ข้าวเม่านก

ข้าวเม่านก เป็นไม้ล้มลุกที่มักจะขึ้นในที่รกร้างทั่วไป มีดอกเป็นสีม่วงขนาดจิ๋วดูแล้วไม่ค่อยจะมีประโยชน์อะไร แต่ว่าข้าวเม่านกกลับเป็นต้นที่อยู่ในตำรายามากมายได้อย่างน่าทึ่ง ทั้งอยู่ในตำราหมอยาพื้นบ้านและยาแฮงสามม้า เป็นยาของชาวลัวะ ชาวกะเหรี่ยงแม่ฮ่องสอน ชาวขมุ ชาวไทลื้อ และชาวเขาเผ่าอีก้อ นอกจากนั้นยังนำมาคลุกกับน้ำยำกินเพื่อลดความร้อนในร่างกายได้ด้วย

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของข้าวเม่านก

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Tadehagi triquetrum (L.) H.Ohashi
ชื่อท้องถิ่น : ภาคกลางเรียกว่า “คอกิ่ว” จังหวัดเชียงใหม่เรียกว่า “มะแฮะนก” จังหวัดลำปางเรียกว่า “หญ้าคอตุง” จังหวัดเลยเรียกว่า “ขี้กะตืด ขี้กะตืดแป” ชาวลัวะเรียกว่า “บอกบ่อ หญ้าใบเลี่ยม” ชาวขมุเรียกว่า “ตุ๊ดต๊กงล” ชาวกะเหรี่ยงแม่ฮ่องสอนเรียกว่า “หน่อเจ๊าะบิ๊ค่อ” มีชื่ออื่น ๆ ว่า “หญ้าคอตุงตัวเมีย ตานคอม้า ปอบหนอน หนอนหน่าย หนอนกิ่ว”
ชื่อวงศ์ : วงศ์ถั่ว (FABACEAE หรือ LEGUMINOSAE)
ชื่อพ้อง : Desmodium triquetrum (L.) DC.

ลักษณะของข้าวเม่านก

ข้าวเม่านก เป็นพรรณไม้ล้มลุกที่มักจะพบในป่าทั่วไป ตามไหล่เขาบริเวณทุ่งหญ้า ป่าเบญจพรรณ และป่าดิบแล้งทั่วทุกภาค ชอบขึ้นบริเวณที่รกร้าง หรือริมทาง
ต้น : กิ่งก้านมีลักษณะเป็นสันสามเหลี่ยม แตกกิ่งก้านสาขามาก ยอดและกิ่งอ่อนเป็นสีแดงมัน มีหูใบเป็นสีเงินหรือสีเทาทั้งสองข้าง เมื่อแก่จะเป็นสีชา
ใบ : เป็นใบประกอบออกเรียงสลับกัน มีใบย่อยใบเดียว ลักษณะของใบย่อยเป็นรูปไข่หรือรูปใบหอก แผ่นใบด้านบนเรียบ ส่วนด้านล่างมีขน ก้านใบแผ่เป็นปีก
ดอก : ออกดอกเป็นช่อกระจะ รูปทรงกระบอก มักจะออกตามซอกใบและที่ปลายกิ่ง กลีบดอกเป็นสีม่วง ลักษณะเป็นรูปดอกถั่ว ออกดอกในช่วงเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนมกราคม
ผล : ผลมีลักษณะเป็นฝักแบนยาว ลักษณะของฝักเป็นรูปขอบขนาน คอดเป็นข้อประมาณ 6 – 8 ข้อ มีขนรูปตะขอขึ้นปกคลุมประปราย ผลอ่อนเป็นสีเขียว เมื่อสุกจะเปลี่ยนเป็นสีแดง ส่วนผลแห้งเป็นสีน้ำตาล ผลแก่จะหลุดออกเป็นข้อละ 1 เมล็ด

