ตาว

ตาว (Areng palm) หรือลูกชิด ในปัจจุบันมีจำนวนลดน้อยลงอย่างมากเนื่องจากการที่ป่าถูกทำลายและไม่มีการปลูกเพื่อทดแทน มีชื่อเรียกมากมายจนน่าสับสน เป็นปาล์มชนิดหนึ่งที่มักจะพบริมน้ำ ส่วนมากมักจะพบเป็นลูกชิดที่นำมาทำเป็นของหวาน เป็นต้นที่มีผลเป็นพวงมากมายอย่างโดดเด่น สามารถนำส่วนต่าง ๆ ของต้นมาใช้ประโยชน์ได้

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของตาว

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Arenga pinnata (Wurmb) Merr.
ชื่อสามัญ : มีชื่อสามัญว่า “Sugar palm” “Aren” “Arenga palm” “Areng palm” “Black – fiber palm” “Gomuti palm” “Kaong” “Irok”
ชื่อท้องถิ่น : ภาคกลางเรียกว่า “ตาว ชิด” ภาคเหนือเรียกว่า “ตาว ต๋าว มะต๋าว” ภาคใต้เรียกว่า “ฉก ชก ต้นชก” และเรียกผลของชิดว่า “ลูกเหนา” จังหวัดกาญจนบุรีเรียกว่า “เตาเกียด เต่าเกียด” และเรียกผลของชิดว่า “ลูกชิด” จังหวัดตราดเรียกว่า “โตะ” จังหวัดชุมพรเรียกว่า “กาชก” จังหวัดพังงาและภูเก็ตเรียกว่า “ฉก”จังหวัดปัตตานีเรียกว่า “ลังค่าย หลังค่าย” จังหวัดสตูลเรียกว่า “โยก” จังหวัดตรังเรียกว่า “เนา” จังหวัดอุตรดิตถ์เรียกผลว่า “ลูกตาว” จังหวัดน่านเรียกผลว่า “ลูกต๋าว” ชาวเมี่ยน ขมุ ไทลื้อและคนเมืองเรียกว่า “ต่าว” ชาวม้งเรียกว่า “ต๋งล้าง” ชาวกะเหรี่ยงเรียกว่า “วู้” ชาวกะเหรี่ยงเชียงใหม่เรียกว่า “ต่ะดึ๊” ลั้วะเรียกว่า “หมึ่กล่าง”
ชื่อวงศ์ : วงศ์ปาล์ม (ARECACEAE)

ลักษณะของต้นตาว

ต้น เป็นปาล์มชนิดหนึ่งที่มีถิ่นกำเนิดและการกระจายพันธุ์อยู่ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในประเทศไทยนั้นจะพบขึ้นตามป่าในเขตจังหวัดน่าน พิษณุโลก อุตรดิตถ์ แพร่และตาก มักจะพบขึ้นตามป่าที่มีความชื้นสูง ตามริมแม่น้ำลำธารหรือตามโขดหิน
ลำต้น : ลำต้นตั้งตรงสูง มีขนาดใหญ่กว่าต้นตาล มีสีน้ำตาลเข้มจนเกือบดำ
ราก : เป็นระบบรากฝอย รากจะเจริญออกจากใต้ดิน
ใบ : เป็นใบประกอบแบบขนนกออกเรียงสลับกัน มีลักษณะแบบเดียวกับใบมะพร้าวแต่จะใหญ่และแข็งกว่า ใบเป็นรูปขอบขนาน ปลายใบมนและแหลม ส่วนโคนใบเป็นรูปเงี่ยงใบหอก ขอบเรียบและผิวหนา หลังใบเป็นสีเขียวเข้มมันวาว ส่วนใต้ใบมีสีขาวนวล เมื่อใบแก่จะห้อยจนปิดคลุมลำต้น
ดอก : ออกดอกเป็นช่อเชิงลดขนาดใหญ่ เป็นดอกชนิด Polgamous มีทั้งดอกตัวผู้และดอกสมบูรณ์เพศอยู่บนต้นเดียวกันแต่อยู่คนละช่อดอก และสามารถออกดอกได้เพียงครั้งเดียวในชีวิต ซึ่งจะใช้เวลาตั้งแต่เริ่มปลูกจนออกดอกประมาณ 15 – 20 ปี โดยออกดอกตามซอกใบ
ผล : ออกผลเป็นกลุ่มแบบทะลาย ลักษณะของผลเป็นรูปไข่สีเขียว ผลอ่อนมีสีเขียวอ่อน ส่วนผลแก่มีสีเหลืองและสีดำหรือมีสีม่วงเข้มจนถึงสีดำ
เมล็ด : เมล็ดมีสีขาวขุ่น ลักษณะนิ่มและอ่อน ในแต่ละผลจะมี 2 – 3 เมล็ด เมล็ดอ่อนมีสีขาว ส่วนเมล็ดแก่มีสีดำ เปลือกของเมล็ดจะเป็นกะลาบาง ๆ แข็ง ๆ มีสีดำ ส่วนเนื้อในของเมล็ดจะเรียกว่า “ลูกชิด”

