ข้าวสังข์หยดเมืองพัทลุง ( SANGYOD RICE )
สุดยอดข้าวดีจากภาคใต้ของประเทศไทย
“ ข้าวสังข์หยดเมืองพัทลุง…รับประทานดีไม่มีโรค ”
ไม่เพียงให้พลังงานแต่ยังช่วยบำรุงรักษาสุขภาพ
หนึ่งในบรรดาพันธุ์ข้าวเพื่อสุขภาพที่ดีของเมืองไทย
“ ข้าวสังข์หยด ”
มีถิ่นกำเนิดทางภาคใต้ของไทยในจังหวัดพัทลุง
ข้าวสังข์หยด คืออะไร ?
ข้าวสังข์หยดเมืองพัทลุง เป็นข้าวเฉพาะถิ่นของจังหวัดพัทลุง เป็นข้าวที่คนภาคใต้รู้จักกันมานานนับ 100 ปี โดยสมัยก่อน ชาวนานิยมปลูกไว้เป็นของกำนัลแก่ผู้ใหญ่ที่เคารพนับถือในเทศกาลต่าง ๆ เช่น วันสงกรานต์ วันขึ้นบ้านใหม่ วันตรุษจีน หรือใช้สำหรับทำบุญตักบาตร ข้าวสังข์หยดเมืองพัทลุงเป็นข้าวเจ้า เป็นข้าวนาปีซึ่งจะปลูกได้ปีละ 1 ครั้ง เป็นข้าวที่ปลูกยาก ปักดำกลางเดือนกันยายน อายุเก็บเกี่ยวประมาณเดือนกุมภาพันธ์ ผลิตจากแหล่งปลูกธรรมชาติซึ่งเป็นพื้นที่ราบระหว่างทิวเขาบรรทัดกับทะเลสาบสงขลา–พัทลุง ซึ่งมีแหล่งน้ำและสภาพดินที่อุดมสมบูรณ์ไปด้วยธาตุอาหาร ข้าวสังข์หยดจึงเป็นหนึ่งในผลผลิตที่สะท้อนถึงความอุดมสมบูรณ์สู่เมล็ดพันธุ์ข้าวที่เต็มไปด้วยธาตุอาหาร วิตามินที่มีประโยชน์มากต่อร่างกาย
ข้าวสังข์หยดเมืองพัทลุงเป็นข้าวไทยพันธุ์แรกที่ได้ขึ้นทะเบียนเป็นสินค้าสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ ( GI : Geographical Indications ) เมื่อวันที่ 23 มิถุนายน 2549 จากกรมทรัพย์สินทางปัญญา กระทรวงพาณิชย์ เนื่องจากเป็นข้าวที่มีคุณลักษณะเฉพาะที่มาจากจังหวัดพัทลุงเท่านั้นเป็นพันธุ์ข้าวที่รัฐให้การรับรองโดยมีกระบวนการผลิตภายใต้การควบคุมของคณะกรรมการการรับรองคุณภาพข้าวสังข์หยดพัทลุง ดังนั้นจึงมีความปลอดภัยจากสารพิษตกค้าง
ชื่อ “ ข้าวสังข์หยด ” เพี้ยนมาจากคำว่า “ สั่งหยุด ” เนื่องจากเมื่อหุงสุกเมล็ดข้าวจะนุ่มมาก หอม หุงขึ้นหม้อ แม้ตั้งจนเย็นก็ยังคงนุ่มอยู่ มีความคงตัวของเมล็ดข้าวสูง มีรสชาติอร่อย เพราะความอร่อยของข้าวชนิดนี้เลยหยุดรับประทานกันไม่ได้จนถึงกับต้องสั่งให้หยุดรับประทานจึงเป็นที่มาของคำว่า “ ข้าวสั่งหยุด ” และได้เรียกเพี้ยนมาเป็น “ ข้าวสังข์หยด ” ในปัจจุบัน นอกจากนี้ยังเป็นข้าวที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูงกว่าข้าวพันธุ์อื่นๆอีกด้วย
