กระถินเทศ สรรพคุณช่วยยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย และลดระดับน้ำตาลในเลือด

กระถินเทศ

ชื่อสามัญ คือ Cassie, Cassie Flower, Huisache, Needle Bush, Sponge Tree, Sweet Acacia, Thorny Acacia[1],[3],[5],[7] ชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Acacia farnesiana (L.) Willd. จัดอยู่ในวงศ์ถั่ว (FABACEAE หรือ LEGUMINOSAE) และอยู่ในวงศ์ย่อยสีเสียด (MIMOSOIDEAE หรือ MIMOSACEAE)[7]
ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ คือ เกากรึนอง (กาญจนบุรี), บุหงาอินโดนีเซีย (กรุงเทพฯ), บุหงาละสะมะนา บุหงาละสมนา (ปัตตานี), กระถินเทศ กระถินหอม คำใต้ ดอกคำใต้ (ภาคเหนือ), กระถิน (ภาคกลาง), ถิน (ภาคใต้), กะถิ่นเทศ กะถิ่นหอม (ไทย), มอนคำ (เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน), บุหงาเซียม (มลายู-ภาคใต้), อะเจ๋าฉิ่ว (จีน-แต้จิ๋ว), ยาจ้าวซู่ จินเหอฮวน (จีนกลาง)[1],[2],[4],[5]

ลักษณะของกระถินเทศ

• ลักษณะของต้น [1],[2],[5],[7]
  – เป็นพรรณไม้พุ่มผลัดใบขนาดย่อม
  – กิ่งมักคดไปมาแต่จะยืดจนเกือบตรงเมื่อต้นเจริญเติบโตขึ้น
  – ลำต้นมีลักษณะตั้งตรง
  – มีความสูงได้ถึง 2-4 เมตร
  – ตามลำต้นและกิ่งก้านมีหนามแหลม
  – กิ่งจะออกในลักษณะซิกแซ็ก
  – เปลือกต้นเป็นสีคล้ำน้ำตาล
  – สามารถขยายพันธุ์ได้โดยวิธีการเพาะเมล็ด ปักชำกิ่ง ตอนกิ่ง
  – เติบโตได้ดีในดินร่วนซุยและดินเหนียวที่อุ้มน้ำได้ดี
  – ต้องการน้ำในปริมาณปานกลาง
  – ควรปลูกในที่มีแสงแดดทั้งวัน
  – มีถิ่นกำเนิดอยู่ในอเมริกากลางและอเมริกาใต้
  – สามารถพบได้เป็นวัชพืชทั่วไปในเขตร้อน
• ลักษณะของใบ [1],[2],[5],[7]
  – เป็นใบประกอบแบบขนนกสองชั้น เรียงสลับ
  – แกนกลางใบประกอบยาว 4-6 เซนติเมตร
  – ก้านใบประกอบยาว 1-1.3 เซนติเมตร
  – มีต่อมบนก้านใบ
  – เส้นผ่านศูนย์กลาง 0.2-0.4 มิลลิเมตร
  – ไม่มีต่อมบนแกนกลางใบ
  – ช่อใบย่อยมี 4-7 คู่ มีความยาว 1.5-3 เซนติเมตร
  – ก้านใบประกอบย่อยยาว 2 มิลลิเมตร
  – ใบย่อยออกเรียงตรงข้ามกัน มีประมาณ 10-20 คู่
  – ใบย่อยเป็นรูปดาบ หรือรูปขอบขนาน
  – ปลายใบแหลม
  – โคนใบตัด ไร้ก้าน
  – ใบย่อยเป็นสีเขียวแก่ มีความยาวประมาณ 2-7 มิลลิเมตร
  – โคนก้านใบมีหูใบแปลงรูปเป็นหนามแหลมตรงและแข็ง 1 คู่ ยาว 3-5 เซนติเมตร
• ลักษณะของดอก [1],[5],[7]
  – ออกดอกเป็นช่อกระจุกแน่น เป็นพุ่มกลม
  – มีหลายช่อออกเป็นกระจุก
  – ก้านช่อยาว 1.5-4.5 เซนติเมตร
  – ช่อดอกเป็นทรงกลมมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 0.6-1 เซนติเมตร
  – ที่โคนช่อจะมีใบประดับขนาดเล็ก 4-5 ใบ
  – ดอกย่อยไร้ก้าน
  – มีใบประดับ 1 ใบ มีความยาว 1 มิลลิเมตร
  – กลีบเลี้ยงติดกันเป็นหลอด มีความยาว 1.3-1.5 มิลลิเมตร
  – ปลายแยกออกเป็น 5 กลีบ เป็นรูปสามเหลี่ยมขนาดเล็ก ยาว 0.2 มิลลิเมตร
  – กลีบดอกติดกันเป็นหลอด มีความยาว 2.5 มิลลิเมตร
  – ปลายแยกออกเป็น 5 กลีบ
  – กลีบดอกเป็นรูปขอบขนานขนาดเล็ก มีความยาว 0.5 มิลลิเมตร
  – กลีบดอกเป็นสีเหลืองสด และมีกลิ่นหอม
  – ดอกมีเกสรเพศผู้เป็นจำนวนมาก
  – ก้านชูอับเรณู มีความยาว 3.5-5.5 มิลลิเมตร
  – รังไข่ มีความยาว 1.5 มิลลิเมตร
  – ก้านเกสรเพศเมียมีรูปร่างเรียวยาว มีความยาวเท่ากับเกสรเพศผู้
  – ยอดเกสรมีขนาดเล็ก
  – จะให้ดอกเมื่อต้นมีอายุประมาณ 3 ปี
  – จะออกดอกในช่วงเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนมีนาคม
• ลักษณะของผล [1],[2],[5],[7]
  – ออกผลเป็นฝัก
  – ฝักมีรูปร่างเป็นทรงกระบอก มีความยาว 2-9 เซนติเมตร
  – มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 1-1.5 เซนติเมตร
  – ฝักจะตรงหรือโค้งงอเล็กน้อย
  – ผิวฝักจะมีความหนา
  – ฝักแก่จะไม่แตก
  – ฝักมีเมล็ด 15 เมล็ด
  – เรียงเป็น 2 แถว
  – เมล็ดเป็นรูปรี มีความแบนเล็กน้อย ยาว 7-8 มิลลิเมตร
  – มีรอย (pleurogram) รูปรี ยาว 6-7 มิลลิเมตร