ประโยชน์ของตาว

• ประโยชน์ของหน่ออ่อน รับประทานและทำเป็นแกงหรือใส่ข้าวเบือได้
• ประโยชน์ของเนื้อในเมล็ด ลูกชิดสามารถนำมารับประทานสด นำไปต้มหรือนำมาเชื่อมกับน้ำตาลแล้วทานเป็นของหวานได้ นำมาแปรรูปทำเป็นลูกชิดแช่อิ่ม ลูกชิดปี๊บ ลูกชิดกระป๋อง และลูกชิดอบแห้ง
• ประโยชน์ของยอดอ่อน นำมานึ่งรับประทานเป็นผักจิ้มกับน้ำพริกหรือนำไปทำแกง ยอดอ่อนที่ขั้วหัวใช้รับประทานเป็นผักสดหรือนำไปดองเปรี้ยวเก็บไว้ใช้แกงส้มหรือทำแกงกะทิ
• ประโยชน์ของยอดลำต้น นำมาประกอบอาหารได้เช่นเดียวกับยอดมะพร้าว
• ประโยชน์ของใบอ่อน นำมารับประทานเป็นผักเช่นเดียวกับกะหล่ำปลี
• ประโยชน์ของแกนในของลำต้นอ่อน ทำเป็นแกงใส่ไก่หรือหมูได้
• ประโยชน์ของผล งวงหรือดอก น้ำหวานที่ได้จากผลสามารถนำมารับประทานได้เช่นเดียวกับน้ำตาลโตนด และยังนำไปทำน้ำส้มที่เรียกว่า “น้ำส้มชุก” สำหรับใช้ในการปรุงอาหารหรือทำน้ำตาลเมาหรือเอาส่วนที่เคี่ยวเป็น “น้ำผึ้งชุก” ไปหมักสำหรับทำสุราหรือเป็นไวน์ผลไม้
• ประโยชน์ของลำต้น นำมาใช้ทำเป็นเฟอร์นิเจอร์หรือใช้ทำเป็นอุปกรณ์การเกษตรได้ ส่วนลำต้นในระยะที่เริ่มออกดอกจะมีแป้งสะสมอยู่ภายใน สามารถนำแป้งมาใช้ประโยชน์ได้ ทำไฟเบอร์ซึ่งจะมีความยาวและมีสีเทาดำ
• ประโยชน์ของใบ ใบแก่ใช้มุงหลังคาและกั้นฝาบ้าน ใช้ตกแต่งงานกิจกรรมหรือนำมาใช้จักสานตะกร้า ส่วนใบอ่อนนำมาใช้ทำเป็นมวนบุหรี่ ก้านใบเมื่อนำมาเหลารวมกันทำเป็นไม้กวาด
• ประโยชน์ของก้านทางใบ ทำฟืนสำหรับก่อไฟ นำมาผลิตไฟเบอร์ ในอินโดนีเซียจะนำไปทำเป็นเชือกสำหรับใช้กับเรือประมง
• ประโยชน์ของเส้นใยจากลำต้น ทำเป็นแปรงได้

คุณค่าทางโภชนาการของลูกชิด ต่อ 100 กรัม

คุณค่าทางโภชนาการของลูกชิด ต่อ 100 กรัม ให้พลังงาน 19 กิโลแคลอรี

พิษของตาว

ควรนำไปต้มก่อนรับประทานเพราะผิวของเปลือกเมล็ด ขนบนผลและน้ำเลี้ยงจากเปลือกผลนั้นมีพิษ อาจทำให้เกิดอาการระคายเคืองที่ผิวหนังได้

ตาว เป็นต้นที่สามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้มาก มักจะนำส่วนผลมาแปรรูปรับประทานได้หลากหลาย มีคุณค่าทางโภชนาการที่สำคัญต่อร่างกาย เป็นต้นที่เหมาะต่อวิถีชีวิตของคนไทยโบราณ พบได้มากในเมนูของหวานที่มีลูกชิดเป็นส่วนประกอบ

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง
โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์การมหาชน). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: eherb.hrdi.or.th. [1 พ.ย. 2013].
หนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย. สวนพฤกษศาสตร์ป่าไม้ สำนักวิชาการป่าไม้ กรมป่าไม้. (เต็ม สมิตินันทน์).
หนังสือ 108 ซองคำถาม เล่ม 2. (ประวิทย์ สุวณิชย์).
ฐานข้อมูลการประชุมวิชาการ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. “โครงการสำรวจพันธุกรรมพืชชิด (Arenga pinnata.) ในจังหวัดน่าน”. (อนุชา จันทรบูรณ์). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: kucon.lib.ku.ac.th. [1 พ.ย. 2013].
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: pirun.kps.ku.ac.th. [1 พ.ย. 2013].
ศูนย์ข้อมูลกลางทางวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.m-culture.in.th. [1 พ.ย. 2013].
มติชนออนไลน์. “ต๋าว พืชเฉพาะถิ่นนครน่าน หนึ่งของดีแปรรูปได้”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.matichon.co.th. [1 พ.ย. 2013].
สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.tistr.or.th. [1 พ.ย. 2013].
สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง. “ผักพื้นบ้าน ลูกชิด”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: area-based.lpru.ac.th. [1 พ.ย. 2013].

พะยอม

พะยอม (White meranti) เป็นไม้ยืนต้นที่แพร่หลายอย่างมากในประเทศไทย เป็นดอกไม้ประจำจังหวัดกาฬสินธุ์ มีดอกสีเหลืองอ่อนและมีกลิ่นหอม เป็นไม้ต้นที่ชวนให้สบายตาและน่าชมเวลาเดินผ่าน สามารถนำดอกมารับประทานเป็นยาได้ เป็นต้นไม้เก่าแก่ที่มีความมงคลและมีสรรพคุณที่นำมาใช้ประโยชน์ได้มากมาย

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของพะยอม

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Shorea roxburghii G.Don
ชื่อสามัญ : มีชื่อสามัญว่า “Shorea” และ “White meranti”
ชื่อท้องถิ่น : ภาคกลางเรียกว่า “สุกรม” ภาคเหนือเรียกว่า “ขะยอมดง พะยอมดง” ภาคอีสานเรียกว่า “คะยอม ขะยอม” ภาคใต้เรียกว่า “ยอม” จังหวัดเลยเรียกว่า “แดน” จังหวัดน่านเรียกว่า “ยางหยวก” จังหวัดเชียงใหม่เรียกว่า “กะยอม เชียง เซียว เซี่ย” จังหวัดปราจีนบุรีและสุราษฎร์ธานีเรียกว่า “พะยอมทอง” ประเทศลาวเรียกว่า “ขะยอม”
ชื่อวงศ์ : วงศ์ยางนา (DIPTEROCARPACEAE)
ชื่อพ้อง : Shorea talura Roxb.

ลักษณะของต้นพะยอม

พะยอม เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ที่มีถิ่นกำเนิดในประเทศไทยและทวีปเอเชีย สามารถพบได้ตามป่าเบญจพรรณและป่าดงดิบที่มีดินเป็นดินทราย
เปลือกต้น : มีสีน้ำตาลหรือสีเทาเข้ม เปลือกแตกเป็นร่องตามยาวและเป็นสะเก็ดหนา ส่วนเนื้อไม้มีสีเหลืองจนถึงสีน้ำตาล
ต้น : ต้นเป็นทรงพุ่มกลม แตกกิ่งก้านจำนวนมาก
ใบ : ใบเป็นรูปมนรี ผิวใบเกลี้ยงเป็นมัน โคนใบสอบมน ปลายใบแหลม ขอบเรียบเป็นคลื่น ด้านหลังใบจะมีเส้นใบที่มองเห็นชัดเจน
ดอก : ออกดอกเป็นช่อใหญ่ตามส่วนยอดของต้น ดอกมีสีเหลืองอ่อนและมีกลิ่นหอม กลีบดอกเรียบโค้งเล็กน้อย โคนกลีบดอกติดกับก้านดอก มีลักษณะกลม มักจะออกดอกพร้อมกันเกือบทั้งต้น โดยจะออกดอกในช่วงเดือนธันวาคมถึงเดือนกุมภาพันธ์
ผล : เป็นผลแห้งที่มีผนังผลชั้นนอกเจริญยื่นออกมาเป็นปีก มีลักษณะเป็นทรงไข่และกระสวย ซ่อนตัวอยู่ในกระพุ้ง โคนปีกมี 5 ปีก ประกอบด้วยปีกยาวรูปขอบขนาน 3 ปีก และปีกสั้น 2 ปีก ออกผลในช่วงเดือนมกราคมถึงเดือนมีนาคม
เมล็ด : ในผลมีเมล็ดหนึ่งเมล็ด

สรรพคุณของพะยอม

• สรรพคุณจากดอก ช่วยบำรุงหัวใจ เป็นยาแก้ไข้ เป็นยาหอมไว้แก้ลม
• สรรพคุณจากเปลือกต้น แก้อาการท้องร่วงหรือท้องเดิน นำมากินแทนหมากเพื่อช่วยแก้ลำไส้อักเสบได้ เป็นยา
• ฝาดสมานแผลในลำไส้ ช่วยสมานบาดแผลและชำระบาดแผลต่าง ๆ ด้วยการนำเปลือกต้นมาฝนแล้วทา

ประโยชน์ของพะยอม

1. เป็นส่วนประกอบของอาหาร ดอกอ่อนนำมารับประทานได้ด้วยการนำมาลวกจิ้มกับน้ำพริก ใส่ในแกงต่าง ๆ หรือนำมาผัดกับส่วนประกอบอื่น ๆ เปลือกต้นสามารถใช้รับประทานกับใบพลูแทนหมากได้ เปลือกต้นและเนื้อไม้ชิ้นเล็กสามารถนำมารองน้ำตาลสดจากต้นมะพร้าวและน้ำตาลจากต้นตาลโตนดและนำมาใส่ในเครื่องหมักดองเพื่อกันบูดกันเสียได้
2. ใช้ในอุตสาหกรรม ไม้พะยอมสามารถนำมาใช้ในการก่อสร้างอย่างการทำเสาบ้าน ขื่อ รอด ตง พื้น ทำฝา เรือขุด เครื่องบนเสากระโดงเรือ แจว พาย กรรเชียง คราด ครก สาก ลูกหีบ กระเดื่อง ตัวถังรถ ซี่ล่อเกวียน กระเบื้องไม้ หมอนรถไฟ และนำมาใช้แทนไม้ตะเคียนทอง เป็นยาแนวเรือด้วยการนำชันจากต้นมาผสมกับน้ำมันทาไม้ ใช้ในอุตสาหกรรมฟอกหนัง
3. เป็นไม้ประดับ ปลูกได้ดีในที่แล้ง ปลูกไว้เพื่อความสวยงามให้ร่มเงาตามบ้านเรือน มีความเชื่อว่าบ้านใดที่ปลูกต้นพะยอมไว้ประจำบ้านจะช่วยทำให้คนในบ้านมีนิสัยที่อ่อนน้อม ไม่ขัดสนในเรื่องต่าง ๆ ตามความเชื่อควรปลูกไว้ทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือและปลูกในวันเสาร์

คุณค่าทางโภชนาการของดอกพะยอม

คุณค่าทางโภชนาการของดอกพะยอมในส่วนที่กินได้ต่อ 100 กรัม

เปลือกต้นมีสารแทนนินชนิด Pyrogallol และ Catechol ในปริมาณสูง ช่วยสมานแผลได้

พะยอม เป็นไม้ตระกูลเก่าแก่ที่มีความเชื่อเป็นมงคลและเป็นสัญลักษณ์ประจำสถานที่มากมาย เป็นไม้ที่เป็นพุ่มกลมอย่างสวยงาม สะดุดตาเพียงครั้งแรกที่มอง นอกจากความงามแล้วยังสามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้หลายอุตสาหกรรม สรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ บำรุงหัวใจและสมานบาดแผลได้

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

แหล่งอ้างอิง
เว็บไซต์ฝ่ายปฏิบัติการวิจัยและเรือนปลูกพืชทดลอง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน, สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.), เว็บไซต์สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี, สำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ (องค์การมหาชน), เว็บไซต์กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช (กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม), เว็บไซต์หมอชาวบ้าน (เดชา ศิริภัทร)

อวดเชือก

อวดเชือก (Combretum latifolium Blume) หรือเครืออวดเชือก เป็นไม้เถาเลื้อยที่มีถิ่นกำเนิดในทางตอนใต้ของทวีปแอฟริกา เป็นพรรณไม้กลางแจ้ง ที่เจริญเติบโตได้ดีและเร็วในดินที่ร่วนซุย มีความชื้นปานกลางและชอบแสงแดดค่อนข้างจัด ดังนั้นในประเทศไทยจึงสามารถพบได้ทั่วทุกภาค เป็นต้นที่คนไทยไม่ค่อยรู้จักนัก แต่ชาวลัวะนิยมนำใบอ่อนซึ่งมีรสฝาดมารับประทานด้วยการหมกกับไฟใช้กินแทนเมี่ยงได้ เป็นต้นที่มีสรรพคุณทางยาสมุนไพรได้หลากหลายส่วนอีกด้วย

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของอวดเชือก

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Combretum latifolium Blume.
ชื่อท้องถิ่น : ภาคเหนือเรียกว่า “มันแดง แหนเครือ” ภาคอีสานและจังหวัดปราจีนบุรีเรียกว่า “ขมิ้นเครือ” จังหวัดเชียงใหม่เรียกว่า “ถั่วแป๋เถา” จังหวัดหนองคายเรียกว่า “แกดำ” จังหวัดกาญจนบุรีเรียกว่า “แหนเหลือง” ชาวกะเหรี่ยงเชียงใหม่เรียกว่า “ผ่อนออึ ซิคริ๊บ่อ” มีชื่ออื่น ๆ ว่า “เครืออวดเชือก”
ชื่อวงศ์ : วงศ์สมอ (COMBRETACEAE)
ชื่อพ้อง : Combretum extensum Roxb. ex G.Don.

ลักษณะของอวดเชือก

อวดเชือก เป็นพรรณไม้เถาเลื้อยเนื้อแข็งขนาดเล็กที่มีถิ่นกำเนิดในแถบร้อนชื้นอย่างทางตอนใต้ของทวีปแอฟริกา ในประเทศไทยพบได้ทุกภาคตามที่เปิดใกล้ริมลำธาร
ลำต้น : ชอบเลื้อยพันต้นไม้อื่น กิ่งอ่อนเกลี้ยงและมีสีแดงอ่อน
ใบ : เป็นใบเดี่ยวออกตรงข้ามกันเป็นคู่ ลักษณะของใบเป็นรูปมนวงรีหรือรูปไข่ ปลายใบแหลม โคนใบสอบหรือมน ขอบใบเรียบไม่มีจัก พื้นใบเป็นสีเขียว เนื้อใบหนาและเหนียว
ดอก : ออกดอกเป็นช่อกระจุกโดยจะออกบริเวณปลายยอดหรือตามง่ามใบ ดอกเป็นสีขาวแกมเขียว มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ มีกลีบดอก 4 กลีบ ลักษณะค่อนข้างกลมเกลี้ยง กลางดอกมีเกสร 8 อัน
ผล : ลักษณะของผลค่อนข้างกลมหรือเป็นรูปไข่แกมวงรี เมื่อสุกจะเป็นสีเหลือง
เมล็ด : ภายในผลมีเมล็ดขนาดใหญ่ 1 เมล็ด รอบผลมีกลีบ 4 กลีบ หรือเรียกว่าปีก มีสีน้ำตาลอ่อน

สรรพคุณของอวดเชือก

• สรรพคุณจากผล ช่วยเจริญอาหารหรือเป็นยาบำรุง
• สรรพคุณจากเนื้อไม้ เป็นยาบำรุงโลหิต เป็นยาบำรุง เป็นยาสมานลำไส้
  – เป็นยาธาตุ ด้วยการนำเนื้อไม้มาบดละลายกับน้ำอุ่นเพื่อรับประทาน
• สรรพคุณจากใบอ่อน
  – แก้อาการร้อนใน ด้วยการนำใบอ่อนมาเคี้ยวกินเป็นยา
• สรรพคุณจากราก เป็นยาขับประจำเดือนของสตรี
  – แก้อาการร้อนใน ด้วยการนำรากมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยา
  – รักษากามโรค ด้วยการนำรากมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยา
• สรรพคุณจากเครือหรือทั้งต้น
  – แก้อาการปวดท้องจากท้องเสีย ด้วยการนำเครือหรือทั้งต้นมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยา

ประโยชน์ของอวดเชือก

1. เป็นส่วนประกอบของอาหาร ชาวลัวะนำใบอ่อนซึ่งมีรสฝาดมาหมกกับไฟใช้กินแทนเมี่ยง
2. ทำถ่าน เถาอวดเชือกนั้นมีความหนาและแข็งมากจึงสามารถนำไปเผาถ่านแล้วได้ถ่านเนื้อดี

อวดเชือก หรือเรียกกันอีกอย่างว่า “เครืออวดเชือก” เป็นต้นที่พบได้ทุกภาคในประเทศไทยแต่ส่วนมากมักจะเป็นชาวลัวะที่นิยมนำมาใช้ประโยชน์ ถือเป็นต้นที่สามารถนำมาใช้ทำถ่านได้และยังเป็นยาสมุนไพรที่รักษาอาการบางอย่างได้อย่างเหลือเชื่อ อวดเชือกมีสรรพคุณทางยาได้หลายส่วนจากต้นโดยเฉพาะส่วนของรากและเนื้อไม้ มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ เป็นยาบำรุง บำรุงเลือด รักษากามโรค แก้อาการร้อนในและขับประจำเดือนของสตรีได้ ถือเป็นต้นที่รักษาอาการพื้นฐานและยังเป็นยาดีต่อระบบขับถ่ายอีกด้วย

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง
หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “อวดเชือก”. หน้า 836-837.
หนังสือสารานุกรมสมุนไพร เล่ม 4 กกยาอีสาน. (มูลนิธิมหาวิทยาลัยมหิดล). “อวดเชือก”. หน้า 69.
โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง, สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). “อวดเชือก”. อ้างอิงใน : หนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันทน์). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : eherb.hrdi.or.th. [22 ก.ย. 2014].
ข้อมูลอ้างอิง (Source) : https://medthai.com/

อบเชยเถา

อบเชยเถา (Atherolepis pierrei Costantin) เป็นไม้เลื้อยที่มักจะพบตามชายป่า ดังนั้นชาวกรุงเทพมหานครจึงเรียกกันว่า “อบเชยป่า” เป็นต้นที่มีผลเป็นรูปไข่ยาวซึ่งผลอ่อนนั้นจะนิยมนำมารับประทานเป็นผักสดจิ้มกับน้ำพริกได้ ส่วนรากมีกลิ่นหอมคล้ายเปลือกอบเชยต้น เป็นต้นที่มีคุณค่าทางโภชนาการและยังเป็นอาหารของสัตว์อย่างโคกระบืออีกด้วย และยังเป็นยาสมุนไพรที่ดีโดยเฉพาะส่วนของรากจากต้นอบเชยเถา

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของอบเชยเถา

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Atherolepis pierrei Costantin
ชื่อท้องถิ่น : ภาคกลางเรียกว่า “อบเชยเถา” ภาคเหนือเรียกว่า “กำยานเครือ เครือเขาใหม่ เถาเชือกเขา” ภาคอีสานเรียกว่า “จั่นดิน กู๊ดิน” จังหวัดกรุงเทพมหานครเรียกว่า “อบเชยป่า” จังหวัดแพร่เรียกว่า “เครือเขาใหม่” จังหวัดนครสวรรค์เรียกว่า “เชือกเถา” มีชื่ออื่น ๆ ว่า “ตำยาน”
ชื่อวงศ์ : วงศ์ตีนเป็ด (APOCYNACEAE)

ลักษณะของอบเชยเถา

อบเชยเถา เป็นพรรณไม้เถาเลื้อยขนาดเล็ก มักจะพบทั่วไปในทุกภาคของประเทศไทยตามชายป่า
ลำต้น : เลื้อยพันต้นไม้อื่นหรือเลื้อยไปตามพื้นดิน ลำต้นหรือเถามีขนสั้นและมีน้ำยางสีขาว เปลือกมีช่องระบายอากาศรูปไข่กระจัดกระจายอยู่ทั่วไป เถามีลักษณะกลมเรียวเป็นสีน้ำตาลเทาไปจนถึงสีน้ำตาลม่วง
ราก : มีกลิ่นหอมคล้ายเปลือกอบเชยต้น
ใบ : เป็นใบเดี่ยวออกตรงข้ามกันเป็นคู่ ลักษณะของใบเป็นรูปขอบขนานหรือรูปขอบขนานแกมรูปไข่ ปลายใบแหลม โคนใบสอบ ขอบใบเรียบ ผิวใบเรียบเป็นสีเขียวเข้มหรือสีน้ำเงิน ลายเส้นใบเป็นสีขาว ใบมีกลิ่นเหม็นเขียว มียางสีขาวข้น หูใบสั้นมาก ใบอ่อนจะมีขนตามเส้นกลางใบและเส้นใบ แล้วขนนั้นจะค่อย ๆ หลุดร่วงไปเมื่อใบแก่
ดอก : ออกดอกเป็นช่อโดยจะออกตามซอกใบ ช่อหนึ่งจะมีดอกประมาณ 5 – 6 ดอก กลีบเลี้ยงดอกมี 5 กลีบ สีเหลืองอมส้ม กลีบดอกมี 5 กลีบ เป็นสีชมพูอ่อนหรือชมพูอมส้ม โคนกลีบดอกชิดติดกันเป็นรูปถ้วยหรือเป็นท่อสั้น ตรงปลายแยกออกเป็น 5 กลีบ ลักษณะของกลีบดอกเป็นรูปสามเหลี่ยมปลายแหลม กลีบดอกจะบิดไปในทางเดียวกัน เมื่อดอกบานจะกางออกแบบดอกมะเขือ มีขนขึ้นประปรายทั้งด้านในและด้านนอก ดอกมีเกสรเพศผู้ติดอยู่กับผนังใจกลางดอก โดยมีเกสรเพศผู้ 5 อัน อับเรณูเป็นรูปไข่แกมสามเหลี่ยมและปลายแหลม เกสรเพศเมียมี 1 อัน ปลายเกสรจะใหญ่กว่าท่อเกสรและมีลักษณะเป็นรูปห้าเหลี่ยม ปลายแหลมสั้น มักจะออกดอกในช่วงเดือนมีนาคมถึงเดือนเมษายน
ผล : ลักษณะของผลเป็นรูปไข่ยาว ติดกันเป็นคู่ ผิวผลเนียน มีร่องเป็นแนวตามยาว ภายในผลมีเมล็ด

