บอนส้ม พบทางป่าภาคใต้เท่านั้น เป็นยาดีต่อลำคอ ช่วยกัดเสมหะและแก้ไอได้

บอนส้ม

บอนส้ม (Homalomena rostrata Griff) เป็นชื่อที่มักจะเรียกกันในจังหวัดปัตตานี เป็นต้นที่พบเฉพาะในภาคใต้เท่านั้น มีดอกเป็นแท่งกลมยาวสีขาวเมื่ออ่อนทำให้ดูโดดเด่นและมองหาได้ง่าย แต่เมื่อแก่จะเปลี่ยนเป็นสีเขียว สามารถนำช่อดอก ยอดอ่อนและก้านใบมาปรุงในเมนูแกงส้มหรือแกงเลียงได้ คนไทยส่วนมากคงไม่รู้จักต้นบอนส้มเนื่องจากไม่ได้พบง่ายและเป็นต้นที่อยู่ในป่าทางใต้เท่านั้น บอนส้มสามารถนำทั้งต้นมาใช้เป็นยาสมุนไพรได้

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของบอนส้ม

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Homalomena rostrata Griff.
ชื่อท้องถิ่น : จังหวัดปัตตานีเรียกว่า “บอนส้ม” ชาวมลายูนราธิวาสและมาเลย์เรียกว่า “กลาดีมาแซ้” มีชื่ออื่น ๆ ว่า “บอนหอม”
ชื่อวงศ์ : วงศ์บอน (ARACEAE)

ลักษณะของบอนส้ม

บอนส้ม เป็นพรรณไม้ล้มลุกที่พบตามที่ชื้นในป่าทั่วไปทางภาคใต้เท่านั้น
ลำต้น : ลำต้นสั้นป้อมเป็นกาบหุ้มคล้ายบอนแต่จะมีขนาดเล็กกว่า
ใบ : ลักษณะของใบเป็นรูปขอบขนานหรือรูปหอกกลับ ปลายใบเรียวแหลม โคนใบกลมหรือแคบ ขอบใบเรียบ
ดอก : ออกดอกเป็นช่อ ลักษณะของดอกเป็นแท่งกลมยาว ดอกเพศผู้จะอยู่ตอนบน ดอกเพศเมียจะอยู่ตอนล่างแต่จะมีเป็นจำนวนน้อยกว่าดอกเพศผู้หรืออาจจะมีดอกไม่มีเพศคั่นอยู่ระหว่างกลางหรืออาจจะไม่มีเลยก็ได้ ก้านช่อดอกยาว เมื่อดอกยังอ่อนอยู่จะเป็นสีขาว ดอกแก่จะเปลี่ยนเป็นสีเขียว กาบนี้จะมีลักษณะป่องออกตรงช่วงที่เป็นดอกเพศเมีย ตรงปลายจะเป็นรูปจะงอย ส่วนตรงกลางจะคอดและตอนบนแคบ

สรรพคุณของบอนส้ม

• สรรพคุณจากทั้งต้น รักษาอาการไอ เป็นยากัดเสมหะ

ประโยชน์ของบอนส้ม

เป็นส่วนประกอบของอาหาร ช่อดอก ยอดอ่อนและก้านใบนำมาลอกเปลือกออกใช้ปรุงในเมนูแกงเลียงและแกงส้ม

บอนส้ม เป็นต้นที่ขึ้นตามป่าทั่วไปในภาคใต้ทำให้พบได้ยากและไม่ค่อยมีใครรู้จัก มีลักษณะเด่นอยู่ที่ดอกซึ่งจะเป็นแท่งกลมยาวทำให้ดูเด่นขึ้นมา ส่วนมากมักจะพบบอนส้มอยู่ในพวกแกงส้มหรือแกงเลียงซึ่งสามารถนำส่วนของช่อดอก ยอดอ่อนและก้านใบจากต้นมาใช้เป็นส่วนประกอบได้ บอนส้มมีสรรพคุณทางยาได้จากทั้งต้น มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ รักษาอาการไอและเป็นยากัดเสมหะ เหมาะสำหรับการรักษาลำคอโดยเฉพาะ

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง
หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “บอนส้ม”. หน้า 414.
ผักพื้นบ้านในประเทศไทย กรมส่งเสริมการเกษตร. “บอนส้ม”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : ftp://smc.ssk.ac.th/intranet/Research_AntioxidativeThaiVegetable/. [30 พ.ย. 2014].