พลองเหมือด
พลองเหมือด (Memecylon edule Roxb) เป็น ผลไม้ที่มีรสฝาดหวานชนิดหนึ่ง มีการนำพลองเหมือดมาใช้เป็นยาสมุนไพรมาตั้งแต่โบราณแล้ว แต่ในยุคปัจจุบันถือเป็นผลไม้ที่คนส่วนมากไม่ค่อยรู้จักกัน บางคนอาจจะเคยได้ยินชื่อพลองเหมือดเป็นครั้งแรกเลยก็ได้ เป็นผลไม้ที่นำมาใช้เป็นยาได้หลายส่วนจากทั้งต้น ราก ใบ และผล มีสรรพคุณที่ยอดเยี่ยมต่อร่างกาย
รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของพลองเหมือด
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Memecylon edule Roxb.
ชื่อท้องถิ่น : ภาคเหนือเรียกว่า “ผักไคร้มด” จังหวัดมหาสารคามเรียกว่า “เหมือดแอ่” จังหวัดประจวบคีรีขันธ์เรียกว่า “พลองดำ” จังหวัดสุรินทร์เรียกว่า “เหมียด”
ชื่อวงศ์ : วงศ์โคลงเคลง (MELASTOMATACEAE)
ชื่อพ้อง : Memecylon edule var. scutellatum (Lour.) Triana, Memecylon scutellatum (Lour.) Hook. & Arn.
ลักษณะของพลองเหมือด
พลองเหมือด เป็นไม้พุ่มกึ่งยืนต้นขนาดเล็กที่มีถิ่นกำเนิดในเขตร้อนของทวีปเอเชีย มักจะพบตามป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง ป่าดิบแห้งและป่าผสมผลัดใบ ในประเทศไทยมักจะพบในภาคอีสาน
ใบ : เป็นใบเดี่ยว มีลักษณะของใบเป็นรูปวงรีคล้ายโล่ แผ่นใบเรียบเป็นมันสีเขียวเข้ม ปลายใบแหลมและขอบใบขนาน
ดอก : ออกดอกเป็นช่อกระจุกอยู่ตามซอกใบ กลีบดอกมีสีม่วง มีฐานรองดอกคล้ายรูประฆัง
ผล : เป็นผลเดี่ยวคล้ายลูกหว้า ผลดิบมีสีเขียว เมื่อสุกแล้วจะมีสีม่วงเกือบดำ
เมล็ด : ภายในผลมีเมล็ด 1 เมล็ด ลักษณะกลม
สรรพคุณของพลองเหมือด
- สรรพคุณด้านเลือดในร่างกาย บำรุงเลือด
- สรรพคุณด้านน้ำนมแม่ บำรุงน้ำนม
- สรรพคุณช่วยบรรเทาอาการ
– แก้ไข้ป่าเมื่อนำไปผสมกับเหมือดโลด
– รักษาอาการหอบหืด ด้วยการนำรากหรือลำต้นมาต้มผสมกับแก่นพลับพลา แก่นจำ แก่นโมกหลวง ต้นสบู่ขาว หรือต้นกำแพงเจ็ดชั้น
– แก้อาการประดงหรืออาการโรคผิวหนังมีผดคันขึ้นเป็นเม็ดและมักจะมีอาการไข้ร่วม ด้วยการนำรากมาผสมกับสมุนไพรชนิดอื่น นำไปต้มแล้วดื่ม
– ลดรอยแตกของส้นเท้า ด้วยการนำน้ำยางจากลำต้นมาใช้ทา - สรรพคุณด้านประสาทสัมผัสทั้ง 5
– ทำให้เหงือกและฟันแข็งแรงขึ้น ด้วยการตัดลำต้นแล้วเอาไปเผาไฟ นำน้ำเลี้ยงที่ไหลออกมาตรงบริเวณรอยตัดมาถูฟัน - สรรพคุณด้านระบบย่อยอาหารและระบบขับถ่าย
– แก้โรคกระเพาะ ด้วยการนำรากหรือลำต้นมาต้มแล้วดื่ม
– ขับปัสสาวะและแก้ปัสสาวะขัด ด้วยการนำต้นและใบมาต้มเป็นน้ำดื่มวันละ 2 ครั้ง หลังอาหารเช้าและเย็น ครั้งละ 1 แก้ว
ประโยชน์ของพลองเหมือด
1. เป็นส่วนประกอบของอาหาร ผลสุกใช้รับประทานเป็นผลไม้ ยอดอ่อนนำมารับประทานเป็นผักสดร่วมกับน้ำพริกหรือแจ่ว ใบแก่ช่วยให้พริกมีสีสดและป้องกันไม่ให้แมลงมากัดกินพริก
2. ประโยชน์ด้านการเกษตร เป็นไม้ปลูกประดับ แก่นหรือใบสามารถนำไปต้มให้สัตว์รับประทานได้ ลำต้นใช้ทำอุปกรณ์ด้ามเสียม แอกวัว หรือเครื่องมือสำหรับคล้องคอวัวควายเมื่อออกไปไถนา ทำเป็นซี่ฟันของคราดนาเพื่อหว่านกล้าข้าว แก่นของต้นใช้ทำง่ามหนังสติ๊ก
3. ประโยชน์ด้านอุตสาหกรรมต่าง ๆ ลูกดิบใช้ทำเป็นของเล่นเด็กอย่างบั้งโป๊ะ แก่นสามารถนำไปย้อมไหมแทนหนามแขได้ กิ่งและลำต้นนำไปเผาทำเป็นน้ำด่างใช้ในการย้อมครามของไหมและฝ้าย
พลองเหมือด เป็นผลไม้ชนิดหนึ่งที่นำมาใช้ประโยชน์ได้หลากหลาย ทั้งการนำมารับประทานสดหรือนำส่วนต่าง ๆ ของต้นไปใช้ในอุตสาหกรรมต่าง ๆ แถมยังมีประโยชน์ต่อร่างกายเมื่อรับประทานเข้าไป สรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ ช่วยแก้ไข้ป่า รักษาอาการหอบหืด รักษาโรคกระเพาะและบำรุงน้ำนม เป็นผลไม้ชนิดหนึ่งที่น่าลองชิมสำหรับคนที่ไม่เคยรับประทาน
บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม
