โด่ไม่รู้ล้ม

ชื่อสามัญ คือ Prickly-leaved elephant’s foot ชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Elephantopus scaber L. จัดอยู่ในวงศ์ทานตะวัน (ASTERACEAE หรือ COMPOSITAE) ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ขี้ไฟนกคุ่ม (เลย), คิงไฟนกคุ่ม (ชัยภูมิ), หนาดมีแคลน (สุราษฎร์ธานี), ตะชีโกวะ ติ๊ซิเควาะด๊ะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน), โน๊ะกะชอย่อตะ กาว่ะ เนาะดากวอะ (กะเหรี่ยงเชียงใหม่), เคยโป้ หนาดผา หญ้าปราบ หญ้าไก่นกคุ่ม หญ้าไฟนกคุ้ม หญ้าสามสิบสองหาบ (ภาคเหนือ), ก้อมทะ เกดสะดุด ยาอัดลม (ลั้วะ), จ่อเก๋ (ม้ง)

ลักษณะของต้นโด่ไม่รู้ล้ม

• ต้น
  – เป็นพืชล้มลุก
  – มีลำต้นสั้นและกลม
  – มีความสูงเพียง 10-30 เซนติเมตร ซึ่งอยู่ในระดับพื้นผิวดิน
  – ผิวลำต้นและใบจะมีขนละเอียดสีขาว และมีความสาก
  – เมื่อถูกเหยียบหรือโดนทับก็จะดีดตัวขึ้นมาใหม่ได้เหมือนปกติ
  – สามารถขยายพันธุ์โดยการใช้เมล็ด
  – สามารถพบได้ทั่วไปตามป่าโปร่งที่มีดินทราย ในป่าเต็งรัง ป่าดิบ และในป่าสนเขาในประเทศในเขตร้อนทั่วโลก
• ใบ
  – ใบเป็นใบเดี่ยว อยู่เหนือเหง้าติดกันเป็นวงกลม
  – ออกเรียงสลับชิดกันอยู่เป็นกระจุก
  – ใบเป็นรูปหอกหัวกลับ
  – แผ่นใบกว้าง 3-5 เซนติเมตรและยาว 8-20 เซนติเมตร
  – ขอบใบหยัก
  – มีเส้นแขนงของใบ 12-15 คู่
  – โคนใบจะสอบแคบจนถึงก้านใบ
  – เนื้อใบหนาและสาก
  – ผิวใบจะมีขนสากเล็ก ๆ
  – มีขนต่อมห่างอยู่ทั้งสองด้าน
  – ท้องใบจะมีขนมากกว่าหลังใบ
  – แผ่นใบจะแผ่ราบไปกับพื้นดิน
  – ก้านใบยาว 0.5-2 เซนติเมตร หรืออาจจะไม่มีก้านใบ
• ดอก
  – ออกดอกเป็นช่อแทงออกมาจากลำต้น
  – ช่อดอกเป็นรูปขอบขนาน
  – มีดอกย่อยขนาดเล็ก 4 ดอก มีความยาว 9-10 มิลลิเมตร
  – มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 2-3 มิลลิเมตร
  – ดอกเป็นรูปหลอด มีสีม่วง
  – หลอดกลีบดอกยาว 3-3.5 มิลลิเมตร
  – ปลายกลีบดอกยาว 1.5-2 มิลลิเมตร
  – ดอกมีเกสรตัวผู้สีเหลือง
  – มีอับเรณูยาว 2.2-2.3 เซนติเมตร ปลายแหลม ฐานเป็นติ่งแหลม
  – ก้านชูอับเรณูยาว 1.5-1.7 เซนติเมตร
  – เกสรตัวเมียมีก้านเกสรยาว 7-8 มิลลิเมตร ยอดเกสรยาว 0.5-0.6 มิลลิเมตร มี
  – แต่ละช่อย่อยจะอยู่รวมกันเป็นช่อกระจุกกลมที่ปลายก้านดอก
  – ที่โคนกระจุกดอกจะมีใบประดับแข็งเป็นรูปสามเหลี่ยมแนบอยู่ด้วย 3 ใบ มีความยาว 1-2 เซนติเมตรและกว้าง 0.5-1.5 เซนติเมตร
  – ขอบใบเรียบ
  – ปลายใบเรียวแหลม
  – ผิวใบทั้งสองด้านมีขนตรงสีขาว
  – ก้านช่อดอกมีความยาว 8 เซนติเมตรและมีขนสาก ๆ อยู่
  – ฐานรองดอกจะแบนและเกลี้ยง
  – วงใบประดับเป็นรูปขอบขนาน มี 2 ชั้น สูง 7-10 มิลลิเมตร
  – ใบประดับคล้ายรูปหอก
  – ผิวด้านนอกมีขนตรง
  – ขอบใบมีขนครุย
  – ชั้นนอกเป็นรูปใบหอกที่มีความยาว 4-6 มิลลิเมตรและกว้าง 0.5-1.5 มิลลิเมตร
  – ชั้นที่ 2 เป็นรูปขอบขนานที่มีความกว้าง 1-2 มิลลิเมตรและยาว 8-10 มิลลิเมตร
  – เป็นเส้นตรงแข็ง มี 5 เส้น เรียง 1 ชั้น ยาว 5-6 มิลลิเมตร
• ผล
  – เป็นผลแห้งและไม่แตก
  – ผลเล็กและเรียว
  – มีลักษณะเป็นรูปกรวยแคบ
  – ผิวด้านนอกผลมีขนหนาแน่น
  – มีความยาว 2.5-3 มิลลิเมตรและกว้าง 0.4-0.5 มิลลิเมตร
  – ผลไม่มีสัน

