พยาธิใบไม้ตับ คือ
โรคพยาธิใบไม้ตับ ( Opisthorchiasis ) เป็น การติดเชื้อภายในท่อน้ำดีคนส่วนใหญ่ไม่มีอาการ โดยพยาธิวิทยาส่วนใหญ่เป็นผลมาจากการอักเสบเรื้อรังหรืออุดตันจากไข่และตัวพยาธิเป็นระยะๆบริเวณท่อน้ำดี ในกรณีที่ไม่รุนแรงอาการต่างๆ ได้แก่ อาการอาหารไม่ย่อย ปวดท้อง ท้องเสียหรือท้องผูก ด้วยการติดเชื้อที่มีระยะเวลานานขึ้นอาการอาจรุนแรงมากขึ้น ส่งผลให้เกิดภาวะตับโต ตัว ตาเหลือง ( ดีซ่าน ) แน่นท้องจากตับโตและมีน้ำในท้อง ( ท้องมาน ) มักพบมากทางภาคอีสานของประเทศไทย ลาว และภาคตะวันตกของประเทศมาเลเชีย การติดเชื้อเกิดจากคนที่ชอบกินเนื้อปลาดิบนหรือ เนื้อสุกๆดิบๆที่มีตัวอ่อนของพยาธิฝังอยู่บางรายอาจไม่มีอาการใดๆ ตลอดชีวิต
สาเหตุของพยาธิใบไม้ตับ
- การบริโภคปลาหรือสัตว์น้ำที่มีตัวอ่อนของพยาธิ
- ชอบกินอาหารชนิดเนื้อปรุงสุกๆ ดิบๆ
- กินปลาร้าที่หมักดองจากปลาตะเพียน ปลาซิว ปลาสร้อย ปลาแก้มช้ำ ปลาขาวนา และปลาขาว ที่ไม่ผ่านการทำให้สุก
อาการของพยาธิใบไม้ตับ
- เบื่ออาหาร
- ท้องผูก
- ท้องอืดมาก
- กดเจ็บบริเวณใต้ชายโครงขวา
- ท้องเสียเรื้อรัง
- ตับโต
- ตัวเหลือง
- ตาเหลือง
- มีไข้ต่ำๆ หรือไข้สูงจนมีอาการหนาวสั่น
- อ่อนเพลีย
- ออกร้อนบริเวณหน้าท้อง
- ท้องมาน
ภาวะแทรกซ้อนของพยาธิใบไม้ตับ
- ภาวะโลหิตจาง
- ติดเชื้อแบคทีเรีย
- ท่อน้ำดีอักเสบติดเชื้อ
- ถุงน้ำดีอักเสบ
- ตับอ่อนอักเสบ
- ตับแข็ง
- มะเร็งท่อน้ำดี
- ติดเชื้อในกระแสเลือด และการติดเชื้อกระจายไปทั่วร่างกาย
การวินิจฉัย
จะต้องซักประวัติของผู้ติดเชื้อ ลักษณะการรับประทานอาหาร และอาการเจ็บป่วย หากภูมิลำเนามาจากอีสาน และชอบรับประทานอาหารสุกๆดิบๆ การตรวจอุจาระเพื่อตรวจค้นหาไข่ของพยาธิ หากมีโรคแทรกซ้อนที่ตับอาจจะต้องตรวจโดยการส่องกล้องเข้าช่องท้องหรือการฉีดสีเข้าท่อน้ำดี
การป้องของพยาธิใบไม้ตับ
- กินปลาที่ปรุงสุกด้วยความร้อน
- ก่อนรับประทานผักสดควรล้างให้สะอาด
- ควรตรวจหาไข่หนอนพยาธิในอุจจาระอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง
- ไม่เกินอาหารกึ่งสุก กึ่งดิบ เช่น ก้อยปลา ปลาดิบ ปลาส้ม ปลาจ่อม หม่ำปลา ปลาหมกไฟ ปลาปิ้ง ลาบปลา
- รณรงค์ให้ประชาชนถ่ายอุจจาระในส้วม หรือขุดหลุมฝังกลบเมื่อถ่ายนอกส้วม
บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม
เอกสารอ้างอิง
Opisthorchiasis (ออนไลน์). สืบค้นจาก : https://www.cdc.gov [8 พฤษภาคม 2562]
โรคพยาธิใบไม้ตับ (ออนไลน์). สืบค้นจาก : thaigcd.ddc.moph.go.th [8 พฤษภาคม 2562]
เฝ้าระวังป้องกันและกำจัดโรคพยาธิใบไม้ตับ (ออนไลน์). สืบค้นจาก : https://www.thaihealth.or.th (สสส) [8 พฤษภาคม 2562]
