ละหุ่ง

ต้นละหุ่ง พรรณไม้ส่งออกขายอันดับต้น ๆ ของประเทศไทย พรรณไม้ที่ชาวสวนชาวไร่นิยมปลูกสำหรับป้องกันศัตรูพืช และพรรณไม้ที่เด่นในเรื่องสรรพคุณอันหลากหลาย แต่เมล็ดกลับมีพิษร้ายเป็นอันตรายต่อชีวิต มีถิ่นกำเนิดในแถบแอฟริกาตะวันออก ในต่างประเทศสามารถพบได้ที่ประเทศอินเดีย และบราซิล ประเทศไทยสามารถพบได้ทั่วทุกภูมิภาค (ประเทศไทยได้ถูกจัดให้เป็นผู้ส่งออกรายใหญ่ของโลกอีกด้วย) ชื่อสามัญ Castor, Castor bean, Castor oil plant ชื่อวิทยาศาสตร์ Ricinus communis L. จัดอยู่ในวงศ์ วงศ์ยางพารา (EUPHORBIACEAE) ชื่ออื่น ๆ ปี่มั้ว (ประเทศจีน), มะโห่ง มะโห่งหิน (ในภาคเหนือของประเทศไทย), มะละหุ่ง ละหุ่งแดง ละหุ่งขาว (ในภาคกลางของประเทศไทย) เป็นต้น[1],[3],[4]

ข้อควรรู้

ในประเทศไทยมีสายพันธุ์ที่ปลูกกันอยู่ 2 สายพันธุ์ ดังนี้
1. สายพันธุ์พื้นเมือง มีอายุยืนยาว เช่น พันธุ์ลายหินอ่อน พันธุ์ลายขาวดำ และพันธุ์ลายแดงเข้ม เป็นต้น สายพันธุ์เหล่านี้ มักจะปลูกแล้วจะปล่อยทิ้งไว้เป็นระยะเวลาประมาณ 5-6 ปี หรือมากกว่านั้นเพื่อให้ต้นติดผล
2. สายพันธุ์ลูกผสม มีอายุสั้น มีชื่อสายพันธุ์ว่า พันธุ์อุบล90 จุดเด่นอยู่ตรงที่มีระยะเวลาการปลูกที่สั้นใช้เวลาประมาณ 75-100 วัน ก็สามารถให้ผลผลิตได้ อีกทั้งเมล็ดยังมีน้ำมันสูงกว่าสายพันธุ์ปกติอีกด้วย (สายพันธุ์นี้ไม่ค่อยได้รับความนิยมมากนัก เนื่องจากมีราคาแพงและเมล็ดมีจำนวนจำกัด)[6]

ลักษณะของละหุ่ง

• ต้น
  1. เป็นพันธุ์ไม้ประเภทไม้พุ่มยืนต้นที่มีขนาดเล็ก
  2. ต้นจะแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ ต้นขาว มีสีลำต้นกับก้านใบที่เป็นสีเขียว และมียอดอ่อนกับช่อดอกเป็นสีนวลขาว[1] ต้นแดง มีสีลำต้นกับก้านใบที่เป็นสีแดง และมียอดอ่อนกับช่อดอกเป็นสีนวลขาว[1]
  3. ความสูงของต้น ประมาณ 6 เมตร
• ใบ
  1. ใบมีรูปร่างเป็นรูปฝ่ามือ โดยจะแยกออกเป็นแฉกประมาณ 6-11 แฉก บริเวณที่ปลายแฉกแหลม ตรงขอบใบมีรอยหยัก ส่วนโคนใบมีรูปร่างเป็นแบบก้นปิด
  2. ใบมีเส้นแขนงใบขนาดใหญ่สามารถมองเห็นได้อย่างชัดเจน ใบมีหูใบเป็นรูปสามเหลี่ยม
  3. ใบจะออกเรียงสลับกันที่บริเวณก้านใบ โดยใบจะมีลักษณะเป็นใบเดี่ยว[1]
  4. ใบมีขนาดความกว้างประมาณ 15 เซนติเมตร มีความยาวประมาณ 60 เซนติเมตร และก้านใบมีความยาวประมาณ 10-30 เซนติเมตร
• ดอก
  1. ดอกมีลักษณะเป็นช่อกระจะ และมีก้านช่อดอกยาว โดยช่อดอกจะออกที่บริเวณปลายกิ่ง
  2. ดอกย่อยจะอยู่รวมกันเป็นกระจุก ดอกเพศผู้ จะอยู่ส่วนบนของช่อ ดอกมีกลีบเลี้ยงอยู่ 5 กลีบ บางกลีบจะมีแฉกประมาณ 3-5 แฉก และดอกไม่มีกลีบดอก มีก้านดอกสั้น ลักษณะของตัวดอกจะเรียวและแคบ ดอกมีเกสรเพศผู้เป็นจำนวนมาก ดอกเพศเมีย จะอยู่ส่วนล่างของช่อ ดอกมีกลีบเลี้ยง 5 กลีบ บางกลีบจะมีแฉกประมาณ 3-5 แฉก และดอกไม่มีกลีบดอกเช่นเดียวกันกับดอกเพศผู้ แต่ก้านดอกจะยาวกว่าดอกเพศผู้ และตัวดอกก็จะเรียวเล็กกว่าและแคบกว่า ดอกมีรังไข่ 3 ช่อง ในแต่ละช่องจะมีออวุลอยู่ 1 เม็ด ผิวของรังไข่จะมีเกล็ดปกคลุมอยู่ ดอกมีเกสรเพศเมียอยู่ 3 อัน
  3. ออกดอกเมื่อต้นมีอายุได้ประมาณ 40-60 วัน[1],[5]
• ผล
  1. ผลมีรูปร่างเป็นแบบแคปซูล มีความยาวประมาณ 1.5 เซนติเมตร มีขนขึ้นปกคลุมทั่วทั้งผล ผลมีลักษณะเป็นผลแห้ง และผลมีพูอยู่ 3 พู พูมีรูปร่างเป็นรูปไข่ มีความยาวประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร มีสีเขียว
  2. ออกผลเมื่อต้นมีอายุได้ประมาณ 140-160 วัน[1],[5]
• เมล็ด
  1. เมล็ดมีรูปร่างเป็นรูปทรงรี เปลือกเมล็ดมีสีน้ำตาลแดง (สีอาจเปลี่ยนแปลงได้ ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์นั้น ๆ ) และมีลายจุดสีน้ำตาลปนเทา หรือรอยประสีขาวอยู่ทั่วเมล็ด
  2. ภายในเมล็ดจะมีเนื้อสีขาว โดยจะเป็นโปรตีนที่มีสารพิษและมีน้ำมันสีเหลืองใส ที่มีลักษณะข้นและเหนียว ซึ่งน้ำมันจะมีกลิ่นเล็กน้อย เมื่อลิ้มรสจะมีรสชาติเฝื่อนลิ้นและเผ็ดเล็กน้อย[2]

สรรพคุณของละหุ่ง

1. ใบสดมีสรรพคุณเป็นยาขับลม (ใบสด)[1]
2. ใบสดนำมาเผาใช้สำหรับพอกศีรษะ มีสรรพคุณเป็นยาบรรเทาอาการปวดศีรษะ (ใบสด)[1]
3. ใบสดมีสรรพคุณเป็นยารักษาเลือดลมพิการ (ใบสด)[1],[3]
4. ใบสดมีฤทธิ์เป็นยารักษาอาการปวดท้อง (ใบสด)[1]
5. ใบสดมีสรรพคุณเป็นยาขับน้ำนมของสตรี (ใบสด)[1],[3]
6. ใบสดมีฤทธิ์ในการฆ่าแมลงได้ (ใบสด)[1]
7. ใบสดนำมาเผาใช้พอกบริเวณที่มีแผล มีสรรพคุณเป็นยารักษาแผลเรื้อรังได้ (ใบสด)[1]
8. ใบสดนำมาตำใช้สำหรับพอกบริเวณที่เป็นฝี มีสรรพคุณเป็นยารักษาฝีได้ (ใบสด)[1]
9. ใบสดมีสรรพคุณเป็นยาขับระดูของสตรี (ใบสด)[1]
10. ใบสดมีฤทธิ์เป็นยารักษาอาการกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ (ใบสด)[1]
11. ใบสดนำมาเผาใช้เป็นยาพอก มีสรรพคุณเป็นยาแก้อาการปวดตามข้อหรืออาการปวดบวมตามร่างกายได้[1]
12. รากมีสรรพคุณเป็นยาสมาน (ราก)[1],[3]
13. รากนำมาตำเป็นยาสำหรับพอกเหงือก มีฤทธิ์รักษาอาการปวดฟัน (ราก)[1]
14. รากมีสรรพคุณเป็นยารักษาอาการพิษไข้ (ราก)[1],[3]
15. เมล็ดนำมาตำใช้สำหรับเป็นยาพอกบริเวณที่มีแผล โดยจะมีสรรพคุณในการรักษาแผล (เมล็ด)[1]
16. นำเมล็ดมาทุบเพื่อให้เอาเปลือกออกได้ง่าย จากนั้นนำเมล็ดที่เอาเปลือกออกหมดแล้วมาต้มกับนมในปริมาณครึ่งหนึ่งของหม้อที่ใช้ต้ม พอเดือดก็ให้นำไปต้มกับน้ำอีกทีหนึ่งเพื่อเป็นการทำลายสารพิษในเมล็ด เมื่อต้มจนแน่ใจแล้วว่าสารพิษนั้นได้ถูกทำลายไปจนหมดแล้วก็ให้นำเมล็ดมารับประทาน โดยจะมีสรรพคุณเป็นยาแก้อาการปวดข้อและปวดหลัง (เมล็ด)[1]
17. จากการวิจัยโปรตีนจากเมล็ด พบว่าสารพิษ Ricin ในโปรตีน จะเข้าไปจับกับ Antibody ของไวรัสเอดส์ โดยการวิจัยครั้งนี้ ถือเป็นจุดเริ่มต้นสำคัญในการพัฒนายาที่จะป้องกันการเกิดโรคเอดส์ได้[3]

