ต้นพลองขี้ควาย หรือพลองใบเล็ก
ต้นพลองขี้ควาย หรือพลองใบเล็ก เป็นพรรณไม้ประเภทพุ่มหรือไม้ยืนต้นที่มีขนาดเล็ก พบได้ในประเทศจีนตอนใต้ ในภูมิภาคอินโดจีนและมาเลเซีย ในประเทศไทยสามารถพบได้ทั่วทุกภาค และพบได้มากในทางภาคใต้ ชื่อสามัญ Nipis Kulik, Blue Strawberry Flowers, Javanese Nipis, Api-api Hutan, Delek-delek Jambu, Delek Jamu Putih ชื่อวิทยาศาสตร์ Memecylon caeruleum Jack จัดอยู่ในวงศ์: วงศ์โคลงเคลง (MELASTOMATACEAE)[1] ชื่ออื่น ๆ พลองขี้นก (จังหวัดลำปาง), พรม พลองขี้ไต้ (จังหวัดประจวบคีรีขันธ์), พลองใบเล็ก เป็นต้น[1],[2],[3]
ลักษณะของต้นพลองขี้ควาย
- ต้น
– มีเขตการกระจายพันธุ์กว้างขวาง โดยสามารถพบได้ในประเทศจีนตอนใต้ ในภูมิภาคอินโดจีนและมาเลเซีย
– ภายในประเทศไทยสามารถพบได้ทั่วทุกภาค แต่จะพบได้มากในทางภาคใต้
– เจริญเติบโตในพื้นที่ระดับความสูงประมาณ 1,200 เมตร วัดจากระดับน้ำทะเล[1],[2]
– เป็นพรรณไม้ประเภทพุ่มหรือไม้ยืนต้นที่มีขนาดเล็ก
– มีความสูงของลำต้นอยู่ที่ประมาณ 3-12 เมตร
– แตกแขนงแผ่กิ่งก้านโปร่งออกมาจากลำต้น ซึ่งกิ่งก้านมีขนาดที่เล็กและมีสีเป็นสีน้ำตาล - ใบ
– เป็นใบเดี่ยว โดยจะออกใบเรียงตรงข้ามกัน
– ลักษณะรูปรี ปลายใบแหลมหรือเป็นมน ตรงโคนใบเป็นรูปลิ่มหรือรูปกลม ส่วนขอบใบจะเรียบ
– แผ่นใบจะมีความหนาที่ค่อนข้างหนาพอสมควร ผิวใบจะเรียบเกลี้ยงทั้งสองด้าน ตรงผิวใบด้านบนมีสีเป็นสีเขียวเข้มและใบเป็นมัน ส่วนใบด้านล่างหรือท้องใบจะมีสีที่อ่อนกว่าใบด้านบน
– ใบยาวประมาณ 8-16 เซนติเมตร และส่วนของก้านใบจะยาวอยู่ที่ประมาณ 0.2-1 เซนติเมตร[1],[2] - ดอก
– ดอก ออกเป็นช่อกระจุกสั้น ๆ โดยจะออกดอกตามบริเวณซอกใบ
– ก้านช่อจะยาวประมาณ 0.5-1.2 เซนติเมตร
-ดอกมีสีเป็นสีม่วงแกมสีน้ำเงิน มีใบประดับขนาดเล็กที่มีความยาวอยู่ที่ประมาณ 0.5 มิลลิเมตร หลุดร่วงง่าย
-ก้านดอกมีความยาวประมาณ 2-5 มิลลิเมตร ตรงฐานรองดอกมีรูปร่างเป็นรูปถ้วยตื้น ๆ มีขนาดความยาวอยู่ที่ประมาณ 1.5-3 มิลลิเมตร และมีผิวเกลี้ยง
-กลีบเลี้ยงนั้นจะมีลักษณะที่เป็นรอยจักตื้น ๆ อยู่ 4 กลีบ ส่วนกลีบดอกจะมีลักษณะรูปร่างเป็นรูปไข่ ปลายแหลม มีขนาดความยาวอยู่ที่ประมาณ 2 มิลลิเมตร กลีบดอกมีผิวที่ย่นและเป็นสีม่วง โดยดอกจะมีอยู่ด้วยกัน 4 กลีบ
-บริเวณโคนกลีบจะเชื่อมติดกัน ดอกมีเกสรเพศผู้ 8 อันเป็นสีม่วง มีขนาดความยาวอยู่ที่ประมาณ 2.5 มิลลิเมตร รวมอับเรณู โดยอับเรณูมีขนาดความยาวอยู่ที่ประมาณ 1-1.5 มิลลิเมตร ที่ตรงปลายมีรยางค์ห้อยลง มี บริเวณที่โคนมีต่อมขึ้น
-รังไข่นั้นจะอยู่ใต้วงกลีบ มีลักษณะรูปร่างเป็นรูปไข่ และมียอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่ม[1],[2] - ผล
– ผล เป็นรูปไข่รี ๆ มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางอยู่ที่ประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร และผลมีผิวผลที่เกลี้ยงเกลา ไม่มีขนขึ้นปกคลุม
– ผลอ่อนจะมีสีเป็นสีเขียวหรือสีชมพูอมม่วง แต่เมื่อผลสุกแล้วผลก็จะเปลี่ยนสีเป็นสีม่วงเข้มหรือสีม่วงดำ
– ผลมีเมล็ดอยู่ 1 เมล็ด โดยเมล็ดจะมีลักษณะเป็นทรงกลม และมีเปลือกที่แข็ง[1],[2]3.
สรรพคุณของต้นพลองขี้ควาย
- รากพลองใบเล็กนำผสมกับรากของต้นพลองเหมือด นำมาต้มกับน้ำใช้สำหรับดื่มเป็นยาที่มีสรรพคุณในการช่วยแก้อาการผิดสำแดงหรืออาหารเป็นพิษได้ (ราก)[1],[3]
สั่งซื้อ อาหารเสริม เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค สำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth
เอกสารอ้างอิง
1. หนังสือสมุนไพรในอุทยานแห่งชาติภาคเหนือ. (พญ.เพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ). “พลองขี้ควาย”. หน้า 140.
2. สำนักงานหอพรรณไม้ สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช, กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. “พลองขี้ควาย”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.dnp.go.th/botany/. [09 พ.ย. 2014].
3. ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. “พลองใบเล็ก”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.phargarden.com. [31 ส.ค. 2015].
ที่มาของภาพ
https://www.nparks.gov.sg/
