ต้นพันงูน้อย กับสรรพคุณวัชพืชที่น่ารู้ก่อนถอนทิ้ง

ต้นพันงูน้อย

ชื่อวิทยาศาสตร์ Achyranthes bidentata Blume ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Achyranthes bidentata var. longifolia Makino)[2] จัดอยู่ในวงศ์บานไม่รู้โรย (AMARANTHACEAE)[1] ชื่อตามท้องถิ่นอื่น ๆ หญ้าพันงูน้อย พันธุ์งูเล็ก พันงูเล็ก หญ้าพันงูเล็ก ควยงูน้อย (ไทย), หงู่ฉิก (จีนแต้จิ๋ว), หนิวชี (จีนกลาง)[1],[2]

ลักษณะต้นพันงูน้อย

• ลักษณะของต้น [1]
  – เป็นพรรณไม้ล้มลุกขนาดเล็ก
  – มีความสูง 30-100 เซนติเมตร
  – มีรากอยู่ใต้ดินยาวเล็ก
  – มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 0.6-1 เซนติเมตร
  – ลักษณะของลำต้นจะคล้ายกับหญ้าพันงูขาว
  – ก้านเป็นรูปสี่เหลี่ยม มีสีน้ำตาลเหลือง
• ลักษณะของใบ [1]
  – ใบเป็นใบเดี่ยว
  – ออกเรียงเป็นคู่
  – ใบเป็นรูปไข่กว้าง
  – ปลายใบและโคนใบแหลม
  – ขอบใบเรียบ
  – ใบมีความกว้าง 1-5 เซนติเมตร และยาว 2-10 เซนติเมตร
  – แผ่นใบเป็นสีเขียว
  – ผิวใบเรียบ
  – ใบมีขนปกคลุมเล็กน้อย
  – ก้านใบยาว 5-20 มิลลิเมตร
• ลักษณะของดอก [1]
  – ดอกมีขนาดเล็ก สีเขียว สีขาวปนแดง
  – จะออกที่ง่ามใบและปลายกิ่ง
  – มีกาบใบช่อดอก 1 ใบ
  – ก้านช่อดอกกลมและตั้งตรง ยาว 15-20 เซนติเมตร
  – กลีบดอกยาว 3-5 มิลลิเมตร
  – มีกลีบ 5 กลีบ
  – กลีบเลี้ยง 2 กลีบ เป็นรูปแหลม
  – ดอกมีเกสรเพศผู้ 5 อัน มีรังไข่ 2 อัน
• ลักษณะของผล [1]
  – ผลเป็นรูปทรงกลมรี
  – ยาวประมาณ 2-5 มิลลิเมตร
  – ผิวผลเรียบมัน
  – มีเมล็ด 1 เมล็ด

สรรพคุณของพันงูน้อย

• ราก ใช้เป็นยาขับปัสสาวะ[1]
• ราก ช่วยแก้ปัสสาวะเป็นเลือด[1]
• ราก ใช้เป็นยาแก้ฝีบวม[1]
• ราก ช่วยแก้อาการฟกช้ำ[1]
• ราก ใช้เป็นยาบำรุงตับ บำรุงไต[1]
• ราก มีสรรพคุณช่วยลดความดันโลหิตสูง [1]
• ราก ช่วยแก้อาการมือเท้าเป็นเหน็บชา[1]
• ราก ช่วยแก้อาการปวดตามร่างกาย ปวดหลัง ปวดเอว[1]
• ราก ช่วยแก้อาการปวดท้องน้อยหลังการคลอดบุตรของสตรี[1]
• ราก มีรสเปรี้ยวเล็กน้อย เป็นยาสุขุมไม่มีพิษ ออกฤทธิ์ต่อตับและไต สามารถใช้เป็นยากระจายโลหิตได้[1]
• ราก สามารถใช้แก้สตรีที่มีประจำเดือนมาไม่เป็นปกติ หรือมีเลือดคั่งในมดลูก หรือเลือดอุดตันในมดลูก[1]
• ทั้งต้น สามารถใช้แก้อาการปวดขาและหัวเข่า [1]

ข้อห้ามในการใช้สมุนไพรพันงูน้อย

• ผู้ที่มีพลังหย่อนหรือพร่อง หรือสตรีมีครรภ์ หรือมีประจำเดือนมามากเกินควร ห้ามรับประทานสมุนไพรชนิดนี้[1]

ข้อมูลทางเภสัชวิทยา

• สารที่พบ ได้แก่โพแทสเซียม และสารจำพวก Alkaloid เช่น Oleanolic acid, ส่วนรากและเมล็ดพบสาร Ecdysterone, Innokosterone เป็นต้น[1]
• สารที่สกัดได้จากหญ้าพันงูน้อยมีผลต่อการหดเกร็งตัวของมดลูกของกระต่าย ไม่ว่าจะตั้งครรภ์หรือไม่ก็ตาม และมีผลต่อการหดเกร็งตัวของมดลูกที่อยู่นอกตัวของหนูทดลองอีกด้วย แต่จะมีฤทธิ์กระตุ้นการหดเกร็งตัวของมดลูกของแมวน้อยกว่า แสดงว่าหญ้าพันงูน้อยจะออกฤทธิ์ต่อมดลูกของสัตว์ทดลองแต่ละชนิดแตกต่างกันออกไป[1]
• เมื่อนำสารที่สกัดได้จากหญ้าพันงูน้อยหรือน้ำที่ต้มกับหญ้าพันงูน้อยมาฉีดเข้าทางเส้นเลือดดำของสัตว์ทดลอง พบว่าสามารถทำให้ความดันโลหิตลดลง และทำให้การหายใจถี่ขึ้น[1]
• เมื่อนำน้ำที่ต้มกับหญ้าพันงูน้อย มาฉีดเข้าทางท้องน้อยของสัตว์ทดลอง พบว่าสามารถแก้ปวดได้ แต่จะมีฤทธิ์น้อยกว่ามอร์ฟีนมาก[1]

สั่งซื้อ อาหารเสริม เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค สำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. หนังสือสารานุกรมสมุนไพรไทย-จีน ที่ใช้บ่อยในประเทศไทย. (วิทยา บุญวรพัฒน์). “หญ้าพันงูน้อย”. หน้า 598.
2. หนังสือสมุนไพรพื้นบ้านล้านนา. (ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล). “พันธุ์งูเล็ก”. หน้า 31.
3. สรรพคุณสมุนไพร 200 ชนิด, สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. “ครอบฟันสี”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.rspg.or.th/plants_data/herbs/. [09 ก.ค. 2014].

อ้างอิงรูปจาก
1.https://www.floraofsrilanka.com/genus/204
2.https://eol.org/pages/585500