นางจุ่ม

นางจุ่ม (Cansjera rheedei) เป็นผักที่พบได้ตามป่าและมีรสชาติเหมือนผักหวานป่า มักจะพบวางขายอยู่ในตลาดทุ่งเสลี่ยมที่อยู่ระหว่างทางไปจังหวัดเชียงใหม่ นิยมเรียกว่า “นางโจม” ซึ่งส่วนมากมักจะพบเป็นส่วนประกอบในแกงแค นอกจากนั้นยังเป็นยาสมุนไพรที่นิยมในประเทศอินเดีย ชนเผ่าทมิฬนาฑูและตำรายาไทยอีกด้วย มีการวิจัยมากมายถึงสรรพคุณที่อยู่ในต้นนางจุ่ม ถือเป็นต้นที่ไม่โดดเด่นเมื่อดูจากภายนอกแต่มีประโยชน์มากกว่าที่คิด

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของนางจุ่ม

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Cansjera rheedei J.F.Gmel.
ชื่อท้องถิ่น : ภาคเหนือเรียกว่า “นางชุ่ม มะนาวป่า” จังหวัดชลบุรีเรียกว่า “ผักหวานดง” มีชื่ออื่น ๆ ว่า “ตาไก่หิน เถาเดือยไก่ นมสาว นางจอง เหมือดคน”
ชื่อวงศ์ : วงศ์ผักหวาน (OPILIACEAE)
ชื่อพ้อง : Cansjera lanceolata Benth., Cansjera malabarica Lam., Cansjera monostachya M.Roem., Cansjera polystachya (Willd.) M.Roem., Cansjera scandens Roxb., Cansjera zizyphifolia Griff., Opilia amentacea Wall.

ลักษณะของนางจุ่ม

นางจุ่ม เป็นพรรณไม้พุ่มรอเลื้อยเนื้อแข็งที่มีถิ่นกำเนิดในเขตร้อนของเอเชีย มักจะพบขึ้นตามป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง ป่าดิบแล้งและป่าผสมผลัดใบ
ลำต้น : ลำต้นและกิ่งอ่อนเป็นสีเขียว แตกกิ่งก้านมาก มีขนสั้นนุ่มขึ้นปกคลุม เปลือกนอกเป็นสีน้ำตาลอ่อน ตามลำต้นมีหนามทู่ขึ้นกระจายทั่วไปจำนวนมาก
ใบ : เป็นใบเดี่ยวออกเรียงสลับในระนาบเดียวกัน ลักษณะของใบเป็นรูปไข่ รูปวงรีหรือรูปใบหอก ปลายใบเรียวแหลม โคนใบสอบเรียวสั้นไปจนถึงสอบเรียว ขอบใบเป็นคลื่น แผ่นใบค่อนข้างหนาและเป็นมัน ผิวใบมีขนขึ้นเล็กน้อยโดยเฉพาะตามเส้นใบ มีขนขึ้นประปรายที่เส้นกลางใบและโคน เส้นใบเป็นแบบขนนกร่างแห 4 – 10 คู่ ก้านใบมีขนาดสั้นและมีขนกระจาย
ดอก : ออกดอกเป็นช่อแบบช่อเชิงลดตามซอกใบ 1 – 4 ช่อ มีสีเหลืองอมเขียว แต่ละช่อมีดอกประมาณ 8 – 16 ดอก แกนช่อดอกมีขนขึ้นปกคลุมหนาแน่น ดอกมีขนาดเล็ก เป็นดอกแบบสมบูรณ์เพศ มีกลีบรวม 4 – 5 กลีบ หลอดกลีบเป็นรูปโถหรือรูปคนโท ปลายแยกเป็นแฉกแหลมเรียงจรดกัน ขอบเรียบและมีสีเขียวอมเหลือง ผิวด้านนอกมีขนขึ้นกระจายแต่ด้านในเกลี้ยง ดอกมีเกสรเพศผู้ 4 อัน มีอับเรณู 2 พู ขนาดเล็กสีขาวอมเหลือง สามารถแตกได้ตามยาว เกสรเพศเมียมี 1 อัน เป็นรูปขวด รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ ยอดเกสรเพศเมียแยกเป็นแฉก 4 แฉก จานฐานดอกมี 4 อัน แยกจากกันเป็นรูปสามเหลี่ยม มีสีเขียวอมเหลือง มักจะออกดอกในช่วงเดือนตุลาคมถึงเดือนกุมภาพันธ์
ผล : เป็นผลสดเมล็ดเดียวและแข็ง ลักษณะของผลเป็นรูปกลมรีขนาดเล็ก ปลายและโคนมน ผิวขรุขระและมีสีเขียว เมื่อแก่จะเปลี่ยนเป็นสีส้มแดง มีกลีบรวมกับยอดเกสรเพศเมียติดคงทน ติดผลในช่วงประมาณมกราคมถึงเดือนมีนาคม
เมล็ด : ภายในผลมีเมล็ดแข็ง 1 เมล็ด เมล็ดมีลักษณะเป็นรูปไข่หรือรูปวงรีและค่อนข้างกลม

