ตรวจค่าเลือดเฟอร์ริติน สำคัญแค่ไหนต่อสุขภาพของเรา?

เฟอร์ริติน (Ferritin) คืออะไร?

เฟอร์ริติน (Ferritin) เป็นโปรตีนชนิดหนึ่งที่ทำหน้าที่เก็บสะสมธาตุเหล็ก (Iron) ภายในร่างกาย พบมากในตับ ม้าม ไขกระดูก และเซลล์ต่างๆ รวมถึงในกระแสเลือด แม้ว่าเฟอร์ริตินจะไม่ใช่ธาตุเหล็กโดยตรง แต่เป็นตัวบ่งชี้ที่ดีที่สุดของปริมาณธาตุเหล็กที่สะสมอยู่ภายในร่างกาย

ความสำคัญของเฟอร์ริตินต่อระบบร่างกาย

• เฟอร์ริตินช่วยควบคุมระดับเหล็กให้พอดี ไม่ต่ำหรือสูงจนเป็นอันตราย

• ธาตุเหล็กจำเป็นต่อการสร้างเม็ดเลือดแดงและการขนส่งออกซิเจน

• หากมีเฟอร์ริตินต่ำ อาจหมายถึงภาวะขาดธาตุเหล็ก (Iron Deficiency Anemia)

• หากมีเฟอร์ริตินสูง อาจเป็นสัญญาณของการสะสมเหล็กมากเกินไป (Iron Overload) ซึ่งเป็นอันตรายต่ออวัยวะสำคัญ เช่น ตับ หัวใจ สมอง

การตรวจค่าเฟอร์ริตินในเลือดคืออะไร?

การตรวจ Ferritin เป็นการตรวจเลือดเพื่อตรวจวัดปริมาณโปรตีนเฟอร์ริตินที่หมุนเวียนอยู่ในกระแสเลือด ค่านี้สามารถใช้เป็นตัวบ่งชี้ถึงระดับธาตุเหล็กสะสมในร่างกายได้โดยอ้อม

วัตถุประสงค์ของการตรวจ

1. ตรวจหาภาวะขาดธาตุเหล็ก (Iron Deficiency)

2. ตรวจภาวะธาตุเหล็กเกิน (Hemochromatosis)

3. ประเมินโรคเรื้อรัง เช่น มะเร็ง, โรคตับ, ภาวะอักเสบเรื้อรัง

4. เป็น Tumor Marker ร่วมกับการวิเคราะห์มะเร็งบางชนิด

ค่าปกติของเฟอร์ริติน

หมายเหตุ: ค่านี้อาจแตกต่างกันไปเล็กน้อยตามห้องปฏิบัติการ

ค่าเฟอร์ริตินต่ำหมายถึงอะไร?

หากค่าเฟอร์ริตินต่ำกว่าค่ามาตรฐาน บ่งบอกได้ว่า:

• กำลังอยู่ในภาวะขาดธาตุเหล็ก

• มีเลือดออกภายใน เช่น ทางเดินอาหาร, ประจำเดือนมามาก

• ร่างกายดูดซึมธาตุเหล็กได้ไม่ดี

• โรคโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก (Iron Deficiency Anemia)

ค่าเฟอร์ริตินสูงหมายถึงอะไร?

ค่าเฟอร์ริตินที่สูงกว่าปกติอาจบ่งชี้ว่า:

• มีการสะสมเหล็กในตับหรืออวัยวะอื่น (Hemochromatosis)

• มีภาวะอักเสบเรื้อรัง หรือการติดเชื้อ

• ป่วยเป็นโรคตับ (Cirrhosis, Hepatitis)

• มีความเสี่ยงโรคมะเร็ง เช่น:

  • มะเร็งตับ (Hepatocellular carcinoma)

  • มะเร็งเม็ดเลือดขาว (Leukemia)

  • มะเร็งต่อมน้ำเหลือง (Lymphoma)

ความเชื่อมโยงระหว่างเฟอร์ริตินกับโรคมะเร็ง

เฟอร์ริตินที่สูงผิดปกติ อาจเป็นผลจากภาวะร่างกายตอบสนองต่อการอักเสบหรือการลุกลามของเนื้อร้าย โดยเฟอร์ริตินอาจถูกใช้เป็นส่วนหนึ่งของ “Tumor Marker” โดยเฉพาะในมะเร็งที่เกี่ยวข้องกับระบบเม็ดเลือด ตับ และระบบน้ำเหลือง

กลไกการเกิดอนุมูลอิสระจากธาตุเหล็ก

เฟอร์ริตินที่มากเกินไปสามารถทำปฏิกิริยากับออกซิเจน ก่อให้เกิดอนุมูลอิสระ (Free Radicals) โดยเฉพาะ Hydroxyl Radical (OH•) ซึ่งทำลาย DNA และอาจก่อให้เกิดเซลล์กลายพันธุ์และมะเร็งในระยะยาว

Ferritin และระบบภูมิคุ้มกัน

ภาวะเฟอร์ริตินสูงไม่ได้ส่งผลแค่ต่อมะเร็งเท่านั้น แต่ยังสามารถ:

