ลำไย
ลําไย เป็นผลไม้เพื่อสุขภาพอีกชนิดหนึ่ง ซึ่งเป็นที่นิยมรับประทานกันเป็นอย่างมากในประเทศไทยบ้านเรา โดยจังหวัดที่ปลูกมากที่สุดคือจังหวัดลำพูน ส่วนประเทศที่ปลูกมากที่สุดคือประเทศจีน ซึ่งมีการปลูกมากถึง 26 สายพันธุ์ แต่ที่นิยมปลูกในบ้านเราจะแบ่งออกเป็น 5 พันธุ์ ชนิดแรกคือ กะโหลก ซึ่งเป็นพันธ์ุที่มีผลใหญ่ เนื้อหวานอร่อยซึ่งก็จะแบ่งแยกย่อยไปได้อีกหลากหลายสายพันธุ์ เช่น สายพันธุ์สีชมพู อีดอ อีแดง อีดำ เป็นต้น ส่วนจำพวกที่ 2-5 ก็คือ กระดูก สายน้ำผึ้ง เถา ขาว และธรรมดา ชื่อสามัญ Longan (ลองแกน) (มักเขียนผิดเป็น “ลำใย”) ชื่อทางวิทยาศาสตร์ Dimocarpus longan Lour. และมีชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ว่า Euphoria longan (Lour.) Steud. จัดอยู่ในวงศ์เงาะ (SAPINDACEAE)
คำแนะนำ : ไม่ควรจะรับประทานมากเกินไป เพราะอาจทำให้เกิดอาการร้อนใน เกิดแผลในช่องปาก และตาแฉะได้ ดังนั้นควรรับประทานแต่ในพอดี และผู้ที่มีอาการเจ็บคอ ไอมีเสมหะ มีหนองเป็นแผลอักเสบ ก็ไม่ควรที่จะรับประทานเช่นกัน
ลักษณะของลำไย
- ต้น เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ สุง 9 – 12 เมตร เรือนยอดกลมและเป็นพุ่มทึบเปลือกขรุขระ สีน้ำตาลหรือสีเทา กิ่งค่อนข้างเปราะ เนื้อไม้มีสีแดงและแข็ง
- ใบ เป็นใบประกอบ มีใบย่อย 2 – 5 คู่ ออกตรงข้ามหรือสลับกัน รูปร่างใบเรียวยาว สีเขียวเข้มเป็นมัน ขอบใบเป็นคลื่นเล็กน้อย
- ดอก มีขนาดเล็ก ออกที่ปลายยอด มีสีครีมหรือขาวปนเหลือง มีกลิ่นหอม เป็นดอกสมบูรณ์เพศในช่อดอกเดียวกัน และมีดอกเพศผู้ดอกเพศเมีย
- ผล มีรูปร่างค่อนข้างกลม เปลือกบางสีน้ำตาลอ่อน เนื้อมีสีขาวขุ่น รสหอมหวาน
- เมล็ด ผลหนึ่งๆ มีเมล็ดเดียว รูปร่างกลม สีดำเข้มเป็นมัน ด้านบนของเมล็ดมีเนื้อเยื่อติดเป็นวงขาว ๆ ทำให้มีลักษณะคล้ายลูกตา
สรรพคุณของลำไย
1. มีส่วนช่วยให้หลับสบายและช่วยในการเจริญอาหาร
2. สามารถช่วยรักษาอาการหวัด ด้วยการนำใบมาชงกับน้ำร้อนดื่มได้
3. มีฤทธิ์ในการช่วยรักษาโรคมาลาเรีย โดยการนำใบสดประมาณ 20 กรัม น้ำ 2 แก้วผสมกับเหล้าอีก 1 แก้ว นำมาต้มรวมกันให้เดือดจนเหลือน้ำ 1 แก้วแล้วนำมาดื่ม
4. สามารถนำมาใช้เป็นยาแก้โรคต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับหนองได้ ด้วยการนำใบสดประมาณ 20 กรัมไปต้มกับน้ำดื่ม
