ปอผี หรือ “ผักกะเดียง” เป็นยาบำรุงหัวใจ บำรุงตับ แก้เบาหวาน

ปอผี

ปอผี หรือ ผักกะเดียง (Hydrolea zeylanica) เป็นไม้ล้มลุกที่มีชื่อแปลกประหลาด มักจะพบตามที่ชื้นแฉะทั่วไป มีดอกสีน้ำเงินอมม่วงหรือสีม่วงอมเขียวขนาดเล็กทำให้ดูน่ารัก ส่วนของยอดอ่อนมีรสขมเล็กน้อย นิยมนำมารับประทานในรูปแบบของผักจิ้มกับน้ำพริก นอกจากนั้นปอผีหรือผักกะเดียงชนิดนี้ยังเป็นพืชที่มีสรรพคุณทางยาสมุนไพร ซึ่งเป็นส่วนผสมในยาพื้นบ้านอีสาน ตำรายาไทย ที่ประเทศกัมพูชาและประเทศอินเดียก็นำมาใช้เป็นยาเช่นกัน

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของปอผี

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Hydrolea zeylanica (L.) Vahl
ชื่อท้องถิ่น : จังหวัดอุบลราชธานีเรียกว่า “ผักกะเดียง” จังหวัดสกลนครเรียกว่า “บีปลาไหล ไส้เอี่ยน บีเอี่ยน” จังหวัดบุรีรัมย์เรียกว่า “ปอผี” มีชื่ออื่น ๆ ว่า “ผักกระเดียง ดีปลาไหล สะเดาดิน”
ชื่อวงศ์ : วงศ์ HYDROLEACEAE
ชื่อพ้อง : Nama zeylanica L.

ลักษณะของปอผี

ปอผี เป็นพรรณไม้ล้มลุกที่ทอดเลื้อยไปตามพื้นดิน มักจะพบตามบริเวณที่ชื้นแฉะ บนดินชื้นและมีน้ำขัง ตามนาข้าว หนองน้ำ ริมหนองน้ำหรือขึ้นแผ่คลุมผิวน้ำ
ลำต้น : ลำต้นมีลักษณะกลมและแข็ง มีรากออกตามข้อ ลำต้นเรียบหรือมีขนนุ่ม มีการแตกแขนงมาก ชูยอดตั้งขึ้น
ใบ : เป็นใบเดี่ยวออกเรียงสลับเวียนกัน ลักษณะของใบเป็นรูปใบหอกถึงรูปวงรี ปลายใบแหลม โคนใบแหลม ขอบใบเรียบ ไม่มีหูใบ
ดอก : ออกดอกเป็นช่อกระจะ แยกแขนงหรือออกเป็นดอกเดี่ยวตามซอกใบและที่ปลายยอด มีดอกย่อยสมบูรณ์เพศจำนวนมาก กลีบเลี้ยงดอกเป็นสีเขียว ลักษณะเป็นรูปหอก กลีบดอกมีลักษณะเป็นรูปไข่ 5 กลีบ เป็นสีน้ำเงินอมม่วงหรือสีม่วงอมเขียว กลางดอกเป็นสีขาว ดอกมีเกสรเพศผู้ 5 อัน ก้านชูเกสรเพศเมียมี 2 อัน อับเรณูเป็นสีแดงเข้ม มักจะออกดอกในช่วงเดือนธันวาคมถึงเดือนกุมภาพันธ์
ผล : เป็นผลแห้งและแตกได้ ลักษณะของผลเป็นรูปทรงวงรี ห่อด้วยกลีบรองดอก มีกลีบเลี้ยงติดคงทน ภายในมีเมล็ดสีดำจำนวนมาก ลักษณะของเมล็ดเป็นรูปไข่แกมขอบขนาน มักจะติดผลในช่วงประมาณเดือนมกราคมถึงเดือนเมษายน

สรรพคุณของปอผี

• สรรพคุณจากทั้งต้น
  – แก้ตาฟาง โดยยาพื้นบ้านอีสานนำทั้งต้นมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยา
• สรรพคุณจากต้น
  – บำรุงหัวใจ บำรุงตับ แก้ไข้มาลาเรีย แก้เบาหวาน โดยตำรายาไทยนำต้นสด 1 กำมือ มาต้มกับน้ำดื่ม
• สรรพคุณจากใบ
  – รักษาอาการเกี่ยวกับลำไส้ผิดปกติ เป็นยาสมานแผล ฆ่าเชื้อ โดยประเทศกัมพูชานำใบเป็นยา
  – ฆ่าเชื้อ ช่วยสมานแผลพุพอง แก้แผลอักเสบ โดยประเทศอินเดียนำใบมาพอก

ประโยชน์ของปอผี

เป็นส่วนประกอบของอาหาร ยอดอ่อนนำมาทานเป็นผักสดหรือลวกต้มทานกับน้ำพริก ซึ่งจะมีรสขมอ่อน ๆ

ข้อควรระวังของปอผี

สตรีคลอดบุตรใหม่ไม่ควรรับประทาน เพราะจะทำให้น้ำนมขมได้

ปอผี หรือนิยมเรียกกันอีกอย่างว่า “ผักกะเดียง” เป็นพืชล้มลุกที่ทอดเลื้อยไปตามพื้นดินใกล้ริมน้ำ หรือพื้นที่ชื้นแฉะ มองแล้วไม่น่าที่จะนำมาใช้ประโยชน์อะไรได้ แต่กลับเป็นต้นที่อยู่ในตำรับยาพื้นบ้านทั่วไป ปอผีมีสรรพคุณทางยาได้หลายส่วนจากต้นโดยเฉพาะส่วนของต้นและใบ มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ บำรุงหัวใจ บำรุงตับ แก้ไข้มาลาเรียและแก้เบาหวาน ทว่าผู้หญิงที่เพิ่งคลอดลูกไม่ควรทานเพราะมีส่วนทำให้น้ำนมขมได้

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง
ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. “ผักกะเดียง”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.phargarden.com. [24 ก.ย. 2015].
ฐานข้อมูลพรรณไม้ องค์การสวนพฤกษศาสตร์, กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. “ปอผี”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.qsbg.org. [23 ก.ย. 2015].
ผักพื้นบ้านในประเทศไทย กรมส่งเสริมการเกษตร. “ผักกระเดียง”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : ftp://smc.ssk.ac.th/intranet/Research_AntioxidativeThaiVegetable/. [23 ก.ย. 2015].
กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. “ดีปลาไหล”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.fisheries.go.th. [23 ก.ย. 2015].
ข้อมูลอ้างอิง (Source) : https://medthai.com/