ลักษณะเด่นของข้าวสังข์หยดเมืองพัทลุง จะมีลักษณะเมล็ดเล็ก เรียว ยาว มีเยื่อหุ้มเมล็ดสีขาวปนแดงอ่อนๆ ถึงแดงเข้ม ที่เปี่ยมไปด้วยคุณค่าทางอาหารสูง คุณสมบัติการหุงต้มดี ลักษณะข้าวหุงสุกมีความนุ่ม มีกลิ่นหอมอ่อนๆและมีความมันอมความหวานในตัวข้าว ซึ่งเกิดจากแร่ธาตุจากดินของ จ.พัทลุงจึงมีรสชาติอร่อย
ขั้นตอนการผลิตข้าวสังข์หยด
1. นำข้าวเปลือกไปตากให้แห้ง
2. นำเข้าเครื่องสี
3. คัดเลือกสิ่งเจือปน
4. นำไปบรรจุถุง
ข้าวสังข์หยดเมืองพัทลุง จะนิยมรับประทานเป็นแบบข้าวกล้อง ข้าวซ้อมมือ ซึ่งให้ประโยชน์มากกว่าข้าวกล้องและข้าวซ้อมมือทั่วไป
1.ข้าวสังข์หยดกล้อง คือ ข้าวที่สีเอาเฉพาะเปลือกออก ( แกลบ ) โดยยังมีจมูกข้าวและเยื่อหุ้มเมล็ดข้าวอยู่ เยื่อหุ้มเมล็ดข้าวมีสีแดงเข้มซึ่งมีสารอาหารปริมาณสูงทำให้ข้าวกล้องมีประโยชน์มากกว่าข้าวขัดมาก
2.ข้าวสังข์หยดซ้อมมือ คือ ข้าวที่เอาเปลือกออกโดยในอดีตใช้วิธีใส่ครกตำซึ่งยังมีจมูกข้าวและเยื่อหุ้มเมล็ดข้าวอยู่ ปัจจุบันใช้เครื่องจักรสีข้าวแทนเรียกว่า ข้าวกล้อง
ดังนั้น ข้าวสังข์หยดซ้อมมือ ก็คือ ข้าวสังข์หยดกล้องนั่นเอง เพียงแต่นำข้าวกล้องมาขัดสีเยื่อหุ้มเมล็ดข้าวให้ถลอกประมาณ 5 หรือ 10 เปอร์เซ็นต์ ในขณะที่ข้าวกล้องจะกระเทาะเอาเปลือกข้าว ( แกลบ ) ออกอย่างเดียวไม่ขัดสี การขัดสีก็เพื่อเวลาหุงข้าวออกมาแล้วข้าวจะนุ่มรับประทานได้ง่ายยิ่งขึ้น และจมูกข้าวก็ยังคงเหลืออยู่เหมือนเดิม รวมทั้งคุณค่าทางอาหารต่างๆก็ยังอยู่ครบถ้วน แต่จะมีเพียงเส้นใยอาหารและเกลือแร่บางส่วนที่ถูกขัดออกไปพร้อมกับเยื่อหุ้มเมล็ด
สารอาหารสําคัญที่อยู่ในข้าวสังข์หยดเมืองพัทลุง
- ข้าวสังข์หยดเมืองพัทลุงมีวิตามินอีสูงมากกว่าข้าวชนิดอื่นๆ
- เป็นข้าวที่มีใยอาหารอยู่ในปริมาณมากเป็นเส้นใย ซึ่งช่วยในเรื่องการชะลอวัย เรื่องผิวพรรณ และความกระจ่างใสของผิว
- ข้าวสังข์หยดเมืองพัทลุงมีโปรตีน เหล็ก และฟอสฟอรัส มากกว่าข้าวพันธุ์อื่นๆ ซึ่งโปรตีนช่วยเสริมสร้างส่วนที่สึกหรอ เหล็กช่วยป้องกันโรคโลหิตจาง ฟอสฟอรัสช่วยในการเจริญเติบโตของกระดูกและฟัน
- มีคาร์โบไฮเดรต ให้พลังงานแก่ร่างกาย
- มีไขมัน ให้พลังงานแก่ร่างกายเป็นไขมันที่ดี ไม่มีโคเรสเตอรอล
- มีทองแดง สร้างเมล็ดโลหิต และเฮโมโกลบิน
- มีแคลเซียม ทำให้กระดูกแข็งแรง ช่วยป้องกันไม่ให้เป็นตะคริว
