ต้นกำจัดหน่วย ช่วยแก้อาการปวดเมื่อยตามข้อ

ต้นกำจัดหน่วย

ชื่อสามัญ คือ Shiny-Leaf Prickly Ash ชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Zanthoxylum nitidum (Roxb.) DC. จัดอยู่ในวงศ์ส้ม (RUTACEAE)[1],[3] ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ คือ กำจัดเถา, กำจัดเครือ, สรรพลังวน, งูเห่า (อุดรธานี), กำจัดหน่วย (ภาคใต้เรียก), ยิบตี่กิมงู้ เหลี่ยงหมิ่งจำ (จีนแต้จิ๋ว), ลู่ตี้จินหนิว เหย่เชียนหนิว เหลี่ยงเมี่ยนเจิน (จีนกลาง)[1],[3]

ลักษณะของต้นกำจัดหน่วย

• ต้น
  – เป็นพรรณไม้เถาหรือไม้พุ่มรอเลื้อยอายุหลายปี
  – มีความสูงได้ถึง 2-3 เมตร
  – ลำต้นและกิ่งมีหนามแหลมขึ้นกระจายแบบห่าง ๆ
  – ในประเทศไทยนั้นจะพบขึ้นได้ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออก และภาคใต้
  – ในต่างประเทศนั้นจะพบได้ในจีน อินเดีย ภูมิภาคอินโดจีน ภูมิภาคมาเลเซีย และในญี่ปุ่น
  – จะพบได้ในพื้นที่ระดับต่ำจนถึงสูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 500 เมตร
• ใบ
  – เป็นใบประกอบแบบขนนกปลายคี่
  – ออกเรียงสลับกัน
  – มีความยาว 40 เซนติเมตร
  – ก้านใบและแกนใบมีหนามแหลม
  – มีใบย่อย 2-4 คู่ เป็นรูปรีหรือรูปไข่
  – ปลายใบและโคนใบแหลมหรือมน
  – ขอบใบหยักห่าง ๆ และจะมีต่อมกลม ๆ อยู่ใกล้กับขอบใบ
  – ใบมีความกว้าง 2.5-6 เซนติเมตร และยาว 5-12 เซนติเมตร
  – มีเส้นแขนงใบข้างละ 5-12 เส้น
  – มีหนามเล็ก ๆ อยู่ตามเส้นกลางใบด้านล่าง
• ดอก
  – ออกดอกเป็นช่อที่ง่ามใบและปลายยอด
  – มีความยาว 15 เซนติเมตร
  – ก้านช่อดอกมีขนละเอียด
  – ดอกมีขนาดเล็ก
  – ดอกเป็นแบบแยกเพศ
  – ดอกเพศผู้จะยาว 4-5 มิลลิเมตร
  – ก้านดอกจะสั้น
  – มีกลีบดอก 4 กลีบ เป็นสีเหลืองอมเขียว เป็นรูปรีหรือรูปไข่ มีความยาว 2-3 มิลลิเมตร
  – กลีบเลี้ยงดอกมีขนาดเล็ก มี 4 กลีบ เป็นรูปสามเหลี่ยม
  – โคนกลีบเชื่อมติดกันเล็กน้อย
  – มีเกสรเพศผู้ 4 อัน
  – ก้านชูอับเรณูมีความยาว 4-6 มิลลิเมตร
  – มีชูอับเรณูที่โผล่พ้นกลีบดอก
  – อับเรณูจะมีขนาดที่ค่อนข้างเล็ก
  – ดอกเพศเมียจะมีดอกที่เล็กกว่าดอกเพศผู้
  – มีรังไข่ที่ค่อนข้างใหญ่เห็นได้ชัด
  – จะมีรังไข่ 4 ช่อง
  – ก้านเกสรเพศเมียจะสั้น
  – ยอดเกสรเพศเมียเล็ก
  – จะออกดอกในช่วงเดือนมีนาคมถึงเดือนเมษายน
• ผล
  – ผลมี 4 พู
  – ผลจะติดกันเฉพาะตรงโคน
  – พูค่อนข้างกลม
  – มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 3-7 มิลลิเมตร
  – ผลเมื่อแก่จะแตกออกตามยาวกลางพู
  – ในแต่ละพูจะมีเมล็ด 1 เมล็ด
  – เมล็ดค่อนข้างกลม มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2-5 มิลลิเมตร
  – เมล็ดจะออกในช่วงเดือนกันยายนถึงเดือนตุลาคม
• เมล็ด
  – ผิวเมล็ดเกลี้ยงและเป็นมัน

