จำปาดะ
จำปาดะ (Champedak) เป็น ผลไม้ชนิดหนึ่งที่มีลักษณะคล้ายกับขนุนแต่มีผลขนาดเล็กกว่า เป็นผลไม้ที่ไม่ค่อยได้ยินบ่อยนัก มีรสชาติหวานอร่อยและมีกลิ่นเฉพาะตัว ส่วนมากมักจะนิยมในทางภาคใต้ของประเทศไทยเนื่องจากเป็นผลไม้ที่มีถิ่นกำเนิดในคาบสมุทรมลายู อินโดนีเซียและเกาะนิวกินี เป็นผลไม้ที่หาซื้อได้ยากเนื่องจากให้ผลปีละครั้งและปลูกกันทางภาคใต้เป็นส่วนมาก ในปัจจุบันมีการนำจำปาดะมาทอดเป็นเมนู “จำปาดะทอด” ซึ่งเป็นที่นิยมมากกว่าจำปาดะในรูปแบบอื่น ๆ
รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของจำปาดะ
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Artocarpus integer
ชื่อสามัญ : มีชื่อสามัญว่า “Champedak”
ชื่อท้องถิ่น : ภาคใต้เรียกว่า “จำดะ” ชาวมาเลเซียเรียกว่า “Bankong” ทั่วไปเรียกกันว่า “ขนุนถิ่นใต้”
ชื่อวงศ์ : วงศ์ขนุน (MORACEAE)
ชื่อพ้อง : Artocarpus champeden (Lour.) Stokes Artocarpus hirsutissimus Kurz Artocarpus integrifolius L.f.
ลักษณะของจำปาดะ
จำปาดะ เป็นไม้ยืนต้นที่มีถิ่นกำเนิดในคาบสมุทรมลายู อินโดนีเซียและเกาะนิวกินี ส่วนในประเทศไทยปลูกได้ดีทางภาคใต้ จำปาดะจะมียางสีขาวอยู่ทุกส่วนของต้น
ใบ : เป็นใบเดี่ยวเรียงสลับกันเป็นรูปวงรี ใบมีสีเขียวเข้มและเป็นมัน
ดอก : เป็นดอกเพศผู้และเพศเมียแยกกันแต่อยู่บนต้นเดียวกัน ดอกมีสีขาวหรือสีเหลือง
ผล : ผลคล้ายขนุนแต่เล็กกว่า เป็นรูปทรงกระบอกไปจนถึงทรงกลม ผิวบางและเหนียว มีสีเขียวหรือสีเหลืองอมน้ำตาล และมีลวดลายเป็นรูปห้าเหลี่ยม มีทั้งที่นูนขึ้นหรือแบนเรียบ เนื้อหุ้มเมล็ดมีสีเหลืองอมขาวถึงสีส้ม ผลอ่อนมีสีน้ำตาลปนเหลือง เปลือกแข็งและมียางมาก ส่วนผลสุกจะเปลือกนิ่มและมียางน้อย มีรสหวานและมีกลิ่นหอม
เมล็ด : เมล็ดมีลักษณะทรงกลมแบน
ขนุนกับจำปาดะต่างกันอย่างไร
จำปาดะ มีขนาดผลเล็กกว่า เปลือกปอกง่ายกว่า เนื้อนิ่มกว่า มีรสหวานและน้ำเยอะกว่า กลิ่นแรงกว่า และไม่มีใยเหนียวหนืดเป็นยางมาคั่นระหว่างเมล็ดเหมือนขนุน
ขนุน ผลสวยกว่าและเคี้ยวง่ายกว่าจำปาดะ
สรรพคุณของจำปาดะ
- สรรพคุณด้านเสริมภูมิคุ้มกันให้ร่างกาย เนื้อผลสุกและเมล็ดช่วยบำรุงร่างกาย ช่วยขับสารพิษออกไปจากร่างกาย
- สรรพคุณด้านประสาทสัมผัสทั้ง 5 บำรุงและรักษาสายตา
- สรรพคุณด้านป้องกันโรค เปลือกป้องกันโรคมะเร็งและช่วยรักษาโรคมาลาเรีย
- สรรพคุณด้านไขมัน ช่วยขับไขมัน
- สรรพคุณด้านระบบขับถ่าย เนื้อผลสุกเป็นยาระบายอ่อน ๆ เนื้อผลอ่อนแก้อาการท้องเสีย
- สรรพคุณเนื้อผลอ่อนช่วยฝาดสมาน
- สรรพคุณสำหรับคุณแม่ตั้งครรภ์ เมล็ดช่วยขับน้ำนมในสตรีหลังคลอด ในประเทศมาเลเซียใช้รากเป็นส่วนผสมของยาสมุนไพรแบบดั้งเดิมสำหรับหญิงที่เพิ่งคลอดบุตร
ประโยชน์ของจำปาดะ
1. เป็นส่วนประกอบของอาหาร ผลสุกนิยมรับประทานสดเป็นผลไม้ นำมาแปรรูปเป็นเมนูของภาคใต้อย่างจำปาดะทอด ทำเป็นขนมหวานอย่างข้าวต้มมัดไส้จำปาดะ เมล็ดใช้ทำเป็นอาหารคาว เช่น นำมาใส่แกงพุงปลา แกงคั่วกะทิ หรือจะรับประทานร่วมกับขนมจีนก็ได้ นำผลอ่อนมาปรุงเป็นอาหาร นำเมล็ดมาต้มหรือเผาเพื่อรับประทาน ใบอ่อนเป็นผักลวกจิ้มหรือรับประทานร่วมกับส้มตำ
2. ใช้ในอุตสาหกรรม ลำต้นใช้ทำเฟอร์นิเจอร์ ใช้เป็นวัสดุก่อสร้างและใช้ทำอุปกรณ์ทำการเกษตร แก่นของต้นสามารถนำไปต้มใช้ย้อมสีจีวรพระได้
คุณค่าทางโภชนาการของจำปาดะ (ผลสุก)
คุณค่าทางโภชนาการของจำปาดะ (ผลสุก) ต่อ 100 กรัม ให้พลังงาน 116 กิโลแคลอรี
| สารอาหาร | ปริมาณสารอาหาร |
| โปรตีน | 3.0 กรัม |
| ไขมัน | 0.4 กรัม |
| คาร์โบไฮเดรต | 28.6 กรัม |
| วิตามินเอ | 200 หน่วยสากล |
| วิตามินบี1 | 0 มิลลิกรัม |
| วิตามินซี | 15 มิลลิกรัม |
| แคลเซียม | 20 มิลลิกรัม |
| ฟอสฟอรัส | 30 มิลลิกรัม |
| เหล็ก | 1.5 มิลลิกรัม |
จำปาดะ เป็นผลไม้ที่นิยมในทางภาคใต้ของประเทศไทย มีรสหวานและอร่อยผิดกับรูปลักษณ์ภายนอกของจำปาดะ เป็นผลไม้ที่มีรูปร่างเหมือนกับขนุนแต่มีขนาดเล็กกว่า สามารถนำทุกส่วนของต้นมาใช้ประกอบอาหารในรูปแบบต่าง ๆ สรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ ช่วยบำรุงร่างกาย เป็นยาระบาย ช่วยขับน้ำนม รักษาโรคมะเร็งและโรคมาลาเรียได้
บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม
