โรคมะเร็งกรวยไตและมะเร็งท่อไต
กรวยไต มีลักษณะเป็นโพรง โดยจะทำหน้าที่ในการกักเก็บน้ำปัสสาวะจากการกรองของเซลล์ไต ซึ่งจะอยู่ติดต่อกับท่อไตพอดี เพื่อปล่อยน้ำปัสสาวะส่งไปเก็บไว้ยังกระเพาะปัสสาวะก่อนนำออกนอกร่างกายได้อย่างมีประสิทธิภาพที่สุด โดยกรวยไตก็ถือเป็นเนื้อเยื่อส่วนหนึ่งของไตด้วยนั่นเอง
ท่อไต เป็นส่วนที่อยู่ติดกับกรวยไตบริเวณช่องท้องด้านหลัง จะทำหน้าที่ในการนำปัสสาวะส่งไปยังกระเพาะปัสสาวะที่อยู่บริเวณช่องท้องน้อยหรืออุ้งเชิงกราน โดยกระเพาะปัสสาวะก็จะกักเก็บน้ำปัสสาวะเอาไว้ก่อนปล่อยออกนอกร่างกายตามกลไกธรรมชาติต่อไป
โดยกรวยไตและท่อไตนั้นมีเซลล์หลายชนิดประกอบอยู่ ซึ่งทุกเซลล์สามารถกลายพันธุ์เป็นโรคมะเร็งได้หมด เช่น เซลล์ต่อมน้ำเหลือง เส้นเลือด กล้ามเนื้อ และเซลล์เยื่อเมือกบุภายในกรวยไตหรือท่อไต เป็นต้น แต่ที่มักจะพบได้มากที่สุด จะเป็นมะเร็งที่เกิดจากเยื่อเมือกบุภายใน ซึ่งก็มีธรรมชาติของโรค การแสดงอาการ ระยะการป่วย วิธีการรักษาและการวินิจฉัยโรคได้เหมือนกันทั้งกรณีมะเร็งจากเยื่อเมือกบุในกวยไตและท่อไต แพทย์จึงจัดให้โรคมะเร็งทั้งสองชนิดนี้อยู่ในกลุ่มเดียวกันเพื่อง่ายต่อการทำความเข้าใจและการรักษามากขึ้น
สาเหตุของโรคมะเร็งกรวยไตและท่อไต
การเกิดโรคมะเร็งกรวยไต แพทย์คาดว่าน่าจะเกิดจากหลายปัจจัยประกอบกัน แต่ยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด จึงต้องดูจากหลายปัจจัยดังนี้มาพิจารณา
– ความผิดปกติทางพันธุกรรมของยีนส์ ที่ทำหน้าที่เกี่ยวกับการแบ่งตัวหรือการตายของเซลล์ โดยเป็นชนิดที่ไม่ถ่ายทอด
– การได้รับสารเคมีที่มาปนเปื้อนมากับสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะควันพิษจากโรงงานและจากท่อไอเสียรถยนต์โดยพบว่าคนในเมืองจะมีโอกาสเป็นโรคนี้มากกว่าคนในชนบท
– ผู้ที่สูบบุหรี่เป็นประจำ หรือได้รับควันบุหรี่มือสองอย่างต่อเนื่อง
– ผู้ที่เป็นโรคนิ่วในไต โดยพบว่ามีโอกาสที่จะเป็นมะเร็งได้สูงมาก
– การทานยาแก้ปวดบางชนิดอย่างต่อเนื่องเป็นเวลานาน อาจกระตุ้นให้เกิดเป็นมะเร็งกรวยไตและท่อไตในที่สุด
– การได้รับสารก่อมะเร็งบางชนิดอย่างต่อเนื่อง
– อายุ โดยพบว่าโรคมะเร็งกรวยไตและท่อไต จะพบในผู้ใหญ่ที่มีอายุช่วง 50-60 ปีมากที่สุด และพบในผู้ชายมากกว่าผู้หญิง 2-3 เท่า และอาจเกิดกับไตข้างเดียวหรือสองข้างก็ได้ แต่พบว่าผู้ที่ป่วยด้วยโรคมะเร็งชนิดนี้ที่ไตพร้อมกันทั้งสองข้างจะมีน้อยมาก ประมาณร้อยละ 2 เท่านั้น
อาการของมะเร็งกรวยไตและมะเร็งท่อไต