ประโยชน์ของละหุ่ง

1. การปลูก รอบไร่นาหรือรอบสวน จะช่วยป้องกันแมลงศัตรูพืชและไส้เดือนฝอยได้[7]
2. น้ำมัน จะมีกรดที่ชื่อว่า ริซิโนเลอิก (Ricinoleic Acid) อยู่ ซึ่งจะออกฤทธิ์เป็นยาระบาย ในทางการแพทย์จะใช้ในขนาด 15-60 มิลลิลิตร ใช้สำหรับผู้ป่วยที่ต้องมีการฉายรังสีบริเวณทวารหนักหรือปลายลำไส้ใหญ่หรือมีการผ่าตัดบริเวณช่องท้อง ลำไส้ หรือทวาร[2]
3. ลำต้นนำมาทำเป็นเยื่อกระดาษได้[5]
4. กากที่ได้มาจากเมล็ดสามารถนำมาใช้ทำเป็นปุ๋ยอินทรีย์ได้เป็นอย่างดี[5]
5. น้ำมันที่สกัดมาจากเมล็ด (Castor oil) จะมีกรดไขมันที่มีชื่อว่า Ricinoleic อยู่ ซึ่งจะมีคุณสมบัติที่ต่างจากน้ำมันพืช โดยน้ำมันชนิดนี้จะนิยมในอุตสาหกรรมการผลิตเรซิ่น น้ำมันเบรกรถยนต์ น้ำมันชักเงา ฉนวนกันไฟฟ้า น้ำมันผสมสี น้ำยารักษาหนัง หนังเทียม หมึกพิมพ์ น้ำมันหล่อลื่น จาระบี ใช้ทำสีทาบ้าน ขี้ผึ้งเทียม และเส้นใยเทียม[2],[3],[4],[5],[6]
6. น้ำมันที่สกัดมาจากเมล็ดสามารถนำมาผลิตเป็นอาหารสัตว์ได้[2],[3],[4],[5],[6]
7. น้ำมันที่สกัดมาจากเมล็ดสามารถนำมาใช้ทำเป็นยารักษาโรค ยาระบาย หรือเครื่องสำอางชนิดต่าง ๆ ได้อีกด้วย[2],[3],[4],[5],[6]
8. น้ำมันที่สกัดมาจากเมล็ด จะมีฤทธิ์เป็นยาถ่ายอย่างอ่อนสำหรับเด็กและผู้ใหญ่[1]
9. น้ำมันที่สกัดมาจากเมล็ดนำมาผสมกับน้ำมันงา ใช้สำหรับทำเป็นยาทาภายนอก โดยจะมีสรรพคุณเป็นยารักษาอาการกระดูกหักหรือแตกได้[1]
10. น้ำมันที่สกัดมาจากเมล็ดนำมาทำเป็นยาขี้ผึ้งที่มีความเข้มข้นร้อยละ 5-10 โดยจะมีสรรพคุณในการรักษาอาการผิวหนังอักเสบ[1]

ความเป็นพิษของต้นละหุ่ง

1. Ricin จากเมล็ดมีความเป็นพิษสูง โดยในปัจจุบันยังไม่มียารักษา ทำได้แค่รักษาไปตามอาการเท่านั้น[8]
2. เมล็ดมีความเป็นพิษสูง หากรับประทานเข้าไปปากและคอจะถูกไหม้จากความเป็นพิษนี้ จากนั้นก็เริ่มมีอาการคลื่นไส้อาเจียน เนื่องจากมีเลือดออกในกระเพาะอาหาร ถ่ายเป็นเลือดและท้องเสียอย่างรุนแรง แน่นหน้าอก มีอาการหายใจไม่ค่อยออก เยื่อบุจมูกอักเสบ ความดันโลหิตลดต่ำลงอย่างมาก ปอดบวม ระบบตับและไตถูกทำลาย และจะเสียชีวิตในทันทีเนื่องจากพิษจะเข้าไปทำให้ระบบการไหลเวียนโลหิตล้มเหลว หากไม่ได้รับการรักษาภายในระยะเวลา 36-72 ชั่วโมง[1],[8]
3. เนื้อภายในเมล็ดจะเป็นโปรตีนที่มีความเป็นพิษสูง ส่วนน้ำมันในเมล็ดจะไม่มีพิษหากสกัดด้วยวิธีการบีบเย็น (เนื่องจากวิธีนี้ จะทำให้โปรตีนที่มีพิษไม่ติดออกมาด้วยกับน้ำมันนั่นเอง)
4. เมล็ดมีความเป็นพิษต่อคน สัตว์ และแมลง โดยสารที่สำคัญได้แก่ Ricin และ Ricinus Communis Agglutinin (RCA) โดยสาร Ricin จะส่งผลให้เม็ดเลือดแดงไม่เกาะกลุ่มกันหรือเกาะกันน้อยลง และมีความเป็นพิษต่อเซลล์สูง ส่วน RCA จะมีความเป็นพิษน้อยกว่ามาก เนื่องจาก RCA จะไม่ถูกดูดซึมผ่านเยื่อบุทางเดินอาหาร[8]

สั่งซื้อ อาหารเสริม สำหรับผู้ป่วย เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.phargarden.com. [12 พ.ย. 2013].
2. ฐานข้อมูลเครื่องยาสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.thaicrudedrug.com. [12 พ.ย. 2013].
3. สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.rspg.or.th. [12 พ.ย. 2013].
4. คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล. กรีนไฮเปอร์มาร์ท สารานุกรมผลิตผลและผลิตภัณฑ์จากพืชในซุปเปอร์มาร์เก็ต ฉบับคอมพิวเตอร์. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.sc.mahidol.ac.th. [12 พ.ย. 2013].
5. รายการสาระความรู้ทางการเกษตร ฝ่ายวิจัยและบริการวิชาการ คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่. “เรื่อง ละหุ่ง”. บทความวิทยุรายการสาระความรู้ทางการเกษตร ประจำวันที่จันทร์ที่ 5 เมษายน 2542. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: natres.psu.ac.th. [12 พ.ย. 2013].
6. โครงการสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน โดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว. “ละหุ่ง“. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: kanchanapisek.or.th. [12 พ.ย. 2013].
7. สำนักส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรเขตที่ 6 จังหวัดเชียงใหม่. “การใช้สมุนไพรป้องกันและกำจัดศัตรูพืช”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.ndoae.doae.go.th. [12 พ.ย. 2013].
8. ศูนย์ข้อมูลพิษวิทยา. “สารพิษจากเมล็ดละหุ่ง“. อ้างอิงใน: กลุ่มงานพิษวิทยาและสิ่งแวดล้อม กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: webdb.dmsc.moph.go.th. [12 พ.ย. 2013].
9. https://medthai.com/

อ้างอิงรูปจาก
1. https://www.amazon.in/
2. https://antropocene.it/

แสลงใจ

แสลงใจ เป็นไม้กลางแจ้ง โตได้ดีในดินที่ร่วนซุยที่มีความชื้น ประเทศไทยสามารถพบเจอได้ทุกภาค ยกเว้นทางภาคใต้ ที่ตามป่าเต็งรัง ป่าเบญจพรรณ ที่สูงจากระดับน้ำทะเลตั้งแต่ 100-500 เมตร ในต่างประเทศสามารถพบเจอได้ที่ประเทศเวียดนาม ประเทศกัมพูชา ประเทศอินเดีย ประเทศมาเลเซีย ประเทศลาว ประเทศศรีลังกาชื่อสามัญ Snake Wood, Nux-vomica Tree [1],[2] ชื่อทางวิทยาศาสตร์ Strychnos nux-vomica L.[1],[2],[3] อยู่วงศ์กันเกรา (LOGANIACEAE หรือ STRYCHNACEAE)[1],[3],[7] ชื่อในท้องถิ่นอื่น ๆ เช่น ว่านไฟต้น, ตูมกาแดง (ภาคกลาง), กระจี้ (ภาคกลาง), แสลงโทน (จังหวัดโคราช), แสลงเบื่อ (จังหวัดนครราชสีมา), กะกลิ้ง (ภาคกลาง), แสลงทม (จังหวัดนครราชสีมา), แสงโทน (จังหวัดโคราช), แสงเบื่อ (จังหวัดอุบลราชธานี), โกฐกะกลิ้ง (ภาคกลาง) [1],[3],[10]