สรรพคุณของนางจุ่ม

• สรรพคุณจากนางจุ่ม ลดน้ำตาลในเลือด ลดไขมันในเลือด ลดไข้ ขับปัสสาวะ ต้านอนุมูลอิสระ ต้านการอักเสบ ปกป้องตับจากสารพิษ
• สรรพคุณจากทั้งต้น ประเทศอินเดียนำทั้งต้นมารักษาอาการปวดหลัง
• สรรพคุณจากใบ ชนเผ่าทมิฬนาฑูนำมารักษาอาการไข้แกว่ง
  – เป็นยารักษาเบาหวาน ด้วยการนำใบมาต้มกับน้ำแล้วดื่ม
• สรรพคุณจากส่วนเหนือดิน เป็นยาถ่ายพยาธิ
• สรรพคุณจากเปลือกต้น
  – แก้อาการปวดเมื่อยและแก้เส้นตึง โดยตำรายาไทยนำเปลือกต้นมาเป็นส่วนผสมปรุงยาต้มเพื่อดื่ม

ประโยชน์ของนางจุ่ม

เป็นส่วนประกอบของอาหาร นิยมนำมาทำแกงหรือใส่ในแกงแค

ข้อมูลทางเภสัชวิทยาของนางจุ่ม

สารที่พบในใบนางจุ่ม พบสารกลุ่มฟลาโวนอยด์ ได้แก่ Quercetin – 3 – O – β – rutinoside
ผลการทดลอง

• สารสกัดน้ำและเอทานอลจากใบนางจุ่มที่ระดับความเข้มข้น 200 mg/kg และ 400 mg/kg พบว่ามีฤทธิ์ลดน้ำตาลในเลือดของสัตว์ทดลอง
• สารสกัดเอทานอลจากส่วนที่อยู่เหนือดินของต้นนางจุ่ม โดยการฉีดเข้าทางช่องท้องของหนูทดลองที่ความเข้มข้น 250 และ 500 mg/kg พบว่าจะมีฤทธิ์ต้านความเจ็บปวด โดยลดอาการปวดเกร็งของช่องท้องหนูทดลองที่ถูกกระตุ้นด้วยสารเคมีและทำให้ทนต่อความเจ็บปวดเมื่อถูกกระตุ้นด้วยความร้อนได้ด้วย
• จากการทดสอบโดยใช้สารสกัดน้ำ คลอโรฟอร์มและเอทานอลของส่วนที่อยู่เหนือดินของต้นนางจุ่ม ที่ความเข้มข้นระหว่าง 5-40 mg/mL พบว่ามีฤทธิ์ขับพยาธิตัวกลม ทำให้พยาธิเป็นอัมพาตและตายได้

นางจุ่ม เป็นต้นที่มีการทดลองถึงฤทธิ์และสารในนางจุ่มจนพบว่าเป็นต้นที่ช่วยป้องกันโรคได้ ส่วนมากมักจะพบในรูปแบบของผักที่เป็นส่วนประกอบในแกงทั่วไปหรือแกงแค มีรสชาติเหมือนผักหวานป่า ถือเป็นยาสมุนไพรที่นิยมอย่างมากในประเทศอินเดีย นางจุ่มมีสรรพคุณทางยาได้หลายส่วนจากต้นโดยเฉพาะส่วนของใบ มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ รักษาเบาหวาน แก้ไข้แกว่ง เป็นยาถ่ายพยาธิและแก้ปวดเมื่อยได้

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง
ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. “นางจุ่ม”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.phargarden.com. [22 ก.ย. 2015].
แหล่งข้อมูลต้นไม้. “นางจุม”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : treeofthai.com. [22 ก.ย. 2015].
ข้อมูลอ้างอิง (Source) : https://medthai.com/

ชุมเห็ดจีน

ชุมเห็ดจีน (Chinese senna) มีชื่อเรียกในภาษาจีนว่า “เจี๋ยหมิงจื่อ” แต่กลับมีถิ่นกำเนิดอยู่ในแถบอเมริกาเขตร้อน ทั้งนี้ชุมเห็ดจีนนั้นอาจจะจำสับสนกับชุมเห็ดไทยได้ สามารถแยกได้จากการดูที่เมล็ดซึ่งชุมเห็ดจีนจะมีเมล็ดเป็นเหลี่ยมและยาวมากกว่าชุมเห็ดไทย เป็นต้นที่นิยมในการดื่มแทนชาของคนเอเชีย นอกจากนั้นยังมีสรรพคุณเป็นยาสมุนไพรที่ดีต่อร่างกายโดยเฉพาะส่วนของเมล็ดที่อุดมไปด้วยประโยชน์มากมาย

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของชุมเห็ดจีน

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Senna obtusifolia (L.) H.S.Irwin & Barneby
ชื่อสามัญ : มีชื่อสามัญว่า “Chinese senna” “American sicklepod” “Sicklepod”
ชื่อท้องถิ่น : คนไทยเรียกว่า “ชุมเห็ดใหญ่” คนจีนกลางเรียกว่า “เจี๋ยหมิงจื่อ”
ชื่อวงศ์ : วงศ์ถั่ว (FABACEAE หรือ LEGUMINOSAE)
ชื่อพ้อง : Cassia obtusifolia L.

ลักษณะของชุมเห็ดจีน

ชุมเห็ดจีน เป็นพรรณไม้พุ่มอายุ 1 ปี ที่มีถิ่นกำเนิดในภาคใต้และภาคตะวันออกของสหรัฐอเมริกา เม็กซิโกและในอเมริกาเขตร้อน
ต้น : ทั้งต้นมีขนขึ้นปกคลุม กิ่งก้านแข็ง
ใบ : เป็นใบประกอบแบบขนนก ตรงกลางใบย่อยที่ติดเชื่อมเรียงคู่กันนั้นจะมีตุ่มตาร่องน้ำหนึ่งคู่แบบแหลม ๆ มีใบย่อยประมาณ 2 – 4 คู่ ลักษณะของใบย่อยเป็นรูปไข่กลับ ขอบใบเรียบ ใบอ่อนมีขนขึ้นปกคลุม
ดอก : ออกดอกเป็นช่อบริเวณซอกใบ ดอกเป็นสีเหลืองสด มีกลีบดอก 5 กลีบ ลักษณะของกลีบดอกเป็นรูปไข่กลับ ดอกมีเกสรเพศผู้ 1 อัน
ผล : ผลมีลักษณะเป็นฝักยาวและเป็นเหลี่ยม ภายในฝักพบเมล็ดจำนวนมาก
เมล็ด : เมล็ดมีลักษณะเป็นเหลี่ยม ด้านข้างของเมล็ดมีร่อง ผิวเมล็ดเรียบเป็นมัน มีสีน้ำตาลอมเขียว

สรรพคุณของชุมเห็ดจีน

• สรรพคุณของเมล็ดชุมเห็ดจีน หรือเจว๋หมิงจือ
  – ช่วยแก้อาการร้อนใน
  – ช่วยแก้อาการตาแดง
  – ช่วยลดความดันโลหิตสูงได้
  – ช่วยลดคอเลสเตอรอลสูง ลดไขมัน
  – ช่วยบำรุงตับ
  – ช่วยบำรุงปอด
  – ใช้เป็นยาระบาย และแก้อาการท้องผูก
• สรรพคุณจากเมล็ดคั่วที่บดเป็นผงขนาดครั้งละ 7 – 15 กรัม แก้ตาอักเสบ แก้ตาแดงเป็นต้อ ช่วยให้ตาสว่าง แก้อาการท้องผูก เป็นยาแก้พุงโล แก้ตับอักเสบและโรคตับแข็ง รักษาฝีหนองทั้งภายในและภายนอก
  – บรรเทาอาการปวดศีรษะอันเนื่องมาจากความดันโลหิตสูง เป็นยาลดความดันโลหิตที่ออกฤทธิ์ต่อตับและไต ด้วยการนำเมล็ดคั่วที่บดเป็นผงมาครั้งละ 3 กรัม นำมาชงกับน้ำรับประทานวันละ 3 ครั้ง หรือนำเมล็ดคั่ว 15 กรัม มาตำให้แหลกแล้วใช้แห่โกวเช่าอีก 10 กรัม มารวมกันต้มกับน้ำแล้วรับประทาน

ประโยชน์ของชุมเห็ดจีน

เป็นส่วนประกอบของอาหาร ประเทศซูดานมักจะนำใบของชุมเห็ดจีนมาหมักเพื่อทำเป็นอาหารที่มีโปรตีนสูงซึ่งเรียกว่า “Kawal” โดยใช้รับประทานแทนเนื้อสัตว์ ในเกาหลีนำมาทำชาที่เรียกว่า “gyeolmyeongja” ส่วนมากมักจะนำเมล็ดมาใช้แทนชาได้

ข้อมูลทางเภสัชวิทยาของชุมเห็ดจีน

สารที่พบในชุมเห็ดจีน พบสาร Aloe – Emodin, Chrysophanol, Emodin, Obtusifolin, Totalactone, Physcion, Rhein, Rhein Kaempferol – 3 – diglucoside, Xanthone, Vitamin A และยังพบโปรตีนและไขมัน

สารสกัดจากเมล็ด

สารสกัดจากเมล็ดชุมเห็ดจีน จากการทดลองกับสัตว์พบว่า เมื่อนำเมล็ดชุมเห็ดจีนมาสกัดนั้นสามารถลดความดันโลหิตของสุนัข แมวและกระต่ายได้ มีฤทธิ์กระตุ้นมดลูกให้บีบตัวแรงขึ้นและมีฤทธิ์เป็นยาขับถ่ายในสัตว์ทดลองได้
สารสกัดจากเมล็ดด้วยแอลกอฮอล์ พบว่ามีประสิทธิภาพในการยับยั้งเชื้อ Staphelo coccus, Steptro coccus, เชื้อคอตีบ เชื้อไทฟอยด์และเชื้อราบริเวณผิวหนังได้

ข้อควรระวังของชุมเห็ดจีน

ชุมเห็ดจีนมีฤทธิ์ในการขับถ่ายค่อนข้างแรง ฉะนั้นไม่ควรทานในปริมาณที่มากจนเกินไป

ชุมเห็ดจีน มีเมล็ดเป็นส่วนสำคัญในการเป็นยาสมุนไพรเพราะเมล็ดมีฤทธิ์เป็นยาเย็นและยังนำมาชงชาเพื่อดื่มได้ เป็นต้นที่พบสารอาหารมากมายโดยเฉพาะวิตามินเอที่มีส่วนช่วยในเรื่องของดวงตาเป็นพิเศษ สามารถนำทั้งต้นมาใช้เป็นยาสมุนไพรได้ มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ บำรุงสายตา เป็นยาระบาย ลดความดันเลือด แก้ตับอักเสบและโรคตับแข็ง เป็นต้นที่คู่ควรแก่การนำเมล็ดมาชงชาดื่มเป็นประจำจริง ๆ

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง
หนังสือสารานุกรมสมุนไพรไทย-จีน ที่ใช้บ่อยในประเทศไทย. (วิทยา บุญวรพัฒน์). “ชุมเห็ดจีน”. หน้า 206.
บ้านสวนพอเพียง. “เล่าสู่กันฟัง..งานรวมญาติพืชวงศ์ถั่ว 5”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.bansuanporpeang.com. [05 ม.ค. 2015].

ถอบแถบเครือ

ถอบแถบเครือ (Connarus semidecandrus Jack) เป็นไม้เถาเลื้อยที่สามารถพบได้ทั่วทุกภาคในประเทศไทย มีดอกเป็นสีขาวอมน้ำตาลซึ่งเป็นสีที่ค่อนข้างหาได้ยาก ยอดอ่อนมีรสฝาดจึงสามารถนำมารับประทานเป็นผักสดร่วมกับน้ำพริกได้ ถอบแถบเครือนั้นสามารถนำทั้งต้นมาใช้เป็นยาสมุนไพรโดยรากและเปลือกนั้นมีรสเบื่อเอียน ถือเป็นต้นที่มีสรรพคุณทางยาที่ดีต่อร่างกายของเด็ก

