Cancer Antigen 125 (CA 125) คืออะไร? ค่าที่บ่งบอกมะเร็งรังไข่
Cancer Antigen 125 (CA 125) คือโปรตีนที่ผลิตโดยเซลล์เยื่อบุผิวของรังไข่และอวัยวะอื่นๆ เช่น มดลูก ช่องท้อง และเยื่อหุ้มปอด ซึ่งในภาวะปกติจะมีระดับต่ำมากในเลือด แต่หากระดับของโปรตีนนี้สูงขึ้น อาจบ่งบอกถึงการมีมะเร็ง โดยเฉพาะ [มะเร็งรังไข่] ได้อย่างชัดเจน
ความสำคัญของการตรวจ CA 125 ในการคัดกรองมะเร็งรังไข่
การตรวจ CA 125 ถือเป็นเครื่องมือสำคัญในการติดตามผลการรักษาและตรวจหาการกลับมาเป็นซ้ำของโรค [มะเร็งรังไข่] ซึ่งเป็นโรคร้ายที่ตรวจพบได้ยากในระยะแรก อย่างไรก็ตาม การตรวจนี้ยังมีข้อจำกัดในด้านการคัดกรองในผู้ที่ยังไม่มีอาการ เพราะอาจให้ผลบวกปลอมได้จากภาวะอื่นที่ไม่ใช่มะเร็ง
การตรวจ CA 125 ใช้ได้เมื่อใด?
-
ติดตามผลหลังการรักษาโรคมะเร็งรังไข่
-
ตรวจประเมินมะเร็งชนิดอื่น เช่น มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก มะเร็งตับอ่อน
-
ใช้ร่วมกับการตรวจอื่นๆ เช่น HE4 และอัลตราซาวด์ เพื่อประเมินความเสี่ยงของมะเร็งในสตรีที่มีอาการผิดปกติ
วิธีการตรวจ CA 125
การตรวจนี้ทำได้ง่ายโดยการเจาะเลือดจากหลอดเลือดดำที่แขน และนำตัวอย่างเลือดไปตรวจวิเคราะห์ในห้องปฏิบัติการ ไม่จำเป็นต้องงดน้ำหรืออาหารก่อนตรวจ แต่ควรแจ้งแพทย์หากมีประจำเดือน ตั้งครรภ์ หรือมีอาการอักเสบในอุ้งเชิงกราน เพราะอาจทำให้ค่าผลตรวจสูงขึ้นโดยไม่เกี่ยวกับมะเร็ง
การแปลผลค่า CA 125
| สถานะ | ค่าที่พบโดยประมาณ | ความหมายเบื้องต้น |
|---|---|---|
| ค่าปกติ | < 35 U/mL | ไม่พบความเสี่ยงเด่นชัด |
| ค่าเพิ่มสูงขึ้น | > 35 U/mL | อาจเกิดจากมะเร็งหรือภาวะอักเสบ |
| ค่าเพิ่มขึ้นอย่างมาก | > 200 U/mL | เสี่ยงสูงต่อโรคมะเร็งรังไข่ (แต่ต้องยืนยันด้วยการตรวจอื่นร่วมด้วย) |
ปัจจัยที่ส่งผลให้ค่า CA 125 สูงผิดปกติ
ภาวะมะเร็ง
-
มะเร็งรังไข่
-
มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก
-
มะเร็งตับอ่อน
-
มะเร็งปอด
ภาวะที่ไม่ใช่มะเร็ง
-
การตั้งครรภ์
-
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (Endometriosis)
-
การติดเชื้อในอุ้งเชิงกราน (Pelvic Inflammatory Disease – PID)
-
ซีสต์ในรังไข่
-
การมีประจำเดือน
จุดเด่นและข้อจำกัดของการใช้ CA 125
ข้อดี
-
ติดตามผลการรักษาโรคมะเร็งรังไข่ได้ดี
-
ตรวจจับการกลับมาเป็นซ้ำก่อนมีอาการชัดเจน
-
ใช้ร่วมกับ HE4 และ ROMA score เพื่อเพิ่มความแม่นยำ
ข้อจำกัด
-
ไม่เหมาะสำหรับใช้ตรวจคัดกรองทั่วไป
-
อาจให้ผลบวกปลอมจากภาวะที่ไม่ใช่มะเร็ง
-
อาจไม่สูงในมะเร็งระยะแรก
CA 125 ควรใช้ร่วมกับการตรวจใด?