สรรพคุณของยางกระถินเทศ

• ช่วยแก้เยื่ออ่อนของอวัยวะภายในอักเสบ เพิ่มความชุ่มชื้น[2],[4]
• ช่วยแก้ไอ แก้เจ็บคอ ช่วยทำให้คอชุ่ม[2],[3]
• ช่วยบรรเทาอาการระคายคอ[1],[2]
• ช่วยแก้อาการปวดตามข้อ[2],[4]
• ช่วยแก้ฝีหนองในปอด[2],[4]
• ช่วยแก้บวม[5]
• ช่วยแก้แขนขาบวมและอักเสบ[2]
• ช่วยแก้อักเสบ ปวดข้อ แก้โรคไขข้ออักเสบ[2],[3],[4],[5]
• ช่วยแก้พิษจากแมลงสัตว์กัดต่อย[1],[3]
• ช่วยรักษาฝีหนองในร่างกาย[4]
• ช่วยรักษาโรคปอด[4]
• ช่วยแก้เหงือกอักเสบและมีเลือดออก[5]
• ช่วยรักษาแผลในคอ[3]
• ใช้ยาอายุวัฒนะ[1],[3]
• ช่วยแก้อาการเกร็ง[5]
• ช่วยแก้ปวดท้อง และเป็นยากระตุ้น[2]
• ช่วยแก้อาการอาหารไม่ย่อย[2]
• ช่วยแก้ปวดศีรษะ[2]
• ช่วยบรรเทาอาการปวดได้[2],[4]
• ช่วยแก้แผลเรื้อรังและแก้บาดแผล[2],[4],[5]
• ช่วยแก้ไอ[5]
• ช่วยแก้โรคเลือดออกตามไรฟัน[2],[4]
• ช่วยแก้ท้องเสีย[2],[3],[4]
• ช่วยแก้ริดสีดวงทวาร[5]
• ช่วยแก้ระดูขาว[2],[4]
• ช่วยสมานแผลห้ามเลือด[2],[3],[4],[5]

ประโยชน์ของกระถินเทศ

1. ลำต้นเ จะให้ยางไม้สีเหลืองถึงสีน้ำตาลเข้ม เรียกว่า “กัมอะคาเซีย” (Gum acacia)[1],[2],[5]
   – สามารถนำมาใช้ทางด้านเภสัชกรรมเป็นสารแขวนลอย ใช้ทำกาว
   – นำมาใช้เป็นสารยึดเกาะในอุตสาหกรรมการผลิตยาเม็ด
   – สามารถใช้เป็นยาหล่อลื่นได้
   – สามารถนำมาใช้ทำขนมหวานประเภทลูกอม เบียร์ น้ำผลไม้ เบเกอรี่ ผลิตภัณฑ์สารให้กลิ่นได้
2. น้ำมันจากดอก(Cassie oil)[2],[5]
   – สามารถนำมาผสมในเครื่องหอมต่าง ๆ
   – สามารถนำมาทำน้ำมันใส่ผม หรือนำมาอบผ้าเช็ดหน้าได้
   – สามารถนำมาใช้แต่งกลิ่นอาหาร เครื่องดื่ม ขนมหวานได้ แต่ต้องใช้ในปริมาณน้อย
3. ดอก สามารถนำมาใช้ประโยชน์ในอุตสาหกรรมทำน้ำหอมได้[2],[4],[5]
   – นำมาสกัดเอากลิ่นหอมของดอกและกลั่นมาเป็นน้ำหอม
4. ดอก สามารถนำมาใช้เป็นยาฆ่าแมลงได้[5]
5. สามารถนำมาปลูกเป็นไม้ประดับทั่วไปได้[7]
6. ราก สามารถนำมาใช้ตำแล้วพอกที่กีบเท้าโค กระบือ จะช่วยฆ่าหรือป้องกันพยาธิได้[2]
7. ฝักประกอบไปด้วยของฝาด (tannin) ประมาณ 23%[2],[5]
   – สามารถนำมาใช้เป็นสีย้อมแบบการใช้น้ำฝาดและทำหมึกได้
   – ใช้ผสมในน้ำต้มย้อมผ้า จะได้เป็นสีธรรมชาติมากขึ้น
8. เปลือก สามารถนำมาใช้ฟอกหนังได้[2]

