Serum Glutamic Pyruvate Transaminase (SGPT) คืออะไร? ค่าตับที่ควรรู้

SGPT คืออะไร? หนึ่งในเอนไซม์สำคัญที่ใช้ประเมินสุขภาพตับ

SGPT หรือ ALT คืออะไรในทางการแพทย์

SGPT (Serum Glutamic Pyruvate Transaminase) หรือชื่อใหม่ว่า ALT (Alanine Aminotransferase) เป็นเอนไซม์ที่ผลิตในเซลล์ตับเป็นหลัก หน้าที่ของ SGPT คือช่วยในกระบวนการเผาผลาญกรดอะมิโน โดยเฉพาะการแปรสภาพ alanine ไปเป็นพลังงาน

ทำไม SGPT จึงสำคัญต่อการประเมินตับ?

เมื่อตับได้รับบาดเจ็บหรือเซลล์ตับเสียหาย SGPT จะรั่วออกสู่กระแสเลือด ค่าที่เพิ่มขึ้นจึงบ่งชี้ถึงความผิดปกติของตับอย่างแม่นยำ และเฉพาะเจาะจงกว่าค่า SGOT

ค่าปกติของ SGPT อยู่ที่เท่าไหร่?

• ผู้ชาย: 10–40 U/L

• ผู้หญิง: 7–35 U/L
  ค่าปกติอาจแตกต่างเล็กน้อยตามแต่ละห้องปฏิบัติการ

SGPT สะท้อนสุขภาพตับอย่างไร?

ความแตกต่างระหว่าง SGPT กับ SGOT

• SGPT (ALT): พบเกือบเฉพาะในตับ จึงแม่นยำสูงในการชี้ภาวะตับเสียหาย

• SGOT (AST): พบทั้งในตับ หัวใจ กล้ามเนื้อ
  หาก SGPT สูงแต่ SGOT ปกติ มักชี้ชัดว่าตับเสียหายโดยตรง
  หาก SGOT สูงกว่า SGPT อาจเกี่ยวข้องกับหัวใจหรือกล้ามเนื้อร่วมด้วย

วิเคราะห์อัตราส่วน SGOT/SGPT

• SGOT/SGPT < 1: มักเป็นไวรัสตับอักเสบ

• SGOT/SGPT > 2: มักเกี่ยวกับแอลกอฮอล์
  อัตราส่วนนี้ช่วยแยกประเภทของโรคตับได้แม่นยำขึ้น

สาเหตุที่ทำให้ค่า SGPT สูง

SGPT สูงเกิดจากอะไรได้บ้าง?

• ไวรัสตับอักเสบ A, B, C

• ไขมันพอกตับ (NAFLD / NASH)

• ดื่มแอลกอฮอล์เรื้อรัง

• ยาพาราเซตามอลเกินขนาด

• ยาลดไขมัน, ยาต้านวัณโรค, ยากันชักบางชนิด

• เบาหวาน, ภาวะอ้วน, ภาวะดื้ออินซูลิน

SGPT สูงโดยไม่มีอาการ ต้องกังวลไหม?

ในระยะแรกของโรคตับ ผู้ป่วยอาจไม่มีอาการเลย แต่ SGPT เริ่มสูง หากพบว่าค่าสูงติดต่อกันหลายครั้ง แนะนำให้ตรวจเพิ่มเติม เช่น:

• อัลตราซาวด์ช่องท้อง

• ตรวจไวรัสตับอักเสบ

• ตรวจ GGT, ALP, และค่าไขมัน

วิธีการตรวจ SGPT และการเตรียมตัวก่อนตรวจ

วิธีตรวจ SGPT

• ตรวจโดยการเจาะเลือด

• ใช้เวลาตรวจไม่เกิน 10 นาที

• รู้ผลใน 1–2 วัน

เตรียมตัวก่อนตรวจ SGPT อย่างไร?

