อั้วข้าวตอก ต้มกินเป็นยาขับปัสสาวะ

อั้วข้าวตอก

อั้วข้าวตอก เป็นไม้จำพวกกล้วยไม้ดินแตกกอ ชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Calanthe triplicata (Willemet) Ames ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ คือ Orchis triplicata Willemet จัดอยู่ในวงศ์กล้วยไม้ (ORCHIDACEAE)[1],[2] ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ คือ ข้าวตอกฤาษี, พุ่มข้าวตอก, อั้ว, อั้วดอกขาว, เอื้องข้าวตอก, เอื้องเหลี่ยมดอกขาว[1],[2] สามารถพบได้ตั้งแต่มาดากัสการ์ อินเดีย พม่า ภูมิภาคอินโดจีน และประเทศมาเลเซีย จนถึงออสเตรเลีย หมู่เกาะในมหาสมุทรแปซิฟิก และในญี่ปุ่น

ลักษณะต้นอั้วข้าวตอก

• ลักษณะของต้น[1],[2]
  – เป็นไม้จำพวกกล้วยไม้ดินแตกกอ
  – รากหนา และยาว
  – มีลำต้นโผล่ขึ้นมาเหนือพื้นดินเล็กน้อย เป็นจุดเริ่มต้นของก้านใบ
  – มีเขตการกระจายพันธุ์กว้าง
  – ในประเทศไทยพบได้ทั่วทุกภาคของประเทศ ยกเว้นภาคกลาง
  – มักจะขึ้นตามใต้ร่มเงาในป่าดิบแล้ง ป่าดิบชื้น และป่าดิบเขา
  – สามารถพบได้ในที่ระดับความสูงจนถึงประมาณ 1,600 เมตร
  – ส่วนในต่างประเทศพบได้จนถึง 3,000 เมตร
• ลักษณะของใบ[1]
  – เป็นใบเดี่ยว
  – ใบจะพับจีบ
  – ใบเป็นรูปรีหรือรูปขอบขนาน
  – ปลายใบแหลมยาว
  – โคนใบสอบหรือเรียวแคบคล้ายก้านใบ
  – ใบมีความกว้าง 6-10 เซนติเมตร และยาว 30-40 เซนติเมตร
  – ผิวใบเป็นมัน
  – ผิวใบด้านล่างมีขนสั้นนุ่ม
  – เส้นใบเป็นร่องจากโคนไปจรดรวมกันที่ปลายใบ
  – ก้านใบยาว 15 เซนติเมตร
• ลักษณะของดอก[1],[2]
  – ออกดอกเป็นช่อกระจุก
  – จะออกดอกตามซอกใบ
  – ก้านช่อยาว 25-100 เซนติเมตร
  – แกนช่อยาวประมาณ 6-25 เซนติเมตร
  – มีขนสั้นละเอียดขึ้นหนาแน่นหรืออาจจะเกือบเกลี้ยง
  – ใบประดับติดทน
  – เป็นรูปใบหอก มีความยาว 1-4 เซนติเมตร
  – ช่วงล่างของช่อดอกจะยาวกว่าช่วงบนช่อ
  – ต้นมีดอกสีขาวจำนวนมาก
  – ก้านดอกจะยาว 3-4 เซนติเมตร ก้านเรียวจรดรังไข่ มีความยาว 1-1.5 เซนติเมตร
  – กลีบปากมีสีแดงหรือสีเหลืองแต้มอยู่ที่โคน
  – มีขนสั้นนุ่มขึ้นประปรายอยู่ด้านนอก
  – กลีบเลี้ยงจะแยกจากกัน เป็นรูปขอบขนาน ปลายแหลม ยาว 1-1.5 เซนติเมตร
  – กลีบดอก กลีบปีก จะคล้ายกับกลีบเลี้ยง แต่จะเรียวและแคบกว่า
  – กลีบปากโคนติดกลีบปีก ห่อหุ้มเกสร ส่วนปลายบานออก แยกเป็นพู 3 พู มียาว 2.5 เซนติเมตร
  – พูด้านข้างเป็นรูปขอบขนาน มีความยาว 1 เซนติเมตร
  – พูตรงกลางจะแยกเป็นแฉก 2 แฉก มีความยาว 1.5 เซนติเมตร
  – ที่โคนมีเดือยเรียวยาว มีความยาว 2-3.5 เซนติเมตร
  – เส้าเกสรสั้น มีความยาว 0.8 เซนติเมตร หนา
  – ยอดเกสรเพศเมียติดด้านข้าง เรณู 8 อัน
  – แยกออกเป็น 2 กลุ่ม มีเมือกเหนียว
  – จะออกดอกในช่วงเดือนเมษายนถึงเดือนพฤษภาคม หรืออาจจะออกในช่วงเดือนมิถุนายนถึงเดือนกรกฎาคม

สรรพคุณ และประโยชน์ของอั้วข้าวตอก

• รากเหง้าหรือหัว สามารถนำมาตากแห้งคั่วกับไฟ แล้วใช้ต้มกินเป็นยาขับปัสสาวะ และขับน้ำนิ่วในไตได้[1]
• สามารถนำมาใช้ปลูกเป็นไม้ประดับทั่วไปได้

สั่งซื้อ อาหารเสริม เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค สำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. หนังสือสมุนไพรในอุทยานแห่งชาติภาคกลาง. (พญ.เพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ, ดร.นิจศิริ เรืองรังษี, กัญจนา ดีวิเศษ). “อั้ ว ข้ า ว ต อ ก”. หน้า 152.
2. สำนักงานหอพรรณไม้ สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช, กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. “อั้ว”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.dnp.go.th/botany/. [21 ก.ย. 2014].

อ้างอิงรูปจาก
1.https://www.biolib.cz/en/image/id195684/
2.https://www.plantsrescue.com/posts/calanthe-triplicata