มันแกว
มันแกว เป็นพืชทั่วไปที่คนไทยรู้จักกันเป็นอย่างดี เพราะผลจากต้นจะนิยมนำมาทานเป็นผลไม้ได้ ชนิดที่ปลูกกันมากในประเทศไทยมี 2 ชนิดใหญ่ คือ พันธุ์หัวเล็กและพันธุ์หัวใหญ่ เป็นพืชพื้นเมืองของชาวเม็กซิโกและประเทศในแถบอเมริกากลาง ส่วนของดอกมีสีสันสวยงาม เป็นพืชผักที่อุดมไปด้วยคุณค่าทางโภชนาการ มีสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกาย ถือเป็นผลในการนำมาใช้เป็นยาสมุนไพรได้
รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของมันแกว
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Pachyrhizus erosus (L.) Urb.
ชื่อสามัญ : มีชื่อสามัญว่า “Yam bean” “Jicama”
ชื่อท้องถิ่น : ภาคกลางเรียกว่า “มันแกว” ภาคเหนือเรียกว่า “เครือเขาขน ถั่วกินหัว ถั่วหัว ถั้วบ้ง ละแวก มันละแวก มันแกวละแวก มันลาว มันแกวลาว” ภาคอีสานเรียกว่า “มันเพา มันเภา” ภาคใต้เรียกว่า “หัวแปะกัวะ” จังหวัดเพชรบูรณ์เรียกว่า “หมากบ้ง” ชาวไทลื้อเรียกว่า “มะคะตุ๋ม”
ชื่อวงศ์ : วงศ์ถั่ว (FABACEAE หรือ LEGUMINOSAE)
ลักษณะของมันแกว
มันแกว เป็นไม้เถาเลื้อยพันต้นไม้อื่น เป็นพืชพื้นเมืองของประเทศเม็กซิโกและประเทศในแถบอเมริกากลาง สามารถพบได้ทุกภาคของประเทศไทย
ลำต้น : ลำต้นมีขน ไม่มีมือเกาะ ต้นไม่แตกแขนง
หัว : มีหัวใต้ดินเป็นรากสะสมอาหาร ลักษณะอวบใหญ่ หัวเป็นสีน้ำตาลอ่อน หนึ่งต้นจะมีหัวเดียว รสชาติคล้ายแป้ง ส่วนที่อยู่ใต้ดินจะมีอายุข้ามปี ส่วนบนดินจะมีอายุเพียงปีเดียว
ใบ : เป็นประกอบแบบขนนก ใบย่อย 3 ใบ เป็นรูปจักใหญ่หรือเป็นรูปสามเหลี่ยม ปลายใบแหลม
ดอก : ออกดอกเป็นช่อกระจะเดี่ยวที่ซอกใบ มีขนสีน้ำตาล เป็นรูปดอกถั่วหรือรูปไต กลีบดอกสีม่วงแกมน้ำเงิน สีชมพู หรือสีขาว
ผล : ออกผลเป็นฝักรูปขอบขนานแบน มีขนปกคลุมทั้งฝัก เมื่อแก่จะเรียบ มีเมล็ดเรียงกัน 4 – 10 เมล็ด เป็นรูปจัตุรัสแบน เมล็ดเป็นสีน้ำตาลอ่อนหรือสีแดง ผิวมัน
สรรพคุณของมันแกว
- สรรพคุณ เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการควบคุมน้ำหนักและผู้ที่เป็นโรคเบาหวาน ช่วยควบคุมไม่ให้หลอดเลือดหัวใจตีบ ช่วยทำให้เลือดไหลเวียนไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจได้ดีขึ้น ช่วยป้องกันโรคหัวใจ ช่วยในการป้องหวัด ป้องกันมะเร็ง ต้านอนุมูลอิสระในร่างกาย ช่วยป้องกันโรคท้องผูก ช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ ช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตและการแพร่กระจายของมะเร็งในลำไส้ใหญ่
- สรรพคุณจากหัว ช่วยทำให้เกิดน้ำหล่อเลี้ยง แก้กระหายน้ำ แก้ร้อนกระสับกระส่าย ลดไข้ รักษาโรคร้อนดับพิษ ช่วยแก้อาการปวดศีรษะ แก้หน้าแดง แก้ความดันโลหิตสูง เป็นยารักษาพิษสุราเรื้อรัง
- สรรพคุณจากใบ เป็นยาถ่ายพยาธิ รักษาโรคผิวหนังกลากเกลื้อน
- สรรพคุณจากเมล็ด เป็นยารักษาโรคผิวหนัง ช่วยรักษาหูด
ประโยชน์ของมันแกว
1. เป็นส่วนประกอบของอาหาร มีรสคล้ายแป้งแต่จะออกหวาน นำมาจิ้มกับพริกเกลือ ต้มหรือปรุงเป็นอาหารทั้งคาวและหวานได้ ฝักอ่อนและเมล็ดอ่อนใช้ทานเป็นผักสดกับส้มตำ หรือต้มทานเป็นผัก เมล็ดจะมีน้ำมันอยู่ สามารถนำมารับประทานได้
2. ใช้ในการเกษตร เศษของหัวนำมาใช้เป็นอาหารเลี้ยงสัตว์ได้ ใบช่วยป้องกันแมลงที่จะเข้ามาทำลายสวนพืชผัก เมล็ดแก่มีสารพิษมาก จึงนิยมนำมาบดใช้ทำยาฆ่าแมลงหรือยาเบื่อปลา ประเทศฟิจินำต้นและเถามาใช้เป็นแหหรืออวน
