Serum Glutamic-Oxaloacetic Transaminase (SGOT) คืออะไร? ค่าที่บ่งบอกภาวะตับ

SGOT คืออะไร? ความหมาย ค่าปกติ และหน้าที่ในร่างกาย

นิยาม SGOT ในทางการแพทย์

SGOT (Serum Glutamic-Oxaloacetic Transaminase) หรือที่รู้จักในชื่อ AST (Aspartate Aminotransferase) คือเอนไซม์ชนิดหนึ่งที่พบได้ในหลายเนื้อเยื่อของร่างกาย โดยเฉพาะในตับ หัวใจ กล้ามเนื้อ และไต ทำหน้าที่ช่วยในกระบวนการเปลี่ยนแปลงกรดอะมิโน ซึ่งเกี่ยวข้องกับการเผาผลาญพลังงานในเซลล์

SGOT ต่างจาก SGPT อย่างไร?

แม้ SGOT และ SGPT (หรือ ALT) จะเป็นเอนไซม์ที่ใช้ประเมินสุขภาพตับเหมือนกัน แต่ SGOT พบในอวัยวะหลายส่วน ในขณะที่ SGPT พบเฉพาะในตับเป็นหลัก ทำให้ SGPT มักเฉพาะเจาะจงกับปัญหาตับมากกว่า ส่วน SGOT บ่งชี้ได้กว้างกว่า และอาจสะท้อนปัญหาหัวใจหรือกล้ามเนื้อได้ด้วย

ค่าปกติของ SGOT เท่าไหร่?

• ค่าปกติของ SGOT สำหรับผู้ใหญ่:
  ▸ ผู้ชาย: 10–40 U/L
  ▸ ผู้หญิง: 9–32 U/L

• ค่านี้อาจแตกต่างกันเล็กน้อยตามห้องปฏิบัติการที่ตรวจ

ทำไม SGOT จึงใช้ประเมินสุขภาพตับ?

SGOT กับหน้าที่ตับและกระบวนการเผาผลาญ

เมื่อเซลล์ตับถูกทำลาย ไม่ว่าจะจากไวรัส แอลกอฮอล์ หรือสารพิษ เอนไซม์ SGOT จะรั่วไหลเข้าสู่กระแสเลือด การตรวจค่าดังกล่าวจึงสามารถสะท้อนการทำงานและความเสียหายของตับในเบื้องต้น

ความสัมพันธ์ระหว่างค่า SGOT และ SGPT

การประเมินภาวะตับมักพิจารณาค่า SGOT ร่วมกับ SGPT อัตราส่วน SGOT/SGPT มีความสำคัญ เช่น:

• SGOT/SGPT > 2: มักสัมพันธ์กับโรคตับจากแอลกอฮอล์

• SGOT/SGPT < 1: มักพบในภาวะตับอักเสบจากไวรัส
  การวิเคราะห์อัตราส่วนนี้ช่วยแพทย์จำแนกสาเหตุที่แท้จริงของการทำลายตับ

สาเหตุที่ทำให้ค่า SGOT สูงหรือต่ำผิดปกติ

ค่า SGOT สูงเกิดจากอะไรได้บ้าง?

• โรคตับ: ตับอักเสบ (Hepatitis A, B, C), ตับแข็ง, มะเร็งตับ

• โรคหัวใจ: กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด, กล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน

• กล้ามเนื้อฉีกขาดหรืออักเสบ: อุบัติเหตุ การออกกำลังหักโหม

• ยาบางชนิด: ยาพาราเซตามอลในขนาดเกิน, ยาลดไขมัน, ยากันชัก

ค่า SGOT ต่ำผิดปกติบ่งบอกอะไร?

แม้จะพบได้น้อย แต่ค่า SGOT ต่ำผิดปกติอาจสะท้อน:

• การขาดวิตามิน B6 (pyridoxine)

• ภาวะตับเสื่อมระยะท้ายจนไม่สามารถสร้างเอนไซม์ได้

SGOT กับโรคตับชนิดต่าง ๆ

SGOT กับโรคตับอักเสบ

ในผู้ป่วยโรคตับอักเสบ ค่า SGOT อาจพุ่งสูงเกิน 10 เท่าของค่าปกติ โดยเฉพาะในระยะเฉียบพลัน ค่าจะสูงและลดลงเมื่อร่างกายเริ่มฟื้นฟู

SGOT กับตับแข็ง

ในตับแข็ง ค่า SGOT มักจะสูงเรื้อรัง และสัมพันธ์กับอาการอื่น เช่น เหลือง, น้ำในช่องท้อง, แขนขาบวม

SGOT กับมะเร็งตับ

ค่าจะสูงแต่ไม่จำเพาะ ต้องดูร่วมกับ Tumor Marker เช่น AFP (Alpha-Fetoprotein) และผลภาพถ่าย CT หรือ MRI

วิธีการตรวจค่า SGOT และการเตรียมตัวก่อนตรวจ

ขั้นตอนการตรวจ SGOT

การตรวจ SGOT เป็นการเจาะเลือดตรวจหาค่าทางชีวเคมี ใช้เวลาเพียงไม่กี่นาที ได้ผลใน 1–2 วัน

ต้องงดอาหารก่อนตรวจไหม?