- ข้าวสังข์หยดเมืองพัทลุงมีไนอาซิน ( B3 ) สูง ซึ่งมีความสำคัญต่อระบบผิวหนังและระบบประสาท ถ้าขาดวิตามินนี้จะทำให้เกิดโรค ” Pellagra ” ทำให้มีอาการผิดปกติทางระบบประสาท ความจำเสื่อม โรคผิวหนังทำให้ผิวที่ถูกแสงแดดอักเสบเป็นผื่นแดงและลอก
- ข้าวสังข์หยดเมืองพัทลุงมีสาร ASGs ช่วยการทำงานของอินซูลินและการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด
- สีแดงของข้าวสังข์หยดเมืองพัทลุง เป็นรงควัตถุประเภทฟลาวานอยด์ชนิดแอนไซยานิน ซึ่งมีคุณสมบัติเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ( antioxidant ) ช่วยชะลอความชรา และลดความเสี่ยงในการเป็นโรคต่างๆ เช่น โรคหัวใจ โรคหลอดเลือดตีบตัน โรคระบบภูมิคุ้มกันทำงานผิดปกติ โรคเหน็บชา โรคอัมพฤกษ์ เป็นต้น และมีสารต้านอนุมูลอิสระ ( antioxidant ) พวก oryzanol และมี Gamma Amino Butyric Acid ( GABA ) จะช่วยลดโอกาสในการเป็นโรคมะเร็งได้เป็นอย่างดี
- มีวิตามินบีรวม ช่วยป้องกันและบรรเทาอาการอ่อนเพลีย แขน ขาไม่มีแรง ปวดกล้ามเนื้อ โรคผิวหนังบางชนิด
- บำรุงสมองทำให้เจริญอาหาร
- มีวิตามินบี 1 ช่วยป้องกันโรคเหน็บชา
- มีวิตามินบี 2 ช่วยป้องกันโรคปากนกกระจอก
- มีกากใยอาหารสูง ช่วยในการขับถ่ายซึ่งจะทำให้ท้องไม่ผูก และช่วยป้องกันมะเร็งในลำไส้ได้
- มีฤทธิ์ในการลดความเครียด รักษาอาการผิดปกติของสตรีวัยทองได้
- ละลายน้ำได้ มีคุณสมบัติลดโคเลสเตอรอลชนิดไม่ดี ( LDL ) ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบตัน ยังมีกรดโฟลิกที่มีประโยชน์ต่อหัวใจและอุดมไปด้วยโพแทสเซียมที่ช่วยควบคุมความดันโลหิต
ข้าวสังข์หยดเมืองพัทลุง เหมาะกับใคร ?
เหมาะกับทุกเพศทุกวัย โดยเฉพาะผู้ที่รักสุขภาพเพราะถือได้ว่าเป็นข้าวที่มีสารอาหารและคุณประโยชน์สูงมาก
ข้าวสังข์หยดเมืองพัทลุง หุงอย่างไรให้อร่อย ?
เพื่อไม่ให้สูญเสียคุณค่าทางอาหารของข้าว ควรจะซาวข้าวเบาๆเพียงครั้งเดียว และใช้เวลาในการซาวข้าวให้น้อยที่สุด เติมน้ำให้ท่วมสูงจากข้าวประมาณ 1 ข้อนิ้ว หรือ ข้าว 1 ส่วน : น้ำ 1 ส่วน เมื่อข้าวสุกทิ้งไว้ให้ข้าวระอุประมาณ 5-10 นาที สามารถเติมหรือเพิ่มน้ำได้ตามความชอบหากต้องการให้ข้าวแข็งหรือนุ่ม
บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม
เอกสารอ้างอิง