คุณค่าทางโภชนาการของมันแกวดิบ
คุณค่าทางโภชนาการต่อ 100 กรัม ให้พลังงาน 38 กิโลแคลอรี่
| สารอาหาร | ปริมาณสารที่ได้รับ |
| คาร์โบไฮเดรต | 17.47 กรัม |
| น้ำตาล | 1.8 กรัม |
| ใยอาหาร | 4.9 กรัม |
| ไขมัน | 0.09 กรัม |
| โปรตีน | 0.72 กรัม |
| น้ำ | 90.07 กรัม |
| วิตามินเอ | 21 หน่วยสากล |
| วิตามินบี1 | 0.020 มิลลิกรัม |
| วิตามินบี2 | 0.029 มิลลิกรัม |
| วิตามินบี3 | 0.200 มิลลิกรัม |
| วิตามินบี6 | 0.042 มิลลิกรัม |
| วิตามินบี9 | 12 ไมโครกรัม |
| วิตามินซี | 20.2 มิลลิกรัม |
| วิตามินอี | 0.46 มิลลิกรัม |
| วิตามินเค | 0.3 ไมโครกรัม |
| แคลเซียม | 12 มิลลิกรัม |
| ธาตุเหล็ก | 0.60 มิลลิกรัม |
| แมกนีเซียม | 12 มิลลิกรัม |
| ฟอสฟอรัส | 18 มิลลิกรัม |
| โพแทสเซียม | 150 มิลลิกรัม |
| โซเดียม | 4 มิลลิกรัม |
| สังกะสี (ซิงค์) | 0.16 มิลลิกรัม |
มันแกว เป็นพืชผลที่นิยมนำมาทานเป็นผลไม้ในประเทศไทย ซึ่งรสหวานมาจากอินูลิน ซึ่งเป็นสารที่ร่างกายไม่สามารถเผาผลาญได้ อุดมไปด้วยกรดโฟลิก มีเส้นใยอาหารสูง เหมาะสำหรับทานเพิ่มสารอาหารได้ มีสรรพคุณทางยาได้หลายส่วนจากต้นโดยเฉพาะส่วนของผล มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ แก้ความดันโลหิตสูง ควบคุมไม่ให้หลอดเลือดหัวใจตีบ ช่วยป้องกันโรคหัวใจ ช่วยในการป้องหวัด ป้องกันมะเร็งและช่วยป้องกันโรคท้องผูกได้
สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารทางการแพทย์ เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth
เอกสารอ้างอิง
เอกสารอ้างอิง โครงการสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน โดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว. “มันแกว”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: kanchanapisek.or.th/kp6/. [26 พ.ค. 2014].
ระบบวินิจฉัยและการรักษาอาการอันเนื่องจากพืชพิษในประเทศไทย, สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล. “มันแกว” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.medplant.mahidol.ac.th/tpex/. [26 พ.ค. 2014].
ผักพื้นบ้าน ในประเทศไทย กรมส่งเสริมการเกษตร, สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง. “มันแกว”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: area-based.lpru.ac.th/veg/. [26 พ.ค. 2014].
มหัศจรรย์แห่งสมุนไพรไทย. “มันแกว”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: thaiherb-tip108.blogspot.com. [26 พ.ค. 2014].
กลุ่มสื่อส่งเสริมการเกษตร กรมส่งเสริมการเกษตร, ศูนย์วิทยุบริการเพื่อส่งเสริมการเกษตร สำนักพัฒนาการถ่ายทอดเทคโนโลยี กรมส่งเสริมการเกษตร. “มันแกว”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: esc.agritech.doae.go.th/webpage/e-book/mun-kaew.pdf. [26 พ.ค. 2014].
น้ำของประเทศไทย. “ผลไม้รักษาโรค”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.waterthailand.com. [26 พ.ค. 2014].
FoodFacts. “What Is Jicama (Yambean) Good For?”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: foodfacts.mercola.com. [26 พ.ค. 2014].
ข้อมูลอ้างอิง (Source) : https://medthai.com/
