ผักเป็ดน้ำ พรรณไม้น้ำที่มีสรรพคุณแก้ตับอักเสบชนิดเอ แก้เยื่อสมองอักเสบชนิดบีได้

ผักเป็ดน้ำ

ผักเป็ดน้ำ (Alligator weed) เป็นพรรณไม้น้ำที่มีดอกสีขาวสวยงามคล้ายถ้วย สามารถนำยอดอ่อนมารับประทานกับน้ำพริกหรือนำมาชุบแป้งทอดได้ ทว่าส่วนที่สำคัญเลยก็คือเป็นยาสมุนไพรที่น่าสนใจอย่างมาก เพราะสามารถยับยั้งเซลล์ที่ก่อให้เกิดโรคมะเร็งได้ นอกจากนั้นยังมีสรรพคุณที่สามารถใช้ได้ทั้งภายในและภายนอกได้อย่างน่าทึ่ง แต่ว่าผักเป็ดน้ำก็มีส่วนที่เป็นพิษต่อร่างกายเช่นกันหากได้รับในปริมาณที่มากเกินควร

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของผักเป็ดน้ำ

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Alternanthera philoxeroides (Mart.) Griseb.
ชื่อสามัญ : มีชื่อสามัญว่า “Alligator weed”
ชื่อท้องถิ่น : คนทั่วไปเรียกว่า “ผักเป็ด” จีนแต้จิ๋วเรียกว่า “คงซิมเกี่ยง” จีนกลางเรียกว่า “คงซินเจี้ยน คงซินเหลี่ยนจื่อเฉ่า”
ชื่อวงศ์ : วงศ์บานไม่รู้โรย (AMARANTHACEAE)

ลักษณะของผักเป็ดน้ำ

ผักเป็ดน้ำ เป็นพรรณไม้น้ำหรือพรรณไม้ล้มลุกอายุราว 1 ปี มักจะพบตามแอ่งน้ำรกร้างหรือริมน้ำทั่วไป
ลำต้น : มีลำต้นอยู่บนผิวน้ำ เลื้อยทอดไปตามผิวน้ำหรือพื้นดิน แตกกิ่งก้านสาขามาก
ราก : รากจะติดอยู่ตามข้อต้น ลำต้นกลมเป็นข้อ ภายในของลำต้นกลวง
ใบ : เป็นใบเดี่ยวออกเรียงตรงข้ามกันเป็นคู่ โดยจะออกตามข้อต้น ลักษณะของใบเป็นรูปวงรียาวหรือรูปไข่กลมวงรี ปลายใบแหลม โคนใบแหลม ขอบใบเรียบ มีขนขึ้นปกคลุมอยู่ทั่วไปตามขอบใบทั้งสองด้าน เส้นกลางใบนูน แผ่นใบเป็นสีเขียว ก้านใบสั้น
ดอก : ออกดอกเป็นช่อหรือออกเป็นดอกเดี่ยว โดยจะออกตามส่วนยอดของลำต้นหรือตามง่ามใบ ลักษณะของดอกจะกลมคล้ายถ้วย กลีบดอกเป็นสีขาวเรียงซ้อนกัน ดอกมีเกสรเพศผู้ 5 ก้าน และเกสรเพศเมีย 1 ก้าน
ผล : ผลมีลักษณะแบนกลมวงรี ขอบหนาและเป็นหนาม ภายในผลจะมีเมล็ดอยู่ 1 เมล็ด

สรรพคุณของผักเป็ดน้ำ

• สรรพคุณจากต้น
  – ช่วยรักษาวัณโรคชนิดที่ไอเป็นเลือด ด้วยการนำต้นสดผสมกับน้ำตาลกรวดแล้วตุ๋นกับน้ำรับประทาน โดยใช้ประมาณ 120 กรัมและ 15 กรัม
  – ช่วยแก้ไข้หวัดระบาดตัวร้อน ด้วยการนำต้นสด 40 – 75 กรัม มาต้มกับน้ำรับประทาน
  – แก้ไอ แก้อาเจียนเป็นเลือด ด้วยการนำต้นสดประมาณ 75 – 100 กรัมมาต้มกับน้ำแล้วเติมน้ำตาลเล็กน้อยแล้วนำมารับประทาน
  – รักษาโรคหนองใน ด้วยการนำต้นสดประมาณ 60 กรัมมาตุ๋นกับน้ำรับประทาน
  – รักษาแผลมีน้ำเหลืองหรือเป็นผดผื่นคัน ด้วยการนำต้นสดผสมกับน้ำซาวข้าวแล้วนำมาตำให้เข้ากัน คั้นเอาแต่น้ำใช้ทาบริเวณที่เป็น
  – แก้ฝี ด้วยการนำต้นสดมาตำผสมกับน้ำผึ้งทาบริเวณที่เป็น
  – แก้พิษงูหรือถูกงูกัด ด้วยการนำต้นสดประมาณ 150 – 250 กรัมมาตำคั้นเอาแต่น้ำรับประทาน ส่วนกากที่เหลือนำมาพอกบริเวณที่ถูกงูกัด
• สรรพคุณจากทั้งต้น ช่วยแก้เยื่อสมองอักเสบชนิดบี เป็นยาแก้ไข้ ดับพิษร้อน ถอนพิษไข้ แก้หัด ทำให้เลือดเย็น ช่วยแก้อาการไอเป็นเลือด ช่วยขับปัสสาวะ ช่วยขับน้ำชื้นในร่างกาย ช่วยแก้ตับอักเสบชนิดเอ ช่วยแก้อีสุกอีใส ช่วยรักษาโรคผิวหนังผดผื่นคัน แก้ฝีหนอง
  – รักษาโรคไข้สมองอักเสบและไข้เลือดออกในระยะแรก ด้วยการนำมาปรุงเป็นยาฉีด
  – แก้งูสวัด ด้วยการนำต้นสดมาตำแล้วพอกบริเวณที่เป็น

ประโยชน์ของผักเป็ดน้ำ

เป็นส่วนประกอบของอาหาร ยอดอ่อนนำมาลวกรับประทานกับน้ำพริกหรือนำมาชุบแป้งทอดกับไข่ได้

ข้อมูลทางเภสัชวิทยาของผักเป็ดน้ำ

สารที่พบในผักเป็ดน้ำ ทั้งต้นจะมีสาร 7α – L – rhamnosyl – 6 – methoxyluteolin และมีสารซาโปนิน (Saponin) ซึ่งเป็นพิษต่อพวกปลา สารซาโปนินนั้นถ้าทำการย่อยแล้วจะได้น้ำตาล 3 ชนิด ได้แก่ กลูโคส แรมโนส และไรโบส นอกจากนี้ยังพบว่ามีกรดโอลีอะโนลิค (Oleanolic acid) ซึ่งเป็นสารที่ช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งได้
การสกัดสารจากผักเป็ดน้ำ ถ้านำสารที่สกัดได้จากผักเป็ดน้ำมาทำเป็นยาฉีดจะมีฤทธิ์เป็นยาฆ่าเชื้อ Enecphalitis virus type B, Hepatitis virus type A, Rabies virus และเป็นยาฉีดที่มีพิษน้อยมาก
ความเป็นพิษของผักเป็ดน้ำ จากการทดสอบพบว่ามีพิษน้อยมากเพราะเมื่อนำมาทดสอบกับหนูในขนาดที่เกินกว่า 455.4 กรัมต่อน้ำหนักตัวของหนู 1 กิโลกรัม โดยฉีดเข้าทางเส้นเลือดจะทำให้หนูทดลองจำนวนครึ่งหนึ่งตาย
การทดลอง เมื่อใช้ยาสดในขนาด 20 กรัมต่อ 1 กิโลกรัมมาสกัดทำเป็นยาฉีด โดยแบ่งฉีดวันละ 2 – 3 ครั้ง ติดต่อกัน 1 – 4 เดือน พบว่าจากการรักษาผู้ป่วยจำนวน 613 คน พบว่าผู้ป่วย 596 คน หายดีเป็นปกติ และอีก 17 คน มีอาการดีขึ้น

ข้อควรระวังของผักเป็ดน้ำ

1. ผักเป็ดน้ำที่เจริญเติบโตในแหล่งน้ำที่เป็นพิษห้ามนำมาใช้เด็ดขาดเพราะอาจทำให้เป็นอันตรายต่อชีวิตได้
2. ห้ามใช้ในปริมาณที่เกินกว่า 455.5 ซีซีต่อหนึ่งกิโลกรัม เพราะจะทำให้เกิดพิษต่อร่างกาย

ผักเป็ดน้ำ เป็นไม้น้ำที่มีประโยชน์ต่อร่างกายได้หลากหลายส่วน และยังมีดอกสีขาวที่สวยงามอีกด้วย เป็นต้นที่มีการนำมาสกัดและทำการทดลองมาเนิ่นนาน ผักเป็ดน้ำมีสรรพคุณทางยาได้หลายส่วนจากต้นโดยเฉพาะส่วนของต้น มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ แก้ไข้ แก้ไอเป็นเลือด แก้ตับอักเสบชนิดเอ แก้เยื่อสมองอักเสบชนิดบี รักษาโรคไข้สมองอักเสบและไข้เลือดออกในระยะแรกได้ เป็นต้นที่มีสรรพคุณทางยาที่สามารถยังยั้งอาการแปลก ๆ ที่หายาสมุนไพรแก้อาการได้ยากอย่างสมองอักเสบและตับอักเสบได้

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง
หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. “ผักเป็ดน้ำ”. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). หน้า 504-506.
หนังสือสารานุกรมสมุนไพรไทย-จีน ที่ใช้บ่อยในประเทศไทย. “ผักเป็ดน้ํา”. (วิทยา บุญวรพัฒน์). หน้า 354.
ข้อมูลอ้างอิง (Source) : https://medthai.com/