สรรพคุณของข้าวเม่านก

• สรรพคุณจากข้าวเม่านก เป็นยาฆ่าเชื้อโรค ฆ่าพยาธิ ฆ่าแมลง ฆ่าหนอน รักษาอาการเจอพิษจากยาฆ่าแมลง พ่ออนุและพ่อหมอยาไทยนำข้าวเม่านกเป็นยาฆ่าเชื้อโรคอันตรายที่มาจากภายนอก
• สรรพคุณจากทั้งต้นและราก
  – บำรุงร่างกาย แก้อาการอ่อนเพลีย แก้อาการปวดหลัง แก้ปวดท้อง แก้อาหารไม่ย่อย แก้อาหารเป็นพิษ แก้โรคกระเพาะอาหาร เป็นยาขับปัสสาวะ รักษาโรคทางเดินปัสสาวะ ขับนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ แก้โรคตับ แก้ตับอักเสบและดีซ่าน โดยชาวเขาเผ่าอีก้อ กะเหรี่ยง แม้ว และมูเซอนำทั้งต้นและรากมาต้มกับน้ำดื่มหรือเคี้ยวกินเป็นยา
  สรรพคุณจากราก เป็นยาบำรุงกำลัง ทำให้เกิดเรี่ยวแรงแข็งขัน ช่วยทำให้เลือดสะอาดและแข็งแรง เลือดลมเดินได้สะดวก ช่วยแก้อาการอ่อนเปลี้ยเพลียแรง ช่วยให้เรี่ยวแรงฟื้นคืนกลับมา บำรุงเลือดลม
  – แก้ไข้มาลาเรีย ด้วยการนำรากอัคคีทวารผสมกับรากข้าวเม่านก แล้วต้มกับน้ำดื่มเป็นยา
  – แก้อาการเจ็บท้อง แก้ท้องอืด แก้มีลมในท้อง โดยชาวกะเหรี่ยงแม่ฮ่องสอนนำรากมาต้มกับน้ำเป็นยา
  – แก้อาการปวดท้อง โดยชาวขมุนำรากข้าวเม่านกร่วมกับขี้อ้น มะแฟนข้าว หงอนไก่ และดูลอยมาต้มกับน้ำเป็นยา
  – แก้อาการปวดบวม โดยตำรายาพื้นบ้านนำรากมาต้มกับน้ำดื่มหรืออาบ
  – แก้ปวดหลังปวดเอว โดยชาวลัวะและชาวกะเหรี่ยงแม่ฮ่องสอนนำรากมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยา
• สรรพคุณจากใบ
  – ช่วยบำรุงประสาท เป็นยาแก้ริดสีดวงทวาร เป็นยาแก้โรคตานซาง แก้อาการผอมเหลือง แก้พิษเบื่อพยาธิ ด้วยการนำใบมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยา
  – เป็นยาเย็นแก้ไข้ แก้ร้อนใน ด้วยการนำใบชงกับน้ำร้อนกิน
  – เป็นยาขับปัสสาวะ ช่วยลดความร้อนในร่างกาย ด้วยการนำใบเพสลาดของข้าวเม่านกมาคลุกกับน้ำยำกินเป็นยา
  – ฆ่าหนอนในแผลวัว รักษาแผลมีหนอง ด้วยการนำใบสดมาตำพอกหรือนำมาบดใส่แผล
• สรรพคุณจากกิ่ง
  – เป็นยาเย็นแก้ไข้ แก้ร้อนใน ด้วยการนำกิ่งมาใส่กับผักหวานบ้านก้านตรง แล้วต้มกินเป็นยาเย็น
• สรรพคุณจากทั้งต้น
  – ช่วยแก้อาการไอเรื้อรังและวัณโรค ด้วยการนำทั้งต้นมาต้มเคี่ยวแล้วดื่มวันละ 1 แก้ว เป็นประจำทุกวัน
  – เป็นยารักษาเด็กน้อยเป็นหวัด แก้อาการไซนัสอักเสบ แก้น้ำมูกไหล ด้วยการนำทั้งต้นมาแช่กับน้ำกิน
  – เป็นยารักษาอาการเหม็นในหูและโพรงจมูก ด้วยการนำทั้งต้นมาต้มกิน ให้กินไปได้เรื่อย ๆ จนกว่าจะหาย
  – เป็นยารักษาวัณโรคปอด รักษาปอดไม่ดี ด้วยการนำทั้งต้นมาต้มกิน โดยกินครั้งละ 1 ถ้วย เช้าและเย็น
  – บำรุงไต ด้วยการนำทั้งต้นมาต้มกินเป็นยา
  – เป็นยาแก้ซาง แก้เด็กผมจ่อยไม่แข็งแรง แก้พุงใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ ด้วยการนำทั้งต้นมาต้มกับน้ำอาบ โดยก่อนอาบให้กิน 3 อึก
  – เป็นยารักษาโรคผิวหนังและแผลทุกชนิด ด้วยการนำทั้งต้นมาต้มเคี่ยว 10 แก้ว ให้เหลือ 1 แก้ว แล้วนำมาใช้ทาแผล
• สรรพคุณจากใบแห้ง
  – เป็นยารักษาวัณโรคปอด รักษาปอดไม่ดี ด้วยการนำใบแห้งกับน้ำอุ่นครั้งละ 1 กรัม เช้าและเย็นจนกว่าจะหาย
  – เป็นยารักษารังแคหรือการติดเชื้อบนหนังศีรษะ ด้วยการนำใบแห้งของข้าวเม่านกกับใบแห้งของกระดังงามาแช่น้ำมันงาแท้ ใช้เป็นน้ำมันทาผมหมักไว้ประมาณ 30 นาที แล้วจึงสระออก หรือจะทาทิ้งไว้
• สรรพคุณจากใบและลำต้น
  – เป็นยาฆ่าพยาธิ โดยชาวไทลื้อนำใบและลำต้นมาต้มกับน้ำดื่ม แต่ต้องดื่มติดต่อกันทุกวันอย่างน้อย 1 เดือน

ประโยชน์ของข้าวเม่านก

1. เป็นส่วนประกอบของอาหาร ใบเพสลาดของข้าวเม่านกนำมาใช้เป็นผัก โดยนำมาคลุกกับน้ำยำกิน
2. ใช้ทำยาสูบ ใบสดนำมาหั่นผสมยาเส้นและปูนขาวมวนบุหรี่สูบ
3. ป้องกันแมลง ใบสดใช้ปิดปากไหหมักปลาเพื่อป้องกันแมลงวันมาวางไข่ นำข้าวเม่านกมารูดใบออกแล้วนำไปวางบนปลาร้าที่มีหนอน มีผลทำให้หนอนหนี พ่อหมอเมืองนำมาใช้ในตำรับการทำธูปไล่แมลง
4. เป็นส่วนประกอบของยา หมอยาพื้นบ้านนำข้าวเม่านกเข้าตำรับยาหม้อใหญ่ ช่วยกันบูด

ข้าวเม่านก เป็นต้นที่นำมาใช้ประโยชน์ได้หลากหลายด้านมาก ทั้งในการเป็นยาสมุนไพร สารช่วยกันบูด และเป็นยาฆ่าเชื้อโรค รวมถึงนำมาใช้ไล่แมลงได้ ข้าวเม่านกมีสรรพคุณทางยาได้หลายส่วนจากต้นโดยเฉพาะส่วนของรากและทั้งต้น มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ เป็นยาฆ่าเชื้อโรค บำรุงร่างกาย แก้โรคกระเพาะอาหาร เป็นยาขับปัสสาวะ แก้โรคตับ บำรุงไต และช่วยบำรุงประสาทได้ ถือเป็นต้นที่ค่อนข้างจะมีประสิทธิภาพในหลายด้านได้อย่างน่าทึ่ง โดยเฉพาะการบำรุงอวัยวะสำคัญหรือการป้องกันโรคอันตรายได้

สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารทางการแพทย์ เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
หนังสือสมุนไพรพื้นบ้านล้านนา. (ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล). “ข้าวเม่านก”. หน้า 207.
โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง, สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). “ข้าวเม่านก, หญ้าคอตุง”. อ้างอิงใน : หนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันทน์). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : eherb.hrdi.or.th. [27 มี.ค. 2015].
โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง, สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). “ข้าวเม่านก”. อ้างอิงใน : หนังสือพืชอาหารและสมุนไพรท้องถิ่นบนพื้นที่สูง (อัปสร และคณะ). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : eherb.hrdi.or.th. [27 มี.ค. 2015].
หนังสือพิมพ์มติชนบทเทคโนโลยีชาวบ้าน ฉบับที่ 504, วันที่ 01 มิถุนายน พ.ศ. 2554. (ผศ. วรรณา กัลยาณะวงศ์ ณ อยุธยา). “สมุนไพรใกล้บ้าน”.
กลุ่มรักษ์เขาใหญ่. “ตานคอม้า… ยอดยาม้า ฆ่าเชื้อโรค”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.rakkhaoyai.com. [27 มี.ค. 2015].
ข้อมูลอ้างอิง (Source) : https://medthai.com/
รูปอ้างอิง
1.https://www.ydhvn.com/news/cay-duoc-lieu-cay-mui-mac-cay-thoc-lep-cay-co-binh-tadehagi-triquetrum-l-ohashi-desmodium-triquetrum-l-dc
2.https://species.wikimedia.org/wiki/Tadehagi_triquetrum#/media/File:Desmodium_triquetrum_at_Blathur_2017_(1).jpg

คว่ำตายหงายเป็น

คว่ำตายหงายเป็น พบขึ้นกระจายทั่วไปในเขตร้อนของโลก มีดอกลักษณะเป็นรูปทรงกระบอกและห้อยลง กลีบดอกด้านล่างเป็นสีเขียว ส่วนด้านบนเป็นสีแดง ทำให้มีลักษณะเฉพาะโดดเด่น ทั้งต้นและรากมีรสเปรี้ยวฝาดเล็กน้อย เป็นยาเย็นที่ออกฤทธิ์ต่อปอดและไต เป็นยาของชาวเขาเผ่าอีก้อ แม้ว เย้า ม้ง ตำรายาไทยและตำรายาพื้นบ้านล้านนา นอกจากนั้นยังเป็นของเล่นของเด็กพื้นบ้านได้อีกด้วย

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของคว่ำตายหงายเป็น

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Bryophyllum pinnatum (Lam.) Oken
ชื่อท้องถิ่น : ภาคกลางเรียกว่า “กระลำเพาะ ต้นตายใบเป็น นิรพัตร เบญจฉัตร” ภาคเหนือเรียกว่า “มะตบ ล็อบแล็บ ลบลับ ลุบลับ ลุมลัง” ภาคตะวันออกเฉียงเหนือเรียกว่า “ยาเท้า ยาเถ้า มะตบ ล็อบแลบ ลุบลับ ฮ้อมแฮ้ม” ภาคใต้และจังหวัดชลบุรีเรียกว่า “กะเร คว่ำตายหงายเป็น” จังหวัดตราดเรียกว่า “กาลำ” จังหวัดนครราชสีมาเรียกว่า “แข็งโพะ แข็งเพาะ โพะเพะ โพ้ะเพะ” จังหวัดจันทบุรีเรียกว่า “ต้นตายปลายเป็น” จังหวัดกาญจนบุรีเรียกว่า “ทองสามย่าน” จังหวัดประจวบคีรีขันธ์เรียกว่า “เพรอะแพระ” จังหวัดประจวบคีรีขันธ์และสุราษฎร์ธานีและตรังเรียกว่า “ส้มเช้า” ชาวเขมรจันทบุรีเรียกว่า “ปะเตียลเพลิง” ชาวมาเลย์ยะลาเรียกว่า “ตะละ ตาละ” คนเมืองเรียกว่า “โกดเกาหลี” ชาวกะเหรี่ยงแม่ฮ่องสอนเรียกว่า “สะแกหล่า” ชาวม้งเรียกว่า “บล้งตัวเก่า” คนไทยเรียกว่า “กะลำเพาะ เพลาะแพละ นิรพัตร ต้านตายใบเป็น ฆ้องสามย่านตัวเมีย” จีนกลางเรียกว่า “ลั่วตี้เซิงเกิน”
ชื่อวงศ์ : วงศ์กุหลาบหิน (CRASSULACEAE)
ชื่อพ้อง : Kalanchoe pinnata (Lam.) Pers.

