก กรดโฟลิก

• กระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดขาวและแดง

• ดื่มน้ำสะอาดมากขึ้นเพื่อช่วยขับยาออกจากร่างกาย

สารอาหารหลักที่ช่วยเพิ่มเม็ดเลือด

1. โปรตีนคุณภาพดี

จำเป็นต่อการซ่อมแซมเซลล์และการสร้างเม็ดเลือด

• แหล่งจากสัตว์: เนื้อปลาไม่ติดมัน เนื้อไก่ ไข่ขาว

• แหล่งจากพืช: เต้าหู้ ถั่วเหลือง ถั่วดำ ถั่วแดง

2. ธาตุเหล็ก

เป็นส่วนประกอบของฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดแดง

• เนื้อแดง ตับ ม้าม

• ผักเขียวเข้ม เช่น คะน้า ผักโขม

• ถั่วเมล็ดแห้ง ข้าวโอ๊ต งาดำ

3. วิตามินซี

ช่วยเพิ่มการดูดซึมธาตุเหล็ก

• ส้ม ฝรั่ง สตรอว์เบอร์รี่ มะเขือเทศ พริกหวาน

4. กรดโฟลิก (Folate)

จำเป็นต่อการแบ่งตัวของเซลล์เม็ดเลือด

• ผักใบเขียว: ปวยเล้ง คะน้า ผักโขม

• หน่อไม้ฝรั่ง บร็อกโคลี ฟักทอง

5. วิตามินบี 12

เสริมการสร้างเม็ดเลือดแดงให้สมบูรณ์

• ไข่ นม ตับ ปลา แซลมอน ปลาทูน่า

6. Zinc และ Magnesium

ช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกัน สร้างเม็ดเลือดขาว

• อาหารทะเล เมล็ดฟักทอง อัลมอนด์ ข้าวกล้อง

อาหารเพิ่มเลือดที่แนะนำในแต่ละช่วง

ช่วง 14–20 วันก่อนให้คีโม

งดอาหารดิบ, งดชา-กาแฟเข้ม, ลดอาหารแปรรูป และน้ำตาลสูง

อาหารสำหรับฟื้นฟูหลังรับคีโม

• ซุปไก่ตุ๋นยาจีน / ซุปกระดูกปลา

• ข้าวต้มปลาทะเล

• น้ำผลไม้สด (ไม่ใส่น้ำตาล)

• ข้าวกล้อง ผักนึ่ง

• นมถั่วเหลืองไม่หวาน / นมพาสเจอร์ไรซ์

อาหารที่ควรหลีกเลี่ยงสำหรับผู้ป่วยคีโม

• อาหารดิบ เช่น ปลาดิบ ส้มตำ ก้อย

• อาหารไขมันสูง เช่น ของทอด หนังสัตว์

• เครื่องดื่มแอลกอฮอล์

• ชา กาแฟแบบเข้ม

• อาหารแปรรูป เช่น ไส้กรอก แฮม เบคอน

กลยุทธ์เพิ่มเม็ดเลือดสำหรับผู้ป่วยมะเร็งที่มีค่าเลือดต่ำ

หากหลังรับคีโมมีระดับเม็ดเลือดต่ำ แพทย์อาจพิจารณาให้:

• อาหารเสริมธาตุเหล็กหรือกรดโฟลิก

• ฉีดยากระตุ้นเม็ดเลือดขาว (G-CSF)

• พักการให้คีโมชั่วคราว เพื่อให้ร่างกายฟื้น

ในระหว่างนี้ผู้ป่วยควร:

• รับประทานอาหารตามหลักโภชนาการเพิ่มเลือด

• ดื่มน้ำมากกว่า 2 ลิตร/วัน

• พักผ่อนให้เพียงพอ (หลีกเลี่ยงที่แออัด)

ตัวอย่างเมนูอาหารเพิ่มเลือด (1 วัน)

สรุป: อาหารเพิ่มเลือดคือพลังฟื้นฟูสำหรับผู้ป่วยคีโม

• เลือกอาหารที่มีธาตุเหล็ก กรดโฟลิก และโปรตีนคุณภาพ

• รับประทานให้ครบหมู่ เลี่ยงของแปรรูปและอาหารดิบ

• วางแผนโภชนาการล่วงหน้าอย่างน้อย 2 สัปดาห์ก่อนคีโม

• ปรึกษาแพทย์หรือโภชนากรทุกครั้งก่อนปรับอาหารเสริม

เพราะอาหารที่ถูกต้อง คือ “กุญแจ” ที่ช่วยให้ผู้ป่วยมะเร็งผ่านการรักษาด้วยคีโมได้อย่างมั่นคง แข็งแรง และเพิ่มโอกาสหายขาด

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

Q: ผู้ป่วยคีโมต้องกินธาตุเหล็กเพิ่มไหม?
A: ถ้าระดับเม็ดเลือดต่ำ แพทย์อาจให้เสริมธาตุเหล็ก แต่ควรกินร่วมกับวิตามินซี และภายใต้คำแนะนำแพทย์เท่านั้น

Q: อาหารเสริมเพิ่มเม็ดเลือดจำเป็นหรือไม่?
A: ในบางกรณีจำเป็น โดยเฉพาะหากอาหารที่รับประทานยังไม่เพียงพอ หรือมีผลข้างเคียงจากคีโมรุนแรง

Q: ดื่มนมวัวได้ไหม?
A: ดื่มได้ถ้าไม่มีอาการแพ้ ควรเลือกชนิดพาสเจอร์ไรซ์ ไม่มีน้ำตาล หรือเปลี่ยนเป็นนมถั่วเหลืองเสริมแคลเซียม

Q: ควรหลีกเลี่ยงอาหารอะไรระหว่างให้คีโม?
A: อาหารดิบ อาหารหมักดอง แอลกอฮอล์ ชา-กาแฟ และอาหารรสจัด

[/vc_column_text]

ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารทางการแพทย์มีที่มาอย่างไร

5 มิถุนายน 2018

อาหารเสริมทางการแพทย์ ที่เหมาะกับผู้ป่วยมะเร็ง

4 มิถุนายน 2018