พยาธิตัวกลม
พยาธิตัวกลม (Toxocariasis) คือ สิ่งมีชีวิตขนาดเล็กที่สามารถอาศัยอยู่ในลำไส้สุนัขหรือแมว ไข่พยาธิสามารถอยู่ได้เป็นเวลานานในสวนสาธารณะและสนามเด็กเล่นที่มีดิน ทราย สนามหญ้า การติดเชื้อพยาธิในมนุษย์สามารถเกิดขึ้นได้จากการได้รับไข่พยาธิเข้าทางปาก โดยสุนัขหรือแมวได้ถ่ายอุจจาระลงในดินและมนุษย์ก็ได้รับไข่พยาธิตัวกลมจากการสัมผัสดิน ทราย หรือพืชที่ปนเปื้อนนั้นเอง ส่วนใหญ่มักพบในเด็กติดเชื้อจากการเล่นในบริเวณที่อาจมีการปนเปื้อนอุจจาระของสุนัขและแมวที่มีไข่พยาธิ ลักษณะของพยาธิตัวกลมมีรูปร่างยาวกลมมีตั้งแต่ขนาดเล็กไปจนถึงขนาดใหญ่ขึ้นอยู่กับชนิด พยาธิตัวกลมที่เพิ่งฟักออกมาจากไข่มักอาศัยอยู่ในดินหรืออุจจาระที่ติดเชื้อนั้นเอง
การวินิจฉัยและการทดสอบการติดเชื้อพยาธิตัวกลม
แพทย์ทำการตรวจวินิจฉัยอาการเบื้องต้นว่าผู้ป่วยมีความเสี่ยงสูงในการติดเชื้อพยาธิตัวกลม โดยมีขั้นตอนการตรวจอื่นๆ ในการวินิจฉัยร่วมด้วย ได้แก่
- การตรวจร่างกายทั่วไป
- เก็บตัวอย่างอุจจาระและปัสสาวะของผู้ป่วย เพื่อตรวจหาไข่หรือตัวอ่อนพยาธิตัวกลม
- การตรวจเลือด เพื่อค้นหาการติดเชื้อในเลือด
- การตรวจชิ้นเนื้อ
- อัลตราซาวนด์ เพื่อค้นหาพยาธิในต่อมน้ำเหลือง
- x-ray เพื่อดูขนาดและปริมาณพยาธิในลำไส้
- ซีทีสแกน เพื่อดูภาพพยาธิในช่องท้องและสำไส้
สาเหตุการเกิดพยาธิตัวกลม
- ผู้สัมผัสดินหรือสิ่งสกปรกปนเปื้อนไข่หรือตัวอ่อนพยาธิตัวกลม
- ผู้ที่อาศัยในประเทศเขตร้อน
- เด็กที่ชอบเล่นดิน
- ชุมชนที่มีสุขภิบาลไม่ดี
- สภาพชุมชนแออัด
- มีภาวะทุพโภชนาการ
- ชอบกินผักดิบ
- ชอบกินเนื้อสัตว์แบบสุกๆ ดิบๆ
- สัมผัสกับมูลสัตว์ด้วยมือเปล่า
- ผู้ที่ชอบท่องเที่ยวตามธรรมชาติป่า เขา หรืออาศัยอยู่ในพื้นที่เขตร้อน
- ผู้ที่ไม่ชอบใส่รองเท้า หรือเดินเท้าเปล่า
- ผู้ที่ใช้น้ำตามแหล่งน้ำธรรมชาติที่ไม่ผ่านการกรองหรือต้มให้สุกก่อน
- คนในประเทศที่ยังยากจนขาดสุขาภิบาลที่เหมาะสม
- ชุมชนที่ขาดการกำจัดอุจจาระที่เหมาะสม
- นำอุจจาระที่ปนเปื้อนไข่หรือตัวอ่อนพยาธิตัวกลมมาทำเป็นปุ๋ยสดสำหรับใช้รดพืชผลทางการเกษตร
อาการผู้ติดเชื้อพยาธิตัวกลม
- ไอ
- เป็นไข้
- กระสับกระส่าย
- นอนไม่หลับ
- อาเจียน
- ปวดท้องอย่างรุนแรง
- หายใจเสียงดัง
- ร่างกายแคระแกร็น หรือตัวเตี้ยกว่าปกติ
- ท้องโต หรือ ภาวะทุพโภชนาการ
ระยะชีวิตของพยาธิตัวกลม
- ไข่ฟักเป็นตัวอ่อนในลำไส้ของโฮสต์
- ตัวอ่อนจะเคลื่อนที่ผ่านร่างกาย ผ่านทางกระแสเลือดไปยังปอด
- ตัวอ่อนจะโตเต็มที่ในปอดก่อนเข้าคอ
- หากกลืนเข้าไป ตัวอ่อนจะเคลื่อนเข้าสู่ลำไส้และเติบโตเป็นตัวเต็มวัย
- พยาธิตัวกลมตัวเมียจะผลิตไข่ได้ประมาณ 200,000 ฟองต่อวัน
- ไข่พยาธิจะออกจากร่างกายปนไปกับอุจจาระของคน
การป้องกันพยาธิตัวกลมในลำไส้
- ควรกรองน้ำ หรือต้มน้ำก่อนดื่มทุกครั้ง
- หลีกเลี่ยงการอาบน้ำในสถานที่ที่น้ำไม่สะอาด
- หลีกเลี่ยงการสัมผัสดินที่ปนเปื้อนอุจจาระ
- ล้างมือบ่อยๆ ด้วยสบู่ทุกครั้งก่อนหลังทำอาหาร หรือหยิบอาหารรับประทาน
- เมื่อซื้ออาหาร ผัก ผลไม้ ควรล้างทำความสะอาดก่อนทุกครั้ง
- กำจัดสิ่งปฎฺิกูลในที่ที่เหมาะสม
- ควรหลีกเลี่ยงการรับประทานผักดิบในช่วงหน้าฝน
ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงของพยาธิตัวกลม
- การอุดตันในท่อที่เชื่อมต่อกับตับหรือตับอ่อน
- การอุดตันในลำไส้ทำให้เกิดอาการปวดและอาเจียน
- การทำให้เกิดการขาดสารอาหารในเด็ก และหยุดการเจริญเติบโตตัวเล็กกว่าปกติหรือแคระแกรน
บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม
