ผักโขมสวน
ต้นผักโขมสวนนี้สามารถพบได้ทั่วทุกภาคของประเทศไทย[1] ซึ่งเป็นพืชที่เจริญเติบโตได้รวดเร็ว ชอบดินร่วน ต้องการความชื้นสูง และชอบแสงแดดตลอดทั้งวัน ชื่อสามัญ: Joseph’s coat, Chinese spinach, Tampala
ชื่อวิทยาศาสตร์: Amaranthus tricolor L. จัดอยู่ในวงศ์: วงศ์บานไม่รู้โรย (AMARANTHACEAE)[1] ชื่ออื่น ๆ ผักโขมสี, ผักขมขาว, ผักขมสวน, ผักขมสี, ผักโขมขาว, ผักโหมป๊าง, ผักโหมป๊าว, ผักหมพร้าว, ผักขมจีน, ผักขมใบใหญ่, ผักโขมใบใหญ่, ผักขมเกี้ยว, เงาะถอดรูป, ผักโขมหนาม, ผักโหมหนาม เป็นต้น[1]
ลักษณะของต้นผักโขมสวน
- ต้น
– เป็นพรรณไม้ล้มลุกที่มีขนาดเล็ก
– มีความสูงอยู่ที่ 1.30 เมตร
– ตั้งตรง และบริเวณส่วนยอดของลำต้นจะมีขนสั้น ๆ ขึ้นปกคลุมอยู่ด้วย - ใบ
– ใบเดี่ยว โดยจะออกเรียงเวียนสลับกัน
– ใบรูปรีถึงรูปไข่ ตรงปลายใบมน ส่วนโคนใบสอบ และขอบใบจะเรียบหรืออาจจะเป็นหยักคลื่นเล็กน้อย
– ใบที่อยู่บริเวณปลายยอดจะมีอยู่ด้วยกันหลากหลายสี ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ เช่น สีแดงสด สีม่วงแดง หรือสีเหลืองทอง เป็นต้น[1]
– ใบมีขนาดความกว้างอยู่ที่ 6-10 เซนติเมตร และมีความยาวอยู่ที่ 15-20 เซนติเมตร - ดอก
– ดอกเป็นช่อเชิงลดที่บริเวณปลายกิ่ง
– ดอกจะมีสีเป็นสีเขียวอ่อนหรือมีสีแดง
– ช่อดอกหนึ่งช่อจะมีขนาดอยู่ที่ประมาณ 4-25 มิลลิเมตร[1] - ผล
ผลมีลักษณะผิวที่แห้ง ผลไม่แตก - เมล็ด
– ผลจะมีเมล็ดสีดำขนาดเล็กอยู่เป็นจำนวนมาก[1],[2]
ข้อมูลเพิ่มเติมของต้นผักโขมสวน
- ต้นและใบ มีสีเป็นสีม่วงอมดำคล้ำ โดยจะมีสีแบบนี้อยู่ประมาณ 2 เดือนนับตั้งแต่เวลาการเพาะเมล็ด พอหลังจากนั้นก็จะเริ่มเปลี่ยนสีไป
- ส่วนของยอดลงมาวัดระยะได้ประมาณ 1 ใน 3 ของลำต้นจะมีสีแดงสดสะดุดตา
- สายพันธุ์ Joseph’s coat โดยตรงยอดจะมีสีเป็นสีเหลืองและมีสีแดงที่โคนของใบ ส่วนใบที่อยู่ด้านล่างนั้นจะมีอยู่ด้วยกัน 3 โทนสีก็คือ โคนใบเป็นสีแดง กลางใบเป็นสีเหลือง และปลายใบเป็นสีเขียว ส่วนใบที่อยู่ถัดลงไปด้านล่างลงมาจะมีสีเป็นสีเขียว[3]
สรรพคุณและประโยชน์ผักโขมสวน
1. รากนำมาใช้รักษาอาการช้ำในได้ (ราก)[2]
2. รากมีฤทธิ์เป็นยาแก้พิษต่อร่างกายได้ (ราก)[2]
3. รากนำมาใช้แก้อาการแน่นท้องได้ (ราก)[2]
4. รากนำมาใช้ช่วยรักษาอาการไข้ได้ โดยจะมีฤทธิ์ในการระงับความร้อนภายในร่างกาย (ราก)[2]
5. รากนำมาใช้แก้อาการในเด็กที่ลิ้นเป็นฝ้าละอองและเด็กที่มีอาการเบื่ออาหารได้ (ราก)[2]