ลักษณะของคว่ำตายหงายเป็น

คว่ำตายหงายเป็น เป็นพรรณไม้ล้มลุกอายุหลายปี เป็นพืชดั้งเดิมของทวีปแอฟริกา พบขึ้นกระจายทั่วไปในเขตร้อนของโลก พบได้ในดินที่เป็นหิน ที่โล่งแจ้ง หรือในที่ค่อนข้างร่ม เป็นพืชที่ทนทานและสามารถขึ้นได้แม้ในสภาพอากาศที่แห้งแล้ง
ลำต้น : ลำต้นมีความแข็งแรงมากและมีลักษณะตั้งตรง ไม่แตกกิ่งก้านหรือแตกเพียงเล็กน้อย ลำต้นกลม มีเนื้อนิ่มอวบน้ำ ผิวเกลี้ยง ภายในลำต้นและกิ่งก้านกลวง โคนกิ่งเป็นสีเทา ยอดต้นเป็นสีม่วงแดง ส่วนที่ยังอ่อนอยู่ของลำต้นจะมีข้อโป่งพองเป็นสีเขียวและแถบหรือจุดสีม่วงเข้มแต้มอยู่ ส่วนที่แก่แล้วจะมีใบเฉพาะครึ่งบน หรือในช่วงที่ดอกบานนั้นใบเกือบจะไม่มีเลย
ใบ : เป็นใบเดี่ยวหรือใบประกอบ มีใบย่อย 3 ใบ อาจเป็นใบประกอบแบบขนนกที่มีใบย่อยได้ถึง 5 ใบ ลักษณะของใบย่อยเป็นรูปวงรีแกมขอบขนาน รูปขอบขนานแกมรูปไข่ หรือรูปวงรีกว้าง ส่วนปลายและโคนใบจะมน ขอบใบหยักโค้งเป็นซี่มนตื้นและหนา ฉ่ำน้ำ และเป็นสีม่วง แต่ละรอยจักจะมีตาที่สามารถงอกรากและลำต้นใหม่ได้ ก้านใบจะย่อยและสั้น
ดอก : ออกดอกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง ดอกย่อยมีจำนวนมาก มีลักษณะเป็นรูปทรงกระบอกและห้อยลง กลีบดอกด้านล่างเป็นสีเขียว ด้านบนเป็นสีแดง ส่วนกลีบรองดอกจะเชื่อมติดกัน ที่ปลายจักเป็นแฉกรูปสามเหลี่ยมแกมรูปไข่ แบ่งออกเป็น 4 แฉก ตรงปลายแหลม
ผล : ผลจะออกเป็นพวงและมีอยู่ 4 หน่วย เป็นผลแห้ง แตกตะเข็บเดียว มีกลีบเลี้ยงและกลีบดอกหุ้มอยู่
เมล็ด : ภายในผลมีเมล็ดขนาดเล็กจำนวนมาก มีลักษณะเป็นรูปกระสวยแกมรูปขอบขนานหรือรูปขอบขนานแกมรูปวงรี

สรรพคุณของคว่ำตายหงายเป็น

• สรรพคุณจากทั้งต้นและราก ออกฤทธิ์ต่อปอดและไต เป็นยาทำให้เลือดเย็น เป็นยาฟอกเลือด ทำให้เลือดไหลเวียนดี แก้ไอเป็นเลือด แก้อาเจียนเป็นเลือด
  – แก้อาการปวดกระเพาะ แก้กระเพาะแสบร้อน ด้วยการนำรากและใบสดมาตำผสมกับเกลือเล็กน้อย
  – แก้อาการเคล็ดขัดยอก ด้วยการนำรากหรือทั้งต้นสดมาตำพอก
• สรรพคุณจากใบ รักษาโรคหิด รักษาขี้เรื้อน เป็นยาทารักษาโรคไขข้ออักเสบ
  – บำรุงกำลัง โดยคนเมืองนำใบมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยา
  – ช่วยให้คลอดบุตรได้ง่ายขึ้น โดยชาวเขาเผ่าอีก้อ แม้ว และเย้า นำใบมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยา
  – ช่วยบำรุงกำลังสำหรับคนติดฝิ่น โดยชาวเขาเผ่าแม้วนำใบมาผสมกับก้านและใบขี้เหล็กอเมริกา ใบสับปะรดและแก่นสนสามใบ ทำการต้มอบไอน้ำ
  – แก้บิด แก้ท้องร่วง แก้ปวดท้อง แก้อหิวาตกโรค โดยตำรายาไทยนำใบมาตำคั้นเอาน้ำดื่มเป็นยา
  – ขับปัสสาวะ แก้นิ่ว ด้วยการนำใบมาตำคั้นเอาน้ำดื่มเป็นยา
  – รักษาแผลไฟไหม้ น้ำร้อนลวกที่อาการไม่หนัก ผิวหนังไหม้ที่เกิดจากการถูกแดดเผา ด้วยการนำใบหรือทั้งต้นมาตำพอก หรือใช้เฉพาะใบเอามาเผาไฟเล็กน้อยแล้วมาตำพอก
  – ฆ่าเชื้อ รักษาโรคผิวหนัง รักษาตาปลา รักษาหูดที่เท้า ด้วยการนำใบมาตำพอกเป็นยา
  – แก้ลมพิษ แก้อาการปวดอักเสบ แก้ฟกช้ำบวม ขับพิษ แก้ถอนพิษ ด้วยการนำใบมาตำพอกบริเวณผื่น
  – แก้อาการเคล็ดขัดยอก แก้แพลง แก้กล้ามเนื้ออักเสบ ช่วยทำให้เลือดไหลเวียนดี ด้วยการนำน้ำคั้นจากใบใช้ผสมกับการบูรมาทาถูนวด
  – แก้อาการปวดหลังปวดเอว โดยชาวม้งนำใบมาหั่นให้เป็นฝอยแล้วตุ๋นกับไข่ทานเป็นยา
• สรรพคุณจากราก แก้อาการบวมน้ำ
  – ลดไข้ แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้หัดหรืออีสุกอีใส ด้วยการนำรากมาตากแห้งใช้เป็นยา
  – แก้ปวดหัว ด้วยการนำใบวางไว้บนศีรษะ
  – รักษาอาการไอและอาการเจ็บหน้าอก ด้วยการนำใบวางบนหน้าอกเป็นยา
• สรรพคุณจากทั้งต้น แก้อาการบวมน้ำ
  – เป็นยาแก้คอบวม แก้คอเจ็บ ด้วยการนำทั้งต้นมาตำคั้นเอาน้ำมาอมกลั้วคอ
  – ช่วยให้คลอดบุตรได้ง่ายขึ้น โดยชาวเขาเผ่าอีก้อ แม้ว และเย้า นำทั้งต้นมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยา
  – แก้อาการผิดเดือน ด้วยการนำใบมาต้มกับน้ำกินหลังคลอดเป็นยา
• สรรพคุณจากรากและใบ
  – เป็นยาห้ามเลือด รักษาแผลสด แก้แผลโดนมีดบาด ช่วยสมานบาดแผล ทำให้แผลหายเร็ว โดยตำรายาพื้นบ้านล้านนานำใบหรือรากสดมาตำพอก
  – แก้ฝีหนองทั้งภายในและภายนอก รักษาฝี แก้พิษฝีหนอง แก้ฝีเต้านม ด้วยการนำรากและใบสดรวมกัน 60 กรัม มาตำให้พอแหลก คั้นเอาน้ำผสมกับน้ำผึ้งใช้ทาน ส่วนกากที่เหลือนำมาพอกบริเวณที่เป็นฝี
• สรรพคุณจากทั้งต้นและใบ
  – แก้อาการปวดกระดูก แก้กระดูกหัก แก้กระดูกร้าว แก้ปวดตามข้อ ด้วยการนำใบหรือทั้งต้นใช้ตำพอก