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของถอบแถบเครือ

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Connarus semidecandrus Jack
ชื่อท้องถิ่น : ภาคกลางเรียกว่า “กะลำเพาะ จำเพาะ ทอบแทบ” ภาคเหนือเรียกว่า “ขางขาว ขางแดง ขางน้ำครั่ง ขี้อ้ายเครือ” ภาคใต้เรียกว่า “ลาโพ หมากสง” ภาคตะวันออกเฉียงใต้เรียกว่า “ตองตีน ลำเพาะ ไม้ลำเพาะ” จังหวัดเชียงรายเรียกว่า “เครือไหลน้อย” จังหวัดหนองคายเรียกว่า “เครือหมาว้อ” ชาวเมี่ยนเรียกว่า “บบเจ่ยเพย”
ชื่อวงศ์ : วงศ์ถอบแถบ (CONNARACEAE)

ลักษณะของถอบแถบเครือ

ถอบแถบเครือ เป็นไม้เถาเลื้อยเนื้อแข็งขนาดเล็กถึงใหญ่พาดพันต้นไม้อื่น มักจะพบตามป่าดิบ ป่าผลัดใบ ป่าละเมาะ ป่าแพะ ตามริมฝั่งแม่น้ำและตามที่รกร้างว่างเปล่า
เปลือกต้น : เปลือกลำต้นเรียบเป็นสีน้ำตาล ผิวเปลือกเป็นตุ่มเล็ก ถั่วทั้งเถา ตามกิ่งอ่อนและยอดอ่อนมีขนขึ้นปกคลุม
ใบ : เป็นใบประกอบแบบขนนกออกเรียงสลับกัน มีใบย่อยประมาณ 3 – 7 ใบ ใบย่อยมีลักษณะเป็นรูปวงรียาวหรือรูปใบหอก ปลายใบแหลม โคนใบมนหรือสอบแคบ ขอบใบเรียบ แผ่นใบค่อนข้างหนาและมันคล้ายแผ่นหนัง หลังใบเรียบลื่นและเป็นมัน มีสีเขียวเข้ม ท้องใบเรียบเป็นมัน เส้นใบมีประมาณ 4 – 12 คู่
ดอก : ออกดอกเป็นช่อตามซอกใบและที่ปลายกิ่ง ก้านช่อดอกมีขนสีน้ำตาลปนเหลืองหรือสีสนิมเหล็ก ดอกย่อยเป็นสีขาว มีกลีบดอก 5 กลีบ กลีบดอกเป็นหอกหรือรูปขอบขนานแคบ ด้านนอกเกลี้ยง กลีบเลี้ยงมี 5 กลีบ เป็นสีน้ำตาลอ่อน ลักษณะเป็นรูปไข่หรือรูปวงรี ปลายทู่หรือแหลม ด้านนอกมีขนนุ่มส่วนด้านในเกลี้ยง ดอกมีเกสรยื่นออกมาจากดอก เมื่อบานจะเป็นสีขาวแล้วจะเปลี่ยนเป็นสีขาวแกมน้ำตาล มักจะออกดอกในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือนเมษายน
ผล : ผลมีลักษณะเป็นกระเปาะรูปทรงกระบอกเบี้ยวและสั้น มีสันเล็กน้อยและไม่มีเนื้อ มีกลีบเลี้ยงติดคงทน เปลือกผลบาง ผิวผลด้านนอกเรียบเกลี้ยงส่วนด้านในจะมีขนนุ่มและโคนสอบเข้าหาก้าน ผลอ่อนเป็นสีเขียว เมื่อสุกแล้วจะเปลี่ยนเป็นสีส้ม เมื่อผลแก่จัดจะแตกออกเป็น 2 ซีก ออกผลในช่วงเดือนเมษายนถึงเดือนมิถุนายน
เมล็ด : ภายในผลมีเมล็ด 1 เมล็ด เมล็ดเป็นสีดำมีเยื่อหุ้มสีเหลืองอมส้มที่โคนเมล็ด

