CA 15-3 คืออะไร?
CA 15-3 หรือ Cancer Antigen 15-3 คือโปรตีนที่ผลิตโดยเซลล์มะเร็ง โดยเฉพาะจากมะเร็งเต้านมชนิดเยื่อบุ (epithelial breast cancer) การตรวจวัดระดับ CA 15-3 ในเลือดใช้เพื่อติดตามผลการรักษาและตรวจหาการกลับเป็นซ้ำของมะเร็งเต้านม แต่ไม่ใช่เครื่องมือที่ใช้ในการวินิจฉัยเบื้องต้น
บทบาทของ CA 15-3 ในมะเร็งเต้านม
ทำไมต้องตรวจ CA 15-3?
- เพื่อติดตามผลการรักษามะเร็งเต้านม
- ประเมินการตอบสนองต่อการรักษา เช่น เคมีบำบัด หรือฮอร์โมนบำบัด
- ตรวจหาการกลับมาเป็นซ้ำของโรค
- ใช้ร่วมกับ Tumor Marker อื่น เช่น [CEA] หรือ HER2
ไม่เหมาะสำหรับอะไร?
- ไม่ควรใช้เพียงอย่างเดียวในการวินิจฉัย มะเร็งเต้านมในระยะแรก
- มีโอกาสแสดงค่า “สูงผิดปกติ” จากสาเหตุอื่นที่ไม่ใช่มะเร็ง เช่น การอักเสบหรือการตั้งครรภ์
การตรวจ CA 15-3 ทำอย่างไร?
- เจาะเลือดจากหลอดเลือดดำที่แขน
- ส่งตัวอย่างไปยังห้องปฏิบัติการ
- รอผลวิเคราะห์ซึ่งแสดงค่าในหน่วย U/mL
ต้องเตรียมตัวก่อนตรวจไหม?
- โดยทั่วไป ไม่จำเป็นต้องงดน้ำหรืออาหาร
- แจ้งแพทย์หากใช้ยาฮอร์โมน หรือมีภาวะตั้งครรภ์
- หลีกเลี่ยงกิจกรรมหนักก่อนการตรวจ 24 ชั่วโมง
การแปลผลค่าผลตรวจ CA 15-3
|
ค่า CA 15-3 (U/mL) |
ความหมายเบื้องต้น |
|
< 30 |
ปกติ |
| 30 – 100 |
อาจมีความผิดปกติ ต้องตรวจซ้ำ |
| > 100 |
เสี่ยงมะเร็งเต้านมหรือแพร่กระจาย |
หมายเหตุ: ค่าอาจแปรเปลี่ยนได้ตามห้องปฏิบัติการ
ปัจจัยที่ส่งผลต่อค่าผลตรวจ CA 15-3
โรคหรือภาวะที่ทำให้ค่า CA 15-3 สูง:
- มะเร็งเต้านม (ระยะลุกลาม)
- มะเร็งรังไข่
- มะเร็งปอด
- มะเร็งตับ
ภาวะที่ไม่ใช่มะเร็ง:
- โรคตับ (ตับอักเสบ, ตับแข็ง)
- การตั้งครรภ์
- ซีสต์ในเต้านม
- การอักเสบของเต้านม
CA 15-3 vs แมมโมแกรม / อัลตราซาวด์
|
ด้านการใช้งาน |
CA 15-3 | แมมโมแกรม / อัลตราซาวด์ |
|
คัดกรองเบื้องต้น |
❌ | ✅ |
|
ตรวจวินิจฉัยโรค |
❌ |
✅ |
| ติดตามผลการรักษา | ✅ |
✅ |
| ตรวจหาการกลับเป็นซ้ำ | ✅ |
✅ |
เมื่อไรควรตรวจ CA 15-3?
- หลังการผ่าตัดหรือทำเคมีบำบัด เพื่อประเมินประสิทธิภาพ
- ผู้ที่เป็น มะเร็งเต้านมระยะลุกลาม
- มีอาการสงสัยว่ามะเร็งกลับมา เช่น น้ำหนักลด ปวดกระดูก เหนื่อยง่าย
คำแนะนำสำหรับผู้ที่มีค่า CA 15-3 สูง
- อย่าตกใจทันที ต้องตรวจซ้ำเพื่อยืนยัน
- อาจต้องทำแมมโมแกรม อัลตราซาวด์ หรือ CT scan เพิ่มเติม
- ปรึกษาแพทย์ด้านมะเร็งวิทยาโดยตรง
วิธีลดความเสี่ยงมะเร็งเต้านม
พฤติกรรมแนะนำ:
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
- รับประทานอาหารที่อุดมด้วยไฟเบอร์ ผักผลไม้
- จำกัดการบริโภคไขมันอิ่มตัว และอาหารแปรรูป
- หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์และการสูบบุหรี่
การตรวจสุขภาพประจำปี:
- ตรวจเต้านมด้วยตนเองทุกเดือน
- ทำแมมโมแกรมตั้งแต่อายุ 40 ปีขึ้นไป
- ตรวจสารบ่งชี้ CA 15-3 สำหรับผู้ที่มีประวัติมะเร็งเต้านมหรือแพทย์แนะนำ
สรุป
การตรวจ CA 15-3 เป็นเครื่องมือสำคัญในการติดตามการรักษามะเร็งเต้านมและตรวจหาการกลับเป็นซ้ำ โดยเฉพาะในผู้ที่เคยได้รับการวินิจฉัยและรักษาแล้ว อย่างไรก็ตาม ค่านี้ไม่เหมาะสำหรับใช้คัดกรองโรคในระยะแรก และต้องใช้ร่วมกับการตรวจอื่นเพื่อให้ได้ผลที่แม่นยำและครอบคลุมที่สุด
การดูแลสุขภาพแบบองค์รวม ร่วมกับการตรวจเต้านมอย่างสม่ำเสมอ คือกุญแจสำคัญในการป้องกันและรับมือกับโรคมะเร็งเต้านมได้อย่างมีประสิทธิภาพ
FAQ – คำถามพบบ่อยเกี่ยวกับ CA 15-3
Q: ค่า CA 15-3 ปกติแปลว่าไม่เป็นมะเร็งใช่ไหม?
A: ไม่แน่เสมอไป มะเร็งบางระยะอาจไม่ทำให้ค่า CA 15-3 สูง จึงควรใช้ร่วมกับวิธีอื่น เช่น แมมโมแกรม
Q: ตรวจ CA 15-3 บ่อยแค่ไหน?
A: ควรทำตามคำแนะนำของแพทย์ โดยเฉพาะผู้ที่อยู่ระหว่างการรักษาหรือมีประวัติเป็นมะเร็งเต้านม
Q: ค่า CA 15-3 สูงแน่นอนว่าเป็นมะเร็งหรือไม่?
A: ไม่จำเป็น อาจเกิดจากการอักเสบ ซีสต์ หรือแม้แต่ตั้งครรภ์ จึงต้องมีการตรวจเพิ่มเติม
Q: ถ้ามีอาการผิดปกติแต่ค่า CA 15-3 ปกติ ควรทำอย่างไร?
A: ยังจำเป็นต้องตรวจร่างกายและทำแมมโมแกรมเพิ่มเติม เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง
ร่วมตอบคำถามกับเรา
[/vc_column_text]
อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม
เอกสารอ้างอิง
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิงพวงทอง ไกรพิบูลย์. รู้ก่อนเข้าใจการตรวจรักษามะเร็ง. กรุงเทพฯ: ซีเอ็ดยูเคชั่น, 2557.
