Total PSA คืออะไร?

Total PSA (Prostate-Specific Antigen) คือโปรตีนที่ผลิตโดยต่อมลูกหมากและพบในเลือด การตรวจ Total PSA ใช้ในการประเมินสุขภาพของต่อมลูกหมากและช่วยคัดกรองโรค เช่น มะเร็งต่อมลูกหมาก

ความสำคัญของ Total PSA ในการตรวจหามะเร็งต่อมลูกหมาก

Total PSA เป็นตัวบ่งชี้สำคัญที่ใช้ในการตรวจหามะเร็งต่อมลูกหมาก รวมถึงภาวะอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับต่อมลูกหมาก

Total PSA เป็นสารบ่งชี้มะเร็งต่อมลูกหมากอย่างไร?

ระดับ Total PSA ที่สูงผิดปกติอาจบ่งชี้ถึงการเจริญเติบโตผิดปกติของเซลล์ในต่อมลูกหมาก เช่น มะเร็งต่อมลูกหมาก หรือภาวะอื่นๆ เช่น การอักเสบ

ทำไมผู้ชายควรตรวจ Total PSA เป็นประจำ?

การตรวจ Total PSA ช่วยคัดกรองและวินิจฉัยโรคตั้งแต่ระยะเริ่มต้น เพิ่มโอกาสในการรักษาได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะในผู้ชายที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป หรือผู้ที่มีประวัติครอบครัวเป็นโรคนี้

Total PSA สามารถใช้ตรวจคัดกรองโรคอื่นนอกจากมะเร็งต่อมลูกหมากได้หรือไม่?

ใช่ Total PSA ยังสามารถใช้ประเมินภาวะอื่น เช่น ต่อมลูกหมากโต (BPH) และการอักเสบของต่อมลูกหมาก (Prostatitis)

วิธีการตรวจ Total PSA ทำได้อย่างไร?

การตรวจ Total PSA ทำได้ง่ายโดยการเจาะเลือดและวิเคราะห์ในห้องปฏิบัติการ

ขั้นตอนการตรวจเลือดเพื่อวัดค่า Total PSA

แพทย์จะเจาะเลือดจากเส้นเลือดดำที่แขน และส่งตัวอย่างไปยังห้องปฏิบัติการเพื่อตรวจวิเคราะห์ระดับ PSA

ต้องเตรียมตัวก่อนเข้ารับการตรวจ PSA หรือไม่?

ควรหลีกเลี่ยงกิจกรรมที่อาจส่งผลต่อค่า PSA เช่น การขี่จักรยาน หรือการมีเพศสัมพันธ์ ก่อนตรวจ 24-48 ชั่วโมง และแจ้งแพทย์เกี่ยวกับยาที่ใช้อยู่

ปัจจัยที่อาจส่งผลต่อค่าผลตรวจ เช่น การอักเสบของต่อมลูกหมากและการออกกำลังกาย

ภาวะอักเสบ การติดเชื้อ หรือกิจกรรมที่กดทับบริเวณต่อมลูกหมาก อาจทำให้ค่า PSA สูงขึ้นชั่วคราว

การแปลผลค่า Total PSA และความสัมพันธ์กับโรคต่อมลูกหมาก

ผลตรวจ Total PSA ต้องพิจารณาร่วมกับปัจจัยอื่นๆ เพื่อประเมินสุขภาพของต่อมลูกหมากอย่างแม่นยำ

ค่าปกติของ Total PSA ควรอยู่ที่เท่าใด?

ค่าปกติของ Total PSA อยู่ที่ต่ำกว่า 4.0 ng/mL แต่ในบางกรณี ค่า 2.5 ng/mL อาจถือว่าปกติสำหรับผู้ชายอายุน้อยกว่า 50 ปี

ค่า Total PSA สูงกว่าปกติหมายถึงอะไร?

ค่า Total PSA ที่สูงกว่าเกณฑ์อาจบ่งชี้ถึงความผิดปกติ เช่น มะเร็งต่อมลูกหมาก ต่อมลูกหมากโต หรือการอักเสบของต่อมลูกหมาก

อัตราการเปลี่ยนแปลงของค่า PSA (PSA Velocity) บ่งบอกถึงอะไร?

