มะเร็งโพรงไซนัส และ มะเร็งโพรงจมูก

มะเร็งโพรงไซนัส หรือมะเร็งโพรงจมูก

มะเร็งโพรงไซนัส หรือมะเร็งโพรงจมูก จัดเป็นเนื้อเยื่อหรืออวัยวะในระบบศีรษะ ลำคอ หู คอ จมูก ซึ่งมะเร็งโพรงจมูกและมะเร็งโพรงไซนัส โดยทั่วไปมีระยะโรค วิธีการตรวจ การรักษา และการพยากรณ์โรคเหมือนกัน แพทย์จึงจัดให้เป็นโรคมะเร็งในกลุ่มเดียวกัน

โพรงจมูกและโพรงไซนัส เป็นโพรงที่มีอยู่ในทุกส่วนของกระดูกบนใบหน้า โดยจะมีลักษณะเป็นโพรงอากาศ พบได้บริเวณโหนกแก้มทั้งสองข้าง หน้าผาก กระดูกด้านข้างโพรงจมูกทั้งซ้ายขวาและบริเวณกระดูกส่วนฐานของสมอง ซึ่งโพรงไซนัสที่มีขนาดใหญ่ที่สุด ก็คือบริเวณโหนกแก้มทั้งซ้ายขวานั่นเอง

โดยเยื่อเมือกบุภายในโพรงไซนัสจะมีความสำคัญมาก กล่าวคือจะช่วยสร้างน้ำเมือกมาหล่อเลี้ยงและเสริมภูมิต้านทานให้กับจมูก อย่างไรก็ตาม ทุกเซลล์ของโพรงไซนัสสามารถที่จะเป็นโรคมะเร็งได้ทั้งหมด แต่ที่พบบ่อยที่สุด ก็คือเยื่อเมือกบุภายในนั่นเอง ที่สำคัญโพรงจมูกและโพรงไซนัส ถูกจัดเป็นเนื้อเยื่อในระบบศีรษะ ลำคอและหูคอจมูก โดยมีธรรมชาติของโรค ระยะ อาการและวิธีการตรวจรักษาเช่นเดียวกัน จึงถูกจัดให้เป็นมะเร็งในกลุ่มเดียวกัน

สาเหตุของมะเร็งโพรงไซนัส หรือมะเร็งโพรงจมูก

มะเร็งโพรงจมูกเกิดจากการที่เซลล์ต่าง ๆ ในโพรงจมูกและโพรงอากาศข้างจมูกเกิดความผิดปกติหรือมีการเปลี่ยนแปลง ซึ่งสาเหตุที่แท้จริงของโรคยังไม่ทราบแน่ชัด แต่คาดว่าน่าจะเกิดจากหลายๆ ปัจจัยรวมกัน โดยมีปัจจัยเสี่ยงดังนี้สภาพแวดล้อมที่เป็นมลพิษ โดยส่วนใหญ่จะเกิดจากการที่ผู้ป่วยอยู่อาศัยหรือทำงานในที่ที่มีฝุ่นละอองเป็นเวลานาน จึงทำให้เกิดอาการป่วยด้วย โรคมะเร็งโพรงจมูก หรือมะเร็งโพรงไซนัสในที่สุด โดยเฉพาะบรรดาช่างไม้หรือคนงานในเหมืองแร่บางชนิดจะมีความเสี่ยงมาก ความผิดปกติทางพันธุกรรมชนิดไม่ถ่ายทอด ซึ่งส่วนใหญ่จะเกิดจากความผิดปกติของเซลล์ที่ทำหน้าที่ควบคุมการเจริญเติบโตหรือการตายของเซลล์

มะเร็งโพรงไซนัส และมะเร็งโพรงจมูกพบมากตอนอายุเท่าไหร่?

อย่างไรก็ตาม มะเร็งโพรงจมูกและมะเร็งโพรงไซนัส เป็นโรคที่เกิดขึ้นได้ยากพบได้ไม่บ่อยมากนัก ส่วนใหญ่มักจะพบได้มากในผู้ใหญ่ที่มีอายุ 40 ปีขึ้นไปและพบในผู้ชายมากกว่าผู้หญิงเป็นสองเท่า เนื่องจากมีปัจจัยเสี่ยงมากกว่า โดยมะเร็งโพรงไซนัส และมะเร็งโพรงจมูกก็มีหลายชนิด แต่ที่พบได้มากที่สุดคือ ชนิดสความัส ซึ่งเป็นชนิดที่มีความรุนแรงในระดับปานกลาง และชนิดที่อาจพบได้อีก ก็คือ มะเร็งชนิดอะดีโนคาร์ซิโนมา ( adenocarcinoma )

สำหรับหน้าที่ของ โพรงจมูกและโพรงไซนัส จะช่วยให้เสียงมีความกังวานมากขึ้นและทำให้กะโหลกมีน้ำหนักเบา นอกจากนี้ก็มีเซลล์หลายชนิดที่ทำหน้าที่แตกต่างกันไปอีกด้วย เช่น เซลล์ต่อมน้ำลาย เซลล์ต่อมน้ำเหลืองและเยื่อเมือกบุภายในโพรงไซนัส เป็นต้น