ประโยชน์ของคว่ำตายหงายเป็น

1. เป็นส่วนประกอบของอาหาร ชาวกะเหรี่ยงแม่ฮ่องสอนนำใบมาทานสดร่วมกับลาบ
2. เป็นของเล่นพื้นบ้าน เด็ก ๆ มักนำมาเล่นโดยเอาใบมาวางทับในหนังสือ เมื่อทิ้งไว้ไม่นานตรงขอบของใบจะมีรากงอกออกมาโดยไม่ต้องมีน้ำหล่อเลี้ยง
3. ปลูกเป็นยาสมุนไพร

คว่ำตายหงายเป็น เป็นไม้ล้มลุกที่มีชื่อเรียกตามท้องถิ่นในประเทศเราหลากหลายมาก ส่วนของดอกดูแปลกทำให้โดดเด่นออกมา เป็นยาสมุนไพรยอดนิยมของชนชาวเขาทั่วไป คว่ำตายหงายเป็นมีสรรพคุณทางยาได้หลายส่วนจากต้นโดยเฉพาะส่วนของใบ มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ ดีต่อระบบเลือด แก้อาการปวดกระเพาะ บำรุงกำลัง แก้อาการปวดหลังปวดเอว แก้อาการปวดกระดูก แก้กระดูกหัก แก้กระดูกร้าวและแก้ปวดตามข้อได้

สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารทางการแพทย์ เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
หนังสือสมุนไพรพื้นบ้านล้านนา. (ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล). “คว่ำตายหงายเป็น”. หน้า 136.
หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “คว่ำตายหงายเป็น”. หน้า 170-172.
หนังสือสารานุกรมสมุนไพรไทย-จีน ที่ใช้บ่อยในประเทศไทย. (วิทยา บุญวรพัฒน์). “คว่ำตายหงายเป็น”. หน้า 156.
นิตยสารธรรมลีลา ฉบับที่ 166 ตุลาคม 2557 โดย มีคณา.
คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. (รศ.ดร.ภญ.พาณี ศิริสะอาด). “คว่ำตายหงายเป็น”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.pharmacy.cmu.ac.th. [23 ม.ค. 2015].
โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง, สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). “คว่ำตายหงายเป็น”. อ้างอิงใน : หนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันทน์). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : eherb.hrdi.or.th. [23 ม.ค. 2015].
ฐานข้อมูลพรรณไม้ องค์การสวนพฤกษศาสตร์, กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. “Kalanchoe pinnata (Lam.) Pers.”. อ้างอิงใน : สมุนไพรไม้พื้นบ้าน เล่ม 2 หน้า 47. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.qsbg.org. [23 ม.ค. 2015].
ข้อมูลอ้างอิง (Source) : https://medthai.com/
รูปอ้างอิง
1.https://www.researchgate.net
2.https://commons.wikimedia.org

ดาวเรืองฝรั่ง

ดาวเรืองฝรั่ง เป็นพรรณไม้ล้มลุกอายุประมาณ 1 – 2 ปี เป็นพรรณไม้พื้นเมืองของยุโรปตอนใต้ เป็นพืชที่อยู่ในวงศ์ทานตะวัน เป็นพรรณไม้พื้นเมืองของยุโรปตอนใต้ที่มีดอกสีเหลืองหรือสีเหลืองปนส้ม ทำให้ดูสวยงามและสดใสชวนให้น่ามอง ส่วนของรากมีรสจืดและเป็นยาสุขุม ส่วนของใบมีกลิ่นหอมอ่อน ๆ คล้ายกับเครื่องเทศ สามารถนำมาใช้ทำอาหารได้เหมือนผักชนิดหนึ่ง กลีบดอกใช้ฉีกใส่ในซุปและเป็นสมุนไพรชั้นดี นอกจากนั้นยังเป็นส่วนผสมในการผลิตเครื่องสำอางได้อีกด้วย