สรรพคุณของถอบแถบเครือ

• สรรพคุณจากเครือ
  – เป็นยาบำรุงกำลัง ด้วยการนำเครือมาต้มกับน้ำดื่ม
  สรรพคุณจากทั้งต้น เป็นยาแก้พิษตานซาง เป็นยาถ่ายเสมหะ เป็นยาระบาย เป็นยาขับพยาธิ
  สรรพคุณจากรากและทั้งต้น
  – แก้ไข้ ด้วยการนำรากและทั้งต้นมาต้มกับน้ำดื่ม
• สรรพคุณจากใบ เป็นยาระบาย
  – รักษาโรคเจ็บหน้าอก ด้วยการนำใบมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยา
  – แก้ท้องผูก ด้วยการนำใบมา 3 ใบ ใส่เกลือต้มให้เด็กกินเล็กน้อยเป็นยา
  – ล้างแผลที่เกิดจากน้ำร้อนลวกหรือไฟไหม้ ด้วยการนำใบมาต้มกับน้ำล้างแผล
• สรรพคุณจากเปลือก
  – แก้ปวดท้อง ด้วยการนำเปลือกมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยา
• สรรพคุณจากราก
  – แก้หิด ด้วยการนำรากมาตำแล้วพอก

ประโยชน์ของถอบแถบเครือ

เป็นส่วนประกอบของอาหาร ยอดอ่อนมีรสมันฝาดเล็กน้อยจึงนำมาทานเป็นผักสดร่วมกับลาบ ก้อยหรือนำมาลวกต้มทานร่วมกับน้ำพริกได้

ถอบแถบเครือ เป็นต้นที่นิยมนำยอดอ่อนมารับประทานซึ่งมีรสฝาดเล็กน้อยและนำมาใช้เป็นยาสมุนไพรแก้อาการต่าง ๆ ทั้งภายนอกและภายใน เป็นต้นที่โดดเด่นในเรื่องของการบำรุงกำลังให้ร่างกาย สามารถนำส่วนต่าง ๆ มาใช้เป็นยาได้ทั้งต้นยกเว้นส่วนของผล ถอบแถบเครือมีสรรพคุณทางยาได้หลายส่วนจากต้นโดยเฉพาะส่วนของใบและทั้งต้น มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ เป็นยาบำรุงกำลัง แก้พิษตานซาง แก้ไข้และเป็นยาระบาย เป็นต้นที่เหมาะสำหรับเด็กที่มีร่างกายไม่แข็งแรงหรือท้องผูกเป็นอย่างมาก

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง

หนังสือสมุนไพรไทย เล่ม 1. (ดร.นิจศิริ เรืองรังษี, ธวัชชัย มังคละคุปต์). “ถอบแถบเครือ (Thopthaep Khruea)”. หน้า 135.
หนังสือสมุนไพรในอุทยานแห่งชาติภาคเหนือ. (พญ.เพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ). “ถอบแถบเครือ”. หน้า 118.
หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “ถอบแถบเครือ”. หน้า 324-325.
โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง, สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). “ถอบแถบเครือ”. อ้างอิงใน : หนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันทน์). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : eherb.hrdi.or.th. [15 ธ.ค. 2014].
ข้อมูลอ้างอิง (Source) : https://medthai.com/

เถาวัลย์ปูน

เถาวัลย์ปูน (Cissus repanda) เป็นไม้เลื้อยที่มีดอกเป็นรูปหัวใจโดดเด่นอยู่บนต้น ใบของต้นมีรสเปรี้ยวจนสามารถนำมาใช้แทนมะนาวได้ ในปัจจุบันมีการนำเถาวัลย์ปูนมาปลูกเป็นไม้ประดับกันอย่างมากโดยนำมาทำเป็นไม้โขด เป็นไม้ในวงศ์องุ่นที่มีสรรพคุณทางยาสมุนไพรโดยเฉพาะส่วนของเถาจากต้น เป็นไม้ที่ไม่ควรมองข้ามเพราะนอกจากจะสามารถนำใบมารับประทานได้แล้วนั้นยังนำมาประดับบ้านได้และยังมีสรรพคุณทางยาได้อีกด้วย

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของเถาวัลย์ปูน

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Cissus repanda (Wight & Arn.) Vahl
ชื่อท้องถิ่น : ภาคเหนือเรียกว่า “ส้มเฮียก” ภาคตะวันตกเฉียงเหนือเรียกว่า “เครือเขาน้ำ เคือคันเขาขันขา เคือเขาคันเขา ส้มละออม” จังหวัดเชียงรายเรียกว่า “เครือจุ้มจ้า” จังหวัดอุตรดิตถ์เรียกว่า “เถาพันซ้าย” จังหวัดกรุงเทพมหานคร “เถาวัลย์ปูน” ชาวลัวะเรียกว่า “ส้มออบ”
ชื่อวงศ์ : วงศ์องุ่น (VITACEAE)