ลักษณะของแสลงใจ

• ต้น เป็นไม้ยืนต้นที่มีขนาดใหญ่ ต้นสามารถสูงได้ถึงประมาณ 30 เมตร[1] เปลือกลำต้นมีลักษณะเป็นสีน้ำตาลปนสีเทา มีรูตาที่ตามเปลือกต้น ขยายพันธุ์โดยวิธีการตอน การใช้เมล็ด [1],[3],[4],[6],[7]
• ใบ เป็นใบเดี่ยว ใบจะออกเรียงตรงข้าม ใบเป็นรูปไข่ รูปรี ที่โคนใบจะมนเบี้ยว ส่วนที่ปลายใบจะแหลมหรือมน ขอบใบเรียบ ใบกว้างประมาณ 5-8 เซนติเมตร มีความยาวประมาณ 7-12 เซนติเมตร ที่ท้องใบจะเรียบ ส่วนที่หลังใบก็จะเรียบเช่นกัน มีเส้นใบตามแนวขวาง 5 เส้น ตามแนวยาว 3 เส้น ก้านใบยาวได้ประมาณ 4-6 มิลลิเมตร [1],[4]
• ดอก ออกเป็นช่อ ออกดอกที่ตามซอกใบและปลายกิ่ง ช่อดอกคล้ายร่ม มีดอกย่อยขนาดเล็ก ดอกมีลักษณะเป็นสีเทาอมสีขาว สีเขียวอ่อน สีขาว เป็นรูปทรงกระบอกแตกเป็นกลีบ 5 กลีบ กลีบดอกมีความยาวประมาณ 2.5-4 มิลลิเมตร ที่ปลายกลีบดอกจะแหลม ส่วนที่โคนกลีบดอกจะเชื่อมกันเป็นหลอดเล็ก มีเกสรเพศผู้อยู่ 5 อัน[1],[4]
• ผล เป็นผลสด ผลเป็นรูปทรงกลม มีขนาดประมาณ 2.5-4 เซนติเมตร พื้นผิวของผลจะเรียบ ผลอ่อนมีลักษณะเป็นสีเขียว ผลสุกเป็นสีส้มหรือสีส้มแดง มีเมล็ดอยู่ในผลประมาณ 3-5 เมล็ด[1],[4],[5]
• เมล็ด เป็นรูปกลมและแบน เมล็ดมีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1.5-2.5 เซนติเมตร พื้นผิวเมล็ดมีลักษณะเป็นสีเทาอมสีเหลือง มีขนเป็นสีขาว สีน้ำตาลอ่อน [4]

สรรพคุณ และประโยชน์แสลงใจ

1. เมล็ด มีสรรพคุณที่ช่วยแก้เหน็บชาและรูมาติซั่ม แก้อัมพาต แก้อาการปวดบวม แก้อัมพฤกษ ช่วยขับลมชื้น[4]
2. สามารถนำใบมาตำใช้พอกแก้อาการฟกช้ำได้ (ใบ)[1]
3. สามารถนำเมล็ดมาใช้ภายนอกเป็นยาแก้ฟกช้ำดำเขียวได้ (เมล็ด)[4]
4. สามารถช่วยแก้ฝีภายนอกและภายในได้ (เมล็ด)[4]
5. สามารถนำรากมาฝนกับน้ำ ใช้ทานและทาแก้อาการอักเสบเนื่องจากงูกัด (ราก)[1]
6. เมล็ด มีสรรพคุณที่สามารถช่วยกระตุ้นความรู้สึกทางเพศได้ (เมล็ด)[3]
7. สามารถช่วยแก้โรคโปลิโอในเด็กได้ (เมล็ด)[4]
8. เมล็ด มีสรรพคุณที่สามารถช่วยตัดพิษกระษัย ตัดพิษไข้ได้ (เมล็ด)[5]
9. ถ้าใช้เมล็ดในปริมาณที่น้อยมีสรรพคุณที่เป็นยาบำรุงธาตุ ช่วยกระตุ้นระบบการไหลเวียนของเลือด ช่วยกระตุ้นระบบการหายใจ (เมล็ด)[7]
10. เมล็ด สามารถใช้เป็นยาบำรุงหัวใจให้เต้นแรงขึ้น และบำรุงหัวใจได้ (เมล็ด)[1],[2],[5]
11. เมล็ดแก่แห้งสามารถใช้เป็นยาขมเจริญอาหาร ช่วยขับน้ำย่อยได้ โดยใช้เมล็ดมาดองเหล้าทาน แต่จะต้องใช้ปริมาณต่ำ (เมล็ด)[1],[2],[3]
12. แก่นสามารถใช้เป็นยาแก้อาการปวดเมื่อยได้ (แก่น)[1]
13. สามารถช่วยแก้มะเร็งที่ผิวหนังได้ (เมล็ด)[4]
14. ใบ มีรสเมาเบื่อขม สามารถนำมาตำกับเหล้า ใช้พอกปิดแผลเรื้อรังเน่าเปื่อยได้ (ใบ)[5]
15. สามารถช่วยแก้โรคไตพิการได้ (ใบ)[5]
16. ราก มีรสเมาเบื่อขม สามารถทานเป็นยาแก้ท้องขึ้นได้ (ราก)[5]
17. ราก มีสรรพคุณที่เป็นยาแก้ไข้มาลาเรีย (ราก)[1]
18. เมล็ด เป็นยาบำรุงประสาทแบบแรง (เมล็ด)[8]
19. เมล็ด มีรสเมาเบื่อขม จะเป็นยาเย็น มีพิษเยอะ ก่อนใช้ต้องผ่านกรรมวิธีกำจัดพิษก่อน จะมีสรรพคุณที่เป็นยากระจายเลือดลม ช่วยทะลวงเส้นลมปราณ ทำให้เลือดเย็น แก้เลือดร้อน (เมล็ด)[4]
20. สามารถช่วยบำรุงประสาทได้ (เมล็ด)[5]
21. เนื้อไม้สามารถใช้ทำเป็นด้ามเครื่องมือทางการเกษตร ของเล่นเด็ก เครื่องแกะสลักได้ [6]
22. เมล็ด สามารถใช้เป็นยาเบื่อสุนัข ยาเบื่อหนูได้ [2] หรือป่นเป็นยาเบื่อปลา[3]

ข้อควรระวังในการใช้

• เมล็ดมีพิษเยอะ ก่อนใช้เป็นยาต้องผ่านกรรมวิธีกำจัดพิษก่อน
• ห้ามให้สตรีตั้งครรภ์และสตรีที่ให้นมบุตรทาน
• เมล็ด จะมีสาร Brucine ถ้าใช้ในปริมาณที่เยอะจะเป็นพิษ จะมีฤทธิ์กระตุ้นเส้นประสาทไขสันหลัง ชักกระตุก จะทำให้เบื่อเมา ทำให้มีอาการกลืนอาหารลำบาก กล้ามเนื้อเกร็งแข็ง และอาจจะทำให้เสียชีวิตได้ [1],[2],[4]
• การทานในปริมาณน้อย แต่ทานติดต่อเป็นเวลานานจะเป็นอันตรายกับตับ[9]

ข้อมูลทางเภสัชวิทยา

• ความเป็นพิษของเมล็ด ปรากฏว่าถ้าทานเยอะกว่า 5 มิลลิกรัม ของ Strychnos หรือประมาณ 30-50 มิลลิกรัมของผงยา จะทำให้กระวนกระวาย หายใจลำบาก อาจชัก และอาจจะทำให้เสียชีวิตได้[9]
• เมล็ดจะมีสารอัลคาลอยด์ประมาณ 1.5-5% มีอยู่หลายชนิด อย่างเช่น N-methylses-pseudobrucine, Vomicine, Stryhcnine, Brucine, Pseudostrychnine และพบ Chlorogenic acid, น้ำมัน, โปรตีน 11% [4] ส่วนมากเป็นสารจำพวก Strychnine ประมาณ 1/3-1/2 ในสารอัลคาลอยด์ทั้งหมด สารนี้อยู่กึ่งกลางเมล็ด เป็นพิษและมีฤทธิ์กระตุ้นประสาทไขสันหลัง จะนิยมใช้เป็นยาเบื่อสัตว์ ห้ามใช้เกินขนาดเนื่องจากอาจเป็นอันตราย และมีสาร Brucine ที่อยู่ด้านนอกติดเปลือกเมล็ด จะมีรสขม ละลายในแอลกอฮอล์และในน้ำได้ดี แต่มีฤทธิ์อ่อนกว่า Strychnine ในปัจจุบันไม่นิยมใช้เป็นยารักษาโรค[2],[3]
• สาร Strychnine ถูกดูดซึมเข้าสู่ร่างกายได้เร็ว ทั้งระบบทางเดินอาหาร เยื่อบุจมูก บริเวณที่ฉีด ถ้าเข้าสู่ร่างกายแล้วจะกระจาย และถูก metabolite ที่ตับเป็นส่วนใหญ่ ประมาณ 10-20% ถูกขับออกแบบไม่เปลี่ยนแปลงทางไต สาร Strychnine มีค่าครึ่งชีวิตอยู่ที่ประมาณ 10-15 ชั่วโมง อาการของผู้ป่วยที่ได้รับ Strychnine มักเกิดขึ้นใน 10-20 นาทีหลังทาน ผู้ป่วยอาจจะมีการกระตุกเกร็งตัวของกล้ามเนื้อทั่วไปถึงมีอาการชัก อาการชักจะเกิดตอนผู้ป่วยยังมีสติหรือรู้สึกตัว ผู้ป่วยอาจจะเจ็บปวดขณะที่กระตุก ส่วนภาวะแทรกซ้อนที่มีความอันตรายของการเกร็งตัวชนิดคือ ซึ่งจะทำให้การหายใจล้มเหลว อาจเกิดภาวะกล้ามเนื้อสลายตัว จนมีไตวายตามมา ทางเภสัชกรรมไทยจัดให้เมล็ดเป็นพืชอันตราย ถึงแม้บางประเทศเคยใช้สาร Strychnine รักษาโรคบางอย่าง แต่ในภายหลังได้ยกเลิกใช้แล้ว เพราะมีความอันตรายและมีความเป็นพิษสูง[10]
• ทางคลินิกรายงานว่า จากการทดลองใช้รักษาอาการประสาทกล้ามเนื้อสามเหลี่ยมที่ใบหน้าแข็งชา โดยใช้เมล็ดมาหั่นเป็นแผ่น วางที่ใบหน้าที่ชาหรือกระตุก ต้องเปลี่ยนยาทุก 7-10 วัน จนกว่าจะหาย จากการรักษาผลปรากฏว่ารักษาคนไข้ให้หายดีได้ถึงประมาณ 80%[4]
• สารในกลุ่มอัลคาลอยด์ 3 ชนิด (icajine, strychnine, pseudostrychnine) ใน 6 ชนิดจากเมล็ด เมื่อทดสอบกับเซลล์มะเร็งของมนุษย์ ปรากฏว่ามีฤทธิ์ที่ช่วยยับยั้งการเติบโตของเซลล์ โดยสาร strychnine ให้ผล human gastric carcinoma cell line BGC, human carcinoma cell line KB, human leukemia cell line HL-60 และสาร pseudostrychnine ให้ผล human hepatic carcinoma cell line BEL-7402, human carcinoma cell line KB, human gastric carcinoma cell line BGC ส่วนสาร icajine ให้ผล human gastric carcinoma cell line BGC, human carcinoma cell line KB [11]

สั่งซื้อ อาหารเสริม สำหรับผู้ป่วย เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. หนังสือสมุนไพรไทย เล่ม 1. (ดร.นิจศิริ เรืองรังษี, ธวัชชัย มังคละคุปต์). “แสลงใจ (Sa Laeng Jai)”. หน้า 310.
2.หนังสือสมุนไพรสวนสิรีรุกขชาติ. (คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล). “แสลงใจ Nux-vomica Tree/Snake Wood”. หน้า 195.
3. หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “แสลงใจ”. หน้า 790-791.
4. หนังสือสารานุกรมสมุนไพรไทย-จีน ที่ใช้บ่อยในประเทศไทย. (วิทยา บุญวรพัฒน์). “โกฐกะกลิ้ง”. หน้า 98.
5. หนังสือสมุนไพรในอุทยานแห่งชาติภาคเหนือ. “แสลงใจ”. (พญ.เพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ). หน้า 185.
6. หนังสือพรรณไม้สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ เล่ม 1. “แสลงใจ”.
7. สวนพฤกษศาสตร์ ตามพระราชเสาวนีย์ฯ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. “แสลงใจ”. [ ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.dnp.go.th/pattani_botany. [11 ก.ค. 2014].
8. สรรพคุณสมุนไพร 200 ชนิด, สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. “แสลงใจ (โกฏกะกลิ้ง)”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.rspg.or.th/plants_data/herbs/. [11 ก.ค. 2014].
9. Trease and Evans Pharmacognosy 14th edition. (William Charles Evans, George Edward Trease). Pages: 391-392, 1996.
10. ศูนย์พิษวิทยารามาธิบดี, คณะแพทย์ศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี, มหาวิทยาลัยมหิดล. “อันตรายจาก Strychnine”. [ ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: med.mahidol.ac.th/poisoncenter. [11 ก.ค. 2014].
11. หน่วยบริการฐานข้อมูลสมุนไพร สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล. “ฤทธิ์ต้านเนื้องอกของสารในกลุ่ม alkaloids จากเมล็ดแสลงใจ”. เข้าถึงได้จาก: www.medplant.mahidol.ac.th. [11 ก.ค. 2014].

อ้างอิงรูปจาก
1. https://www.inaturalist.org/taxa/498755-Strychnos-nux-vomica
2. https://usa.exportersindia.com/global-trade-partners-llc/strychnos-nux-vomica-seeds-beverly-hills-united-states-1424717.htm
3. https://medthai.com/

พระจันทร์ครึ่งซีก

พระจันทร์ครึ่งซีก มีถิ่นกำเนิดในประเทศจีน ในปัจจุบันสามารถพบได้ในแถบภูมิภาคอินโดจีน คาบสมุทรมลายู ประเทศอินเดีย ญี่ปุ่น ไต้หวัน เกาหลี ศรีลังกา และพม่า ประเทศไทยสามารถพบได้ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงใต้ และภาคเหนือ เติบโตตามพื้นที่โล่งที่มีความชื้นแฉะ ในระดับความสูง 100-300 เมตร วัดจากระดับน้ำทะเล[1],[3],[4],[7] ชื่อสามัญ Chinese lobelia[7] ชื่ออื่น ๆ ปัวปีไน้ ปั้วปีไน้ (ภาษาจีนแต้จิ๋ว), ป้านเปียนเหลียม ป้านเปียนเหลียน (ภาษาจีนกลาง), ปั้วใบไน้ (ประเทศจีน), ผักขี้ส้ม (จังหวัดสกลนคร), บัวครึ่งซีก (จังหวัดชัยนาท) เป็นต้น[1],[3],[4],[7] ชื่อวิทยาศาสตร์ Lobelia chinensis Lour. ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Lobelia caespitosa Blume, Lobelia campanuloides Thunb., Lobelia radicans Thunb. จัดอยู่ในวงศ์ (CAMPANULACEAE)[1],[2],[3],[4],[7]

ลักษณะของต้นพระจันทร์ครึ่งซีก

• ต้น
  1. เป็นพันธุ์ไม้ประเภทล้มลุกที่มีขนาดเล็กคล้ายกับต้นหญ้า ต้นมีอายุขัยอยู่ได้นานหลายปี
  2. ลำต้นมีผิวเรียบและมีความเป็นมัน มีสีแดงอมเขียวหรือสีเขียว ลำต้นจะมีรูปร่างเรียวเล็กและมีข้อตามลำต้น ซึ่งลักษณะของลำต้นจะทอดเลื้อยไปตามพื้นดินคล้ายเถา และส่วนยอดของลำต้นจะตั้งชูขึ้น
  3. ตามข้อลำต้นจะมีกิ่งก้านและใบออกเรียงสลับกัน และต้นจะมีรากเป็นระบบรากฝอย
  4. ภายในลำต้นมีน้ำยางสีขาว
  5. ความสูงของต้นประมาณ 5-20 เซนติเมตร
  6. ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการปักชำ
• ใบ
  1. ใบ มีรูปร่างเป็นรูปขอบขนาน ตรงปลายใบแหลม ส่วนขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อยตื้น ๆ และบริเวณโคนใบตัดเป็นมน ท้องใบและหลังใบมีผิวเรียบเป็นมันเงา
  2. ใบ จะออกเรียงสลับกัน โดยใบจะมีลักษณะเป็นใบเดี่ยว[1],[3],[7]
  3. ใบมีขนาดความกว้างประมาณ 0.2-0.6 เซนติเมตร มีความยาวประมาณ 1-2 เซนติเมตร และมีก้านใบที่สั้นมาก
• ดอก
  1. ดอกมีลักษณะเป็นดอกเดี่ยว ก้านดอกค่อนข้างยาว กลีบดอกมีอยู่ 5 กลีบ กลีบดอกมีสีขาวหรือสีม่วง ดอกมีกลีบเลี้ยงสีเขียวอมม่วง โดยกลีบดอกจะมีจุดเด่นตรงที่กลีบดอกจะเรียงตัวไปในทิศทางเดียวกัน (มีลักษณะคล้ายดอกบัวครึ่งซีก)
  2. ดอกมีเกสรเพศผู้อยู่ 5 อัน และมีเกสรเพศเมียอยู่ 1 อัน มีรังไข่อยู่ใต้วงกลีบ แบ่งเป็น 2 ห้อง หลอดดอกมีขนสีขาวขึ้นปกคลุม และตรงบริเวณโคนกลีบดอกจะเชื่อมติดกันเป็นหลอด ซึ่งแต่ละหลอดจะแยกตัวออกจากกัน
  3. ออกดอกในช่วงเดือนพฤษภาคมไปจนถึงเดือนตุลาคม[1],[3],[4]
• ผล
  1. ผลมีขนาดเล็ก วัดขนาดความยาวได้ประมาณ 4-6 มิลลิเมตร เมื่อผลแห้งผลจะแตกออก
  2. ผลจะออกบริเวณที่ใกล้กับดอก
  3. ติดผลในช่วงเดือนพฤษภาคมไปจนถึงเดือนตุลาคม
• เมล็ด
  1. เมล็ดมีรูปร่างเป็นรูปแบนและรี โดยเมล็ดจะมีอยู่เป็นจำนวนมากภายในผล[1],[4]

