Urinalysis คืออะไร?

Urinalysis หรือการตรวจปัสสาวะ เป็นการตรวจวิเคราะห์องค์ประกอบต่างๆ ในปัสสาวะเพื่อประเมินสุขภาพโดยรวมของร่างกาย โดยเฉพาะการทำงานของไตและระบบทางเดินปัสสาวะ

ความสำคัญของการตรวจปัสสาวะ (Urinalysis) ในการประเมินสุขภาพ

การตรวจปัสสาวะเป็นวิธีที่ง่าย รวดเร็ว และไม่ทำให้เจ็บตัว แต่ให้ข้อมูลที่มีประโยชน์มากมายเกี่ยวกับสุขภาพของร่างกาย

Urinalysis มีบทบาทอย่างไรในการตรวจคัดกรองโรค?

Urinalysis ช่วยคัดกรองโรคหลายชนิด เช่น โรคไต โรคทางเดินปัสสาวะ เบาหวาน และโรคตับ โดยสามารถตรวจพบความผิดปกติได้ตั้งแต่ระยะเริ่มต้น1

Urinalysis สามารถใช้ตรวจภาวะการทำงานของไตและระบบทางเดินปัสสาวะได้หรือไม่?

ใช่ Urinalysis สามารถประเมินการทำงานของไตและระบบทางเดินปัสสาวะได้ โดยตรวจหาสารผิดปกติ เช่น โปรตีน เม็ดเลือด หรือเชื้อแบคทีเรียในปัสสาวะ1

ความสัมพันธ์ระหว่าง Urinalysis กับการตรวจสุขภาพโดยรวมคืออะไร?

Urinalysis เป็นส่วนหนึ่งของการตรวจสุขภาพทั่วไป ช่วยให้ข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับสุขภาพโดยรวม และอาจนำไปสู่การตรวจเพิ่มเติมหากพบความผิดปกติ1

การตรวจ Urinalysis ทำได้อย่างไร?

การตรวจ Urinalysis มีขั้นตอนและวิธีการที่เป็นมาตรฐาน เพื่อให้ได้ผลที่แม่นยำและน่าเชื่อถือ

วิธีการเก็บตัวอย่างปัสสาวะเพื่อการตรวจ Urinalysis

การเก็บตัวอย่างปัสสาวะที่ถูกต้องคือ:

• ล้างมือและทำความสะอาดบริเวณอวัยวะเพศ
• เก็บปัสสาวะช่วงกลาง (Midstream) โดยปล่อยปัสสาวะทิ้งช่วงแรกก่อน
• เก็บในภาชนะสะอาดที่ได้รับจากห้องปฏิบัติการ4

การตรวจปัสสาวะมีประเภทอะไรบ้าง?

การตรวจปัสสาวะมี 3 ประเภทหลัก:

1. การตรวจด้วยสายตา (Physical Examination): ดูสี ความขุ่น และลักษณะทั่วไปของปัสสาวะ
2. การตรวจทางเคมี (Chemical Examination): ใช้แถบทดสอบเพื่อตรวจหาสารต่างๆ เช่น โปรตีน กลูโคส
3. การตรวจทางกล้องจุลทรรศน์ (Microscopic Examination): ตรวจหาเซลล์ เม็ดเลือด หรือผลึกในปัสสาวะ1

จำเป็นต้องเตรียมตัวก่อนเข้ารับการตรวจหรือไม่?

โดยทั่วไปไม่จำเป็นต้องเตรียมตัวเป็นพิเศษ แต่ควรปฏิบัติตามคำแนะนำในการเก็บปัสสาวะอย่างถูกต้อง และแจ้งแพทย์หากกำลังใช้ยาใดๆ4

ค่าต่าง ๆ ใน Urinalysis และความหมายของผลตรวจ

Urinalysis ประกอบด้วยการตรวจวัดค่าต่างๆ ที่สำคัญ แต่ละค่ามีความหมายและบ่งบอกถึงสุขภาพในแง่มุมที่แตกต่างกัน

สีของปัสสาวะบ่งบอกถึงสุขภาพอย่างไร?

สีปัสสาวะปกติมีตั้งแต่สีเหลืองอ่อนถึงเข้ม สีผิดปกติอาจบ่งชี้ถึงปัญหาสุขภาพ เช่น สีแดงอาจเกิดจากเลือดในปัสสาวะ1

ค่า pH ของปัสสาวะบ่งชี้ถึงความเป็นกรด-ด่างในร่างกายอย่างไร?

ค่า pH ปกติของปัสสาวะอยู่ระหว่าง 4.5-8 ค่าที่ผิดปกติอาจบ่งชี้ถึงภาวะกรด-ด่างในร่างกายที่ไม่สมดุล1

ความถ่วงจำเพาะ (Specific Gravity) บอกถึงความเข้มข้นของปัสสาวะอย่างไร?