ข้อมูลทางเภสัชวิทยา

1. เมื่อปี ค.ศ.1992 ที่ประเทศอียิปต์มีการทดลองใช้สารสกัดจากเมล็ด[3]
   – ผลทดลองพบว่า มีฤทธิ์ในการลดระดับน้ำตาลในเลือดได้
2. จากการทดสอบฤทธิ์ของสารสกัดจากใบและเปลือกต้น[6]
   – ทดสอบโดยเอทานอลร้อยละ 70 ต่อการต้านมาลาเรียจากเชื้อ Plasmodium falciparum ที่ดื้อต่อยาคลอโรควิน
   – พบว่าสารสกัดจากเปลือกต้นมีฤทธิ์ต้านมาลาเรียจากเชื้อ
   – ความเข้มข้นที่มีฤทธิ์ยับยั้งเชื้อได้ครึ่งหนึ่ง มีค่าเท่ากับ 1.3±0.2 มคก./มล.
   – สารสกัดจากใบไม่สามารถต้านมาลาเรียได้
   – สารสกัดเปลือกต้น สามารถต้านมาลาเรียจากเชื้อ Plasmodium berghei ได้ 32±5%
3. สารละลายที่ได้จากสมุนไพรชนิดนี้มีความเข้มข้น 1 ต่อ 1,000 ส่วน
   – ทำให้สามารถแก้ฤทธิ์ของ acetylcholine และแบลเรียมคลอไรด์ที่มากระตุ้นกล้ามเนื้อมดลูกของหนูใหญ่
   – มีฤทธิ์ยับยั้งจังหวะการบีบตัวตามปกติของกล้ามเนื้อมดลูกของหนูใหญ่ที่แยกจากตัว
4. ในการสกัดสารด้วยแอลกอฮอล์[2],[4]
   – นำมาละลายในน้ำขนาด 20-80 มิลลิกรัมต่อกรัม
   – พบว่ามีฤทธิ์ทำให้หัวใจของกบที่แยกออกจากตัวนั้นบีบตัวลดลงเป็นจังหวะ
   – ความแรงจากการบีบตัวลดลงชั่วคราวในช่วงแรก
   – ต่อมาจะเพิ่มการบีบตัวขึ้นเป็นจังหวะ
   – ความแรงของการบีบตัวของกระต่ายเมื่อใช้สารสกัดชนิดเดียวกัน
   – พบว่าจะทำให้การบีบตัวในระยะแรกเพิ่มขึ้น
   – ต่อมาก็จะลดลงเป็นจังหวะ
   – ความแรงในการบีบตัวในขนาด 40-80 มิลลิกรัมต่อกรัม
   – จะทำให้หัวใจของสุนัขทั้งห้องบนและห้องล่างบีบตัวเพิ่มขึ้นในช่วงแรก ๆ
   – ทำให้ความดันเลือดของสุนัขที่ทำให้สลบตกลงในช่วงระยะสั้น
   – แล้วความดันเลือดก็จะสูงขึ้นเล็กน้อย
   – สารที่สกัดได้มีฤทธิ์ทำให้ปริมาตรและจังหวะในการหายใจของสุนัขเพิ่มขึ้น
5. ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาที่พบ[3]
   – ฤทธิ์ลดระดับน้ำตาลในเลือด
   – ลดความดันโลหิต
   – ขยายหลอดลม
   – เพิ่มอัตราการเต้นของหัวใจ
   – ทำให้กล้ามเนื้อมดลูกคลายตัว
   – ลดการอักเสบ
   – ต้านเชื้อแบคทีเรีย
   – เสริมฤทธิ์ยานอนหลับ
6. สารสำคัญที่พบ ได้แก่[3]
   – anisaldehyde
   – benzoic aldehyde
   – chotesterol
   – cresol
   – djenkolic acid
   – eugenol
   – hydrocyanic acid
   – kaempferol
   – kaempferol-7- galloyl0glycoside
   – N-acetyl
   – sulfoxide
   – linamarin
   – palmitic acid
   – pentadecanoic acid
   – sitostrol
   – stigmasterol
   – tannin
   – triacontan-l-o
   – tyramine

สั่งซื้อ อาหารเสริม เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค สำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. หนังสือสมุนไพรพื้นบ้านล้านนา. (ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล). “กระถินเทศ Sponge Tree, Cassie Flower”. หน้า 29.
2. หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “กระถินเทศ”. หน้า 24-27.
3. หนังสือสมุนไพรบำบัดเบาหวาน 150 ชนิด. (เภสัชกรหญิง จุไรรัตน์ เกิดดอนแฝก). “กระถินเทศ”. หน้า 50.
4. หนังสือสารานุกรมสมุนไพรไทย-จีน ที่ใช้บ่อยในประเทศไทย. (วิทยา บุญวรพัฒน์). “กระถินเทศ”. หน้า 34.
5. หน่วยบริการฐานข้อมูลสมุนไพร สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล. “ฤทธิ์ต้านมาลาเรียจากสารสกัดเปลือกต้นกระถินเทศ”. เข้าถึงได้จาก : www.medplant.mahidol.ac.th. [05 ก.ค. 2015]. สำนักงานหอพรรณไม้
6. สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช, กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. “กระถินเทศ”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.dnp.go.th/botany/. [05 ก.ค. 2015].
https://medthai.com/

อ้างอิงรูปจาก
1. https://indiabiodiversity.org/
2. https://commons.wikimedia.org/