สรรพคุณ และประโยชน์ของพระจันทร์ครึ่งซีก

1. ทั้งต้นนำมาต้มกับน้ำเป็นยาสำหรับใช้ภายนอก โดยให้นำมาทาบริเวณที่มีอาการ มีสรรพคุณในการรักษาอาการไขข้ออักเสบ และแก้อาการเคล็ดขัดยอก (ทั้งต้น)[3],[5],[7]
2. ทั้งต้นมีสรรพคุณเป็นยาถอนพิษไข้ และดับพิษร้อน (ทั้งต้น)[4]
3. ทั้งต้นมีสรรพคุณเป็นยารักษาไข้หวัด และโรคไข้มาลาเรีย (ทั้งต้น)[5],[7]
4. ทั้งต้นมีฤทธิ์เป็นยาแก้ไอ (ทั้งต้น)[5],[7]
5. ทั้งต้นมีสรรพคุณเป็นยารักษาโรคภูมิแพ้ และบรรเทาอาการคัดจมูก (ทั้งต้น)[5]
6. ทั้งต้นมีฤทธิ์เป็นยารักษาอาการบวมช้ำ บรรเทาอาการแน่นหน้าอก และอาการเจ็บสีข้าง (ทั้งต้น)[1]
7. ทั้งต้นนำมาตำใช้เป็นยาพอก มีสรรพคุณเป็นยารักษาอาการเต้านมอักเสบ (ทั้งต้น)[3],[4],[5]
8. ทั้งต้นมีสรรพคุณเป็นยารักษาโรคต่อมทอนซิลอักเสบ (ทั้งต้น)[3],[4],[5]
9. ทั้งต้นมีฤทธิ์เป็นยารักษาอาการไอเป็นเลือด และอาการอาเจียนออกมาเป็นเลือด (ทั้งต้น)[1],[2],[3],[5]
10. ทั้งต้นนำมาใช้เป็นยาอม มีสรรพคุณบรรเทาอาการเจ็บคอ (ทั้งต้น)[1]
11. ทั้งต้นมีสรรพคุณในการรักษาอาการตาแดง (ทั้งต้น)[3],[5]
12. ทั้งต้นมีสรรพคุณเป็นยารักษาโรคเลือดออกตามไรฟัน (ทั้งต้น)[7]
13. ทั้งต้นนำมาใช้ทำเป็นยา มีสรรพคุณในการรักษาโรคหืด บำรุงปอด และรักษาวัณโรค (ทั้งต้น)[1],[2],[4],[5]
14. ทั้งต้นนำมาต้มรับประทานมีสรรพคุณเป็นยารักษาอาการท้องเสีย (ทั้งต้น)[3],[5]
15. ทั้งต้นมีสรรพคุณเป็นยารักษาโรคบิด (ทั้งต้น)[3],[4],[5]
16. ทั้งต้นมีฤทธิ์เป็นยารักษาอาการถ่ายกะปริบกะปรอย (ทั้งต้น)[4]
17. ทั้งต้นมีสรรพคุณเป็นยาฆ่าพยาธิ (ทั้งต้น)[7]
18. ทั้งต้นมีฤทธิ์เป็นยารักษาอาการไส้ติ่งอักเสบ (ทั้งต้น)[4]
19. ทั้งต้นมีสรรพคุณเป็นยาขับปัสสาวะ (ทั้งต้น)[1],[4],[7]
20. ทั้งต้นมีฤทธิ์เป็นยารักษาอาการบวมน้ำ (ทั้งต้น)[4]
21. ทั้งต้นมีสรรพคุณเป็นยารักษาโรคขัดเบา และโรคดีซ่าน (ทั้งต้น)[3],[5]
22. ทั้งต้นมีฤทธิ์เป็นยารักษาอาการท้องมานอันเนื่องมาจากพยาธิใบไม้ (ทั้งต้น)[3],[5]
23. ทั้งต้นนำมาทำเป็นยาขับพยาธิใบไม้ภายในตับ (ทั้งต้น)[4]
24. ทั้งต้นนำมาใช้เป็นยาภายนอก มีสรรพคุณเป็นยาห้ามเลือด (ทั้งต้น)[7]
25. ทั้งต้นนำมาทำเป็นยาสำหรับใช้ภายนอก โดยจะมีสรรพคุณเป็นยาแก้ฝีหนอง กลากและเกลื้อน ผิวหนังมีผื่นคัน อาการผิวหนังอักเสบ อาการฟกช้ำตามร่างกาย และมีแผลเปื่อย (ทั้งต้น)[1],[4],[3],[5]
26. ทั้งต้นมีสรรพคุณเป็นยารักษาโรคมะเร็งที่บริเวณทวารหนัก และที่บริเวณกระเพาะอาหาร (ทั้งต้น)[5]
27. ทั้งต้นมีสรรพคุณเป็นยารักษาพิษงู (ทั้งต้น)[1],[4],[7]
28. ทั้งต้นมักนิยมนำมาใช้เป็นส่วนประกอบในยานัตถุ์[1]

ขนาดและวิธีการใช้

1. ยาแห้งให้นำมาใช้ในปริมาณครั้งละ 35-70 กรัม นำมาต้มกับน้ำใช้สำหรับดื่มเป็นยา
2. ยาสดให้นำมาใช้ในปริมาณครั้งละ 35-70 กรัม นำมาคั้นเอาแต่น้ำใช้สำหรับดื่มเป็นยา
3. สำหรับการนำยามาใช้ภายนอกให้นำมาใช้ในปริมาณที่เหมาะสม[4]
หมายเหตุ: ไม่ควรทิ้งยาที่ต้มแล้วไว้เกิน 4 ชั่วโมง เพราะยาจะเสื่อมสภาพได้[5]

ข้อควรระวังในการใช้สมุนไพร

• ผู้ที่มีอาการอาหารไม่ย่อย ถ่ายอุจจาระเหลว และมีอาการท้องอืด ควรหลีกเลี่ยงการรับประทานสมุนไพรชนิดนี้ เนื่องจากอาจจะเกิดผลข้างเคียงที่เป็นอันตรายได้[3],[5]

อาการ และวิธีการบรรเทาพิษเบื้องต้น

1. หากใช้สมุนไพรเกินขนาด จะเกิดผลข้างเคียงดังนี้ ในระยะแรกจะเริ่มมีอาการวิงเวียนศีรษะ เริ่มคลื่นไส้ อาเจียน หลังจากนั้นจะเริ่มมีอาการหายใจไม่ค่อยออก หัวใจทำงานได้ช้าลง เริ่มมีภาวะความดันโลหิต และอาจถึงขั้นเสียชีวิตได้
2. วิธีการบรรเทาพิษเบื้องต้นนั้น ให้นำยาฝาดสมาน ที่มีส่วนผสมของ tannic acid มาต้มกับน้ำใช้สำหรับดื่ม หรืออีกวิธีคือการทานผงถ่านพิเศษ (activated charcoal) เข้าไป จากนั้นก็ให้รีบนำส่งโรงพยาบาลโดยเร็ว[6]

ข้อมูลทางเภสัชวิทยา

1. จากการวิจัยสารสกัดที่ได้พบว่า ตัวสารมีฤทธิ์เป็นยาระบาย และพบอีกว่าส่งผลข้างเคียงต่อไตเล็กน้อย[6]
2. จากการวิจัยความเป็นพิษพบว่า สารพิษสามารถฆ่าหนูทดลองให้ตายได้ หากสารพิษนั้นมีปริมาณที่เกินครึ่งของน้ำหนักตัวของหนูทดลอง[6]
3. จากการวิจัยต้นพบว่า มีสารที่สำคัญอันได้แก่ สาร Amino acid, Isobelanine, Lobelandine, Flavonoid, Saponin, Lobeline และ Lobelanine เป็นต้น อีกทั้งยังมีสารในจำพวก Alkaloid อยู่หลายชนิดอีกด้วย[4]
4. จากการวิจัยสารสกัดของต้นพบว่า หลังจากการฉีดสารสกัดเข้าไปในหนูทดลองพบว่า สารสกัดดังกล่าวนี้ มีฤทธิ์ในการต่อต้านเชื้อรา และส่งผลในการทำให้เลือดแข็งตัว[3],[4]
5. จากการวิจัยสารสกัดของต้นพบว่า ตัวสารสามารถต่อต้านพิษงูได้[4]
6. จากการวิจัยสารสกัดของต้นพบว่า ตัวสารจะเข้าไปต่อต้านเชื้อ Staphelo coccus, เชื้อบิด, เชื้อไทฟอยด์ และเชื้อในลำไส้ใหญ่[4]
7. จากการวิจัยสารสกัดของต้นพบว่า มีฤทธิ์ในการขับปัสสาวะและช่วยลดความดันโลหิตได้อีกด้วย แต่ก็มีข้อควรระวังเพราะมีผลข้างเคียงต่อไต[3],[4],[6]
8. จากการวิจัยพบว่า การนำต้นมาต้มกับน้ำสำหรับใช้เป็นยาในผู้ป่วยที่เป็นโรคติดเชื้ออันเนื่องมาจากพยาธิใบไม้ในระยะสุดท้ายรับประทาน (โดยได้มีการใช้ร่วมกันกับยาจำพวก antimony potassium tartrate ที่มีฤทธิ์ในการฆ่าพยาธิใบไม้โดยเฉพาะ และการทานอาหารที่มีประโยชน์ร่วมด้วย) ในระยะเวลาการรักษา 20 วัน พบว่าในผู้ป่วยจำนวน 100 ราย มีผู้ป่วยที่มีอาการดีขึ้นและหายจากอาการติดเชื้อนี้เป็นจำนวน 69 ราย[3],[5]

สั่งซื้อ อาหารเสริม สำหรับผู้ป่วย เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. หนังสือสมุนไพรไทย เล่ม 1. (ดร.นิจศิริ เรืองรังษี, ธวัชชัย มังคละคุปต์). “พระจันทร์ครึ่งซีก (Phra Chan Khrueng Sik)”. หน้า 190.
2. หนังสือสมุนไพรสวนสิรีรุกขชาติ. (คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล). “พระจันทร์ครึ่งซีก”. หน้า 133.
3. หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “พระจันทร์ครึ่งซีก”. หน้า 533-535.
4. หนังสือสารานุกรมสมุนไพรไทย-จีน ที่ใช้บ่อยในประเทศไทย. (วิทยา บุญวรพัฒน์). “พระจันทร์ครึ่งซีก”. หน้า 366.
5. มูลนิธิหมอชาวบ้าน. นิตยสารหมอชาวบ้าน เล่มที่ 37 คอลัมน์ : อื่น ๆ. (ผศ.สุนทรี วิทยานารถไพศาล). “พระจันทร์ครึ่งซีก”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.doctor.or.th. [10 พ.ย. 2014].
6. ไทยเกษตรศาสตร์. “พระจันทร์ครึ่งซีกสมุนไพร”. อ้างอิงใน : จิราพร ลิ้มปานานนท์, นิยดา เกียรติยิ่งอังศุลี, รพีพล ภโววาท, วิทิต วัณนาวิบูล, สำลี ใจดี, สุนทรี วิทยานารถไพศาล. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.thaikasetsart.com. [10 พ.ย. 2014].
7. สำนักงานหอพรรณไม้ สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช, กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. “พระจันทร์ครึ่งซีก”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.dnp.go.th/botany/. [10 พ.ย. 2014].
8. https://medthai.com/