ความถ่วงจำเพาะบ่งบอกถึงความเข้มข้นของปัสสาวะ ค่าปกติอยู่ระหว่าง 1.005-1.030 ค่าผิดปกติอาจบ่งชี้ถึงปัญหาการทำงานของไต1

โปรตีนในปัสสาวะ (Urine Protein) สูงหรือต่ำหมายถึงอะไร?

โปรตีนในปัสสาวะปกติควรมีน้อยมากหรือไม่มีเลย ระดับที่สูงอาจบ่งชี้ถึงปัญหาไต เช่น โรคไตเรื้อรัง1

กลูโคสในปัสสาวะ (Urine Glucose) มีความสัมพันธ์กับโรคเบาหวานหรือไม่?

กลูโคสในปัสสาวะปกติควรไม่มี การพบกลูโคสอาจบ่งชี้ถึงโรคเบาหวานหรือปัญหาการทำงานของไต15

คีโตนในปัสสาวะ (Urine Ketones) บ่งบอกถึงภาวะอะไร?

คีโตนในปัสสาวะอาจพบในภาวะขาดอาหาร เบาหวานที่ควบคุมไม่ดี หรือการอดอาหาร1

เม็ดเลือดแดงในปัสสาวะ (Hematuria) มีผลต่อสุขภาพอย่างไร?

การพบเม็ดเลือดแดงในปัสสาวะอาจบ่งชี้ถึงการบาดเจ็บ การติดเชื้อ หรือโรคของไตและทางเดินปัสสาวะ1

เม็ดเลือดขาวในปัสสาวะ (Leukocytes) บ่งชี้ถึงการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะหรือไม่?

การพบเม็ดเลือดขาวในปัสสาวะมักบ่งชี้ถึงการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ1

บิลิรูบินและยูโรบิลิโนเจนในปัสสาวะ (Bilirubin & Urobilinogen) บ่งบอกถึงปัญหาตับหรือไม่?

การพบบิลิรูบินหรือยูโรบิลิโนเจนในปัสสาวะอาจบ่งชี้ถึงปัญหาตับหรือท่อน้ำดี1

ไนไตรต์ (Nitrites) ในปัสสาวะใช้ในการตรวจหาเชื้อแบคทีเรียได้อย่างไร?

การพบไนไตรต์ในปัสสาวะอาจบ่งชี้ถึงการติดเชื้อแบคทีเรียในระบบทางเดินปัสสาวะ1

การแปลผล Urinalysis และภาวะสุขภาพที่เกี่ยวข้อง

การแปลผล Urinalysis ต้องพิจารณาร่วมกับอาการทางคลินิกและผลการตรวจอื่นๆ เพื่อให้ได้การวินิจฉัยที่ถูกต้อง

ค่าผิดปกติใน Urinalysis สามารถบ่งบอกถึงโรคอะไรได้บ้าง?

ค่าผิดปกติใน Urinalysis อาจบ่งชี้ถึงโรคต่างๆ เช่น โรคไต การติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ เบาหวาน และโรคตับ17

Urinalysis สามารถช่วยวินิจฉัยโรคไตได้อย่างไร?

Urinalysis ช่วยตรวจพบสารผิดปกติในปัสสาวะ เช่น โปรตีน เม็ดเลือด หรือเซลล์ไต ซึ่งอาจบ่งชี้ถึงโรคไตในระยะเริ่มต้น17

Urinalysis มีบทบาทในการตรวจคัดกรองโรคเบาหวานหรือไม่?

ใช่ Urinalysis สามารถตรวจพบน้ำตาลในปัสสาวะ ซึ่งอาจเป็นสัญญาณเตือนของโรคเบาหวาน15

การตรวจปัสสาวะสามารถใช้ในการติดตามภาวะการตั้งครรภ์ได้หรือไม่?

ใช่ การตรวจปัสสาวะสามารถใช้ตรวจหาฮอร์โมน hCG เพื่อยืนยันการตั้งครรภ์ในระยะเริ่มต้นได้1

วิธีดูแลสุขภาพให้ผลตรวจ Urinalysis อยู่ในเกณฑ์ปกติ

การดูแลสุขภาพโดยรวมช่วยรักษาผลตรวจ Urinalysis ให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ

อาหารและการดื่มน้ำมีผลต่อค่าผลตรวจปัสสาวะอย่างไร?

การรับประทานอาหารสมดุลและดื่มน้ำเพียงพอช่วยรักษาสมดุลของร่างกายและส่งผลดีต่อค่าตรวจปัสสาวะ7

การป้องกันการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ (UTI) สามารถทำได้อย่างไร?