PSA Velocity คือความเร็วในการเพิ่มขึ้นของค่า PSA หากเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว อาจบ่งชี้ถึงความเสี่ยงสูงของโรค เช่น มะเร็งต่อมลูกหมาก

อะไรเป็นสาเหตุของค่า Total PSA สูงกว่าปกติ?

ค่า Total PSA สูงอาจเกิดจากหลายสาเหตุ ทั้งจากโรคและปัจจัยภายนอก

มะเร็งต่อมลูกหมากส่งผลต่อค่า PSA อย่างไร?

เซลล์มะเร็งในต่อมลูกหมากผลิต PSA ในปริมาณมาก ทำให้ระดับในเลือดสูงขึ้นผิดปกติ

ภาวะต่อมลูกหมากโต (Benign Prostatic Hyperplasia – BPH) มีผลต่อค่า Total PSA หรือไม่?

BPH ทำให้เซลล์ในต่อมลูกหมากเพิ่มจำนวน ส่งผลให้ระดับ PSA สูงขึ้น แต่ไม่ได้บ่งชี้ถึงโรคร้ายแรงเสมอไป

การอักเสบของต่อมลูกหมาก (Prostatitis) ทำให้ค่า PSA ผิดปกติหรือไม่?

การอักเสบหรือการติดเชื้อทำให้เซลล์ในต่อมลูกหมากปล่อย PSA เข้าสู่กระแสเลือดมากขึ้น ส่งผลให้ค่าเพิ่มขึ้นชั่วคราว

ปัจจัยที่ทำให้ค่า PSA ผันผวน เช่น การมีเพศสัมพันธ์และการขี่จักรยาน

กิจกรรมเหล่านี้อาจกระตุ้นให้ระดับ PSA เพิ่มขึ้นชั่วคราว แต่ไม่ได้หมายความว่ามีโรคร้ายแรง

Total PSA เทียบกับ Free PSA และการตรวจมะเร็งต่อมลูกหมากแบบอื่น

Total และ Free PSA ใช้ร่วมกันเพื่อเพิ่มความแม่นยำในการประเมินสุขภาพของต่อมลูกหมาก

Free PSA คืออะไร และแตกต่างจาก Total PSA อย่างไร?

Free PSA คือส่วนของโปรตีนที่ไม่ได้จับกับโปรตีนอื่นในเลือด ขณะที่ Total PSA รวมทั้ง Free และ Bound PSA การเปรียบเทียบสัดส่วนช่วยแยกระหว่างภาวะร้ายแรงและไม่ร้ายแรงได้ดีขึ้น

เมื่อไรควรใช้ Free PSA ควบคู่กับ Total PSA?

ควรใช้เมื่อค่า Total PSA อยู่ในช่วง 4.0-10.0 ng/mL เพื่อช่วยประเมินความเสี่ยงของมะเร็งและลดความจำเป็นในการตัดชิ้นเนื้อโดยไม่จำเป็น

การใช้ Total PSA ร่วมกับการตรวจชิ้นเนื้อต่อมลูกหมาก (Biopsy) เพื่อยืนยันผล

หากค่า Total และ Free PSA บ่งชี้ถึงความเสี่ยงสูง แพทย์อาจแนะนำให้ทำ Biopsy เพื่อยืนยันการวินิจฉัย

วิธีดูแลสุขภาพเพื่อลดความเสี่ยงของมะเร็งต่อมลูกหมาก

การดูแลสุขภาพโดยรวมช่วยลดความเสี่ยงและรักษาสุขภาพของต่อมลูกหมากให้อยู่ในเกณฑ์ดี

อาหารที่ช่วยลดความเสี่ยงของมะเร็งต่อมลูกหมาก

รับประทานอาหารที่มีไลโคปีนสูง เช่น มะเขือเทศ ผักใบเขียว ธัญพืชเต็มเมล็ด และปลาไขมันดี ลดอาหารไขมันสูงและอาหารแปรรูป

การออกกำลังกายและการควบคุมน้ำหนักที่ส่งผลต่อระดับ PSA

ออกกำลังกายสม่ำเสมอช่วยควบคุมน้ำหนัก ลดไขมันสะสม และรักษาสุขภาพฮอร์โมน ซึ่งช่วยลดระดับความเสี่ยงของโรคเกี่ยวกับต่อมลูกหมากได้

การตรวจสุขภาพต่อมลูกหมากเป็นประจำช่วยลดความเสี่ยงได้อย่างไร?

การตรวจสุขภาพเป็นประจำช่วยให้สามารถตรวจพบโรคตั้งแต่ระยะเริ่มต้น ซึ่งเพิ่มโอกาสในการรักษาได้สำเร็จมากขึ้น

เมื่อไรควรพบแพทย์เกี่ยวกับค่าผลตรวจ Total PSA?

ควรพบแพทย์เมื่อค่าผลตรวจผิดปกติหรือมีอาการที่เกี่ยวข้องกับโรคของระบบทางเดินปัสสาวะ

อาการที่ควรเฝ้าระวัง เช่น ปัสสาวะผิดปกติและอาการเจ็บปวดในอุ้งเชิงกราน

หากมีอาการปัสสาวะติดขัด ปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืน หรือปวดบริเวณอุ้งเชิงกราน ควรปรึกษาแพทย์ทันที

คำแนะนำสำหรับผู้ที่มีค่าผลตรวจ Total PSA สูงกว่าปกติ

ผู้ที่มีค่าผลสูงควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำเกี่ยวกับขั้นตอนถัดไป เช่น การทำ MRI หรือตรวจชิ้นเนื้อ

Total PSA เป็นเครื่องมือสำคัญในการช่วยประเมินสุขภาพต่อมลูกหมาก แต่ควรใช้ร่วมกับวิธีอื่นๆ เพื่อเพิ่มความแม่นยำ หากมีข้อสงสัยหรือผลตรวจผิดปกติ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำและดูแลสุขภาพอย่างเหมาะสม

อย่างไรก็ตาม ควรตระหนักว่าการตรวจ Total PSA เป็นเพียงส่วนหนึ่งของการประเมินสุขภาพต่อมลูกหมาก ค่า PSA ที่สูงหรือต่ำอาจไม่ได้บ่งชี้ถึงโรคร้ายแรงเสมอไป และในบางกรณี ผู้ป่วยที่มีค่า PSA ปกติอาจยังมีความผิดปกติในต่อมลูกหมาก การพบแพทย์เพื่อรับการตรวจเพิ่มเติม เช่น Free PSA, MRI หรือการตรวจชิ้นเนื้อ จะช่วยให้ได้ข้อมูลที่ครบถ้วนและแม่นยำมากขึ้นในการวินิจฉัยและรักษา

การดูแลสุขภาพต่อมลูกหมากเชิงป้องกัน เช่น การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ การออกกำลังกายสม่ำเสมอ การหลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยง เช่น การสูบบุหรี่ และการตรวจสุขภาพต่อมลูกหมากเป็นประจำ ยังคงเป็นวิธีที่ดีที่สุดในการลดความเสี่ยงของมะเร็งต่อมลูกหมากและโรคอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง การปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์และการเฝ้าระวังอาการผิดปกติจะช่วยให้สามารถจัดการกับปัญหาสุขภาพได้อย่างมีประสิทธิภาพและทันเวลา

ร่วมตอบคำถามกับเรา

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติมตามลิ้งค์ด้านล่าง

เอกสารอ้างอิง

ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิงพวงทอง ไกรพิบูลย์. รู้ก่อนเข้าใจการตรวจรักษามะเร็ง. กรุงเทพฯ: ซีเอ็ดยูเคชั่น, 2557. 

Catalona WJ, Richie JP, Ahmann FR, Hudson MA, Scardino PT, Flanigan RC, deKernion JB, Ratliff TL, Kavoussi LR, Dalkin BL (May 1994). “Comparison of digital rectal examination and serum prostate specific antigen in the early detection of prostate cancer: results of a multicenter clinical trial of 6,630 men”. The Journal of Urology. 151 (5): 1283–90. PMID 7512659.

Velonas VM, Woo HH, dos Remedios CG, Assinder SJ (2013). “Current status of biomarkers for prostate cancer”. International Journal of Molecular Sciences. 14 (6): 11034–60. doi:10.3390/ijms140611034. PMC 3709717 Freely accessible. PMID 23708103.

“Prostate cancer – PSA testing – NHS Choices”. NHS Choices. 3 January 2015.

“Talking With Your Patients About Screening for Prostate Cancer” (PDF). Retrieved 2012-07-02.