นมสวรรค์ ไม้สีสันสดใส ช่วยแก้ฝี แก้ไข้ ลดความดันเลือดและรักษาโรคปัสสาวะขัด

นมสวรรค์

นมสวรรค์ (Pagoda flower) เป็นไม้ที่ไม่ค่อยได้ยินชื่อนักสำหรับคนไทยทั่วไป ส่วนมากจะขึ้นอยู่ในป่า เป็นต้นไม้ที่มีลักษณะโดดเด่นและสีสันสวยงาม มักจะนำมาปลูกประดับตกแต่งมากกว่าจะนำมาเป็นส่วนประกอบในอาหาร นมสวรรค์ยังสามารถนำส่วนต่าง ๆ ของต้นมาใช้เป็นยารักษาได้ เป็นพืชที่น่าสนใจในการนำมาปลูกเพื่อประดับบ้านและนำมาเป็นยาสมุนไพรได้ด้วย

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของนมสวรรค์

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Clerodendrum paniculatum L.
ชื่อสามัญ : มีชื่อสามัญว่า “Pagoda plant” “Pagoda flower”
ชื่อท้องถิ่น : ภาคกลางเรียกว่า “ปรางมาลี” ภาคเหนือเรียกว่า “ปิ้งแดง” ภาคใต้เรียกว่า “นมหวัน” จังหวัดนครพนมเรียกว่า “สาวสวรรค์ พนมสวรรค์ เข็มฉัตร” จังหวัดนครราชสีมาเรียกว่า “ฉัตรฟ้า สาวสวรรค์” จังหวัดระนองเรียกว่า “น้ำนมสวรรค์” จังหวัดเลยเรียกว่า “พวงพีเหลือง” จังหวัดสระบุรีเรียกว่า “หัวลิง” ชาวกะเหรี่ยงแดงเรียกว่า “โพโก่เหมาะ” มีชื่อเรียกอื่น ๆ ว่า “พู่หมวก”
ชื่อวงศ์ : วงศ์กะเพรา (LAMIACEAE หรือ LABIATAE)
ชื่อพ้อง : Clerodendron pyramidale Andrews

ลักษณะของนมสวรรค์

นมสวรรค์ เป็นไม้ล้มลุกที่มีพุ่มขนาดกลาง สามารถพบได้ตามชายป่า
ลำต้น : ลำต้นตั้งตรง กิ่งอ่อนเป็นสี่เหลี่ยม
เปลือกต้น : มีลักษณะเรียบ เป็นสีน้ำตาลแกมเขียว
ใบ : เป็นใบเดี่ยวออกตรงข้ามกัน มีลักษณะเป็นรูปไข่ค่อนข้างกลม ปลายแหลม โคนใบรูปหัวใจ ขอบใบเว้าเป็นแฉกและมีจัก ด้านล่างมีขนสาก มีเส้นแขนงใบ เส้นแขนงใบย่อยเป็นแบบร่างแหผสมขั้นบันได
ดอก : ออกดอกเป็นช่อขนาดใหญ่ที่ปลายกิ่งสีแดงหรือสีขาว ชนิดดอกขาวจะเรียกว่า “นมสวรรค์ตัวผู้” ส่วนชนิดดอกสีแดงเรียกว่า “นมสวรรค์ตัวเมีย” กลีบรองดอกเป็นรูประฆังสีส้มแดง กลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอด
ผล : ผลสดเป็นรูปทรงกลมหรือสามพู ผลอ่อนมีสีเขียว ผลแก่เมื่อสุกมีสีแดงคล้ำ ผลผนังชั้นในแข็ง
เมล็ด : ใน 1 ผลมี 1 เมล็ด ลักษณะแข็ง