ข้อมูลทางเภสัชวิทยาของกำจัดหน่วย

• สารที่พบ คือสารจำพวก อัลคาลอยด์ ,Nitidne, Oxynitidine, Diosmin และในเมล็ดพบน้ำมันระเหย[3]
• สกัดด้วยแอลกอฮอล์ 2 ซีซี หรือใช้กำจัดแห้งประมาณ 3 กรัม ต้มกับน้ำแล้วนำมาฉีดเข้ากล้ามเนื้อของคนวันละ 1-2 ครั้ง พบว่าสามารถรักษาอาการปวดศีรษะ และแก้ปวดมวนกระเพาะลำไส้ได้ โดยปกติใช้ยาประมาณ 5-10 นาที ก็สามารถช่วยบรรเทาอาการปวดได้แล้ว[3]
• กำจัดหน่วย 2 กรัม และหนุมานประสานกาย 4 กรัม (ในปริมาณนี้เมื่อนำมาสกัดแล้วจะได้กำจัดเถา 1 กรัม และหนุมานประสานกาย 2 กรัม) เมื่อสกัดเป็นน้ำยาแล้ว ได้นำมาฉีดเข้ากล้ามเนื้อคน โดยฉีดครั้งละ 2 ซีซี พบว่ามีประสิทธิภาพในการบรรเทาปวดได้ถึง 95% ใช้ยาประมาณ 3-10 นาที และจะเห็นผลฤทธิ์ยาแก้ปวดนี้อยู่ได้นานประมาณ 3-8 ชั่วโมง[3]
• สกัดด้วยแอลกอฮอล์หรือคลอโรฟอร์ม เมื่อนำน้ำยาที่สกัดได้มาพ่นใส่เหงือกฟัน พบว่าจะทำให้เหงือกชา จึงใช้ในการถอนฟันได้[3]
• สารสกัดหยาบที่สกัดโดยคลอโรฟอร์มมีฤทธิ์ในการต้านเชื้อวัณโรค (Mycobacterium tuberculosis) และเชื้อมาลาเรียชนิดขึ้นสมอง (Plasmodium falciparum)[2]

ข้อควรระวังและคำแนะนำ[3]

• ห้ามรับประทานสมุนไพรชนิดนี้พร้อมกับของเปรี้ยวหรือของจำพวกที่มีกรด
• สตรีมีครรภ์ ห้ามรับประทานเด็ดขาด
• วิธีแก้พิษ ให้ชงน้ำตาลรับประทานหรือให้ฉีดน้ำเกลือเข้าในร่างกาย

สรรพคุณของกำจัดหน่วย

• ทั้งต้น สามารถนำมาใช้เป็นยาแก้หวัดแดดได้[3]
• ทั้งต้น สามารถนำมาใช้เป็นยาแก้คอตีบอักเสบได้[3]
• ทั้งต้น สามารถนำมาใช้เป็นยาแก้ปวดฟัน ปวดกระเพาะได้[3]
• ทั้งต้น มีรสเผ็ดและขม มีพิษเล็กน้อย สามารถนำมาใช้เป็นยาช่วยไล่ลม ขับลมชื้นในร่างกายได้[3]
• ผล สามารถนำมาใช้เป็นยาฝาดสมานได้[1]
• ผล ในภูมิภาคอินโดจีนจะนำมาใช้ปรุงเป็นยาขับลม ขับพยาธิ[1]
• เปลือกต้น สามารถนำมาใช้รักษาแผลไฟไหม้ น้ำร้อนลวกได้
• เปลือกต้น สามารถนำมาใช้แก้พิษจากงูกัด และใช้แก้พิษต่าง ๆ หรือถอนพิษผิดสำแดง[3]
• เปลือกต้น สามารถนำมาใช้เป็นยาแก้ปวดเมื่อยตามข้อ ฟกช้ำ ปวดบวมได้[3]
• สามารถนำมาใช้เป็นยาแก้ปวดท้องได้[2]
• ทางตะวันออกเฉียงเหนือของอินเดียจะนำมาใช้เป็นยาลดไข้[2]
• สามารถนำมาใช้เป็นยาแก้ฝีหนอง แก้ไขข้ออักเสบ[2]

ขนาดและวิธีใช้[3]

• สำหรับการต้มหรือใช้ร่วมกับตัวยาอื่น ๆ นั้น ให้ใช้ครั้งละประมาณ 6-12 กรัม
• การใช้ภายนอก เช่น ล้างแผล, แก้พิษงู, พิษต่าง ๆ จะใช้ได้ตามต้องการ และนำมาฝนแล้วผสมกับเหล้า ใช้ทาแก้พิษหรือไหม้น้ำร้อนลวกได้

ประโยชน์ของกำจัดหน่วย

• สามารถนำมาใช้เป็นยาฆ่าแมลงและยากำจัดศัตรูพืชได้[2]
• ทางตะวันออกเฉียงเหนือของอินเดียจะนำมาใช้ในการทำยาสีฟัน[2]
• เปลือกผล สามารถนำมาใช้เป็นเครื่องปรุงรสในแกง ยำ ลาบ มีรสเผ็ด
• กลิ่นหอม ช่วยดับความคาว และทำให้อยากอาหารมากขึ้น[2]

สั่งซื้อ อาหารเสริม เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค สำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. ข้อมูลพรรณไม้, สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. “กำ จัด หน่วย”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.rspg.or.th/plants_data/. [16 มิ.ย. 2015].
2. มูลนิธิสุขภาพไทย. “มะแขว่น”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.thaihof.org. [16 มิ.ย. 2015].
3. หนังสือสารานุกรมสมุนไพรไทย-จีน ที่ใช้บ่อยในประเทศไทย. (วิทยา บุญวรพัฒน์). “กำจัดเถา”. หน้า 76.

อ้างอิงรูปจาก
1.https://www.flickr.com/
2.https://www.zhiwutong.com/