อ้างอิงรูปจาก
1. https://www.wetlandpark.gov.hk/en/biodiversity/beauty-of-wetlands/wildlife/lobelia-chinensis
2. https://www.ydhvn.com/benh-ly-hoc/cay-duoc-lieu-cay-ban-bien-lien-lobelia-chinensis-lour

อังกาบหนู

อังกาบหนู เป็นพืชท้องถิ่นในประเทศอินเดีย เป็นพืชสมุนไพรในตำรับยาอายุรเวท พบเป็นวัชพืชขึ้นตามที่แห้งแล้งทางภาคตะวันตกเฉียงใต้และภาคใต้ของไทย ชื่อวิทยาศาสตร์ Barleria prionitis L. จัดอยู่ในวงศ์เหงือกปลาหมอ (ACANTHACEAE) ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ เขี้ยวเนื้อ เขี้ยวแก้ง มันไก่ อังกาบ เป็นต้น

ลักษณะของอังกาบหนู

• ต้น จัดเป็นไม้พุ่มเตี้ย สูงราวๆ 1-1.5 เมตร มีกิ่งก้านสาขาแตกออกมาจำนวนมากลำต้นเกลี้ยง รอบข้อมีหนามยาวอยู่ หนามยาวราวๆ 1-2 เซนติเมตร
• ดอก ออกเป็นช่อค่อนข้างแน่นกระจุกอยู่บริเวณซอกใบใกล้ปลายกิ่ง ใบประดับดอกเป็นรูปแถบยาวราวๆ 1 เซนติเมตร มีใบประดับย่อยเป็นหนามยาวราวๆ 1-1.5 เซนติเมตรติดทน มีกลีบเลี้ยงขนาดไม่เท่ากันเรียงซ้อนเหลี่ยมกันอยู่ 4 กลีบ กลีบคู่ในเป็นรูปไข่ บริเวณปลายเป็นติ่งหนาม กลีบดอกเป็นรูปปากเป็ดหลอดกลีบจะยาวราวๆ 2-2.5 เซนติเมตร ดอกมีสีเหลืองหรือส้ม มีกลีบดอก 5 กลีบ ด้านบนจะมี 4 กลีบยาวเท่าๆกัน หลอดกลีบจะซ้อนอยู่เหลื่อมกัน รังไข่เป็นรูปไข่ยาวราวๆ 3-4 มิลลิเมตรมีช่องอยู่ 2 ช่องและมีออวุล 2 เม็ดในแต่ละช่อง ก้านเกสรตัวเมียจะมียอดเป็น 2 พูไม่ชัดเจนมีลักษณะเรียวยาว และยาวกว่าเกสรตัวผู้ ที่โคนกลีบดอกมีเกสรตัวผู้ 2 ก้านติดอยู่ ยื่นเลยปากหลอดกลีบไปเล็กน้อย มีความยาวอับเรณูราวๆ 3 มิลลิเมตร เกสรตัวผู้ที่เป็นหมัด 2 ก้านจะมีขนาดเล็ก
• ใบ เป็นใบเดี่ยว เป็นรูปรีรูปไข่หรือขอบขนาน ใบออกเรียงตรงข้ามกัน ปลายใบแหลมความยาวราวๆ 4-12 เซนติเมตร โคนใบเรียวสอบ มีขนนุ่มสั้นกระจายอยู่ด้านล่างของแผ่นใบมีขนแข็งขึ้นบริเวณขอบใบ ก้านใบยาวราวๆ 2.5 เซนติเมตร
• ผล เป็นแคปซูลรูปไข่แกมขอบขนาน ยาวราวๆ 1.5-2 เซนติเมตร มีจะงอยอยู่ที่ปลาย มีเมล็ดแบนอยู่ภายในผล เมล็ดยาวราวๆ 5-7 มิลลิเมตรเป็นรูปไข่ มีขนคล้ายไหมแบนราบ

สรรพคุณและประโยชน์ของอังกาบหนู

1. ใช้เป็นยาแก้ไข้ข้ออักเสบได้(ทั้ง 5 ส่วน)
2. ใช้ในการทาแก้กลากเกลื้อนได้โดยการใช้รากหรือใบมาผสมกับน้ำมะนาว(ใบ, ราก)
3. ใบ ใช้ในการแก้พิษงูได้
4. ใบ ใช้แก้และป้องกันอาการท้องผูกได้
5. ใช้ในการรักษาโรคเลือดออกตามไรฟันได้โดยใช้ใบผสมกับน้ำผึ้ง (ใบ)
6. นำรากของดอกอังกาบสีเหลืองตากแห้งมาต้มเป็นยาดื่มจะช่วยในการขับเสมหะได้(ราก)
7. ช่วยในการบำรุงธาตุในร่างกาย ช่วยเจริญธาตุไฟได้ดีด้วยการใช้ดอกอังกาบนำมาตากแห้งใช้ปรุงเป็นยาสมุนไพร(ราก, ดอก)
8. สารสกัดจากรากใช้ในการคุมกำเนิด เนื่องจากสามารถรบกวนการสร้างสเปิร์ม ลดจำนวนสเปิร์ม และทำให้การเคลื่อนไหวของสเปิร์มลดลงได้ โดยจะส่งผลต่อการสร้างสเปิร์มทำให้โครงสร้างและหน้าที่ของสเปิร์มผิดปกติไป ข้อมูลจากการทดลองในหนูเพศผู้นานติดต่อกัน 60 วัน พบว่าสามารถคุมกำเนิดได้ 100%(ราก)
9. ใช้ใบในการรักษาโรคปวดตามข้อ ช่วยแก้อัมพาต โรครูมาติซั่ม ใช้ทาแก้ปวดบวมหรือแก้อาการปวดหลังก็ได้(ใบ)
10. ราก สามารถใช้ทำเป็นยาแก้ฝีได้
11. ใบ ใช้รักษาโรคคันได้
12. ใช้รากแก้อาการอาหารไม่ย่อยได้(ราก)
13. ใช้ใบคั้น มาหยอดหูแก้อาการหูอักเสบได้(ใบ)
14. สามารถช่วยแก้อาการปวดฟันได้ โดยนำใบมาเคี้ยวแก้(ใบ)
15. ใช้ทำเป็นยาลดไข้ได้(ราก, ใบ) ใบคั้นสามารถนำมาทานแก้หวัดได้
16. ปลูกไว้ประดับตามสวน ปัจจุบันอังกาบดอกเหลืองนั้นหายากมาก
17. ใบ คั้นสามารถนำมาทาแก้ส้นเท้าแตกได้

สั่งซื้อ อาหารเสริม สำหรับผู้ป่วย เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

แหล่งอ้างอิง
1. สารานุกรมพืช สำนักงานหอพรรณไม้ สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช, ไทยรัฐออนไลน์ (นายเกษตร), หน่วยบริการฐานข้อมูลสมุนไพร สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล, www.sirisombon.com (ครูบาไตรภพ), www.biogang.net (ใช้ข้อมูลจาก sisaket.go.th)
2. https://medthai.com/

อ้างอิงรูปจาก
1. https://www.myupchar.com/
2. https://powo.science.kew.org/

หนาดใหญ่

หนาดใหญ่ เป็นพรรณไม้กลางแจ้ง ชื่อสามัญ Ngai Camphor Tree[1], Camphor Tree[2] ชื่อวิทยาศาสตร์ Blumea balsamifera (L.) DC.จัดอยู่ในวงศ์ทานตะวัน (ASTERACEAE หรือ COMPOSITAE)[1],[4] ชื่อท้องถิ่นอื่นๆ ใบหลม ผักชีช้าง พิมเสน หนาดใหญ่ (ภาคกลาง), คำพอง หนาดหลวง (ภาคเหนือ),ใบหรม (ใต้), เพาะจี่แบ (กะเหรี่ยงแม่ฮ่องสอน), ด่อละอู้ (ปะหล่อง),หนาด (จันทบุรี), จะบอ (มลายู-ปัตตานี), ส้างหยิ้ง (ม้ง), อิ่มบั้วะ (เมี่ยน), ตั้งโฮงเซ้า ไต่ฮวงไหง่ ไหง่หนับเฮียง (จีน), เก๊าล้อม (ลั้วะ),ต้าเฟิงไอ๋ ไอ๋น่าเซียง (จีนกลาง), แน พ็อบกวา (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน)เป็นต้น[1],[3],[6]

