คีโต

อาหาร คีโต keto หรือ ketogenic เป็นที่รู้จักกันดีว่าเป็นอาหารคาร์โบไฮเดรตต่ำที่ร่างกายผลิตคีโตนในตับเพื่อใช้เป็นพลังงานทำให้ร่างกายผลิตโมเลกุลเชื้อเพลิงขนาดเล็กที่เรียกว่า คีโตน เป็นแหล่งเชื้อเพลิงทางเลือกสำหรับร่างกายที่สามารถใช้เมื่อน้ำตาลในเลือดต่ำ เมื่อกินคาร์โบไฮเดรตน้อยหรือแคลอรี่น้อยมากตับจะผลิตคีโตนจากไขมัน คีโตนเหล่านี้ทำหน้าที่เป็นแหล่งเชื้อเพลิงทั่วร่างกาย โดยเฉพาะสมองเป็นอวัยวะที่ต้องการพลังงานมากในแต่ละวัน แต่ไม่สามารถทำงานรวมกับไขมันได้โดยตรงแต่จะสามารถทำงานกับกลูโคสหรือคีโตนได้เท่านั้น สำหรับผู้ที่เริ่มกินอาหารคีโตใหม่ๆ จะทำให้ร่างกายปรับตัวไม่ทันบางคนอาจเป็นไข้ได้ หรือเรียกว่า ไข้คีโต ( Keto Flu ) คือ เกิดจากร่างกายได้รับไขมันในปริมาณที่มากขึ้น และต้องจำกัดการบริโภคคาร์โบไฮเดรตอย่างเคร่งครัด อาจทำให้เกิดอาการป่วยหรือที่เรียกว่า ไข้คีโต เป็นการตอบสนองตามธรรมชาติของร่างกายโดยเปลี่ยนจากการเผาผลาญไขมันไปเป็นการเผาผลาญน้ำตาลแทน ซึ่งเริ่มจากการทานอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตต่ำ เมื่อระดับอินซูลินต่ำร่างกายจะเริ่มเปลี่ยนไขมันเป็นคีโตน

สาเหตุการเกิดไข้คีโต

1. เมื่อร่างกายเริ่มใช้คีโตเป็นแหล่งพลังงานหลัก
2. เมื่อร่างกายสูญเสียเกลือแร่และน้ำรวดเร็วในช่วงแรก
3. อาการลงแดงจากการขาดน้ำตาล

อาการไข้คีโต

โดยทั่วไปอาการไข้คีโตจะเริ่มเป็นประมาณสองสามวันหรือเป็นสัปดาห์ ขึ้นอยู่กันการเผาผลาญของแต่ละบุคคล หากทานอาหารที่มีน้ำตาลหรือแป้งในปริมาณน้อยจะมีอาการเพียงเล็กน้อย อาการที่พบได้บ่อย คือ เวียนศีรษะ ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ ตาฝ้าฟาง นอนไม่หลับ หงุดหงิด และอยากน้ำตาล

วิธีรับประทานอาหารคีโตคาร์โบไฮเดรตต่ำที่กินต่อวัน

• อาหารคีโตเจนิก (ketogenic) คาร์โบไฮเดรตน้อยกว่า 20 กรัมต่อวัน
  เช่น ไข่ ปลา เนื้อสัตว์ทุกประเภท ยกเว้นเครื่องในสัตว์ หอย กุ้ง ทูน่า มีคาร์โบไฮเดรตประมาณ 4 – 5 กรัมต่อ 100 กรัม
• อาหารคาร์โบไฮเดรตต่ำปานกลางระหว่าง 20 – 50 กรัมต่อวัน
  เมนู : ผักใบเขียว ผักตระกูลกะหล่ำ บรอกโคลี มะเขือเทศ คะน้า หัวหอม ถั่วงอก แตงกวา พริกหยวก หน่อไม้ฝรั่ง เห็ด อะโวคาโด สตรอเบอร์รี่ เกรปฟรุ้ต แอปริคอต มีคาร์โบไฮเดรตประมาณ 11 – 22 กรัมต่อ 100 กรัม
• อาหารคาร์โบไฮเดรตต่ำระหว่าง 50 – 100 กรัมต่อวัน
  เมนู : ชีส เมล็ดเชีย ข้าวโอ๊ต ถั่วแดง ขนมปังโฮลวีท มีคาร์โบไฮเดรตประมาณ 66 – 100 กรัมต่อ 100 กรัม

อาหารที่ควรหลีกเลี่ยง สำหรับคนกินอาหารคีโต

• ขนมปังและขนมอบ : ขนมปังขาวขนมปังโฮลวีตแครกเกอร์คุกกี้โดนัทและม้วน
• ของหวานและอาหารหวาน : ไอศครีม ขนมไทยกะทิน้ำเชื่อม
• เครื่องดื่มหวาน : โซดา น้ำผลไม้ ชานมไข่มุก และเครื่องดื่มชูกำลัง เครื่องดื่มบำรุงกำลัง
• พาสต้า : สปาเก็ตตี้ ก๋วยเตี๋ยว
• ธัญพืชและผลิตภัณฑ์จากธัญพืช : ข้าวสาลี ข้าวโอ๊ต ซีเรียลอาหารเช้า
• ผักที่มีแป้ง : มันฝรั่ง มันเทศ สควอช ข้าวโพด ถั่ว และฟักทอง
• ถั่วและพืชตระกูลถั่ว : ถั่วดำ ถั่วเหลือง ถั่วแดง
• ผลไม้ : ส้ม องุ่น กล้วย และสับปะรด
• ซอสคาร์โบไฮเดรตสูง : บาร์บีคิว น้ำสลัดหวาน และน้ำจิ้ม
• เครื่องดื่มแอลกอฮอล์บางชนิด : เบียร์ และเครื่องดื่มผสมน้ำหวาน

วิธีแก้อาการไข้คีโต

หากคุณได้รับคาร์โบไฮเดรตจากการรับประทานอาหารไม่เพียงพอ ควรเสริมด้วยสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกาย ได้แก่

• โปแตสเซียม กินปลา เนื้อสัตว์ ผักใบเขียว ฟักทอง ปริมาณ 1,000 – 3,500 มิลลิกรัมต่อวัน ช่วยป้องกันตะคริว ท้องผูก หรือกล้ามเนื้ออ่อนแรง
• แมกนีเซียม กินผักโขม ไก่ เนื้อวัว ปลา ปริมาณ 300 – 500 มิลลิกรัมต่อวัน ช่วยลดอาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ วิงเวียน และอาการอ่อนเพลีย – โซเดียม กินปลาทะเล ผักบุ้ง ผักคะน้า ผักกาดขาว ควรได้รับโซเดียมในปริมาณที่เหมาะสมต่อวัน ช่วงป้องกันการเป็นตะคริวได้

การป้องกันการเกิดไข้คีโต

โดยทั่วไปอาการไข้คีโตจะหายไปเองภายใน 2-3 วันหากนานก็อาจเป็นสัปดาห์ เนื่องจากร่างกายกำลังปรับตัว ควรดื่มน้ำและเกลือแร่ให้เพียงพอ นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ ออกกำลังกายเบา ๆ สม่ำเสมอ

เมื่อต้องเตรียมตัวกับการกินอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตน้อย ซึ่งทำให้น้ำหนักของคุณลดลงและมีสุขภาพดีขึ้นอย่างรวดเร็ว แต่ควรกินอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตในปริมาณที่กำหนดต้องน้อยกว่า 20 – 50 กรัมต่อวัน อย่างไรก็ตามหากรู้สึกอาการไม่ดีหลังจากทำตามคำแนะเบื้องต้น สามารถทานไข่ต้มหากรู้สึกหิวในระหว่างมื้ออาหาร เพราะอาหารคีโตที่ดีควรมีไขมันที่เพียงพอต้องแน่ใจว่าจะไม่หิวหลังมื้ออาหารโดยไม่กินอาหารเลย

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

ปลายประสาทอักเสบ

ปลายประสาทอักเสบ ( Peripheral Neuropathy ) คือ เป็นภาวะหนึ่งของระบบปลายประสาท ซึ่งทำหน้าที่รับสัญญาณจากสมองส่งไปยังไขสันหลังและอวัยวะต่าง ๆ ในร่างกาย เมื่อปลายประสาทอักเสบทำให้การทำงานของเส้นประสาทผิดปกติไม่สามารถส่งสัญญาณไฟฟ้าได้ปกติเกิดอาการต่าง ๆ เช่น รู้สึกเจ็บแปลบๆ เจ็บคล้ายโดยไฟลน ตะคริว ชาตามมือเท้า กล้ามเนื้ออ่อนแรง กล้ามเนื้อกระตุกไม่สามารถควบคุมได้ ส่วนใหญ่พบในผู้สูงอายุ 55 ปีขึ้นไป

อาการปลายประสาทอักเสบ

อาการทั่วไปที่พบในผู้ป่วยจะแสดงอาการตามความรุนแรงของโรคปลายประสาทอักเสบ ดังนี้

• เวียนศีรษะ
• คลื่นไส้
• อาเจียน
• ท้องผูก
• ท้องเสีย
• น้ำหนักลด
• กล้ามเนื้อกระตุก
• กล้ามเนื้ออ่อนแรง
• เป็นตะคริว ปวดเกร็ง
• รู้สึกชาบริเวณมือ เท้า แขน และขา
• ปัญหาเสื่อมสมรรถภาพทางเพศ
• หากอาการรุนแรง อาจทำให้ไม่สามารถขยับอวัยวะบางส่วนได้ เช่น มือ เท้า

