โด่ไม่รู้ล้ม
ชื่อสามัญ คือ Prickly-leaved elephant’s foot ชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Elephantopus scaber L. จัดอยู่ในวงศ์ทานตะวัน (ASTERACEAE หรือ COMPOSITAE) ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ขี้ไฟนกคุ่ม (เลย), คิงไฟนกคุ่ม (ชัยภูมิ), หนาดมีแคลน (สุราษฎร์ธานี), ตะชีโกวะ ติ๊ซิเควาะด๊ะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน), โน๊ะกะชอย่อตะ กาว่ะ เนาะดากวอะ (กะเหรี่ยงเชียงใหม่), เคยโป้ หนาดผา หญ้าปราบ หญ้าไก่นกคุ่ม หญ้าไฟนกคุ้ม หญ้าสามสิบสองหาบ (ภาคเหนือ), ก้อมทะ เกดสะดุด ยาอัดลม (ลั้วะ), จ่อเก๋ (ม้ง)
ลักษณะของต้นโด่ไม่รู้ล้ม
- ต้น
– เป็นพืชล้มลุก
– มีลำต้นสั้นและกลม
– มีความสูงเพียง 10-30 เซนติเมตร ซึ่งอยู่ในระดับพื้นผิวดิน
– ผิวลำต้นและใบจะมีขนละเอียดสีขาว และมีความสาก
– เมื่อถูกเหยียบหรือโดนทับก็จะดีดตัวขึ้นมาใหม่ได้เหมือนปกติ
– สามารถขยายพันธุ์โดยการใช้เมล็ด
– สามารถพบได้ทั่วไปตามป่าโปร่งที่มีดินทราย ในป่าเต็งรัง ป่าดิบ และในป่าสนเขาในประเทศในเขตร้อนทั่วโลก - ใบ
– ใบเป็นใบเดี่ยว อยู่เหนือเหง้าติดกันเป็นวงกลม
– ออกเรียงสลับชิดกันอยู่เป็นกระจุก
– ใบเป็นรูปหอกหัวกลับ
– แผ่นใบกว้าง 3-5 เซนติเมตรและยาว 8-20 เซนติเมตร
– ขอบใบหยัก
– มีเส้นแขนงของใบ 12-15 คู่
– โคนใบจะสอบแคบจนถึงก้านใบ
– เนื้อใบหนาและสาก
– ผิวใบจะมีขนสากเล็ก ๆ
– มีขนต่อมห่างอยู่ทั้งสองด้าน
– ท้องใบจะมีขนมากกว่าหลังใบ
– แผ่นใบจะแผ่ราบไปกับพื้นดิน
– ก้านใบยาว 0.5-2 เซนติเมตร หรืออาจจะไม่มีก้านใบ - ดอก
– ออกดอกเป็นช่อแทงออกมาจากลำต้น
– ช่อดอกเป็นรูปขอบขนาน
– มีดอกย่อยขนาดเล็ก 4 ดอก มีความยาว 9-10 มิลลิเมตร
– มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 2-3 มิลลิเมตร
– ดอกเป็นรูปหลอด มีสีม่วง
– หลอดกลีบดอกยาว 3-3.5 มิลลิเมตร
– ปลายกลีบดอกยาว 1.5-2 มิลลิเมตร
– ดอกมีเกสรตัวผู้สีเหลือง
– มีอับเรณูยาว 2.2-2.3 เซนติเมตร ปลายแหลม ฐานเป็นติ่งแหลม
– ก้านชูอับเรณูยาว 1.5-1.7 เซนติเมตร
– เกสรตัวเมียมีก้านเกสรยาว 7-8 มิลลิเมตร ยอดเกสรยาว 0.5-0.6 มิลลิเมตร มี
– แต่ละช่อย่อยจะอยู่รวมกันเป็นช่อกระจุกกลมที่ปลายก้านดอก
– ที่โคนกระจุกดอกจะมีใบประดับแข็งเป็นรูปสามเหลี่ยมแนบอยู่ด้วย 3 ใบ มีความยาว 1-2 เซนติเมตรและกว้าง 0.5-1.5 เซนติเมตร
– ขอบใบเรียบ
– ปลายใบเรียวแหลม
– ผิวใบทั้งสองด้านมีขนตรงสีขาว
– ก้านช่อดอกมีความยาว 8 เซนติเมตรและมีขนสาก ๆ อยู่
– ฐานรองดอกจะแบนและเกลี้ยง
– วงใบประดับเป็นรูปขอบขนาน มี 2 ชั้น สูง 7-10 มิลลิเมตร
– ใบประดับคล้ายรูปหอก
– ผิวด้านนอกมีขนตรง
– ขอบใบมีขนครุย
– ชั้นนอกเป็นรูปใบหอกที่มีความยาว 4-6 มิลลิเมตรและกว้าง 0.5-1.5 มิลลิเมตร
– ชั้นที่ 2 เป็นรูปขอบขนานที่มีความกว้าง 1-2 มิลลิเมตรและยาว 8-10 มิลลิเมตร
– เป็นเส้นตรงแข็ง มี 5 เส้น เรียง 1 ชั้น ยาว 5-6 มิลลิเมตร - ผล
– เป็นผลแห้งและไม่แตก
– ผลเล็กและเรียว
– มีลักษณะเป็นรูปกรวยแคบ
– ผิวด้านนอกผลมีขนหนาแน่น
– มีความยาว 2.5-3 มิลลิเมตรและกว้าง 0.4-0.5 มิลลิเมตร
– ผลไม่มีสัน