สรรพคุณของอบเชยเถา

• สรรพคุณจากราก เป็นยาบำรุงหัวใจ ช่วยทำให้ชุ่มชื่นกระปรี้กระเปร่า ปรุงเป็นยาหอม ช่วยแก้ลมวิงเวียนศีรษะ รักษาอาการหน้ามืดตาลาย เป็นยาขับลมในลำไส้ ช่วยแก้อาการปวดมวนในท้อง เป็นยาแก้บิดและแก้ท้องเสีย
  – แก้โรคผิวหนังและผื่นคัน ด้วยการนำรากมาต้มกับน้ำแล้วอบไอน้ำ

ประโยชน์ของอบเชยเถา

1. เป็นส่วนประกอบของอาหาร ผลอ่อนใช้รับประทานเป็นผักสดจิ้มกับน้ำพริก
2. ใช้ในการเกษตร ใช้เป็นอาหารสัตว์จำพวกโคกระบือ

คุณค่าทางโภชนาการของอบเชยเถา

คุณค่าทางโภชนาการของอบเชยเถา ให้โปรตีน 11.9% แคลเซียม 2.01% ฟอสฟอรัส 0.2% โพแทสเซียม 1.66% ADF 23.8% NDF 26.9% DMD 78.6% และแทนนิน 3.99%

อบเชยเถา เป็นต้นไม้เลื้อยที่มีรากเป็นยาสมุนไพรได้อย่างดีเยี่ยม แถมยังเป็นต้นที่มีโภชนาการทางอาหารอีกด้วย เป็นอาหารของสัตว์เลี้ยงอย่างโคกระบือได้ สามารถพบได้ตามชายป่าทั่วประเทศไทย อบเชยเถามีสรรพคุณทางยาจากส่วนของรากที่มีกลิ่นหอมคล้ายเปลือกอบเชยต้น มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ เป็นยาบำรุงหัวใจ แก้ลมวิงเวียนศีรษะ ขับลมในลำไส้ แก้โรคผิวหนัง แก้บิดและแก้ท้องเสียได้ เป็นต้นที่ดีต่อระบบขับถ่ายในร่างกายของเราและยังดีต่อหัวใจอีกด้วย

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง
หนังสือสมุนไพรในอุทยานแห่งชาติภาคกลาง. (พญ.เพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ, ดร.นิจศิริ เรืองรังษี, กัญจนา ดีวิเศษ). “อบเชยเถา”. หน้า 151.
หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “อบเชยเถา”. หน้า 835-836.
โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง, สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). “อบเชยเถา”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : eherb.hrdi.or.th. [22 ก.ย. 2014].
สำนักพัฒนาอาหารสัตว์ กรมปศุสัตว์. “อบเชยเถา”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : nutrition.dld.go.th. [21 ก.ย. 2014].
ระบบจัดการฐานความรู้ด้านความหลากหลายทางชีวภาพ สำนักงานความหลากหลายทางชีวภาพด้านป่าไม้ กรมป่าไม้. “อบเชยเถา”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : biodiversity.forest.go.th. [22 ก.ย. 2014].
ข้อมูลอ้างอิง (Source) : https://medthai.com/

พลองแก้มอ้น

พลองแก้มอ้น (Rhodamnia dumetorum) เป็นไม้พุ่มในวงศ์ชมพู่ที่มักจะพบมากในทางภาคใต้ มีดอกสีขาวและผลสุกเป็นสีม่วงดำซึ่งสามารถนำมารับประทานได้ เป็นต้นที่ไม่ค่อยมีใครรู้จักและไม่ได้พบได้ทั่วไป เป็นชื่อที่แปลกประหลาดและมักจะเรียกกันหลากหลายในทางใต้ของประเทศไทย ทว่าต้นที่ดูไม่มีอะไรนั้นสามารถนำส่วนต่าง ๆ ของต้นมาใช้เป็นยาสมุนไพรแก้อาการได้

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของพลองแก้มอ้น

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Rhodamnia dumetorum (DC.) Merr. & L.M.Perry
ชื่อท้องถิ่น : จังหวัดชลบุรีเรียกว่า “พลวดหม้อ” จังหวัดชุมพรเรียกว่า “พลองเสม็ด” จังหวัดนครราชสีมาเรียกว่า “ก้นถ้วย” จังหวัดประจวบคีรีขันธ์เรียกว่า “พลองแก้มอ้น พลองขี้ไต่ พลองขี้อ้น”
ชื่อวงศ์ : วงศ์ชมพู่ (MYRTACEAE)
ชื่อพ้อง : Eugenia dumetorum DC., Myrtus dumetorum Poir., Myrtus trinervia Lour., Nelitris trinervia (Lour.) Spreng., Opanea trinervia (Lour.) Raf., Rhodamnia siamensis Craib