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Calendula officinalis L.
ชื่อสามัญ : มีชื่อสามัญว่า “Calendula” “Common marigold” “Cape marigold” “English marigold” “Garden marigold” “Scottish marigold” “Marigold” “Pot marigold” “Ruddles”
ชื่อท้องถิ่น : จังหวัดกรุงเทพมหานครเรียกว่า “ดาวเรืองหม้อ” จีนกลางเรียกว่า “จินจ่านจวี๋” จีนแต้จิ๋วเรียกว่า “กิมจั้วเก็ก”
ชื่อวงศ์ : วงศ์ทานตะวัน (ASTERACEAE หรือ COMPOSITAE)

ลักษณะของดาวเรืองฝรั่ง

ลำต้น : ลำต้นตั้งตรง แตกกิ่งก้านสาขามากที่โคนต้น ทั้งต้นมีขนขึ้นปกคลุมเล็กน้อย ตามกิ่งและก้านจะมีร่องเหลี่ยม
ใบ : เป็นใบเดี่ยวออกเรียงสลับกัน ลักษณะของใบเป็นรูปหอก ปลายใบแหลม ขอบใบเป็นคลื่น ไม่มีก้านใบ ใบที่อยู่ตรงโคนก้านจะมีขนาดใหญ่เรียงกันขึ้นไปหาเล็ก แผ่นใบมีสีเขียวอ่อน
ดอก : เป็นดอกเดี่ยวหรือออกเป็นกระจุกบริเวณปลายต้น ดอกมีสีเหลืองหรือสีเหลืองปนส้ม กลีบดอกมีขนาดเล็ก ลักษณะเป็นรูปแกมขอบขนานเรียงซ้อนกันเป็นชั้นหลายชั้น หรือเรียงซ้อนกันเป็นวงหลายวง วงนอกเป็นดอกเพศเมีย ส่วนวงในเป็นดอกเพศผู้ ปลายดอกแยกออกเป็นแฉก กลีบดอกทั้งหมดจะมีขนแข็งติดอยู่ที่โคน บริเวณใต้ดอกมีกลีบเลี้ยงอยู่ 1 – 2 ชั้น
ผล : เป็นผลแห้ง ผลมีลักษณะเป็นรูปขอบขนานโค้ง มีขนเล็กน้อยหรืออาจเกลี้ยง

สรรพคุณของดาวเรืองฝรั่ง

• สรรพคุณจากดอก เป็นยาธาตุ เป็นยาแก้อาการอักเสบของตา เป็นยาแก้ไข้ ขับเหงื่อ เป็นยาขับพยาธิ เป็นยาห้ามเลือด ทำให้เลือดเย็น เป็นยารักษาแผลทั้งภายนอกและภายใน เป็นยาแก้พุพอง ช่วยบำรุงผิว ช่วยสมานผิว
  – ลดไขมันในเลือด ลดคอเลสเตอรอล แก้ไข้ทรพิษ แก้โรคหัด ด้วยการนำดอกมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยา
  – เป็นยาขับลม ขับกระษัยลม แก้โรคดีซ่าน ด้วยการนำดอก 1 กำมือ มาต้มกับน้ำดื่ม
  – รักษาอาการถ่ายอุจจาระเป็นเลือด ด้วยการนำดอกสด 10 – 15 ดอก มาต้มกับน้ำตาลกรวดทาน
  – แก้ปวดฟกช้ำ แก้แมลงกัดต่อย ด้วยการนำดอกมาถูบริเวณที่เป็น
• สรรพคุณจากต้น ช่วยเจริญอาหาร ช่วยขับเหงื่อ แก้คลื่นเหียนอาเจียน เป็นยาขับพยาธิ เป็นยาแก้โรคดีซ่าน รักษาแผลเรื้อรังและแก้เส้นเลือดพอง
• สรรพคุณจากราก ออกฤทธิ์ต่อตับและม้าม เป็นยาฟอกเลือด ช่วยกระจายเลือดลมที่อุดตัน เป็นยารักษาซีสต์ในมดลูกของสตรี เป็นยาห้ามเลือด ทำให้เลือดเย็น
  – เป็นยาขับลม ขับกระษัยลม ด้วยการนำรากสดประมาณ 50 – 80 กรัม มาต้มในน้ำที่ผสมกับเหล้าอย่างละเท่ากัน แล้วนำมาทาน
  – แก้ปวดกระเพาะเนื่องจากกระเพาะชื้นเย็นและพร่อง ด้วยการนำรากประมาณ 30 – 50 กรัม มาต้มกับน้ำหรือนำมาดองกับเหล้า
• สรรพคุณจากใบ แก้โรคต่อมน้ำเหลืองในเด็ก
  – แก้อาการท้องผูก ด้วยการนำใบมาคั้นเอาแต่น้ำทาน

ประโยชน์ของดาวเรืองฝรั่ง

1. เป็นส่วนประกอบของอาหาร ใบมีกลิ่นหอมอ่อนคล้ายเครื่องเทศ จึงนำมาใช้ทำอาหารได้เหมือนผักชนิดหนึ่ง หรือใช้ใส่ในซุปให้ได้กลิ่นและรสพิเศษ กลีบดอกใช้ฉีกใส่ในซุปได้
2. เป็นส่วนประกอบของยา ใบนำมาตากแห้งแล้วบดให้เป็นผงให้ใช้เป็นยานัตถุ์ได้
3. ปลูกเป็นไม้ตัดดอก ก้านดอกตรงยาวใช้ปลูกเป็นไม้ตัดดอกได้ดี
4. เป็นส่วนผสมในการผลิตเครื่องสำอาง มีความสำคัญสำหรับทารก โดยนำมาใช้ผสมในแป้งสำหรับโรยตัวเด็ก ผสมในน้ำสำหรับอาบน้ำทำความสะอาดร่างกาย