5. สามารถแก้ปัญหาอาการตกขาวได้ ด้วยการนำรากมาต้มน้ำหรือเคี้ยวให้ข้น จากนั้นนำมารับประทาน
6. มีฤทธิ์ช่วยขับพยาธิเส้นด้าย ด้วยการนำรากมาต้มน้ำหรือเคี้ยวให้ค้นผสมกิน
7. มีฤทธิ์รักษาแผลที่เน่าเปื่อย บรรเทาอาการคัน ด้วยนำเมล็ดไปเผาให้เป็นเถ้าแล้วนำมาทา
8. มีฤทธิ์รักษาอาการท้องร่วง ด้วยการนำเปลือกของต้นที่มีสีน้ำตาลอ่อนนำมาต้มเป็นยา
9. มีฤทธิ์ในการช่วยรักษาโรคริดสีดวงทวาร ด้วยการนำใบมาชงกับน้ำร้อนสำหรับดื่ม
10. มีฤทธิ์ในการรักษาอาการปัสสาวะขัด ด้วยการนำเมล็ดมาทุบให้แตกแล้วนำมาต้มน้ำสำหรับดื่ม แต่ต้องลอกเปลือกสีดำของเมล็ดออกให้หมดก่อนนะ
11. ดอกสามารถใช้เป็นยาขับปัสสาวะ สลายก้อนนิ่วในไตได้
12. มีคุณสมบัติแก้อาการวิงเวียนศีรษะอ่อนเพลีย และเพิ่มความสดชื่น ด้วยการนำเปลือกผลที่แห้งแล้วมาต้มน้ำดื่ม
13. มีฤทธิ์ในการช่วยรักษากลากเกลื้อน โดยการนำเมล็ดชุบน้ำส้มสายชูที่หมักด้วยข้าวแล้วนำมาถู แต่ทั้งนี้ต้องลอกเปลือกสีดำของเมล็ดออกก่อน
14. ใช้ช่วยรักษาแผลเรื้อรังและมีหนอง ด้วยการนำเมล็ดไปเผาเป็นเถ้า แล้วนำเอามาผสมกับน้ำมะพร้าวทาบริเวณที่เป็นแผล
15. สามารถใช้เป็นยาบำรุงม้าม เลือดลม หัวใจ บำรุงร่างกาย อาการนอนไม่หลับ อาการอ่อนเพลีย ด้วยการนำเนื้อหุ้มเมล็ดมาต้มน้ำดื่มหรือนำมาแช่กับเหล้าดื่มก็ได้เช่นกัน
16. มีสารต่อต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยยับยั้งสารก่อมะเร็งอยู่
17. มีฤทธิ์ในการช่วยลดสารอนุมูลอิสระในเม็ดเลือดขาวได้
18. มีสารออกฤทธิ์ที่สามารถช่วยฆ่าเซลล์มะเร็งลำไส้ใหญ่ได้
19. ใช้ช่วยรักษาแผลหกล้ม หรือแผลที่โดนมีดบาด ด้วยการใช้เมล็ดนำมาบดให้เป็นผงแล้วนำมาพอกห้ามเลือด จะช่วยแก้ปวดได้ด้วย แต่ต้องเอาเปลือกสีดำของเมล็ดออกก่อน
20. มีฤทธิ์ในการช่วยรักษาแผลไฟไหม้น้ำร้อนลวก ด้วยการนำเปลือกผลที่แห้งแล้วเอาไปเผาเป็นเถ้าหรือบดให้เป็นผงแล้วนำมาโรยที่บาดแผล
21. มีฤทธิ์ช่วยรักษาแผลมีหนอง สมานแผล ห้ามเลือด แก้ปวด ด้วยการนำเมล็ดมาต้มหรือบดเป็นผงจากนั้นก็นำมารับประทาน
22. มีสารช่วยลดการเสื่อมสลายจากข้อเข่า
23. มีวิตามินบี 12 ที่มีส่วนช่วยในการบำรุงประสาทและสมอง
24. มีธาตุแคลเซียมสูง มีส่วนช่วยในเรื่องของการทำให้กระดูกและฟันแข็งแรง
25. มีธาตุเหล็กซึ่งช่วยป้องกันอาการอ่อนเพลียของร่างกายได้
26. มีธาตุฟอสฟอรัสที่มีส่วนช่วยในการบรรเทาอาการปวดจากข้ออักเสบได้