โดยทั่วไปไม่ต้องงดอาหาร
แต่หากตรวจร่วมกับไขมันหรือกลูโคส อาจต้องงดอาหาร 8–12 ชั่วโมงตามคำแนะนำแพทย์

SGPT กับโรคที่เกี่ยวข้องกับตับ

SGPT กับโรคตับอักเสบ

ในระยะเฉียบพลันของไวรัสตับอักเสบ ค่า SGPT อาจสูงกว่า 10 เท่าของค่าปกติ

SGPT กับไขมันพอกตับ (NAFLD)

ในกลุ่มอ้วน เบาหวาน ความดันสูง อาจมีค่า SGPT สูงเรื้อรัง แม้ไม่มีอาการชัดเจน

SGPT กับโรคตับจากแอลกอฮอล์

ค่าจะขึ้นพอประมาณ (ไม่สูงมาก) แต่สัมพันธ์กับค่า SGOT/SGPT > 2

ค่าร่วมที่ต้องดูควบคู่กับ SGPT

เอนไซม์และค่าชีวเคมีที่ควรพิจารณาร่วม

• SGOT (AST): บ่งบอกความรุนแรงของการอักเสบ

• GGT: สะท้อนการดื่มแอลกอฮอล์

• ALP: บ่งชี้การอุดตันทางเดินน้ำดี

• Bilirubin และ Albumin: ประเมินการทำงานตับโดยรวม

ดูแล SGPT อย่างไรไม่ให้สูงขึ้น?

ปรับพฤติกรรม ลด SGPT อย่างได้ผล

• หยุดดื่มแอลกอฮอล์

• ควบคุมน้ำหนัก

• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ

• หลีกเลี่ยงยาที่ตับต้องทำงานหนัก

• ตรวจสุขภาพประจำปี และ SGPT อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง

อาหารที่ส่งเสริมสุขภาพตับ

• ขมิ้นชัน, กระเทียม, บล็อกโคลี

• น้ำมันมะกอก, ถั่ว, ปลาทะเล

• ดื่มน้ำสะอาดอย่างน้อยวันละ 1.5–2 ลิตร

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับ SGPT

SGPT สูงแสดงว่าเป็นมะเร็งตับหรือไม่?

ไม่เสมอไป ต้องดูผลภาพถ่าย (Ultrasound / CT Scan) และตรวจค่า AFP ร่วมด้วย

SGPT สูงจากยา พอหยุดยาแล้วจะกลับมาปกติไหม?

โดยทั่วไป SGPT จะลดลงเมื่อหยุดยาและไม่มีอันตรายถาวร แต่ควรติดตามค่าซ้ำหลัง 2–4 สัปดาห์

ค่า SGPT ต้องต่ำที่สุดเท่าที่จะทำได้หรือไม่?

ไม่จำเป็น ค่าที่ต่ำเกินไปอาจหมายถึงตับเสื่อมขั้นรุนแรงเช่นกัน ค่าในช่วงปกติ (10–40 U/L) ถือว่าปลอดภัย

สรุป: เข้าใจ SGPT = เข้าใจสุขภาพตับอย่างรอบด้าน

SGPT คือเครื่องมือสำคัญที่แพทย์ใช้ตรวจสอบสุขภาพตับ แม้คนทั่วไปอาจมองเป็นแค่ตัวเลข แต่ในทางการแพทย์ ค่านี้สามารถช่วยตรวจพบปัญหาตับได้ตั้งแต่ยังไม่แสดงอาการ การดูแลค่าตับไม่ใช่เพียงแค่ตรวจทุกปี แต่คือการใส่ใจพฤติกรรม อาหาร และสุขภาพโดยรวมอย่างต่อเนื่อง หากคุณเริ่มต้นดูแล SGPT ตั้งแต่วันนี้ คุณจะลดความเสี่ยงโรคตับในระยะยาวอย่างมีนัยสำคัญ

ร่วมตอบคำถามกับเรา

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติมตามลิ้งค์ด้านล่าง

เอกสารอ้างอิง

พวงทอง ไกรพิบูลย์. ถาม – ตอบ มะเร็งร้ายสารพัดชนิด. กรุงเทพฯ ซีเอ็ดยูเคชั่น, 2557. 264 หน้า 1.มะเร็ง I.ชื่อเรื่อง. 616.994 ISBN 978-616-08-1170-0

Koski RR (2008). “Omega-3-acid Ethyl Esters (Lovaza) For Severe Hypertriglyceridemia”. Pharmacy and Therapeutics. 33 (5): 271–303. PMC 2683599 Freely accessible.

Watkins PB, Kaplowitz N, Slattery JT, Colonese CR, Colucci SV, Stewart PW, Harris SC (July 2006). “Aminotransferase elevations in healthy adults receiving 4 grams of acetaminophen daily: a randomized controlled trial”. JAMA. 296

Association for Clinical Biochemistry and Laboratory Medicine. Retrieved 7 October 2013.

Paul T. Giboney M.D., Mildly Elevated Liver Transaminase Levels in the Asymptomatic Patient, American Family Physician.