ข้อมูลทางเภสัชวิทยา
- มีฤทธิ์ช่วยยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย
- ยับยั้งเชื้อไวรัส
- ช่วยลดไข้
- ลดอาการอักเสบ
- ช่วยต้านความเป็นพิษต่อตับ
- ช่วยลดความดันโลหิต
- ช่วยยับยั้งการเคลื่อนไหวของลำไส้เล็ก
- ช่วยกระตุ้นมดลูก
สรรพคุณของโด่ไม่รู้ล้ม
- ช่วยแก้ไอได้
- ช่วยแก้นิ่วได้
- ช่วยแก้อาการท้องเสียได้
- ช่วยแก้อาการเจ็บคอได้
- ช่วยบำรุงหัวใจได้
- ช่วยแก้กษัยได้
- ช่วยขับเหงื่อได้
- ช่วยห้ามเลือดกำเดาไหลได้
- ช่วยรักษาแผลในช่องปากได้
- ช่วยแก้อาการตาแดงได้
- ช่วยแก้ปัสสาวะพิการได้
- ช่วยแก้อาการเหน็บชาได้
- ช่วยบำรุงร่างกาย บำรุงกำลังได้
- ช่วยขับน้ำเหลืองเสียออกจากร่างกายได้
- ช่วยแก้อาการบวมน้ำได้
- ช่วยแก้อาการอักเสบต่าง ๆ ได้
- ช่วยรักษาฝีบวม ฝีมีหนองได้
- ช่วยขับไส้เดือน พยาธิตัวกลมได้
- ช่วยรักษาแผลในกระเพาะอาหารได้
- ช่วยบำรุงกำหนัด บำรุงสมรรถภาพทางเพศได้
- ช่วยแก้พิษจากแมลงสัตว์กัดต่อย แผลงูกัดได้
- ช่วยแก้ไข้จับสั่นหรือไข้มาลาเรียได้
- ช่วยแก้อาการข้าวติดคอหรือกลืนอาหารฝืดคอได้
- ช่วยแก้อาเจียนได้
- ช่วยคลายเส้นได้
- ช่วยแก้อาการปวดเมื่อยตามร่างกายได้
- ช่วยเพิ่มเม็ดเลือดแดงสำหรับผู้ป่วยเอดส์ได้
- ช่วยแก้อาการปวดฟันได้
- ช่วยแก้อาการอ่อนเพลียได้
- ช่วยรักษาโรคผิวหนัง ผดผื่นคันตามร่างกายได้
- ช่วยรักษาบาดแผลได้
- ลำต้นและใบ สามารถนำมาใช้เป็นยาบำรุงเลือดได้
- ลำต้นและใบ ช่วยทำให้อยากอาหารได้
- ราก ลำต้น ใบ และผล ช่วยแก้ไข้ได้
- รากและใบ สามารถนำมาใช้ต้มเป็นยาดื่มช่วยบรรเทาอาการเจ็บหน้าอกได้
- รากและใบ ช่วยแก้อาการท้องร่วงได้
- รากและใบ สามารถใช้เป็นยาคุมกำเนิดสำหรับสตรีหลังคลอดบุตรใหม่ ๆ ได้
- ลำต้น ช่วยแก้อาการเริ่มต้นของทางเดินปัสสาวะอักเสบได้
- ลำต้น ช่วยแก้ต่อมน้ำเหลืองอักเสบได้
- ลำต้น ช่วยรักษาฝีฝักบัวได้
- รากและใบ สามารถนำมาใช้ต้มกับน้ำดื่มช่วยแก้อาการปวดหลังปวดเอวได้
ประโยชน์ของโด่ไม่รู้ล้ม
- สามารถนำมาปลูกเป็นไม้ประดับประจำบ้านเพื่อความสวยงามได้
- เชื่อที่ว่าการปลูกไว้ประจำบ้าน จะช่วยป้องกันความอัปมงคลได้
- สามารถนำไปใช้แปรรูปเป็นยาสมุนไพรในรูปแบบต่าง ๆ ได้ เช่น ยาดองเหล้าโด่ไม่รู้ล้ม ยาโด่ไม่รู้ล้ม โด่ไม่รู้ล้มแคปซูล
สั่งซื้อ อาหารเสริม เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค สำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth
แหล่งอ้างอิง : ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี, เว็บไซต์สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี, สุภาวดี ภูมิมาลี นักวิชาการส่งเสริมการเกษตรปฏิบัติการ ศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาอาชีพการเกษตร จังหวัดนครราชสีมา (พืชสวน), ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันทน์), สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน), สารานุกรมสมุนไพร เล่ม 1 สมุนไพรสวนสิรีรุกขชาติ 104
อ้างอิงรูปจาก
1.https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:202958-1
2.https://alchetron.com/Elephantopus-scaber