ลักษณะของหนาดใหญ่

• ต้น เป็นไม้พุ่มกึ่งไม้ล้มลุกมีอายุได้หลายปี มีกลิ่นหอม สูง 1-4 เมตร ลำต้นกลมตั้งตรงเปลือกต้นเรียบเป็นสีเขียวอมขาว หากแก่แล้วจะกลายเป็นสีน้ำตาลแกมเทา มีกิ่งก้านมาก กิ่งก้านมีขนนุ่มยาวสีขาวหรือสีเหลืองอ่อนขึ้นปกคลุม สามารถขยายพันธุ์ด้วยการใช้ผลหรือเมล็ด มักพบขึ้นตามที่รกร้าง หรือหุบเขาทั่วไป[1],[2],[3]
• ดอก เป็นดอกช่อ ออกที่ปลายกิ่งหรือซอกใบเป็นช่อกลม ช่อดอกมีขนาดโตไม่เท่ากัน กว้าง 6-30 เซนติเมตร ยาว 10-50 เซนติเมตร มีริ้วประดับหลายชั้น ริ้วประดับอาจยาวกว่าดอก ลักษณะของดอกย่อยมีสีเหลืองขนาดเล็กเป็นรูปทรงกระบอก เมื่อบานปลายกลีบจะแยกออกจากกันเป็น 5 กลีบ เมื่อแก่แล้วกลีบดอกจะเปลี่ยนเป็นสีขาว กลีบดอกมีลักษณะติดกันเป็นหลอดยาวได้สูงสุด 6 มิลลิเมตร มีกลีบเลี้ยงลักษณะเป็นเส้นฝอยปลายแหลมหุ้มอยู่บริเวณโคนดอก ดอกมีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1 เซนติเมตร ใจกลางดอกมีเกสรเพศผู้ยื่นออกมา 5 อัน[1],[2],[3],[4]
• ใบ เป็นใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปวงรีแกมขอบขนาน ผิวใบมีขนละเอียดหนาแน่น และมีกลิ่นหอม ใบมีขนาดกว้าง1.2-4.5 เซนติเมตรและยาว 10-17 เซนติเมตร โคนใบและปลายใบแหลม ขอบใบหยักแบบฟันเลื่อย ก้านใบสั้นหรืออาจไม่มีก็ได้[1],[2],[3]
• ผล เป็นรูปขอบขนาน ยาวราวๆ 1 มิลลิเมตร ผลแห้งไม่แตกเป็นสีน้ำตาล โค้งงอเล็กน้อย เป็นเส้น 5-10 เส้น มีขนสีขาวปกคลุมอยู่ส่วนบน[1],[2],[3],[4]

ประโยชน์ของหนาดใหญ่

• สามารถใช้ใบมาทำเป็นที่ประพรมน้ำมนต์ร่วมกับกิ่งพุทราเพื่อปัดเป่าสิ่งชั่วร้าย[6]
• มีความเชื่อจากฟิลิปปินส์ว่า ใบหนาดหากพกติดตัวจะทำให้ปลอดภัยจากภยันตรายต่างๆและมีความเชื่อจากมาเลเซียอีกว่า สามารถช่วยป้องกันตัวเวลาออกล่าช้างป่าส่วนในบ้านเรามีความเชื่อว่า สามารถป้องกันผีได้
• ใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตพิมเสนใช้ในปัจจุบัน[3]

พิมเสนหนาด คือส่วนที่นำใบและยอดอ่อนมาสกัดด้วยไอน้ำจะได้เป็นน้ำมันหอม เมื่อเย็นตัว พิมเสนก็จะตกผลึก จากนั้นกรองแยกเอาผลึกพิมเสนมาประมาณ 0.15-0.3 กรัม นำไปทำเป็นยาเม็ดกินหรือนำมาป่นให้เป็นผงละเอียดใช้ก็ได้[1]

ข้อมูลทางเภสัชวิทยา

• สารสกัด ใช้ในการป้องกันและรักษาไขมันในเลือดสูงและโรคหลอดเลือดตีบใช้กันเมื่อปี ค.ศ.2006 ที่ประเทศจีน[2]
• นำสารสกัดจากใบมาฉีดให้กับคนจะพบว่าสามารถแก้ความดันโลหิตสูง กระวนกระวายใจ อาการนอนไม่หลับ และช่วยในการขับปัสสาวะ และเมื่อนำมาฉีดเข้ากับสัตว์ทดลอง พบว่าช่วยลดความดันโลหิต ทำให้กล้ามเนื้อลายหดตัว ขยายหลอดลม และช่วยยับยั้ง Sympathetic nerveได้[1],[3]
• สารที่พบคือ น้ำมันหอมระเหย และในน้ำมันหอมระเหยพบสาร Borneol, Cineole, Di-methyl ether of phloroacetophenone, Limonene และยังพบสารจำพวก Hyperin, Amino acid, Flavonoid glycoside,Erysimin ส่วนอีกข้อมูลระบุว่าพบสาร blumealactone, borneol, flavanone, quercetin, xanthoxylin[2]
• สารผสม ถูกใช้ในการรักษาโรคความดันโลหิตสูง โรคไขมันสูง โรคลิ้นหัวใจ โรคกล้ามเนื้อหัวใจวาย โรคหลอดเลือดตีบในปริมาณ 5:1000 มิลลิกรัม พบเมื่อปี ค.ศ.2007 ที่ประเทศจีน[2]
• น้ำต้มที่ได้จากรากและใบ ในความเข้มข้นร้อยละ 1 มีฤทธิ์ในการขับปัสสาวะ และเมื่อนำมาเปรียบเทียบฤทธิ์ในการขับปัสสาวะของน้ำต้มจากกาเฟอีนและใบชา พบว่าหนาดจะมีฤทธิ์ในการขับปัสสาวะอ่อนกว่าเล็กน้อย[3]
• สามารถยับยั้งการเกาะกลุ่มของเซลล์ ยับยั้งเอนไซม์ ยับยั้งการหลั่งของฮีสตามีน ฆ่าปลา ขับปัสสาวะ[2]