ดาวเรืองฝรั่ง เป็นต้นที่มีดอกเป็นยาสมุนไพรและเป็นส่วนที่นำมาใช้ประโยชน์ได้มากมาย สามารถนำมาประกอบอาหาร เป็นส่วนประกอบของยา ปลูกเป็นไม้ตัดดอก และเป็นส่วนผสมในการผลิตเครื่องสำอาง สรรพคุณทางยาได้หลายส่วนจากต้นโดยเฉพาะส่วนของดอก มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ ช่วยบำรุงผิว ลดไขมันในเลือด ลดคอเลสเตอรอล แก้โรคดีซ่าน เป็นยาขับลมและแก้อาการท้องผูกได้

สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารทางการแพทย์ เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
หนังสือสารานุกรมสมุนไพรไทย-จีน ที่ใช้บ่อยในประเทศไทย. (วิทยา บุญวรพัฒน์). “ดาวเรืองฝรั่ง”. หน้า 224.
หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “ดาวเรืองฝรั่ง”. หน้า 287-288.
หนังสือสมุนไพรลดไขมันในเลือด 140 ชนิด. (เภสัชกรหญิง จุไรรัตน์ เกิดดอนแฝก). “ดาวเรืองฝรั่ง” หน้า 84.
ไทยเกษตรศาสตร์. “ดาวเรืองหม้อ”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.thaikasetsart.com. [23 ธ.ค. 2014].
หนังสือสมุนไพรธรรมชาติและประโยชน์ทางเครื่องสำอาง. (กลุ่มควบคุมเครื่องสำอาง, สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา). “สมุนไพรธรรมชาติที่ใช้ในเครื่องสำอาง”. หน้า 2.
ข้อมูลอ้างอิง (Source) : https://medthai.com/
รูปอ้างอิง
1.https://www.herbaldynamicsbeauty.com/blogs/herbal-dynamics-beauty/the-benefits-of-calendula-for-skin

นุ่น

นุ่น เป็นไม้ยืนต้นในฤดูแล้งที่มีดอกสีขาวแกมเหลือง ส่วนของยางไม้มีรสฝาดเมา เป็นส่วนประกอบของยาสมุนไพรในประเทศฟิลิปปินส์ ชาวมาเลย์ สิงคโปร์ และเป็นยาพื้นบ้านของชาวอีสาน นิยมนำฝักอ่อนมารับประทานสดหรือใส่ในแกง เมล็ดสามารถนำมาใช้สกัดทำเป็นน้ำมันพืชได้ ภายในเมล็ดจะมีน้ำมันอยู่ประมาณ 20 – 25% และเป็นส่วนที่มีขนติดอยู่ที่เมล็ดซึ่งเรียกว่า “นุ่น” ซึ่งเป็นสิ่งที่นำมาใช้ยัดหมอนได้

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของนุ่น

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Ceiba pentandra (L.) Gaertn.
ชื่อสามัญ : มีชื่อสามัญว่า “White silk cotton tree” “Ceiba” “Kapok” “Java cotton” “Java kapok” “Silk – cotton”
ชื่อท้องถิ่น : ภาคกลางเรียกว่า “ง้าว งิ้วสาย งิ้วสร้อย งิ้วน้อย” คนเมืองเรียกว่า “งิ้ว” ชาวม้งเรียกว่า “ปั้งพัวะ” ไทลื้อเรียกว่า “นุ่น” ชาวกะเหรี่ยงแดงเรียกว่า “ต่อเหมาะ”
ชื่อวงศ์ : วงศ์ชบา (MALVACEAE)

ลักษณะของต้นนุ่น

ต้นนุ่น เป็นไม้ยืนต้นผลัดใบในช่วงฤดูแล้ง ปลูกมากในเขตร้อนทั่วไปเพื่อใช้ปุยจากผลมาทำหมอนและที่นอน
ลำต้น : ลำต้นสูงใหญ่เป็นเปลาตรง ตรงยอดแผ่เป็นพุ่มกว้าง ลำต้นเป็นสีเขียวและมีหนามขึ้นอยู่ทั่วไปบริเวณโคนต้น
ใบ : เป็นใบประกอบแบบนิ้วมือออกเรียงสลับกัน มีใบย่อยประมาณ 5 – 11 ใบ ลักษณะของใบย่อยเป็นรูปขอบขนานแกมใบหอกหรือรูปหอกเรียวแหลม ปลายใบและโคนใบเรียวแหลม ขอบใบเรียบ แผ่นใบเป็นสีเขียว ก้านใบและเส้นก้านใบเป็นสีแดงอมน้ำตาล
ดอก : ออกดอกเป็นช่อกระจะบริเวณซอกใบ ดอกย่อยมีจำนวนมาก ช่อหนึ่งมีดอกประมาณ 1 – 5 ดอก ลักษณะของดอกเป็นรูปถ้วย ปลายดอกแยกออกเป็น 5 กลีบ กลีบดอกเป็นสีขาวแกมเหลืองติดกันที่ฐาน กลีบด้านนอกเป็นสีขาวนวลและมีขน ด้านในกลีบเป็นสีเหลือง กลางดอกมีเกสรเพศผู้ประมาณ 5 – 6 อัน ก้านเกสรเพศเมียไม่แยก มักจะออกดอกในช่วงเดือนมกราคมถึงเดือนมีนาคม
ผล : ลักษณะของผลเป็นรูปยาววงรี ปลายและโคนผลแหลม เปลือกแข็ง เมื่อแห้งจะแตกออกเป็น 5 พู ภายในผลจะมีนุ่นสีขาวเป็นปุยอยู่ และมีเมล็ดจำนวนมาก
เมล็ด : เมล็ดเป็นสีดำ มีเส้นใยสีขาวคล้ายเส้นไหมยาวหุ้มเมล็ดเป็นปุยนุ่นอยู่