สาเหตุปลายประสาทอักเสบ
จากการศึกษาพบว่าโรคเบาหวานเป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดประมาณ 70 เปอร์เซ็นต์ ของผู้ป่วยปลายประสาทอักเสบและสาเหตุรองลงมา ได้แก่

• การกดทับของเส้นประสาทบริเวณมือ
• โรคภูมิคุ้มกัน
• การได้รับสารพิษต่าง ๆ
• โรคความผิดปกติทางพันธุกรรม
• การติดเชื้อไวรัส เช่น เชื้อ HIV
• การขาดวิตามิน เช่น วิตามินบี 1 วิตามินบี 6 และวิตามิน บี 12
• การใช้ยาบางชนิด เช่น เคมีบำบัดในผู้ป่วยมะเร็ง ยาต้านไวรัสในผู้ติดเชื้อเอชไอวี
• การบาดเจ็บ เช่น อุบัติเหตุทางรถยนต์
• การสูบบุหรี่ และดื่มแอลกอฮอล์มากเป็นเวลาหลายปี

เมื่อไหร่จึงควรพบแพทย์

หากคุณมีอาการชาบริเวณมือ หรือเท้า กล้ามเนื้ออ่อนแรง รู้สึกเจ็บปวดมากกว่าปกติ ควรรีบไปพบแพทย์ทันที

การตรวจปลายประสาทอักเสบ

แพทย์ทำการซักประวัติผู้ป่วยประวัติครอบครัว อาการ ตำแหน่งการเกิดของโรคปลายประสาทอักเสบ ร่วมกับการตรวจร่างกาย ตรวจเลือด ตรวจเส้นประสาทด้วยไฟฟ้า ตรวจการทำงานของกล้ามเนื้อ และการเอกซเรย์เพื่อดูความเสียหายของเส้นประสาท หากพบความรุนแรงของอาการปลายประสาทอักเสบต้องทำการรักษาทันที

การรักษาปลายประสาทอักเสบ

แพทย์จะประเมินวิธีการรักษาขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการ และตำแหน่งของปลายประสาทอักเสบ ซึ่งมุ่งเน้นการฟื้นฟูเส้นประสาทให้กับมาทำงานได้ปกติ

การรักษาทั่วไป

• อาบน้ำอุ่น ช่วยให้การไหลเวียนของเลือดดีขึ้น ลดอาการชา และความเจ็บปวดได้
• ควบคุมน้ำหนัก และระดับน้ำตาลในเลือดให้เหมาะสม
• หลีกเลี่ยงการสัมผัสสารเคมีที่ก่อให้เกิดการระคายเคืองได้
• รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ ช่วยป้องกันการขาดวิตามิน
• ลดการสูบบุหรี่
• ลดการดื่มแอลกอฮอล์
• การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้กล้ามเนื้อแข็งแรง การบำบัด
• การกระตุ้นเส้นประสาทด้วยไฟฟ้า
• กายภาพบำบัดฟื้นฟูกล้ามเนื้อ
• การผ่าตัด การใช้ยา
• ให้ยาแก้ปวด ยาลดการอักเสบ
• ทายาและนวดเบา ๆ
• ฉีดยา

ภาวะแทรกซ้อนของปลายประสาทอักเสบ

ความเสียหายของเส้นประสาทที่ส่งผลให้เกิดปลายประสาทอักเสบ อาจเสี่ยงต่อการเกิดโรคแทรกซ้อนที่รุนแรง เช่น แผลที่เท้า การติดเชื้อจนทำให้เกิดเนื้อตาย และยังส่งผลกระทบต่อเส้นประสาทที่ควบคุมการทำงานของหัวใจ รวมทั้ง

การไหลเวียนขอระบบโลหิต

การป้องกันปลายประสาทอักเสบ คุณสามารถลดความเสี่ยงของอาการปลายประสาทอักเสบเหล่านี้ได้โดย หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ ทานอาหารที่มีประโยชน์เพื่อป้องกันการขาดวิตามิน ควบคุมน้ำหนักให้เหมาะสม หลีกเลี่ยงการสัมผัสสารพิษ และออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ

หากคุณเสี่ยงต่อการเกิดโรคปลายประสาทอักเสบ ควรรับการตรวจสุขภาพประจำปีสม่ำเสมอ เมื่อพบอาการผิดปกติควรรีบไปพบแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและรักษาทันที สามารถลดความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นกับเส้นประสาททำให้มีโอกาสหายเป็นปกติได้มากขึ้นอีกด้วย