ข้อมูลทางเภสัชวิทยา

• มีฤทธิ์ช่วยยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย
• ยับยั้งเชื้อไวรัส
• ช่วยลดไข้
• ลดอาการอักเสบ
• ช่วยต้านความเป็นพิษต่อตับ
• ช่วยลดความดันโลหิต
• ช่วยยับยั้งการเคลื่อนไหวของลำไส้เล็ก
• ช่วยกระตุ้นมดลูก

สรรพคุณของโด่ไม่รู้ล้ม

• ช่วยแก้ไอได้
• ช่วยแก้นิ่วได้
• ช่วยแก้อาการท้องเสียได้
• ช่วยแก้อาการเจ็บคอได้
• ช่วยบำรุงหัวใจได้
• ช่วยแก้กษัยได้
• ช่วยขับเหงื่อได้
• ช่วยห้ามเลือดกำเดาไหลได้
• ช่วยรักษาแผลในช่องปากได้
• ช่วยแก้อาการตาแดงได้
• ช่วยแก้ปัสสาวะพิการได้
• ช่วยแก้อาการเหน็บชาได้
• ช่วยบำรุงร่างกาย บำรุงกำลังได้
• ช่วยขับน้ำเหลืองเสียออกจากร่างกายได้
• ช่วยแก้อาการบวมน้ำได้
• ช่วยแก้อาการอักเสบต่าง ๆ ได้
• ช่วยรักษาฝีบวม ฝีมีหนองได้
• ช่วยขับไส้เดือน พยาธิตัวกลมได้
• ช่วยรักษาแผลในกระเพาะอาหารได้
• ช่วยบำรุงกำหนัด บำรุงสมรรถภาพทางเพศได้
• ช่วยแก้พิษจากแมลงสัตว์กัดต่อย แผลงูกัดได้
• ช่วยแก้ไข้จับสั่นหรือไข้มาลาเรียได้
• ช่วยแก้อาการข้าวติดคอหรือกลืนอาหารฝืดคอได้
• ช่วยแก้อาเจียนได้
• ช่วยคลายเส้นได้
• ช่วยแก้อาการปวดเมื่อยตามร่างกายได้
• ช่วยเพิ่มเม็ดเลือดแดงสำหรับผู้ป่วยเอดส์ได้
• ช่วยแก้อาการปวดฟันได้
• ช่วยแก้อาการอ่อนเพลียได้
• ช่วยรักษาโรคผิวหนัง ผดผื่นคันตามร่างกายได้
• ช่วยรักษาบาดแผลได้
• ลำต้นและใบ สามารถนำมาใช้เป็นยาบำรุงเลือดได้
• ลำต้นและใบ ช่วยทำให้อยากอาหารได้
• ราก ลำต้น ใบ และผล ช่วยแก้ไข้ได้
• รากและใบ สามารถนำมาใช้ต้มเป็นยาดื่มช่วยบรรเทาอาการเจ็บหน้าอกได้
• รากและใบ ช่วยแก้อาการท้องร่วงได้
• รากและใบ สามารถใช้เป็นยาคุมกำเนิดสำหรับสตรีหลังคลอดบุตรใหม่ ๆ ได้
• ลำต้น ช่วยแก้อาการเริ่มต้นของทางเดินปัสสาวะอักเสบได้
• ลำต้น ช่วยแก้ต่อมน้ำเหลืองอักเสบได้
• ลำต้น ช่วยรักษาฝีฝักบัวได้
• รากและใบ สามารถนำมาใช้ต้มกับน้ำดื่มช่วยแก้อาการปวดหลังปวดเอวได้

ประโยชน์ของโด่ไม่รู้ล้ม

• สามารถนำมาปลูกเป็นไม้ประดับประจำบ้านเพื่อความสวยงามได้
• เชื่อที่ว่าการปลูกไว้ประจำบ้าน จะช่วยป้องกันความอัปมงคลได้
• สามารถนำไปใช้แปรรูปเป็นยาสมุนไพรในรูปแบบต่าง ๆ ได้ เช่น ยาดองเหล้าโด่ไม่รู้ล้ม ยาโด่ไม่รู้ล้ม โด่ไม่รู้ล้มแคปซูล

สั่งซื้อ อาหารเสริม เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค สำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth

แหล่งอ้างอิง : ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี, เว็บไซต์สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี, สุภาวดี ภูมิมาลี นักวิชาการส่งเสริมการเกษตรปฏิบัติการ ศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาอาชีพการเกษตร จังหวัดนครราชสีมา (พืชสวน), ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันทน์), สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน), สารานุกรมสมุนไพร เล่ม 1 สมุนไพรสวนสิรีรุกขชาติ 104

อ้างอิงรูปจาก
1.https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:202958-1
2.https://alchetron.com/Elephantopus-scaber