โรคมะเร็งกรวยไตและท่อไต มีหลายชนิดด้วยกัน แต่ที่พบมากที่สุดก็คือมะเร็งชนิดทรานซิชันแนลที่มีความรุนแรงในระดับปานกลาง โดยอาการที่จะแสดงเมื่อป่วยเป็นโรคมะเร็งกรวยไตและท่อไต ยังไม่มีอาการที่ชี้เฉพาะ ดังนั้นจึงต้องสังเกตจากอาการทั่วไปที่แพทย์วินิจฉัยแล้วว่ามักจะพบบ่อยๆ ในผู้ป่วยมะเร็ง โดยมีอาการดังนี้
– ปัสสาวะมีเลือดปนออกมาก โดยอาจมีอาการปวดในขณะปัสสาวะด้วยในบางราย
– มีอาการปวดหลังเรื้อรัง เนื่องจากมะเร็งได้ลุกลามเข้าสู่กระดูก
– ไตบวมโตจนสามารถคลำเจอได้ โดยจะเป็นระยะที่มะเร็งได้ลุกลามไปมากแล้ว
การวินิจฉัยและระยะของโรค
สำหรับการวินิจฉัยว่าผู้ป่วยกำลังเป็นโรคมะเร็งกรวยไตหรือท่อไตหรือไม่ แพทย์จะสอบถามเกี่ยวกับประวัติอาการของผู้ป่วยทำการตรวจร่างกาย ตรวจปัสสาวะ เอกซเรย์เพื่อดูภาพท่อไตและกรวยไต และสุดท้ายก็จะทำการผ่าตัดนำก้อนเนื้อไปตรวจทางพยาธิวิทยา ซึ่งจะให้ผลตรวจที่แม่นยำที่สุด และสามารถบอกได้ว่าผู้ป่วยกำลังเป็นมะเร็งระยะที่เท่าไหร่และควรรักษาด้วยวิธีไหน
โดยโรคมะเร็งชนิดนี้สามารถแบ่งระยะของโรคได้ตามนี้
ระยะที่ 1 เป็นระยะที่มะเร็งยังไม่ลุกลามออกไปสู่เนื้อเยื่อหรืออวัยวะข้างเคียง ซึ่งจะมีการลุกลามอยู่เฉพาะในชั้นเยื่อบุภายในของไตหรือท่อไตเท่านั้น
ระยะที่ 2 เป็นระยะที่มะเร็งได้ลุกลามเข้าไปสู่ชั้นกล้ามเนื้อของกรวยไตหรือท่อไต แต่ยังไม่ลุกลามออกไปมากกว่านั้น
ระยะที่ 3 เป็นระยะที่มะเร็งได้ลุกลามไปถึงชั้นเยื่อหุ้มกรวยไตหรือท่อไต ซึ่งมีความรุนแรงพอสมควร
ระยะที่ 4 เป็นระยะที่มะเร็งได้ลุกลามเข้าไปสู่เนื้อเยื่อ อวัยวะข้างเคียง ต่อมน้ำเหลืองและแพร่กระจายไปยังอวัยวะอื่นๆ ที่อยู่ไกลออกไป โดยเฉพาะปอดและกระดูก โดยระยะนี้จะมีโอกาสรักษาให้หายต่ำมากและมีความรุนแรงสูงที่สุด
การรักษาโรคมะเร็งกรวยไตหรือมะเร็งท่อไต
โรคมะเร็งกรวยไตและท่อไต มีโอกาสรักษาให้หายได้ แม้ว่าจะเป็นมะเร็งที่มีความรุนแรงของโรคสูงก็ตาม แต่ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับหลายๆ ปัจจัยประกอบกัน เช่น อายุและสุขภาพของผู้ป่วย ระยะของโรคมะเร็ง โดยส่วนใหญ่หากเป็นระยะแรกจะรักษาให้หายได้ง่าย และผลการรักษาว่าสามารถผ่าตัดนำเอาก้อนมะเร็งออกมาได้หมดหรือไม่ เพราะหากยังคงมีหลงเหลืองอยู่ โอกาสที่มะเร็งจะลุกลามขึ้นมาอีกก็มีได้สูงนั่นเอง
สำหรับวิธีการตรวจคัดกรองให้พบมะเร็งกรวยไตหรือท่อไตตั้งแต่เริ่มเป็นยังไม่มีวิธีที่มีประสิทธิภาพ ทำได้เพียงการสังเกตความผิดปกติของตัวเองและรีบไปพบแพทย์โดยด่วน ส่วนการป้องกัน วิธีที่ดีที่สุดก็คือให้หลีกเลี่ยงปัจจัยที่เป็นสาเหตุของการเกิดโรคมะเร็ง โดยเฉพาะการสูบบุหรี่ การอยู่ในสถานที่ที่เต็มไปด้วยสารเคมีในอากาศ เป็นต้น
เอกสารอ้างอิง
“Cancer Fact Sheet”. Agency for Toxic Substances & Disease Registry. 30 August 2002. สืบค้นเมื่อ 17 August 2009.