ลักษณะของเถาวัลย์ปูน

เถาวัลย์ปูน เป็นพรรณไม้เถาขนาดเล็ก มักจะพบตามป่าทั่วไปและภูเขาหินปูน
เถา : เถานั้นจะมีละอองเป็นสีขาวเกาะจับกันอย่างหนาแน่นจนมองดูเป็นสีนวล มือเกาะคล้ายเถาตำลึง
ใบ : เป็นใบเดี่ยวขนาดเท่าฝ่ามือ ลักษณะของใบเป็นรูปหัวใจเฉือนปลายแหลม ตรงกลางใบและริมทั้งสองข้างแหลมเป็นสามยอด ตรงกลางจะสูงและมีเว้าตรงข้าง
ดอก : ดอกมีลักษณะคล้ายดอกเถาคัน

สรรพคุณของเถาวัลย์ปูน

• สรรพคุณจากเถา รักษาโรคกระษัยและน้ำมูกพิการ เป็นยาขับเสมหะ เป็นยาขับปัสสาวะและแก้ปัสสาวะพิการ ทำให้เส้นเอ็นหย่อนหรือผ่อนคลาย
• สรรพคุณจากใบ
  – เป็นยารักษาแผลสด ด้วยการนำใบสดขยี้กับปูนกินหมากแล้วเอาฟองมาทาพอกแก้อาการ

ประโยชน์ของเถาวัลย์ปูน

1. เป็นส่วนประกอบของอาหาร ใบใช้ใส่ในแกงบอนทำให้มีรสเปรี้ยวซึ่งใช้แทนมะนาวได้
2. ปลูกเป็นไม้ประดับ นิยมทำเป็นไม้โขด

เถาวัลย์ปูน มีจุดเด่นอยู่ที่เถาซึ่งมีสีขาวจนทำให้ต้นดูเป็นสีนวลและมีรสฝาดเปรี้ยว อีกทั้งยังเป็นส่วนที่อุดมไปด้วยสรรพคุณทางยารักษา สมัยนี้ชาวสวนหรือผู้ขายต้นไม้นิยมนำเถาวัลย์ปูนมาทำเป็นไม้โขดเพื่อขายสำหรับปลูกประดับกันเป็นจำนวนมาก สามารถหาซื้อได้ทั่วไปทั้งร้านค้าโดยตรงและร้านออนไลน์ เถาวัลย์ปูนมีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ แก้ปัสสาวะพิการและรักษาแผลสดได้

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง
หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “เถาวัลย์ปูน”. หน้า 348-349.
โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง, สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). “เถาวัลย์ปูน, เถาพันซ้าย”. อ้างอิงใน : หนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันทน์). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : eherb.hrdi.or.th. [12 ธ.ค. 2014].

ทองหลางป่า

ทองหลางป่า (Indian Coral tree) เป็นไม้ยืนต้นที่มักจะพบในป่าดิบ มีดอกสีแดงเข้มอย่างสวยงามจึงนิยมนำมาใช้ย้อมผ้าได้ ในตำรายาพื้นบ้านล้านนา ชาวอาข่าและชาวเขาเผ่าเย้านำทองหลางป่ามาใช้เป็นยาสมุนไพร นอกจากนำมาทำเป็นยาแล้วชาวกะเหรี่ยงยังนำเนื้อไม้ด้านในเปลือกต้นมาทำแป้งทาหน้าให้ผิวขาวและไม่มีสิวได้อีกด้วย ถือเป็นต้นที่นิยมสำหรับชาวบ้านและชาวเผ่าทั่วไป

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของทองหลางป่า

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Erythrina subumbrans (Hassk.) Merr.
ชื่อสามัญ : มีชื่อสามัญว่า “Indian Coral tree” “December tree”
ชื่อท้องถิ่น : ภาคกลางเรียกว่า “ทองหลาง” ภาคเหนือเรียกว่า “ทองมีดขูด” จังหวัดแพร่เรียกว่า “ตองหลาง” จังหวัดน่านเรียกว่า “ทองบก” คนเมืองเรียกว่า “เก๊าตอง” ไทใหญ่เรียกว่า “ไม้ตองหนาม ไม้ตองน้ำ” เผ่าอาข่าเรียกว่า “ยาเซาะห่ะ”
ชื่อวงศ์ : วงศ์ถั่ว (FABACEAE หรือ LEGUMINOSAE)