สรรพคุณของหนาดใหญ่

1. ใบ มีสรรพคุณในการแก้ปวดกระดูกและเอ็นได้(ใบ)[7]
2. สามารถเป็นในการแก้ปวดข้ออันเนื่องมาจากลมชื้น แก้ปวดเมื่อยตามร่างกายโดยการใช้รากและใบทำเป็นยา (รากและใบ)[1],[3] แก้อาการปวดเมื่อยหลังการคลอดบุตรได้ โดยการใช้รากต้มกับน้ำกินเป็นยา(ราก)[1],[4]
3. สามารถแก้อาการปวดข้อ แก้บวม แก้แผลฟกช้ำโดยการนำรากมาต้มเอาน้ำกินเป็นยา(ราก)[1],[2],[4]
นำใบมาบดเป็นผงผสมเหล้า ใช้เป็นยาทาแก้ปวดบวม ปวดข้อ ปวดเอว ปวดหลังได้(ใบ)[1],[2],[7] ใช้ยอดอ่อนหรือใบหนาดใหญ่ รากว่านน้ำเล็กสด ใบละหุ่งสด อย่างละเท่าๆกัน นำมาต้ม ใช้น้ำต้มชะล้างบริเวณที่บวมเจ็บ หรือตามข้อที่ปวด(ใบ)[7]
4. ใบ สามารถใช้เป็นยาพอกแก้หิดได้ (ใบ)[7]
5. ใบสามารถรักษาแผลสด แผลฟกช้ำจากการกระแทก ฝีบวมอักเสบ แผลฝีหนอง แก้กลากเกลื้อนได้
โดยการนำใบมาบดให้เป็นผงผสมกับเหล้าใช้พอกหรือทา หากนำใบมาตำพอกจะสามารถช่วยห้ามเลือดได้(ใบ)[1],[2],[4],[7] ทำให้แผลหายเร็วขึ้นได้โดยการนำใบหรือผงใบแห้งมาคั้นเอาน้ำและใช้ทาบริเวณแผล (ใบ)[7]
6. สามารถทำเป็นยาพอกแก้ม้ามโตได้โดยการ ใช้ใบตำร่วมกับใบเพกา ใบยอและใบกระท่อม (ใบ)[7]
7. ใบ ในจีนมีการสร้างยาทำให้แท้ง[4]
8. สามารถช่วยให้มดลูกเข้าอู่เร็วขึ้นโดยการใช้ใบหนาดอ่อนนำมาต้มกับน้ำร่วมกับ ใบเดื่อฮาก ใบก้านเหลือง ใบช่าน ใบฝ่าแป้ง เครือไฮ่มวย ว่านน้ำเล็ก ต้นสามร้อยยอด ลำต้นป้วงเดียตม ต้นถ้าทางเมีย ให้สตรีหลังคลอดบุตรที่อยู่ไฟอาบ ชาวเมี่ยนนิยิมใช้วิธีนี้(ใบ)[6]
9. สามารถช่วยในการขับประจำเดือน (ใบ)[4] และยังสามารถใช้เป็นยาแก้มุตกิด ประจำเดือนมาไม่เป็นปกติได้(ใบ[4],รากและใบ[3]) สามารถทำยาแก้ประจำเดือนออกมากผิดปกติได้ โดยการใช้น้ำคั้นหรือน้ำต้มจากใบหรือจากราก นำมาทานเป็นยา วิธีนี้นิยมในชวา (ใบ, ราก)[7]
10. สามารถทำเป็นยาแก้ท้องเสีย ท้องร่วง ปวดท้องได้ โดยการใช้รากต้มเอาน้ำทานเป็นยา(ราก)[1],[2],[4]
ใช้เป็นยาแก้ปวดท้อง แก้บิด แก้ท้องร่วงได้โดยการใช้ส่วนใบมาต้มเอาน้ำกิน(ใบ)[1],[2],[4],[7] ใช้พิมเสนสามารถทานเป็นยาแก้ปวดท้อง ท้องร่วงได้(พิมเสน)[1],[4]
11. สามารถแก้ลมขึ้นจุกเสียดแน่นเฟ้อได้ (ใบ[1],[4], รากและใบ[3])
12. สามารถรักษาโรคหืดได้ โดยการใช้ใบมาทำเป็นยา[2] ใบมีสาร cryptomeridionซึ่งสามารถลดการเกร็งของกล้ามเนื้อเรียบ เช่น กล้ามเนื้อหลอดลมได้ สามารถนำใบบดมาผสมกับการบูร ต้นข่อย แก่นก้ามปูและพิมเสน แล้วมวนด้วยใบตองแห้งสูบรักษาโรคหืด(ใบ)[4]
13. ใบมีสรรพคุณที่สามารถช่วยในการขับเหงื่อได้(ใบ)[1],[2],[4] ใช้ใบร่วมกับต้นตะไคร้ ต้มให้เดือดแล้วนำมาอบตัวจะช่วยในการขับเหงื่อได้ โดยนิยมใช้ในอินโดจีน (ใบ)[7]
14. ใช้กินเป็นยารักษาโรคไข้มาลาเรียได้ โดยการใช้ยอดอ่อนมาหั่นเป็นชิ้นเล็กๆจากนั้นนำไปตุ๋นใส่ไข่ วิธีนี้ได้มาจากชาวม้ง(ยอดอ่อน)[6]
15. หมอยาพื้นบ้านจังหวัดอุบลราชธานี ใช้ใบและลำต้นหนาดใหญ่ร่วมกับใบเป้าใหญ่และใบมะขาม มาต้มอาบสามารถช่วยแก้อาการหน้ามืด วิงเวียน ตาลายได้(ต้นและใบ)[4]
16. ใช้ใบสดมาหั่นให้เป็นฝอย ตากแดดและมวนกับยาฉุนใช้สูบจะสามารถเป็นยาแก้ริดสีดวงจมูกได้ (ใบ)[1],[4],[7]
17. สามารถใช้พอกศีรษะเพื่อแก้อาการปวดศีรษะได้ โดยการใช้ใบมาตำกับใบขัดมอญ นิยมวิธีนี้ในกัมพูชา(ใบ)[7]
18. สามารถช่วยในการระงับประสาทได้(ใบ, ทั้งต้น)[4]
19. ใช้เป็นยาฟอกเลือดช่วยให้ร่างกายอบอุ่น ช่วยขับลมชื้นในร่างกายได้ เนื่องจากใบและรากมีรสเผ็ดขมเล็กน้อย เป็นยาร้อนเล็กน้อย มีฤทธิ์ต่อตับ กระเพาะ ม้ามและลำไส้ (ใบและราก)[3]
20. ใช้เป็นยาบำรุงให้แก่สตรีหลังคลอดบุตรได้ (ใบ)[4] ช่วยให้สตรีหลังคลอดบุตรฟื้นตัวเร็วขึ้น โดยใช้เป็นส่วนผสมของยาได้แก่ ไพล ใบหนาด เปล้าหลวง ราชาวดีป่า และอูนป่า ต้มในสตรีหลังคลอดอาบ[6]
21. ใบช่วยทำให้เจริญอาหาร และเป็นยาบำรุงธาตุ(ใบ)[4]
22. ใช้เป็นส่วนผสมของยาอบสมุนไพรซึ่งมีสรรพคุณแก้น้ำเหลืองเสีย โรคผิวหนังพุพองได้ โดยเป็นสูตรช่วยบำรุงผิวพรรณ บรรเทาอาการปวดเมื่อย ช่วยเพิ่มการไหลเวียนของโลหิต (ใบ)[5]
23. ใบมีสรรพคุณที่ช่วยแก้อาการเกร็งของกล้ามเนื้อได้ (ใบ)[4]
24. ใช้รากหนาด 30 กรัม, เหลี่ยงเมี่ยนเจิน 6 กรัม, เถาหีบลมเทศ 30 กรัมนำมารวมกันต้มกับน้ำกินสามารถแก้ปวดข้อ ไขข้ออักเสบเนื่องจากลมชื้นได้(ราก)[3] ใบก็สามารถทำเป็นยาแก้โรคไขข้ออักเสบได้เช่นกัน (ใบ)[4]
25. ช่วยบำรุงผิวหนังให้ชุ่มชื้น และช่วยแก้หิดได้โดยการใช้ใบผสมในน้ำอาบสมุนไพรหลังคลอด (ใบ)[4]
26. นำใบมาตำให้ละเอียด ใส่ด่างทับทิมและน้ำพอประมาณ จะใช้เป็นยารักษาโรคเรื้อนได้โดยการนำมาปิดบริเวณที่เป็นแผล (ใบ)[4]
27. สามารถช่วยรักษาแผลอักเสบ แผลฟกช้ำ แก้กลากเกลื้อนและทำให้แผลหายเร็วขึ้นได้ โดยการใช้ผงพิมเสนมาโรยใส่แผล(พิมเสน)[1],[4],[7]
28. ใช้ใบหนาด 20 กรัม, โด่ไม่รู้ล้ม 20 กรัม, จิงเจี้ย 20 กรัม,ขู่เซินจื่อ 20 กรัม,เมล็ดพุดตาน 15 กรัม,ใบสายน้ำผึ้ง 30 กรัม,ไป๋เสี้ยนผี 30 กรัมนำมารวมกันต้มเอาน้ำชะล้างแผลสามารถแก้เริมบริเวณผิวหนังได้(ใบ)[3]
29. ใช้เอี๊ยะบ๊อเช่า 18 กรัมและใช้รากหนาด 30 กรัมนำมารวมกันต้มกับน้ำกินสามารถช่วยในการแก้ปวดประจำเดือนได้(ราก)[3]
30. ใช้ใบหนาดร่วมกับใบหมากป่า และใบเปล้าหลวงใช้เป็นยาสมุนไพรอาบเพื่อรักษาอาการผิดเดือนสำหรับสตรีหลังการคลอดบุตรได้ ชาวลั้วะจะใช้รากมาต้มผสมกับรากเปล้าหลวงในน้ำ สามารถใช้เป็นยาห่มรักษาอาการผิดเดือนได้ (ราก, ใบ)[6]
31. ทำเป็นยาขับพยาธิได้ โดยใช้น้ำต้มจากใบและยอดอ่อนมาดื่มเป็นยา(ใบ)[1],[4]และทั้งต้นก็มีสรรพคุณเป็นยาขับพยาธิเช่นกัน (ทั้งต้น)[4]
32. สามารถช่วยในการขับลมในลำไส้ (ราก, ใบ, พิมเสน)[1],[2],[4]
33. ชาวลั้วะใช้ใบมานวดบริเวณอกเพื่อแก้อาการเจ็บหน้าอก หากยังไม่หายจะใช้ต้นมาต้มกับน้ำดื่ม(ต้น, ใบ, ทั้งต้น)[4],[6]
34. มีสรรพคุณช่วยในการขับเสมหะ (ต้น, ใบ)[1],[2],[4]
35. สามารถทำเป็นยาแก้หวัดได้โดยการใช้รากมาต้มกับน้ำทาน(ราก, ใบและราก)[3],[4]
36. ทำเป็นยาแก้ไข้ได้ โดยใช้ใบและยอดอ่อนต้มกับน้ำทาน(ใบ)[1],[2],[4] ทั้งต้น มีสรรพคุณเป็นยาแก้ไข้ แก้ลมแดดได้(ทั้งต้น)[4] สามารถนำต้นมาต้มอาบแก้ไข้ได้โดยนิยมในชาวกะเหรี่ยงแม่ฮ่องสอน(ต้น)[6] สามารถทำเป็นยาทานแก้ไข้ได้ โดยใช้ใบนำมาต้มรวมกับเทียนดำ หัวหอมเล็ก หรือจะบดกับเกลือก็ได้ (ใบ)[7]
37. ทำให้เลือดหยุดไหลได้ โดยการนำใบมาขยี้แล้วใช้ยัดบริเวณจมูก(ใบ)[6]
38. พิมเสนสามารถช่วยแก้ตาเป็นต้อได้ (พิมเสน)[7]
39. ทั้งต้นใช้เป็นยาแก้อหิวาตกโรคได้ (ทั้งต้น)[4]
40. มีสรรพคุณใช้เป็นยาลดความดันโลหิต (ใบ, ทั้งต้น)[4]
41. ทำให้การหมุนเวียนของเลือดดีขึ้นโดยการใช้รากสดมาต้มเอาน้ำดื่ม(ราก)[1],[2],[4]
42. ใช้เข้ายาห่มตำรับไทลื้อ บำรุงร่างกายและผิวพรรณได้โดยการนำใบมาสับแล้วตากให้แห้ง (ใบ)[6]
43. สามารถใช้เป็นยาบำรุงกำลังได้ โดยการใช้ใบและยอดอ่อนต้มเอาน้ำดื่ม(ใบ)[1],[2],[4]

สั่งซื้อ อาหารเสริม สำหรับผู้ป่วย เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “หนาดใหญ่”. หน้า 813-815.
2. หนังสือสมุนไพรลดไขมันในเลือด 140 ชนิด. (เภสัชกรหญิง จุไรรัตน์ เกิดดอนแฝก). “หนาดใหญ่” หน้า 192.
3. หนังสือสารานุกรมสมุนไพรไทย-จีน ที่ใช้บ่อยในประเทศไทย. (วิทยา บุญวรพัฒน์). “หนาดใหญ่”. หน้า 610.
4. ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. “หนาดใหญ่”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.phargarden.com. [30 ก.ย. 2014].
5. ฐานข้อมูลเครื่องยาสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. “หนาด”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.thaicrudedrug.com. [30 ก.ย. 2014].
6. ฐานข้อมูลเครื่องยาสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. “หนาด”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.thaicrudedrug.com. [30 ก.ย. 2014].
7. มูลนิธิหมอชาวบ้าน. นิตยสารหมอชาวบ้าน เล่มที่ 17 คอลัมน์ : อื่น ๆ. (ภก.ชัยโย ชัยชาญทิพยุทธ). “หนาดใหญ่และผักหนาม”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.doctor.or.th. [30 ก.ย. 2014].

อ้างอิงรูปจาก
1. https://tcmwiki.com/
2. https://blog.xuite.net/
3. https://medthai.com/