27. มีธาตุโซเดียม ซึ่งมีส่วนช่วยให้เส้นประสาทและกล้ามเนื้อทำงานได้อย่างเป็นปกติ
28. มีธาตุโพแทสเซียมที่มีส่วนช่วยให้มีสติปัญญา จิตใจร่าเริงแจ่มใสได้ โดยการส่งออกซิเจนไปเลี้ยงที่สมอง
29. มีแร่ธาตุทองแดงที่มีส่วนช่วยให้ร่างกายได้รับพลังงาน ด้วยการช่วยให้ร่างกายดูดซึมธาตุเหล็กได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ประโยชน์ของลำไย
1. นำมารับประทานสด ๆ เป็นผลไม้ในยามว่างได้
2. น้ำมีส่วนช่วยในการเพิ่มความสดชื่นให้แก่ร่างกายได้
3. นำมาทำเป็นอาหารก็ได้ เช่น ข้าวเหนียวเปียก ลอยแก้ว วุ้น เป็นต้น
4. มีสารที่ช่วยยับยั้งการสร้างเม็ดสีผิวได้ดีกว่าการใช้สารเคมี
5. นำมาแปรรูปได้หลากหลาย เช่น การบรรจุกระป๋อง อบแห้ง น้ำ เป็นต้น
6. เป็นผลไม้ที่ให้พลังงานสูงมาก เนื่องจากมีน้ำตาล และคาร์โบไฮเดรตในปริมาณที่มากนั่นเอง
7. มีวิตามินซีซึ่งมีส่วนช่วยในการบำรุงผิวพรรณและมีสารในการช่วยต่อต้านอนุมูลอิสระอีกด้วยนั่นเอง
8. มีข้อมูลถึงความเป็นไปได้ว่า ในอนาคตอาจจะนำมาใช้ในการรักษาโรคมะเร็งได้ เพราะเนื่องจากว่าไม่มีผลข้างเคียง ซึ่งจะทำให้ลดขนาดการใช้ยาหรือเคมีบำบัดลงได้เป็นอย่างมาก
9. เนื้อไม้สีแดงของต้นมักนิยมนำมาใช้เป็นเครื่องประดับ
คุณค่าทางโภชนาการ
คุณค่าทางโภชนาการ ต่อ 100 กรัม ให้พลังงาน 60 กิโลแคลอรี
| สารอาหาร | ปริมาณสารที่ได้รับ |
| คาร์โบไฮเดรต | 15.14 กรัม |
| เส้นใย | 1.1 กรัม |
| ไขมัน | 0.12 กรัม |
| โปรตีน | 1.31 กรัม |
| วิตามินบี 1 | 0.031 มิลลิกรัม 3% |
| วิตามินบี 2 | 0.14 มิลลิกรัม 12% |
| วิตามินบี 3 | 0.3 มิลลิกรัม 2% |
| วิตามินซี | 84 มิลลิกรัม 101% |
| ธาตุแคลเซียม | 1 มิลลิกรัม 0% |
| ธาตุเหล็ก | 0.13 มิลลิกรัม 1% |
| ธาตุแมกนีเซียม | 10 มิลลิกรัม 3% |
| ธาตุแมงกานีส | 0.052 มิลลิกรัม 2% |
| ธาตุฟอสฟอรัส | 21 มิลลิกรัม 3% |
| ธาตุโพแทสเซียม | 266 มิลลิกรัม 6% |
| ธาตุโซเดียม | 0 มิลลิกรัม 0% |
| ธาตุสังกะสี | 0.05 มิลลิกรัม 1% |
% ร้อยละของปริมาณแนะนำที่ร่างกายต้องการในแต่ละวันสำหรับผู้ใหญ่ (ข้อมูลจาก : USDA Nutrient database)
สั่งซื้ออาหารทางการแพทย์สำหรับผู้ป่วย เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth
แหล่งอ้างอิง
วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี (EN)