อาการของโรคมะเร็งโพรงจมูกหรือมะเร็งโพรงไซนัส

อาการที่แสดงออกมาของ โรคมะเร็งโพรงจมูกและมะเร็งโพรงไซนัส ยังไม่มีอาการที่บ่งบอกได้แน่ชัด แต่จะมีอาการคล้ายกับโรคภูมิแพ้ทั่วไป ต้องอาศัยการสังเกตความผิดปกติด้วยตนเอง ซึ่งอาการที่พบได้บ่อย คือ อาการมะเร็งโพรงจมูกหรือมะเร็งโพรงไซนัสในระยะเริ่มแรกคือ คัดจมูก และหายใจติดขัด น้ำมูกมีเลือดปนออกมา มีเลือดกำเดาไหลจากจมูกด้านใดด้านหนึ่ง หายใจมีกลิ่นเหม็น พบก้อนเนื้อในโพรงจมูก โดยบางคนอาจมีอาการหน้าบวมอย่างเห็นได้ชัด คลำเจอต่อมน้ำเหลืองที่ลำคอโตผิดปกติ ซึ่งอาจพบเพียงข้างเดียวหรือทั้งสองข้างของลำคอ โดยอาการนี้จะพบเมื่อโรคมะเร็งได้ลุกลามไปมากแล้ว มีอาการอื่นๆ ที่คล้ายกับโรคภูมิแพ้

การวินิจฉัยโรคมะเร็งโพรงจมูกหรือมะเร็งโพรงไซนัส

การวินิจฉัยโรค มะเร็งโพรงจมูกและมะเร็งโพรงไซนัส แพทย์จะใช้วิธีการสอบถามประวัติอาการป่วย พร้อมด้วยการตรวจร่างกาย ตรวจโพรงจมูกและโพรงไซนัส เพื่อความมั่นใจมากขึ้น แพทย์จะตัดเอาชิ้นเนื้อจากก้อนเนื้อภายในโพรงจมูกไปตรวจทางพยาธิวิทยา ซึ่งจะทำให้ได้ผลตรวจที่มีความแม่นยำที่สุด

อาการมะเร็งโพรงจมูกและมะเร็งโพรงไซนัสระยะเริ่มแรกคือ คัดจมูก และหายใจติดขัด น้ำมูกมีเลือดปน มีเลือดกำเดาไหลจากจมูกด้านใดด้านหนึ่ง หายใจมีกลิ่นเหม็น พบก้อนเนื้อในโพรงจมูก บางคนมีอาการหน้าบวม คลำเจอต่อมน้ำเหลืองที่ลำคอโตผิดปกติ

ระยะของโรคมะเร็งโพรงจมูกและมะเร็งโพรงไซนัส

ระยะของโรคมะเร็งแบ่งออกเป็น 4 ระยะเช่นเดียวกับมะเร็งชนิดอื่นๆ ทั่วไป ได้แก่

ระยะที่ 1 เป็นระยะที่มะเร็งยังไม่ลุกลามไปสู่เนื้อเยื่อหรืออวัยวะข้างเคียง ซึ่งจะลุกลามอยู่เฉพาะในชั้นเนื้อเยื่อบุภายในโพรงจมูกและโพรงไซนัสเท่านั้น

ระยะที่ 2 เป็นระยะที่มะเร็งได้ลุกลามเข้าไปสู่โพรงไซนัสหลายโพรงและอาจมีการลุกลามเข้าสู่กระดูกบ้างแล้ว

ระยะที่ 3 เป็นระยะที่มะเร็งลุกลามไปสู่อวัยวะข้างเคียงและต่อมน้ำเหลืองบริเวณลำคอเพียงต่อมเดียว โดยจะพบว่าต่อมน้ำเหลืองยังโตไม่เกิน 3 เซนติเมตร

ระยะที่ 4 เป็นระยะที่มะเร็งได้ลุกลามไปสู่อวัยวะสำคัญๆ เช่น ต่อมน้ำเหลืองบริเวณลำคอมากกว่า 1 ต่อม ตาและสมอง ทำให้พบต่อมน้ำเหลือมีขนาดที่โตกว่า 6 เซนติเมตร และได้มีการแพร่กระจายไปสู่อวัยวะอื่นๆ ที่อยู่ไกลออกไปผ่านทางกระแสเลือดอีกด้วย

วิธีการรักษาโรคมะเร็งโพรงจมูกและมะเร็งโพรงไซนัส

โดยหลักแล้วทางการแพทย์จะใช้วิธีการรักษา โรคมะเร็งโพรงจมูก ด้วยการผ่าตัด การทำเคมีบำบัดและการใช้รังสีรักษา โดยจะเลือกวิธีไหน แพทย์จะพิจารณาจากระยะ ความรุนแรงของโรค อายุและสุขภาพของผู้ป่วย เพื่อเลือกวิธีการรักษาที่เหมาะสมและเกิดผลข้างเคียงน้อยที่สุด ส่วนวิธีการป้องกัน ในปัจจุบันยังไม่มีวิธีที่ดีที่สุด แพทย์จึงแนะนำให้พยายามหลีกเลี่ยงปัจจัยที่เป็นสาเหตุ โดยเฉพาะการเลี่ยงสถานที่ที่มีมลพิษ ฝุ่นควันเป็นจำนวนมาก ซึ่งหากจำเป็นต้องทำงานในสถานที่ที่เต็มไปด้วยฝุ่นละออง สารเคมีและอื่นๆ ที่อาจเป็นสารก่อมะเร็งได้ แนะนำให้สวมใส่หน้ากากอนามัยเสมอ เพื่อป้องกันการสูดดมสารพิษเหล่านั้นเข้าไปในร่างกายแบบเต็มๆ นั่นเอง

ร่วมตอบคำถามกับเรา

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติมตามลิ้งค์ด้านล่าง

เอกสารอ้างอิง

ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิงพวงทอง ไกรพิบูลย์. รู้ก่อนเข้าใจการตรวจรักษามะเร็ง. กรุงเทพฯ: ซีเอ็ดยูเคชั่น, 2557.

World Cancer Report 2014. World Health Organization. 2014. pp. Chapter 5.4. ISBN 9283204298.