• ลดภูมิต้านทาน: รบกวนการทำงานของเซลล์เม็ดเลือดขาว

• เสริมการติดเชื้อ: จุลชีพบางชนิดใช้เหล็กเป็นสารอาหารในการเจริญเติบโต ทำให้ติดเชื้อรุนแรงขึ้นได้

Ferritin กับภาวะธาตุเหล็กเกินในร่างกาย

โรคที่เกี่ยวข้องกับภาวะเหล็กเกิน:

1. Hemochromatosis – โรคทางพันธุกรรมที่ทำให้ดูดซึมธาตุเหล็กมากเกิน

2. Chronic Liver Disease – โรคตับเรื้อรังจากแอลกอฮอล์หรือไวรัส

3. Thalassemia – โรคเลือดที่มีการสะสมเหล็กจากการให้เลือดซ้ำ

4. Myelodysplastic Syndrome – ภาวะผิดปกติของไขกระดูกที่พบในมะเร็งเม็ดเลือด

Ferritin ต่ำ และผลเสียต่อสุขภาพ

ภาวะขาดธาตุเหล็กอาจก่อให้เกิดอาการ:

• เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย

• ผิวซีด ใจสั่น

• หายใจลำบากระหว่างออกแรง

• สมาธิสั้นในเด็ก

• เล็บเปราะ ผมร่วง

Ferritin ต่ำจึงเป็นตัวเตือนที่สำคัญสำหรับสุขภาพโดยเฉพาะในเพศหญิงที่มีประจำเดือน

วิธีควบคุมระดับเฟอร์ริตินให้เหมาะสม

1. ปรับอาหาร

• สำหรับเฟอร์ริตินต่ำ:

  • เพิ่มอาหารที่มีธาตุเหล็กสูง เช่น ตับ ไข่แดง เนื้อแดง

  • รับประทานอาหารร่วมกับวิตามิน C เพื่อเพิ่มการดูดซึม

• สำหรับเฟอร์ริตินสูง:

  • ลดการบริโภคเนื้อแดง อาหารเสริมธาตุเหล็ก

  • หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์

2. ตรวจสุขภาพเป็นประจำ

• โดยเฉพาะผู้ที่มีประวัติมะเร็งในครอบครัวหรือโรคเลือด

3. การรักษาภาวะธาตุเหล็กเกิน

• การบริจาคเลือด (Therapeutic Phlebotomy)

• การใช้ยา Chelation Therapy เพื่อลดธาตุเหล็ก

การแปลผล Ferritin ที่แม่นยำ

แพทย์มักจะสั่ง ตรวจร่วมกับค่าอื่นๆ เพื่อประเมินภาพรวมของธาตุเหล็กในร่างกาย เช่น:

• Serum Iron – ธาตุเหล็กในเลือด

• Total Iron Binding Capacity (TIBC) – ความสามารถของเลือดในการจับเหล็ก

• Transferrin Saturation – ร้อยละของ Transferrin ที่จับกับเหล็ก

บทสรุป

การตรวจค่า Ferritin เป็นมากกว่าการดูว่าร่างกายขาดหรือเกินธาตุเหล็ก เพราะสามารถบ่งชี้โรคที่ซ่อนอยู่ได้อย่างครอบคลุม ไม่ว่าจะเป็นโรคโลหิตจาง มะเร็ง โรคตับ หรือภาวะอักเสบเรื้อรังต่างๆ ควรให้ความสำคัญกับผลการตรวจนี้ และหากพบความผิดปกติ ควรรับการประเมินเพิ่มเติมจากแพทย์โดยด่วน

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

Q: การตรวจ Ferritin เจ็บไหม?
A: ไม่เจ็บมาก เป็นการเจาะเลือดจากเส้นเลือดดำตามปกติ ใช้เวลาเพียงไม่กี่นาที

Q: ค่า Ferritin สูงอันตรายหรือไม่?
A: ใช่ โดยเฉพาะถ้าเกิดจากภาวะสะสมธาตุเหล็ก อาจนำไปสู่โรคตับ หัวใจ และเสี่ยงต่อมะเร็ง

Q: Ferritin ตรวจได้บ่อยแค่ไหน?
A: แล้วแต่คำแนะนำของแพทย์ หากมีโรคประจำตัวที่เกี่ยวกับธาตุเหล็กควรตรวจทุก 6–12 เดือน

Q: การกินธาตุเหล็กเสริมทำให้ค่า Ferritin สูงเกินไปได้หรือไม่?
A: ได้ หากไม่ได้รับการควบคุมจากแพทย์ ควรปรึกษาก่อนใช้เสริมทุกครั้ง

ร่วมตอบคำถามกับเรา

[/vc_column_text]

Electrolyte คืออะไร? การตรวจแร่ธาตุและสารละลายในร่างกาย

25 พฤศจิกายน 2017

ตรวจสุขภาพ (Health Checkup): ตรวจอะไรบ้าง และทำไมถึงสำคัญ?

22 ธันวาคม 2017

Complete Blood Count (CBC): การตรวจค่าความสมบูรณ์ของเม็ดเลือดและการแปลผล

20 กุมภาพันธ์ 2018

ค่า ESR คืออะไร? ตัวบ่งชี้การอักเสบและโรคที่เกี่ยวข้อง

24 มีนาคม 2018