ทรงบาดาล ไม้มงคลสีเหลือง เป็นยาแก้ไข้และแก้สะอึกได้

ทรงบาดาล

ทรงบาดาล (Glossy shower) เป็นพืชพื้นเมืองดั้งเดิมของไทยที่มีลักษณะโดดเด่นเป็นฝักสีเหลืองห้อยลงมาจากต้น นิยมปลูกในวัดเพราะเป็นไม้มงคลที่มีดอกสีเหลืองสำหรับนำมาบูชาไหว้พระ คำว่าทรงบาดาลนั้นมีความหมายว่า ผู้เป็นใหญ่แห่งนาคพิภพ จึงเป็นไม้ที่มีความเชื่อและความเป็นมงคลอย่างสูง

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของทรงบาดาล

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Senna surattensis (Burm.f.) H.S.Irwin & Barneby
ชื่อสามัญ : มีชื่อสามัญว่า “Scrambled eggs” “Kalamona”
ชื่อท้องถิ่น : ภาคเหนือเรียกว่า “ขี้เหล็กบ้าน” ภาคตะวันตกเฉียงเหนือเรียกว่า “สะเก๋ง” จังหวัดเชียงใหม่เรียกว่า “สะเก้ง” จังหวัดขอนแก่นเรียกว่า “ขี้เหล็กหวาน” จังหวัดระยองเรียกว่า “พรึงบาดาล ตรึงบาดาล” มีชื่อเรียกอื่น ๆ ว่า “สะแก้ง”
ชื่อวงศ์ : วงศ์ถั่ว (FABACEAE หรือ LEGUMINOSAE)
ชื่อพ้อง : Cassia surattensis Burm.f.

ลักษณะของทรงบาดาล

ทรงบาดาล เป็นไม้พุ่มกึ่งไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลางที่มีถิ่นกำเนิดในเขตร้อนของทวีปเอเชีย มักจะพบกลางแจ้ง
ลำต้น : แตกกิ่งก้านสาขามากเป็นเรือนยอด
เปลือกลำต้น : เป็นสีน้ำตาลปนสีเทา แตกเป็นสะเก็ดเล็ก ๆ
ใบ : เป็นใบประกอบแบบขนนกชั้นเดียวออกเรียงสลับกันเป็นรูปวงรี ปลายใบและโคนใบมน ขอบใบเรียบ หลังใบเรียบ ส่วนท้องใบมีขนประปราย
ดอก : ออกดอกเป็นช่อตามศอกใบใกล้กับปลายยอด ดอกย่อยเป็นสีเหลือง กลีบดอก 5 กลีบ ลักษณะของกลีบดอกเป็นรูปไข่ กลีบเลี้ยง 5 กลีบ เป็นสีเขียวอมเหลือง ต้นทรงบาดาลมีดอกดกและสามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี
ผล : ออกผลเป็นฝักแบนเรียบ เมื่อฝักแก่จะแตกออกตามตะเข็บ
เมล็ด : ภายในฝักมีเมล็ดประมาณ 15 – 25 เมล็ด ผิวของเมล็ดเป็นมันเงา

สรรพคุณของทรงบาดาล

• สรรพคุณจากราก เป็นยาถอนพิษไข้
  – เป็นยาถอนพิษผิดสำแดงหรือไข้ซ้ำ เป็นยาแก้สะอึก ด้วยการนำมาต้มกับน้ำแล้วดื่ม
• สรรพคุณจากรากกับเถาสะอึกและรากมะกล่ำเครือ
  – เป็นยาแก้อาการสะอึกจากกระเพาะอาหารขยายตัว ด้วยการนำรากทรงบาดาลร่วมกับเถาสะอึกและรากมะกล่ำเครือ

ประโยชน์ของทรงบาดาล

1. เป็นส่วนประกอบของอาหาร ยอดอ่อนและใบอ่อนสามารถนำมาใช้รับประทานเป็นผักได้
2. ปลูกเป็นไม้ประดับ ปลูกเลี้ยงง่ายและแข็งแรงทนทาน ดอกมีสีเหลืองสดใสสวยงาม นิยมปลูกในบริเวณวัด ในสมัยก่อนนิยมนำมาปลูกไว้ตามสถานที่อื่น ๆ อย่างอาคารบ้านเรือน สวนหย่อม สวนสาธารณะ ตามทางเท้าและตามริมถนนสายใหญ่ในชนบท
3. เป็นความเชื่อ เป็นไม้มงคลที่ใช้ในการประกอบพิธีก่อฤกษ์หรือวางศิลาฤกษ์ในการก่อสร้างอาคารหรือถาวรวัตถุต่าง ๆ เชื่อว่าการปลูกต้นทรงบาดาลจะช่วยดลบันดาลให้เกิดโชคลาภ ทำให้มีฐานะดีขึ้น และอีกความเชื่อบอกไว้ว่าหมายถึง การมีพลังอำนาจยิ่งใหญ่และได้รับการยกย่องจากผู้อื่น คนโบราณนั้นให้ปลูกในวันเสาร์และปลูกทางทิศตะวันตกของบ้านแต่ผู้ปลูกต้องเป็นผู้ประกอบอาชีพสุจริตด้วยจึงจะเป็นมงคล

ทรงบาดาล เป็นไม้มงคลที่มีความเชื่อยิ่งใหญ่ตามชื่อ และยังเป็นไม้ประดับที่มีดอกสีเหลืองสวยงามซึ่งเป็นสีของธรรมะ สามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้หลากหลายและเป็นต้นที่มีอายุยืน ส่วนมากมักจะพบตามที่สาธารณะทั่วไป มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ เป็นยาแก้ไข้และแก้สะอึก เชื่อว่าคนไทยทุกคนต้องเคยเห็นแต่อาจจะไม่รู้จักชื่อและไม่รู้ว่าต้นทรงบาดาลมีความเชื่อและมีสรรพคุณทางยาต่อร่างกายได้

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง
หนังสือสมุนไพรไทย เล่ม 1. “ทรงบาดาล (Song Badan)”. (ดร.นิจศิริ เรืองรังษี, ธวัชชัย มังคละคุปต์). หน้า 141.
หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. “ทรงบาดาล”. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). หน้า 356.
หนังสือพรรณไม้สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ เล่ม 3. “ทรงบาดาล”.
มูลนิธิหมอชาวบ้าน. นิตยสารหมอชาวบ้าน เล่มที่ 299 คอลัมน์: ต้นไม้ใบหญ้า. “ทรงบาดาล : ความมั่นคงและคุ้มครองของไม้มงคล”. (เดชา ศิริภัทร). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.doctor.or.th. [18 มี.ค. 2014].
บทความวิทยุรายการสาระความรู้ทางการเกษตร, งานศูนย์บริการวิชาการและฝึกอบรม ฝ่ายวิจัยและบริการวิชาการ, คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่. “ทรงบาดาล”. (ดวงจันทร์ เกรียงสุวรรณ). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: natres.psu.ac.th. [18 มี.ค. 2014].