หิรัญญิการ์ สรรพคุณใช้เป็นยาบำรุงหัวใจ

หิรัญญิการ์

หิรัญญิการ์ มีถิ่นกำเนิดอยู่ในประเทศเนปาล เป็นไม้เถาเนื้อแข็งแตกเป็นพุ่มเป็นกอ ลำเถาเลื้อยยาวและจะพาดพันกับต้นไม้อื่น เป็นพรรณไม้กลางแจ้งเติบโตได้ดีในดินเกือบทุกชนิดชื่อสามัญ คือ Easter Lily Vine, Herald trumpet, Nepal Trumpet[1] ชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Beaumontia grandiflora Wall. จัดอยู่ในวงศ์ตีนเป็ด (APOCYNACEAE)[1] ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ คือ เถาตุ้มยำช้าง (ภาคเหนือ) เป็นต้น[1],[2]

ชนิดหิรัญญิการ์ในประเทศไทย

มีอยู่ 3-4 ชนิด แต่ละชนิดจะแตกต่างกันตรงที่รูปร่างของกลีบดอกและใบ

• หิ รั ญ ญิ ก า ร์ ดอกใหญ่ (Beaumontia grandiflora Wall.)
• หิ รั ญ ญิ ก า ร์ ดอกเล็ก (Beaumontia murtonii Craib)
• หิ รั ญ ญิ ก า ร์ แดง

ลักษณะต้นหิรัญญิการ์

• ต้น[1],[2],[3]
  – มีถิ่นกำเนิดอยู่ในประเทศเนปาล
  – เป็นไม้เถาเนื้อแข็งแตกเป็นพุ่มเป็นกอ
  – ลำเถาเลื้อยยาวและจะพาดพันกับต้นไม้อื่น
  – แตกกิ่งก้านสาขามาก
  – ทั่วลำเถามีขนขึ้นเป็นสีน้ำตาลแดง
  – ตามกิ่งอ่อนมียางสีขาวข้น
  – สามารถขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด การตอนกิ่ง และวิธีการปักชำ
  – เติบโตได้ดีในดินเกือบทุกชนิด
  – เป็นพรรณไม้กลางแจ้ง
  – ชอบขึ้นตามชายป่าดิบ หรือป่าเบญจพรรณใกล้ลำธาร
• ใบ[1],[2],[3]
  – ใบเป็นใบเดี่ยว
  – ออกตรงข้ามกัน
  – ใบแต่ละคู่ทำมุมฉากซึ่งกันและกัน
  – ใบเป็นรูปรี รูปไข่กลับ
  – ปลายใบมนหรือแหลม
  – โคนใบมนหรือแหลม
  – ขอบใบเรียบไม่มีหยัก
  – ใบมีความกว้าง 1.5-2.5 นิ้ว และยาว 5-7 นิ้ว
  – หลังใบเรียบเป็นมัน
  – ใต้ท้องใบเห็นเส้นใบได้ชัดเจน มี 10-14 คู่
  – ไม่มีขนปกคลุม
  – ก้านใบยาว 1-1.5 เซนติเมตร
• ดอก[1],[2],[3]
  – ออกดอกเป็นช่อ
  – จะออกดอกที่บริเวณปลายกิ่งหรือตามง่ามใบ
  – 1 ช่อจะมีดอกย่อยประมาณ 5-10 ดอก
  – ดอกจะบานไม่พร้อมกัน จะค่อย ๆ บาน
  – ในครั้งหนึ่งจะมีดอกบานแค่ 1-4 ดอก
  – ดอกจะมีกลิ่นหอมอ่อน ๆ
  – ก้านช่อดอกและก้านดอกมีขนละเอียดสีน้ำตาลปนแดง
  – ก้านดอกยาว 2-3.2 เซนติเมตร
  – ดอกตูมเป็นสีเหลืองอ่อนหรือสีเหลืองอมเขียว
  – ดอกมีขนาดใหญ่ เป็นสีขาว
  – มีกลีบรองดอก 5 กลีบ
  – กลีบแยกออกจากกัน
  – แต่ละกลีบแผ่กว้างซ้อนทับกัน
  – กลีบเป็นรูปขอบขนาน รูปมน รูปไข่ กว้าง 0.5-1 นิ้ว และยาว 1-1.5 นิ้ว
  – ปลายแหลม ขอบเรียบ
  – แผ่นกลีบมีลายเส้นร่างแหปรากฏอยู่ชัดเจน
  – มีขนบาง ๆ ปกคลุมอยู่ประปรายที่ตรงกลางกลีบ
  – โคนกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นรูปกรวย
  – กลีบคอดเข้าหากันที่ฐานเป็นหลอดสั้น ๆ ยาว 4 นิ้ว
  – ปลายกลีบดอกมนหยักเป็นคลื่น ๆ
  – กลีบดอกเป็นสีขาวสะอาด
  – มีแต้มด้วยจุดสีเขียวเรื่อ ๆ
  – ที่ใจกลางกลีบดอก
  – กลางดอกมีเกสรเพศผู้ 5 อัน
  – มีเกสรเพศเมียประมาณ 2 อัน
  – เชื่อมติดกันอยู่กับกลีบดอก
  – ก้านเกสรแต่ละอันจะแยกออกจากกันเป็นอิสระ
  – อับเรณูจะค่อนข้างยาว รูปร่างคล้ายหัวลูกศร
  – ตุ่มเกสรเพศเมียอยู่ภายในบริเวณของอับเรณูทั้ง 5 อัน
  – รังไข่ตั้งอยู่ที่ฐานกลีบดอกซึ่งเป็นหลอดแคบ ๆ
  – มีน้ำหวานขังอยู่รอบนอก
  – ดอกเมื่อบานเต็มที่จะมีความกว้าง 12-16 เซนติเมตร
  – จะออกดอกในเดือนธันวาคมถึงเดือนเมษายน
• ผล[1],[2]
  – ออกผลเป็นฝัก
  – ฝักมีความ 12-30 เซนติเมตร
  – ผนังหนาและแข็งมาก
  – ฝักเมื่อแก่แล้วจะแตกออกเป็น 2 ซีก
  – ผลมีเมล็ดแบน ๆ สีน้ำตาลอยู่เป็นจำนวนมาก มีความยาว 1.7 เซนติเมตร
  – ปลายของเมล็ดมีขนยาวอ่อนนุ่มติดอยู่เป็นกระจุก มีความยาว 3.5-5 เซนติเมตร

