หิ่งเม่น สรรพคุณช่วยรักษาอาการร้อนใน

หิ่งเม่น

ชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Crotalaria pallida Aiton ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ คือ Crotalaria mucronata Desv.
จัดอยู่ในวงศ์ถั่ว (FABACEAE หรือ LEGUMINOSAE) และอยู่ในวงศ์ย่อยถั่ว FABOIDEAE (PAPILIONOIDEAE หรือ PAPILIONACEAE) ชื่อเรียกอื่น ๆ คือ ฮ่งหาย (ชุมพร)[1]

ลักษณะของต้นหิ่งเม่น

• ต้น
  – เป็นพรรณไม้ล้มลุก
  – มีอายุอยู่ได้หลายปี
  – มีลำต้นตั้งตรง
  – ต้นมีความสูงได้ถึง 1-1.5 เมตร
  – แตกกิ่งก้านย่อย
  – ลำต้นเป็นสีเขียวอ่อนและจะเปลี่ยนเป็นสีม่วงเข้ม
  – ลำต้นมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 9.06-17.4 มิลลิเมตร
  – สามารถพบขึ้นได้ทั่วไปในแถบทวีปเอเชียเขตร้อน ตามป่าหญ้าข้างทาง ชายป่าดิบเขา หรือตามป่าผลัดใบ
  – ขึ้นในที่ระดับความสูงถึง 1,500 เมตร จากระดับน้ำทะเล
• ใบ
  – เป็นใบประกอบ
  – มีใบย่อย 3 ใบ
  – ออกเรียงสลับกัน
  – ก้านช่อใบยาว 3-5 เซนติเมตร
  – ก้านใบข้างยาว 2-2.5 มิลลิเมตร
  – ใบย่อยด้านปลายเป็นรูปวงรีหรือรูปไข่กลับ
  – ปลายใบมนทู่หรือโค้งเว้า
  – ปลายยอดมีติ่งเป็นเส้นสั้น ๆ
  – โคนใบสอบ
  – ขอบใบหยักแบบขนครุย
  – ใบมีความกว้าง 2-4.5 เซนติเมตร และยาว 4.5-7.5 เซนติเมตร
  – หลังใบเป็นสีเขียวเข้ม ไม่มีขน
  – ท้องใบเป็นสีเขียวอ่อน มีขนสีขาวขึ้นอยู่หนาแน่น
  – ผิวใบค่อนข้างนุ่ม
  – เส้นใบปลายโค้งจรดกัน
  – ใบย่อยด้านข้างจะมีความกว้าง 1.5-3.5 เซนติเมตร และยาว 3.5-7.5 เซนติเมตร
  – หูใบแหลม เล็กและสั้น เป็นสีม่วงแดง
• ดอก[1],[2],[3]
  – ออกดอกเป็นช่อกระจะที่ปลายกิ่ง
  – ช่อดอกยาว 15-30 เซนติเมตร
  – ช่อดอกมีดอกย่อย 27-44 ดอก
  – เป็นดอกเดี่ยว
  – ออกดอกเรียงตรงข้ามกัน
  – ออกดอกบนแกนช่อดอก
  – มีก้านยาว 2-2.5 มิลลิเมตร
  – ดอกย่อยเป็นรูปถั่ว มีกลีบดอก 5 กลีบ
  – กลีบบนเป็นรูปไข่ปลายมน
  – กลีบด้านข้างจะคล้ายปีก รูปขอบขนาน
  – กลีบล่างเชื่อมกันเป็นรูปท้องเรือ
  – ปลายแหลมโค้ง
  – กลีบดอกด้านในเป็นสีเหลืองเข้ม
  – กลีบดอกด้านนอกเป็นสีเหลือง มีลายเส้นสีแดงเข้มพาดตามยาว
  – ดอกเมื่อบานจะมีขนาดกว้าง 1.4-1.6 เซนติเมตร
  – ดอกมีเกสรเพศผู้เป็นมัด 10 อัน
  – มีอับเรณูเป็นสีส้ม
• ผล
  – ผลเป็นฝักรูปทรงกระบอก
  – มีฝัก 7-16 ฝักต่อช่อ
  – ฝักจะโค้งงอเล็กน้อย
  – มีความกว้าง 0.5 เซนติเมตร และยาว 3-9.5 เซนติเมตร
  – ปลายยอดฝักมีติ่งเป็นเส้นยาว 7 มิลลิเมตร
  – ฝักจะมีขนขึ้นปกคลุม
  – เส้นกลางฝักด้านนอกเป็นแนวยาวลึกลง
  – ฝักอ่อนเป็นสีแดง
  – ฝักเมื่อแก่แล้วจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล
  – ผลเมื่อแก่แล้วจะแตกออกเป็นฝา
  – ฝักจะมีเมล็ดจำนวนมาก มีถึง 56-58 เมล็ด
  – เมล็ดเป็นรูปไต สีน้ำตาล
  – เมล็ดมีขนาด 2-4 มิลลิเมตร
  – จะออกฝักในช่วงเดือนพฤษภาคมถึงเดือนสิงหาคม

สรรพคุณของรากหิ่งเม่น

• ช่วยทำให้มีบุตรง่าย[1]
• ช่วยกระตุ้นกำหนัด[1]
• ช่วยแก้อาการอาเจียน[1],[3]
• ช่วยแก้นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ[1],[3]
• ช่วยรักษาอาการร้อนใน
• ช่วยแก้โรคทางเดินปัสสาวะ[1],[3]

ตำรับยาพื้นบ้านล้านนา ( ใช้ผสมกับสมุนไพรอื่น ๆ )

– รากเจตพังคี
– รากเจตมูลเพลิงแดง
– รากละหุ่งแดง
– รากมหาก่าน
– รากหิงหายผี
– เปลือกต้นหรือรากเดื่อหว้า
– ต้นพิศนาด
– หัวกระชาย
– หัวกำบัง
– เหง้าว่านน้ำ
– ผลยี่หร่า
– เมล็ดพริกไทย
– เมล็ดเทียนคำหลวง
– วุ้นว่านหางจระเข้
– เทียนทั้งห้า
ให้ใช้ในปริมาณที่เท่ากัน นำมาบดให้เป็นผง แล้วผสมกับน้ำมะนาวและใส่เกลืออีกเล็กน้อย ใช้สำหรับรักษาโรคทางเดินปัสสาวะ[1],[3]

ประโยชน์ของหิ่งเม่น

• ตัน สามารถนำมาใช้ทำเป็นปุ๋ยพืชสดได้[2]
• เป็นแหล่งของอาหารตามธรรมชาติของโคกระบือ

ปริมาณสารอาหาร

ยอดอ่อน ใบ และก้านใบ ในระยะที่เริ่มมีดอก
– โปรตีน 23.94%
– ไขมัน 2.65%
– เถ้า 2.65%
– เยื่อใย 21.01%
– เยื่อใยส่วน ADF 38.6%
– NDF 47.67%
– ลิกนิน 15.11%[3]

สั่งซื้อ อาหารเสริมสำหรับผู้ป่วย เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค  คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. หนังสือสมุนไพรพื้นบ้านล้านนา. (ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล). “หิ่งเม่น”. หน้า 84.
2. หนังสือพรรณไม้สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ เล่ม 5. “หิ่ ง เ ม่ น”.
3. สำนักพัฒนาอาหารสัตว์ กรมปศุสัตว์. “หิ่งเม่น”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : nutrition.dld.go.th. [24 ก.ย. 2014].