โดยทั่วไป ไม่จำเป็นต้องงดอาหาร ยกเว้นแพทย์สั่งตรวจร่วมกับการตรวจไขมันหรือน้ำตาล ซึ่งอาจต้องงดน้ำงดอาหาร 8–12 ชั่วโมง

การวิเคราะห์ผล SGOT อย่างแม่นยำ

วิเคราะห์ร่วมกับเอนไซม์อื่นๆ

• SGPT (ALT): เจาะจงกับตับมากที่สุด

• ALP: บ่งบอกการอุดตันทางเดินน้ำดี

• GGT: ใช้บ่งบอกการดื่มแอลกอฮอล์เรื้อรัง
  การอ่านผลค่า SGOT จึงต้องอยู่ในบริบทภาพรวม ไม่สามารถวินิจฉัยโรคได้ด้วยค่าเดียว

ค่าร่วมที่ควรตรวจเพิ่มเติม

• Bilirubin

• Albumin

• PT/INR (ค่าการแข็งตัวของเลือด)
  เพื่อประเมินภาพรวมของการทำงานตับ

การป้องกันตับเสื่อม ด้วยการดูแลค่า SGOT ให้อยู่ในเกณฑ์

ปรับพฤติกรรมลดความเสี่ยงตับเสียหาย

• หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์

• รับวัคซีนไวรัสตับอักเสบบี

• ใช้ยาตามคำแนะนำแพทย์เท่านั้น

• หมั่นออกกำลังกายสม่ำเสมอ

อาหารที่ดีต่อตับและช่วยควบคุม SGOT

• ผักใบเขียว, บล็อกโคลี, กระเทียม

• น้ำมันมะกอก, ปลาที่อุดมด้วยโอเมก้า-3

• ดื่มน้ำสะอาดให้เพียงพอ

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับ SGOT (FAQs)

SGOT สูงแปลว่าต้องเป็นโรคตับแน่นอนหรือไม่?

ไม่เสมอไป ควรดูร่วมกับอาการอื่น ค่าร่วม เช่น SGPT และประวัติสุขภาพ

ค่า SGOT ที่สูงจากการออกกำลังจะอันตรายไหม?

ไม่จำเป็น เพราะกล้ามเนื้อที่เสียหายชั่วคราวอาจทำให้ SGOT สูงแต่ไม่มีผลร้ายแรงต่ออวัยวะ

SGOT สูงในคนไม่มีอาการ ควรทำอย่างไร?

ควรตรวจติดตามซ้ำ และหาสาเหตุร่วมกับแพทย์ อาจต้องตรวจ SGPT, ALP, GGT เพิ่มเติม

สรุป: รู้ทัน SGOT เพื่อป้องกันโรคตับอย่างยั่งยืน

ค่า SGOT ไม่ใช่เพียงตัวเลข แต่เป็นสัญญาณเตือนที่สะท้อนความผิดปกติของเซลล์ภายในตับ หัวใจ หรือกล้ามเนื้อ การทำความเข้าใจและตรวจสุขภาพอย่างสม่ำเสมอคือกุญแจสำคัญในการป้องกันโรคเรื้อรังที่อาจรุนแรงในอนาคต หากคุณต้องการดูแลตับให้แข็งแรง อย่ารอจนเกิดอาการ จงเริ่มจากการตรวจค่าต่างๆ อย่างสม่ำเสมอ

ร่วมตอบคำถามกับเรา

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติมตามลิ้งค์ด้านล่าง

เอกสารอ้างอิง

พวงทอง ไกรพิบูลย์. ถาม – ตอบ มะเร็งร้ายสารพัดชนิด. กรุงเทพฯ ซีเอ็ดยูเคชั่น, 2557. 264 หน้า 1.มะเร็ง I.ชื่อเรื่อง. 616.994 ISBN 978-616-08-1170-0

Karmen A, Wroblewski F, Ladue JS (Jan 1955). “Transaminase activity in human blood”. The Journal of Clinical Investigation. 34 (1): 126–31. PMC 438594 Freely accessible. PMID 13221663.

Ghouri N, Preiss D, Sattar N (September 2010). “Liver enzymes, nonalcoholic fatty liver disease, and incident cardiovascular disease: a narrative review and clinical perspective of prospective data”. Hepatology. 52 (3): 1156–61

Wang CS, Chang TT, Yao WJ, Wang ST, Chou P (April 2012). “Impact of increasing alanine aminotransferase levels within normal range on incident diabetes”. Journal of the Formosan Medical Association = Taiwan Yi Zhi. 111 (4): 201–8.