ลักษณะของพลองแก้มอ้น

พลองแก้มอ้น เป็นพรรณไม้พุ่มหรือไม้ยืนต้นขนาดเล็ก มักจะพบขึ้นตามป่าเต็งรัง ป่าทุ่งหญ้า ป่าที่ลุ่มต่ำและป่าพรุทางภาคตะวันออกเฉียงใต้และทางภาคใต้
ลำต้น : ลำต้นตั้งตรง กิ่งก้านเป็นรูปทรงกระบอก มีขนสั้นสีเทา ส่วนกิ่งแก่และเปลือกต้นเป็นสีน้ำตาล ผิวเรียบ
ใบ : เป็นใบเดี่ยวออกตรงข้ามกัน ลักษณะของใบเป็นรูปไข่ รูปวงรีแคบหรือรูปหอก ปลายใบเรียวแหลม โคนใบมน ขอบใบเรียบ เนื้อใบเหนียวคล้ายแผ่นหนัง ผิวใบด้านบนเรียบเกลี้ยงเป็นมัน ส่วนด้านล่างมีขนนุ่มสีเทาหรืออาจเกลี้ยง มีเส้นใบออกจากฐาน 3 เส้น มองเห็นได้ชัดเจนทั้งสองด้านของใบ ก้านใบมีขน
ดอก : ออกดอกเป็นช่อตามซอกใบหรือเกือบปลายยอด ตาดอกเป็นรูปลูกแพร์ อาจมีดอกประมาณ 1 – 3 ดอก หรือเป็นกระจุกหรือเป็นกระจุกซ้อน ดอกมีขนาดเล็ก กลีบดอกมีลักษณะเป็นรูปไข่กลับ 5 กลีบ ด้านนอกมีขนสีขาว กลีบเลี้ยงมี 5 กลีบ ดอกมีเกสรเพศผู้จำนวนมาก วงกลีบเลี้ยงเป็นรูปไข่และมีขนนุ่ม ฐานดอกเป็นรูปถ้วยและมีขนนุ่มสีขาว มีรังไข่อยู่ใต้วงกลีบ ออกดอกในช่วงเดือนมิถุนายนถึงเดือนกรกฎาคม
ผล : เป็นผลสด ลักษณะของผลเป็นรูปทรงเกือบกลม มีขนนุ่ม กลีบเลี้ยงติดคงทน ผลเป็นสีเขียวแดง เมื่อสุกแล้วจะเปลี่ยนเป็นสีม่วงดำ
เมล็ด : ภายในผลมีเมล็ดหลายเมล็ด เมล็ดมีลักษณะเป็นรูปเหลี่ยม

สรรพคุณของพลองแก้มอ้น

• สรรพคุณจากเปลือกต้นและใบ ตำรายาไทยใช้เป็นยาฝาดสมานรักษาบาดแผล
• สรรพคุณจากราก
  – แก้ไข้ ด้วยการนำรากมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยา
• สรรพคุณจากผล
  – แก้แผลเปื่อยและรักษาโรคเหงือก ด้วยการนำผลมาปรุงเป็นยาต้ม

ประโยชน์ของพลองแก้มอ้น

เป็นส่วนประกอบของอาหาร ผลสุกนำมารับประทานได้

พลองแก้มอ้น เป็นต้นที่นิยมในทางภาคใต้เนื่องจากพบได้มากกว่าที่อื่น เป็นพืชในวงศ์ชมพู่ที่มีผลสุกเป็นสีม่วงดำซึ่งเป็นส่วนที่สามารถนำมารับประทานได้ นอกจากนั้นยังเป็นยาสมุนไพรในตำรายาไทยอีกด้วย พลองแก้มอ้นมีสรรพคุณทางยาได้หลายส่วนจากต้นโดยเฉพาะรากและผล มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ แก้ไข้ ช่วยสมานแผล แก้แผลเปื่อยและรักษาโรคเหงือก ถือเป็นต้นที่ค่อนข้างมีสรรพคุณในการรักษาภายนอกที่เป็นบาดแผลได้ดี

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง
ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. “พลองแก้มอ้น”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.phargarden.com. [02 ต.ค. 2015].
ระบบจัดการฐานความรู้ด้านความหลากหลายทางชีวภาพ สำนักงานความหลากหลายทางชีวภาพด้านป่าไม้ กรมป่าไม้. “พลองแก้มอ้น”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : biodiversity.forest.go.th. [02 ต.ค. 2015].
ข้อมูลอ้างอิง (Source) : https://medthai.com/

ไกร

ไกร (Sea Fig) เป็นต้นไม้ใหญ่ที่มีผลสีขาวชมพูเล็ก ๆ เป็นชื่อที่คนทั่วไปไม่คุ้นเคยและไม่รู้จัก สามารถนำส่วนของต้นมาใช้เป็นยาสมุนไพรได้ ต้นไกรนั้นเป็นไม้มงคลชนิดหนึ่งในพุทธศาสนา และที่สำคัญผลของต้นไกรเป็นอาหารชั้นดีสำหรับนกและสัตว์ต่าง ๆ เหมาะสำหรับเกษตรกรเป็นอย่างมาก

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของไกร

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Ficus subpisocarpa Gagnep. และ Ficus superba Miq.
ชื่อสามัญ : มีชื่อสามัญว่า “Sea Fig” “Deciduous Fig”
ชื่อท้องถิ่น : จังหวัดลำปางเรียกว่า “ฮ่าง” จังหวัดนครราชสีมาเรียกว่า “โพไทร” จังหวัดกรุงเทพมหานครเรียกว่า “เลียบ ไกร” จังหวัดประจวบคีรีขันธ์เรียกว่า “ไทรเลียบ”
ชื่อวงศ์ : วงศ์ขนุน (MORACEAE)
ชื่อพ้อง : Ficus superba var. japonica Miq.