สรรพคุณของนุ่น

• สรรพคุณจากราก ช่วยทำให้อาเจียน เป็นยาแก้ท้องเสีย แก้บิด แก้บิดเรื้อรัง แก้ลำไส้อักเสบ เป็นยาขับปัสสาวะ เป็นยาแก้พิษแมงป่อง
  – บำรุงกำลัง ด้วยการนำรากมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยา
  – แก้โรคเบาหวาน ด้วยการนำรากสดมาคั้นเอาน้ำกินเป็นยา
• สรรพคุณจากยางไม้ เป็นยาบำรุงกำลัง เป็นยาแก้ท้องร่วง ช่วยแก้ระดูขาวที่มากเกินไปของสตรี เป็นยาฝาดสมาน
• สรรพคุณจากเปลือก เป็นยาแก้ร้อนใน เป็นยาแก้หวัดในเด็ก ช่วยทำให้อาเจียน ชาวฟิลิปปินส์ใช้เป็นยาโป๊ ต้มดื่มแก้หืด เป็นยาบำรุงกำหนัด
  – แก้ไข้ ด้วยการนำเปลือกผสมกับยาอื่นปรุงเป็นยา
  – แก้บิด แก้อาหารเป็นพิษ โดยตำรายาพื้นบ้านอีสานนำเปลือกต้นมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยา
  – เป็นยาขับปัสสาวะ โดยชาวชวานำเปลือกต้นมาผสมกับหมาก ลูกจันทน์เทศ และน้ำตาลทำเป็นยา
• สรรพคุณจากต้น เป็นยาแก้ไข้ เป็นยาแก้ไอ
• สรรพคุณจากทั้งต้น เป็นยาแก้ไอ
  – เป็นยาแก้ไข้ ด้วยการนำทั้งต้นต้มกับน้ำดื่มเป็นยา
• สรรพคุณจากใบ เป็นยาแก้โรคเรื้อน ตำพอกแก้ฟกช้ำ
  – แก้ไข้ โดยชาวมาเลย์นำใบมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยา
  – แก้ท่อปัสสาวะอักเสบ ด้วยการนำใบมาตำผสมกับหัวหอม และขมิ้น ผสมกับน้ำดื่มเป็นยา
  – แก้ไอ แก้หวัดลงคอ แก้เสียงแหบห้าว โดยชาวสิงคโปร์นำใบมาตำผสมกับหัวหอม ขมิ้น และน้ำ แล้วดื่มวันละ 3 ครั้งเป็นยา
  – เป็นยาพอกฝีให้แตกหนอง ด้วยการนำใบมาเผาไฟผสมกับขมิ้นอ้อยและข้าวสุก
• สรรพคุณจากดอกแห้ง เป็นยาแก้ไข้ เป็นยาแก้ปวด
• สรรพคุณจากน้ำมันจากเมล็ด เป็นยาระบาย เป็นยาขับปัสสาวะ
• สรรพคุณจากผลอ่อน เป็นยาฝาดสมาน
• สรรพคุณจากใบอ่อน เป็นยาแก้เคล็ดบวม

ประโยชน์ของนุ่น

1. เป็นส่วนประกอบของอาหาร ฝักที่ยังอ่อนมากจนเนื้อในผลยังไม่เป็นปุยนุ่นใช้เป็นอาหารได้
2. ใช้ในการเกษตร เมล็ดใช้สกัดทำเป็นน้ำมันพืช กากที่เหลือนำไปใช้เป็นวัตถุดิบในอุตสาหกรรมอาหารสัตว์ ไส้นุ่นนำมาใช้เพาะเห็ดฟางได้ นิยมนำมาปลูกเป็นพืชสวนเพื่อเก็บผลมาใช้ประโยชน์
3. เป็นส่วนประกอบในอุตสาหกรรม ขนที่ติดอยู่ที่เมล็ดซึ่งเรียกว่า “นุ่น” หรือ “เส้นใยนุ่น” สามารถนำมาใช้ยัดหมอน ฟูก และที่นอนได้ เนื้อไม้ใช้ทำกระสวยทอผ้า เยื่อกระดาษ ส้นรองเท้า และนำมาบดทำไส้ในไม้อัด

นุ่น เป็นเส้นใยที่ทุกคนรู้จัก และเป็นสิ่งที่อยู่ในชีวิตประจำวันอย่างหมอนที่เราใช้นอน นอกจากนั้นต้นนุ่นยังใช้ทำอาหารได้ และเป็นส่วนประกอบในยาสมุนไพร อีกทั้งยังเป็นน้ำมันได้ด้วย นุ่นมีสรรพคุณทางยาได้หลายส่วนจากต้นโดยเฉพาะส่วนของเปลือกและราก มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ แก้บิด แก้ไข้ บำรุงกำลัง แก้ท่อปัสสาวะอักเสบ และเป็นยาขับปัสสาวะ นุ่นถือเป็นต้นที่มีสรรพคุณที่ดีต่อระบบขับถ่ายเป็นอย่างมาก เหมาะสำหรับคนที่มีปัญหาในเรื่องของปัสสาวะหรือลำไส้

สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารทางการแพทย์ เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “นุ่น”. หน้า 400-401.
ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. “นุ่น”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.phargarden.com. [01 ธ.ค. 2014].
พืชให้เส้นใย, สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. “นุ่น”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.rspg.or.th/plants_data/use/fiber1.htm. [01 ธ.ค. 2014].
โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง, สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). “นุ่น”. อ้างอิงใน : หนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันทน์). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : eherb.hrdi.or.th. [01 ธ.ค. 2014].
ข้อมูลอ้างอิง (Source) : https://medthai.com/
รูปอ้างอิง
1.https://www.itslife.in/gardening/trees/silk-cotton-tree