สรรพคุณของนมสวรรค์

• สรรพคุณจากนมสวรรค์
  – รักษาโรคปัสสาวะขัดและใช้เข้าตำรับยาขับนิ่ว ด้วยการใช้ร่วมกับรากหญ้าคาและผักคราดหัวแหวน
  สรรพคุณจากราก ดอกและต้น ลดไขมันในเส้นเลือด แก้ฝีภายใน แก้พิษจากแมลงสัตว์กัดต่อย
• สรรพคุณจากราก ช่วยลดความดันโลหิต แก้ไข้ที่มีอาการถ่ายเหลว อาเจียนเป็นเลือดและมีผื่นขึ้นบริเวณผิวหนัง แก้วัณโรค ขับเสมหะ ช่วยขับลม แก้โลหิตในท้อง เป็นยาถ่าย แก้ประดงลมและประดงไฟ
  – แก้อาการตึงในหนังศีรษะและอาการปวดในเบ้าตา ทางภาคอีสานจึงใช้รากนมสวรรค์มาต้มดื่ม
  – ช่วยทำให้อาเจียน ใช้ในกรณีที่ผู้ป่วยได้กินสารพิษและต้องการขับสารพิษออกจากทางเดินอาหาร ให้กินครั้งละมากกว่า 2 กรัม
  – แก้อาการปวดท้อง แก้ไข้อย่างไข้มาลาเรียและไข้เหนือ ด้วยการใช้รากฝนกับน้ำแล้วดื่ม
  – ขับน้ำคาวปลาของสตรีหรือของเหลวที่ถูกขับออกมาทางช่องคลอดหลังจากคลอดลูก บำรุงน้ำนม ด้วยการต้มรากกับน้ำแล้วดื่ม
  – รักษาฝี ด้วยการนำรากมาฝนแล้วทา
• สรรพคุณจากใบ รักษาอาการแน่นอก แก้ลมในทรวงอก แก้พิษฝีดาษ
  – แก้ทรวงอกอักเสบ แก้ไข่ดันบวมและแก้ลูกหนูใต้รักแร้บวม รักษาอาการปวดข้อและปวดประสาท ด้วยการนำใบมาตำแล้วพอก
• สรรพคุณจากดอก แก้อาการตกเลือด แก้โลหิตในท้อง แก้พิษฝีกาฬ แก้พิษที่เกิดจากการติดเชื้อ
• สรรพคุณจากต้น แก้พิษฝีฝักบัว ช่วยแก้พิษ แก้อาการอักเสบเนื่องจากตะขาบและแมงป่องกัด
  หมายเหตุ : รากและเหง้ามีน้ำมันหอมระเหยซึ่งมีกลิ่นเฉพาะตัวและมีสาร 2 – asarone ซึ่งมีฤทธิ์ช่วยลดความดันโลหิต แต่มีรายงานพบว่าเป็นพิษต่อตับและอาจทำให้เกิดโรคมะเร็งได้ จึงต้องรอการศึกษาความเป็นพิษเพิ่มเติมก่อนการนำมาใช้

ประโยชน์ของนมสวรรค์

1. เป็นส่วนประกอบของอาหาร ยอดอ่อนและใบนำมาทำแกงได้
2. ปลูกเป็นไม้ประดับ ปลูกเป็นไม้ประดับเพราะมีสีและรูปทรงที่สวยงาม
3. ใช้ในอุตสาหกรรม ผลนมสวรรค์สามารถนำมาเป็นสีย้อมผ้าได้ โดยจะให้สีม่วงแดง

วิธีการดับกลิ่นเหม็นเขียวของนมสวรรค์

ดับกลิ่นได้ด้วยการนำมาปรุงอาหาร เริ่มจากการหั่นเป็นฝอยใส่ลงในกะทิแล้วใช้รองก้นกระทงสำหรับห่อหมก แล้วนำไปนึ่งให้สุกก็จะสามารถดับกลิ่นเหม็นเขียวได้ แถมยังช่วยให้มีรสชาติอร่อยมากขึ้น

นมสวรรค์ มีชื่อเรียกหลากหลายตามแต่พื้นที่ มักจะพบเป็นไม้ที่ปลูกประดับได้ทั่วไป แต่เป็นต้นที่มีสรรพคุณทางยาได้มากมายกว่าที่คิด ด้วยรูปลักษณ์ที่สวยงามและมีสีสันจึงไม่น่าเชื่อว่าจะสามารถนำส่วนต่าง ๆ ของต้นมารักษาได้ มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ ลดความดันเลือด แก้ฝีต่าง ๆ แก้ไข้ รักษาโรคปัสสาวะขัด ถือเป็นไม้ที่มีประโยชน์มากกว่าภายนอกที่เห็น

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง
โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: eherb.hrdi.or.th. [4 พ.ย. 2013].
หนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย. สวนพฤกษศาสตร์ป่าไม้ สำนักวิชาการป่าไม้ กรมป่าไม้. (เต็ม สมิตินันทน์).
ฐานข้อมูลพรรณไม้ องค์การสวนพฤกษศาสตร์. อ้างอิงใน: หนังสือพรรณไม้สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.qsbg.org. [4 พ.ย. 2013].
อุทยานธรรมชาติวิทยาสิรีรุกขชาติ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.pharmacy.mahidol.ac.th. [4 พ.ย. 2013].
หนังสือผักพื้นบ้านภาคใต้. สถาบันการแพทย์แผนไทย กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข.
ฐานข้อมูลทางวัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อม มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช. อ้างอิงใน: สำนักศิลปวัฒนธรรม สถาบันราชภัฏนครศรีธรรมราช. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.culture.nstru.ac.th. [4 พ.ย. 2013].
ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.phargarden.com. [4 พ.ย. 2013].
สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.rspg.or.th. [4 พ.ย. 2013].
แมกโนเลีย ไทยแลนด์. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.magnoliathailand.com. [4 พ.ย. 2013].