-
HE4 (Human Epididymis Protein 4) – เพิ่มความจำเพาะในการคัดกรอง
-
ROMA Score – เครื่องมือที่ใช้คำนวณโอกาสเสี่ยงโดยใช้ข้อมูลจาก CA 125 และ HE4
-
Transvaginal Ultrasound (TVS) – ตรวจหาก้อนเนื้อหรือความผิดปกติที่รังไข่
-
CT Scan หรือ MRI – ใช้ดูการแพร่กระจายของก้อนมะเร็ง
แนวทางดูแลสุขภาพเพื่อลดความเสี่ยงของมะเร็งรังไข่
-
รับประทานอาหารที่สมดุล เน้นผักผลไม้และธัญพืชไม่ขัดสี
-
ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
-
หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่และแอลกอฮอล์
-
ตรวจสุขภาพประจำปี โดยเฉพาะผู้ที่มีประวัติครอบครัวเป็นมะเร็งรังไข่
-
คุมกำเนิดด้วยยาหรือการตั้งครรภ์มากกว่า 1 ครั้ง อาจลดความเสี่ยงลง
เมื่อใดควรพบแพทย์?
-
หากมีอาการผิดปกติ เช่น ปวดท้องเรื้อรัง ท้องอืด ประจำเดือนผิดปกติ หรือรู้สึกแน่นท้องผิดปกติ
-
ค่าผลตรวจ CA 125 สูงเกิน 35 U/mL ควรปรึกษาแพทย์ทันที
สรุป
การตรวจ CA 125 เป็นเครื่องมือที่มีประโยชน์มากในการติดตามผลการรักษาและตรวจหาการกลับมาเป็นซ้ำของโรคมะเร็งรังไข่ แต่ไม่ควรใช้เพียงลำพังในการวินิจฉัย ต้องใช้ร่วมกับการตรวจทางห้องปฏิบัติการอื่นๆ และการตรวจภาพถ่ายรังสี การดูแลสุขภาพเชิงป้องกันและการพบแพทย์เมื่อมีอาการผิดปกติยังคงเป็นปัจจัยสำคัญที่สุดในการลดความเสี่ยงจากโรคนี้อย่างมีประสิทธิภาพ
FAQ: คำถามพบบ่อยเกี่ยวกับ CA 125
ค่า CA 125 สูงแสดงว่าเป็นมะเร็งรังไข่แน่นอนหรือไม่?
ไม่เสมอไป ต้องตรวจร่วมกับวิธีอื่นเพื่อยืนยัน
การมีประจำเดือนมีผลต่อค่า CA 125 หรือไม่?
มีผล อาจทำให้ค่า CA 125 สูงขึ้นโดยไม่เกี่ยวกับมะเร็ง
ผู้ชายสามารถมีค่า CA 125 สูงได้หรือไม่?
สามารถเกิดขึ้นได้จากมะเร็งหรือโรคตับบางชนิด
CA 125 ใช้ในการวินิจฉัยโรคอะไรได้บ้าง?
ใช้ติดตามมะเร็งรังไข่, ตรวจความเสี่ยงของโรคมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก, มะเร็งปอด, มะเร็งตับอ่อน และตรวจติดตามผลการรักษา
ค่าปกติของ CA 125 คือเท่าไร?
ค่าปกติอยู่ที่ต่ำกว่า 35 U/mL
ร่วมตอบคำถามกับเรา
[/vc_column_text]
อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติมตามลิ้งค์ด้านล่าง
เอกสารอ้างอิง
พวงทอง ไกรพิบูลย์. รู้ก่อน เข้าใจว่า การตรวจรักษามะเร็ง. กรุงเทพฯ : ซีเอ็ดยูเคชั่น,2557. 240 หน้า 1.มะเร็ง I.ชื่อเรื่อง. 616.994 ISBN 978-616-08-1647-7
WHO (October 2010). Cancer. World Health Organization. Retrieved 5 January 2011.
Cancer risk. British Journal of Cancer. 2010.