ลักษณะของไกร

ไกร เป็นไม้ยืนต้นผลัดใบขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ที่มีถิ่นกำเนิดในจีน ญี่ปุ่นและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
เปลือกต้น : เปลือกต้นค่อนข้างเรียบเป็นสีเทา ทุก ๆ ส่วนเกลี้ยงยกเว้นหูใบ มีรากอากาศรัดพันเล็กน้อย
ต้น : เป็นต้นทรงพุ่มรูปไข่ มียางสีขาว
ใบ : เป็นใบเดี่ยวออกเรียงเวียนสลับกันเป็นรูปวงรีแกมรูปขอบขนานหรือรูปไข่กลับ ปลายใบแหลมเป็นติ่งหรือเรียวแหลม โคนใบแหลม ขอบใบเรียบหรือเป็นคลื่น แผ่นใบค่อนข้างหนาและเหนียว มีสีเขียวเข้มและเป็นมัน เส้นแขนงใบมีข้างละ 6 – 8 เส้น
ดอก : ดอกเป็นสีเขียวอมเหลือง ออกเป็นช่อรูปร่างคล้ายผลซึ่งมีแกนกลาง ช่อดอกเจริญแผ่ขยายใหญ่เป็นกระเปาะ มีรูเปิดที่ปลายโอบดอกไว้ ดอกมีขนาดเล็กเป็นแบบแยกเพศในกระเปาะ โดยดอกเพศผู้จะมีจำนวนน้อยมาก ดอกเพศเมียมีจำนวนมาก ออกดอกในช่วงเดือนมกราคมถึงเดือนเมษายน
ผล : ผลเป็นผลสดแบบมะเดื่อ มีสีขาวอมชมพู ลักษณะของผลเป็นรูปกลมแกมรูปไข่กลับ กลมแป้นหรือเป็นรูปหัวใจกลับ ออกเป็นคู่ที่กิ่งเหนือรอยแผลของใบ ผลเป็นสีเขียว มีจุดสีครีมกระจายอยู่ทั่วผล เมื่อผลสุกจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลอมชมพู ออกผลในช่วงประมาณเดือนมกราคมถึงเดือนเมษายน
เมล็ด : ภายในผลมีเมล็ดทรงกลมสีดำอยู่เป็นจำนวนมาก

สรรพคุณของไกร

• สรรพคุณจากไกร เป็นยาแก้เบาหวานและลดระดับน้ำตาลในเลือด
• สรรพคุณจากใบ เป็นยาแก้ผดผื่นคัน ยาทาฝี แก้ริดสีดวง แก้เมื่อยขบ
  สรรพคุณจากราก
  – แก้โรคทางเดินปัสสาวะ แก้ขัดเบา แก้ตับพิการและเป็นยาระบาย ด้วยการนำรากมาต้มกับน้ำแล้วดื่ม
• สรรพคุณจากเปลือกต้น แก้ปวดท้องและท้องร่วง
• สรรพคุณจากเนื้อไม้ เป็นยาสมานและคุมธาตุ

ประโยชน์ของไกร

1. เป็นส่วนประกอบของอาหาร ผลสุกใช้รับประทานและเป็นอาหารของนกและสัตว์ต่าง ๆ ใบอ่อนนำมารับประทานเป็นผักได้
2. ปลูกเป็นไม้แคระประดับ

ไกร เป็นไม้มงคลที่มีประโยชน์ในด้านยาสมุนไพร เป็นไม้ปลูกประดับและนำมารับประทานได้ ส่วนของผลจะเป็นอาหารสำหรับสัตว์ต่าง ๆ โดยเฉพาะนก สามารถปลูกเพื่อล่อนกได้ มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ แก้เบาหวานและลดระดับน้ำตาลในเลือด แก้ตับพิการและเป็นยาระบาย คนที่เป็นเบาหวานควรปลูกไว้ในบ้านเพื่อนำใบมาใช้เป็นยาได้

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง
หนังสือสมุนไพรบำบัดเบาหวาน 150 ชนิด. (เภสัชกรหญิง จุไรรัตน์ เกิดดอนแฝก). “เลียบ”. หน้า 137.
ข้อมูลพรรณไม้, สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. “ไกร”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.rspg.or.th/plants_data/. [16 ก.ค. 2015].
ไทยเกษตรศาสตร์. “ไกรไม้แคระประดับ”. อ้างอิงใน : หนังสือวัลลิ์รุกขบุปผชาติ ตามรอยพระบาทบรมราชกุมารี. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.thaikasetsart.com. [16 ก.ค. 2015].
ระบบฐานข้อมูลพรรณไม้ที่เหมาะสมกับระบบนิเวศและวิถีชีวิตชุมชน เพื่อลดมลพิษในพื้นที่จังหวัดระยองและพื้นที่ใกล้เคียง ภายใต้โครงการชุมชนอยู่คู่อุตสาหกรรม, สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (สผ.). “เลียบ”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : onep-intranet.onep.go.th/plant/. [16 ก.ค. 2015].