การป้องกัน UTI ทำได้โดยดื่มน้ำมากๆ รักษาสุขอนามัย และถ่ายปัสสาวะทันทีเมื่อรู้สึกปวด7

พฤติกรรมที่ช่วยรักษาสุขภาพไตและระบบขับถ่ายปัสสาวะ

พฤติกรรมที่ช่วยรักษาสุขภาพไตและระบบขับถ่ายปัสสาวะ ได้แก่:

• ดื่มน้ำสะอาดอย่างเพียงพอ (6-8 แก้วต่อวัน)
• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ลดอาหารรสเค็มและมีโซเดียมสูง
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
• หลีกเลี่ยงการกลั้นปัสสาวะเป็นเวลานาน
• รักษาสุขอนามัยส่วนบุคคล โดยเฉพาะบริเวณอวัยวะเพศ
• ควบคุมโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง

เมื่อไรควรพบแพทย์เกี่ยวกับผลตรวจ Urinalysis?

ควรพบแพทย์เมื่อมีอาการผิดปกติหรือผลตรวจ Urinalysis แสดงความผิดปกติที่อาจบ่งชี้ถึงปัญหาสุขภาพ

อาการที่ควรเฝ้าระวังเมื่อค่าผลตรวจปัสสาวะผิดปกติ

อาการที่ควรเฝ้าระวัง ได้แก่:

• ปัสสาวะบ่อยหรือแสบขัด
• ปัสสาวะมีสีผิดปกติหรือมีเลือดปน
• ปวดหลังหรือท้องน้อย
• บวมตามร่างกาย โดยเฉพาะที่ขาและข้อเท้า
• อ่อนเพลียผิดปกติ
• มีไข้ร่วมกับอาการทางเดินปัสสาวะ

คำแนะนำสำหรับผู้ที่มีค่าผลตรวจปัสสาวะสูงหรือต่ำกว่าปกติ

สำหรับผู้ที่มีค่าผลตรวจปัสสาวะผิดปกติ ควรปฏิบัติดังนี้:

• ปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด
• ตรวจติดตามซ้ำตามที่แพทย์นัด
• ปรับเปลี่ยนอาหารและพฤติกรรมตามคำแนะนำ
• ดื่มน้ำให้เพียงพอ
• หลีกเลี่ยงการใช้ยาโดยไม่ปรึกษาแพทย์
• สังเกตอาการผิดปกติและรีบปรึกษาแพทย์หากมีอาการที่น่ากังวล

การตรวจ Urinalysis เป็นเครื่องมือสำคัญในการประเมินสุขภาพโดยรวม โดยเฉพาะการทำงานของไตและระบบทางเดินปัสสาวะ การเข้าใจถึงความสำคัญของการตรวจนี้ การแปลผล และการดูแลสุขภาพเพื่อรักษาค่าต่างๆ ให้อยู่ในเกณฑ์ปกติจะช่วยให้เราสามารถป้องกันและจัดการกับปัญหาสุขภาพได้อย่างมีประสิทธิภาพ

อย่างไรก็ตาม ควรตระหนักว่าการตรวจ Urinalysis เป็นเพียงส่วนหนึ่งของการประเมินสุขภาพโดยรวม และไม่ควรใช้เป็นเกณฑ์เดียวในการวินิจฉัยโรค การพบแพทย์เพื่อรับการตรวจประเมินอย่างครอบคลุม รวมถึงการตรวจทางห้องปฏิบัติการอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง จะช่วยให้ได้ข้อมูลที่ครบถ้วนและแม่นยำมากขึ้นในการวินิจฉัยและรักษาโรค

หากมีข้อสงสัยหรือกังวลเกี่ยวกับผลการตรวจ Urinalysis หรือสุขภาพโดยรวม ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำที่เหมาะสมกับสภาวะสุขภาพของแต่ละบุคคล การดูแลสุขภาพเชิงป้องกัน การรักษาสมดุลของร่างกาย และการตรวจสุขภาพเป็นประจำจะช่วยให้เราสามารถรักษาสุขภาพที่ดีได้ในระยะยาว

ร่วมตอบคำถามกับเรา

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม 

เอกสารอ้างอิง

ประสาร เปรมะสกุล, พลเอก. คู่มือแปลผลตรวจเลือด เล่มสอง. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ : อรุณการพิมพ์, 2554. 416 หน้า. 1. เลือด – การตรวจ I.ชื่อเรื่อง. 616.07561 ISBN 978-974-9608-49-4

Reference range list from Uppsala University Hospital (“Laborationslista”). Artnr 40284 Sj74a. Issued on April 22, 2008.

Normal Reference Range Table Archived December 25, 2011, at the Wayback Machine. from The University of Texas Southwestern Medical Center at Dallas. Used in Interactive Case Study Companion to Pathologic basis of disease.

medscape.com – Urine Calcium: Laboratory Measurement and Clinical Utility By Kevin F. Foley, PhD, DABCC; Lorenzo Boccuzzi, DO. Posted: 12/26/2010; Laboratory Medicine.