สรรพคุณของหิรัญญิการ์

• เมล็ด สามารถนำมาใช้เป็นยาบำรุงกำลังได้[1],[2]
• เมล็ด มีสารจำพวกคาร์ดีโนไลด์ สามารถนำมาใช้เป็นยาบำรุงหัวใจได้[1],[2]

ข้อควรระวัง

• เมล็ดหากรับประทานมาก อาจทำให้ถึงตายได้[3]

ประโยชน์ของหิรัญญิการ์

• ประเทศไทยจะนิยมปลูกเป็นไม้ประดับ[2]
• สามารถนำมาปลูกเพื่อประดับเป็นซุ้มกลางแจ้งได้ดี[2]
• นิยมนำมาปลูกประดับอาคารสถานที่ สวน และสนามต่าง ๆ[2]

สั่งซื้อ อาหารเสริม เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค สำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. หนังสือสมุนไพรไทย เล่ม 1. (ดร.นิจศิริ เรืองรังษี, ธวัชชัย มังคละคุปต์). “หิ รัญ ญิ การ์ (Hirun-Yika)”. หน้า 334.
2. หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “หิ รัญ ญิ การ์”. หน้า 826-827.
3. พรรณไม้บริเวณพระตำหนักเรือนต้น, สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. “หิ รัญ ญิ การ์”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.rspg.or.th/plants_data/palace/chitralada/cld6-2.htm. [18 ก.ค. 2014].