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

โรคฟีนิลคีโตนูเรีย

โรคฟีนิลคีโตนูเรียเกิดจากความผิดปกติของระบบเผาผลาญที่ถ่ายทอดยีนด้อย โดยพบได้น้อยในประเทศไทยประมาณ 1 คนต่อ 2 แสนคน ผู้ป่วยจะไม่สามารถสลายกรดอะมิโนฟีนิลอะลานีน ซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการสร้างโปรตีนและเจริญเติบโตของสมอง กรดอะมิโนนี้จะเปลี่ยนเป็นไทโรซีนที่ช่วยในการส่งสัญญาณระหว่างเซลล์ประสาทและสมอง การได้รับฟีนิลอะลานีนจากอาหารที่มีโปรตีนสูง เช่น ไก่ นม ถั่วลิสง อะโวคาโด และกล้วย จะทำให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพ

อาการของโรคฟีนิลคีโตนูเรีย

• ชัก
• ตัวสั่น
• สมาธิสั้น
• ทารกจะมีพัฒนาการช้า
• ปัญญาอ่อนขั้นรุนแรง
• ผิวหนังซีด และผมเปลี่ยนสี
• ลมหายใจ ผิวหนัง มีกลิ่นสาบ
• ร่างกายเจริญเติบโตช้ากว่าปกติ หรือแคระแกรน

สาเหตุของโรคฟีนิลคีโตนูเรีย

เกิดจากความบกพร่องในยีนที่ช่วยสร้างฟีนิลอะลานีนไฮดรอกซีเลส เมื่อเอนไซม์หายไปร่างกายจะไม่สามารถทำลายฟีนิลอะลานีนได้ทำให้เกิดการสะสมของฟีนิลอะลานีนในร่างกายมากเกินไป อาจเป็นอันตรายนำไปสู่ความเสียหายของประสาทและสมอง เช่น ด้านพฤติกรรม ด้านจิตเวช ด้านพัฒนาการ เป็นต้น

การตรวจโรคฟีนิลคีโตนูเรีย

แพทย์จะทำการเก็บตัวอย่างปัสสาวะ และเลือดด้วยการเจาะส้นเท้าของทารกหลังคลอด 2 วัน และส่งตรวจทางห้องแลปจะทราบผลประมาณ 1 เดือน หากผลตรวจออกมาพบว่า ค่าฟีนิลอะลานีนในเลือดเกิน 20 มิลลิกรัมเปอร์เซ็นต์ แสดงว่าเป็นโรคฟีนิลคีโตนูเรีย

การรักษาโรคฟีนิลคีโตนูเรีย

แพทย์จะทำการรักษามุ่งเน้นเพื่อลดระดับของฟีนิลอะลานีนลงให้ได้มากที่สุด และป้องกันไม่ให้เกิดเป็นภาวะปัญญาอ่อน และภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ ในทารกที่เป็นโรคฟีนิลคีโตนูเรีย ข้อควรปฏิบัติดังนี้

• หลีกเลี่ยงอาหารที่มีโปรตีนสูง เช่น เนื้อสัตว์ ไข่ นม ชีส ถั่วเหลือง ไก่ ปลา
• หลีกเลี่ยงอาหารที่มีสารให้ความหวาน เช่น น้ำตาลเทียม น้ำอัดลม โซดา
•  ควรเสริมกรดอะมิโนที่มีสารอาหารจำเป็นต่อร่างกาย
• ทารกที่เป็นโรคฟีนิลคีโตนูเรีย ต้องดื่มนมพิเศษที่สกัดสารฟีนิลอะลานีนออกไปแล้ว
• ยา วิตามิน หรืออาหารบางชนิดอาจมีสารให้ความหวาน มีกรดอะมิโน หรือนมผง
  พร่องมันเนย ควรสอบถามอย่างละเอียดก่อนซื้อทุกครั้ง

การป้องกันโรคฟีนิลคีโตนูเรีย

แพทย์จะแนะนำให้พ่อแม่ที่เคยมีบุตรคนแรกเป็นโรคฟีนิลคีโตนูเรียมาแล้ว หากต้องการมีบุตรคนต่อไป ควรมาพบแพทย์เพื่อตรวจคัดกรองโรคฟีนิลคีโตนูเรียก่อน

แม้โรคฟีนิลคีโตนูเรียจะไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่สามารถป้องกันไม่ให้เกิดภาวะปัญญาอ่อนในเด็กที่เป็นโรคฟีนิลคีโตนูเรีย ยังช่วยให้เด็กมีพัฒนาการและสติปัญญาเหมือนเด็กปกติได้

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม