ต้นหัน กับสรรพคุณและประโยชน์น่ารู้

ต้นหัน

ต้นหัน Wild Mutmeg เป็นพรรณไม้ที่ให้ร่มเงาใบเนาเป็นพุ่ม ลักษณะใบสีเขียวเข้มเป็นมันและผลไม้สีเขียวอมเหลืองเมล็ดด้านในมีสีแดงสด ซึ่งสมุนไพรชนิดนี้สามารถนำเมล็ดใช้เป็นยารักษาโรคผิวหนังและหิด ชื่อวิทยาศาสตร์  Knema globularia (Lam.) Warb. จัดอยู่ในวงศ์จันทน์เทศ (MYRISTICACEAE) ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ คือ กระเบาเลือด สมิงคำราม เหมือดคน (ภาคเหนือ), ตีนตัง มะเลือด (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ), สีซวง (ภาคกลาง), กาฮั้น กระฮั้น ลาหัน เลือดม้า เลือดแรด หัน หันลัด (ภาคใต้), ชิงชอง (ภาคตะวันออกเฉียงใต้), ตูโมะยอ (มลายู-นราธิวาส), ฮ้วงจือ

ลักษณะของต้นหัน

• ลักษณะของต้น
  – เป็นไม้ยืนต้น
  – มีความสูงประมาณ 10-25 เมตร อาจสูงได้ถึง 30 เมตร
  – เรือนยอดเป็นพุ่มทรงสูง ค่อนข้างกลม
  – เปลือกลำต้นแตกเป็นสะเก็ด
  – เปลือกด้านนอกเป็นสีน้ำตาลหรือสีเทาเข้ม
  – เปลือกด้านในเป็นสีชมพู
  – ยอดอ่อน ใบอ่อน และช่อดอกมีสะเก็ดเป็นขุยสีน้ำตาล
  – เขตการกระจายพันธุ์จะอยู่ที่ลำธารในป่าดิบชื้น ป่าพรุ ป่าชายหาก และที่ลุ่มน้ำขังทั่วทุกภาคของประเทศไทย
  – ในต่างประเทศจะพบได้ที่ประเทศจีนทางตอนใต้ มาเลเซีย พม่าตอนใต้ ภูมิภาคอินโดจีน สุมาตรา
• ลักษณะของใบ[1],[2]
  – เป็นใบเดี่ยว
  – ออกเรียงสลับกัน
  – ใบเป็นรูปขอบขนานหรือรูปใบหอก
  – ปลายใบแหลม
  – โคนใบแหลมหรือมน
  – ขอบใบเรียบ
  – ใบมีความกว้าง 3-4 เซนติเมตร และความยาว 10-16 เซนติเมตร
  – ผิวใบด้านบนเป็นสีเขียวเข้มเป็นมัน
  – ผิวใบด้านล่างเป็นสีขาวนวล
  – เนื้อใบบาง
  – มีเส้นแขนงใบประมาณ 13-20 คู่ ลักษณะค่อนข้างตรงและขนานกัน
  – มีขนสีน้ำตาลโดยเฉพาะตามใบอ่อนและตามกิ่ง
  – ก้านใบยาว 1 เซนติเมตร
• ลักษณะของดอก[1],[2],[3]
  – ออกดอกเป็นช่อสั้น ๆ
  – ออกเป็นกระจุกตามซอกใบหรือตามกิ่ง
  – ดอกเป็นแบบแยกเพศและอยู่กันคนละต้น
  – ดอกย่อยมีขนาดเล็กเป็นสีเหลืองนวลหรือสีเหลืองแกมสีน้ำตาล
  – ด้านในดอกเป็นสีม่วงแดง
  – จะออกดอกในช่วงเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนมกราคม
  – ดอกเพศผู้เป็นรูปหลอดยาวประมาณ 4 มิลลิเมตร
  – ส่วนดอกเพศเมียจะเป็นรูปไข่แกมรูปขอบขนาน ยาวประมาณ 4 มิลลิเมตร
• ลักษณะของผล[1],[2],[3]
  – ผลเป็นผลสด
  – ผลเป็นรูปทรงกลมถึงกลมรี
  – ผลมีความกว้าง 1-1.5 เซนติเมตร และความยาว 1.5-2 เซนติเมตร
  – มีสันนูนตามความยาวของผล
  – ผิวเปลือกมีขนสั้นสีน้ำตาล
  – ผลเป็นสีเขียว
  – ผลเมื่อแก่จะเปลี่ยนเป็นสีส้ม และแตกออกเป็นซีก 2 ซีก
  – เนื้อในผลชั้นในเป็นสีขาวและมียางใส
  – ผลมีเมล็ด 1 เมล็ด
  – เมล็ดเป็นสีดำเกลี้ยงปกคลุมไปด้วยเยื่อสีแดงหุ้มอยู่
  – ผลจะแก่ในช่วงเดือนมิถุนายนถึงเดือนสิงหาคม

สรรพคุณของหัน

• เปลือก เป็นยาชูกำลัง โดยการนำมาดองกับเหล้า[3]
• เมล็ด เป็นยารักษาโรคผิวหนังและหิด โดยจะใช้น้ำมันที่บีบได้ โดยสารที่ออกฤทธิ์คือสาร benzyl benzoate[1],[2]

ประโยชน์ของหัน

• ผล สามารถใช้เป็นอาหารของสัตว์ป่าได้ (สารานุกรมความหลากหลายทางชีวภาพตำบลกะเปอร์ อำเภอกะเปอร์ จังหวัดระนอง (มัณฑนา นวลเจริญ))
• น้ำมันจากเมล็ด สามารถใช้ทำเป็นสบู่ยาได้[2]
• เนื้อไม้ สามารถนำมาใช้ในการก่อสร้างภายในอาคารของบ้านได้[2]

สั่งซื้อ เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค อาหารเสริมสำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
– หนังสือสมุนไพรสวนสิรีรุกขชาติ. (คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล). “หัน Wild Nutmeg”. หน้า 130.
– สวนพฤกษศาสตร์ ตามพระราชเสาวนีย์ฯ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. “หันลัด”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.dnp.go.th/pattani_botany/. [17 ก.ค. 2014].
– โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง, สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). “เลือดแรด”. อ้างอิงใน: หนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันทน์). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: eherb.hrdi.or.th. [17 ก.ค. 2014].

อ้างอิงรูปจาก
1.https://www.wikiwand.com/
2.https://toptropicals.com/