6. รากนำมาทำเป็นยาแก้ตกเลือดได้ (ราก)[2]
7. รากมีฤทธิ์ในการช่วยขับน้ำนมของสตรี (ราก)[2]
8. รากมีฤทธิ์ในการช่วยรักษาอาการฝี และแก้ขี้กลากได้ (ราก)[2]
9. ใบ มีฤทธิ์ในการบำรุงและรักษาสายตา มีวิตามินเอสูง (ใบ)
10. ยอดอ่อนและใบอ่อน นำมารับประทานได้ โดยจะนำมาทำให้สุกด้วยวิธีการลวก นึ่ง หรือต้มก็ได้ ใช้รับประทานร่วมกันกับน้ำพริก ลาบ หรือแกงเลียง เป็นต้น[2]
11. ปลูกเพื่อปรับภูมิทัศน์ให้ดูดีขึ้นได้ เนื่องจากมีลักษณะของต้นที่เป็นจุดเด่นและใบ มีสีสันที่สวยงามแปลกตา แต่ก็ต้องเปลี่ยนต้นปลูกใหม่ในทุก ๆ 3 เดือน[1]
ข้อควรรู้ของต้นผักโขมสวน
มีรายงานจากประเทศบราซิลว่า ต้นเป็นพิษต่อวัว กระบือ และม้า โดยพิษจะออกฤทธิ์ทำให้สัตว์เหล่านี้มีอาการเบื่ออาหาร[2]
คุณค่าทางโภชนาการ
คุณค่าทางโภชนาการต่อ 100 กรัม ให้พลังงาน 43 กิโลแคลอรี
| สารอาหาร | ปริมาณสารที่ได้รับ |
| คาร์โบไฮเดรต | 6.7 กรัม |
| โปรตีน | 5.2 กรัม |
| ไขมัน | 0.8 กรัม |
| เส้นใยอาหาร | 1 กรัม |
| น้ำ | 84.8 กรัม |
| วิตามินเอ | 12,858 หน่วยสากล |
| วิตามินบี 1 | 0.01 มิลลิกรัม |
| วิตามินบี 2 | 0.37 มิลลิกรัม |
| วิตามินบี 3 | 1.8 มิลลิกรัม |
| วิตามินซี | 120 มิลลิกรัม |
| ธาตุแคลเซียม | 341 มิลลิกรัม |
| ธาตุเหล็ก | 4.1 มิลลิกรัม |
| ธาตุฟอสฟอรัส | 76 มิลลิกรัม |
(แหล่งที่มา : กองโภชนาการ กรมอนามัย. ตารางแสดงคุณค่าอาหารไทยในส่วนที่กินได้ 100 กรัม.)
สั่งซื้อ อาหารเสริม เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค สำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth
เอกสารอ้างอิง
1. เอกสารอ้างอิง ฐานข้อมูลพรรณไม้ที่ใช้ในงานภูมิสถาปัตยกรรม. ศูนย์ความรู้ด้านการเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. “เงาะถอดรูป“. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: agkc.lib.ku.ac.th. [13 พ.ย. 2013].
2. โครงการตาสับปะรด นักสืบเสาะภูมิปัญญาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชุมชนสกลนคร มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร. “โขมสวน“. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: pineapple-eyes.snru.ac.th. [13 พ.ย. 2013].
3. ไทยเกษตรศาสตร์. “ไม้ดอกล้มลุก : เงาะถอดรูป“. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.thaikasetsart.com. [13 พ.ย. 2013].
รูปจาก
https://arit.kpru.ac.th/
https://www.amkhaseed.com/