ลักษณะของทองหลางป่าทอง

หลางป่า เป็นไม้ยืนต้นผลัดใบในระยะสั้นที่มีเขตการกระจายพันธุ์จากอินเดียไปจนถึงอินโดนีเซีย มักจะพบตามป่าดิบบริเวณที่ชุ่มชื้นและตามริมห้วยในป่าดิบแล้ง
เปลือกลำต้น : เป็นสีขาวหม่น มีหนามแหลมสั้น ๆ ขึ้นกระจายทั่วลำต้นและกิ่ง
ใบ : เป็นใบประกอบแบบขนนกออกเรียงสลับกัน มีใบย่อย 3 ใบ ใบกลางมีขนาดใหญ่กว่าใบข้าง ลักษณะของใบย่อยเป็นรูปหัวใจ รูปไข่แกมสามเหลี่ยมหรือรูปไข่แกมสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน ปลายใบแหลม โคนใบตัดหรือมน ขอบใบเรียบ
ดอก : ออกดอกเป็นช่อกระจะบริเวณปลายกิ่ง มีขนสั้นปกคลุม ดอกย่อยมีจำนวนมาก กลีบดอกเป็นสีแดงเข้ม ดอกมีลักษณะเป็นรูปดอกถั่ว ดอกล่างจะบานก่อนดอกบน กลีบรองดอกเป็นหลอด มีกลีบดอก 5 กลีบ กลีบบนแผ่โค้งเป็นรูปเรือ ก้านเกสรเป็นสีแดง อับเรณูเป็นสีเหลือง ติดดอกในช่วงประมาณเดือนมกราคมถึงเดือนกุมภาพันธ์
ผล : ผลมีลักษณะเป็นฝักโค้งแบน เมื่อแก่ฝักจะแตกอ้าออกตามทางยาวจากส่วนปลาย
เมล็ด : โคนบนไม่มีเมล็ด โคนปลายมีเมล็ดแบ่งเป็นห้อง ๆ ประมาณ 1 – 5 เมล็ด มีลักษณะเป็นรูปวงรี

สรรพคุณของทองหลางป่า

• สรรพคุณจากใบ
  – แก้อาการปวดศีรษะ ตำรายาพื้นบ้านล้านนาใช้ทองหลางป่าผสมกับหนามแน่แล้วนำมาตำผสมกับปูนแดงใช้สุมแก้อาการ
  – รักษาฝี ด้วยการนำใบมาตำแล้วพอก
  – แก้โรคบวมตามข้อ ด้วยการนำใบมาบดแล้วทา
  – รักษากระดูกหักและแก้อาการปวดกระดูก ชาวเขาเผ่าเย้าใช้ใบทองหลางป่ามาตำแล้วพอก
  – รักษาวัณโรค ชาวอาข่าใช้เป็นส่วนผสมในการรักษา
• สรรพคุณจากเปลือก แก่น ใบ
  – เป็นยาแก้อหิวาตกโรค ด้วยการนำเปลือก แก่นและใบมาให้หมูหรือไก่ทาน

ประโยชน์ของทองหลางป่า

1. เป็นส่วนประกอบของอาหาร ใบอ่อนใช้รับประทานสดหรือใส่ในแกง ยอดอ่อนนำมาลวกรับประทานร่วมกับน้ำพริกหรือใส่ในแกง
2. ใช้ในอุตสาหกรรมผ้า ดอกซึ่งมีสีแดงนำมาใช้สำหรับย้อมผ้าได้
3. ใช้ในการก่อสร้าง เนื้อไม้เป็นสีขาวและค่อนข้างอ่อนสามารถนำมาทำของเล่นสำหรับเด็กหรือนำมาใช้ทำรั้วบ้านได้เพราะมีหนาม
4. ใช้ในด้านความงาม ชาวกะเหรี่ยงนำเนื้อไม้ด้านในเปลือกต้นมาทำแป้งทาหน้าให้ผิวขาวและไม่มีสิว

ทองหลางป่า เป็นไม้ต้นที่มักจะพบในป่าดิบและเป็นไม้ที่ชาวเผ่านำมาใช้ประโยชน์ในหลายด้าน ในด้านของสรรพคุณทางยานั้นมักจะนิยมนำใบมาใช้รักษาซึ่งเป็นส่วนที่มีสรรพคุณมากที่สุดของต้นทองหลาง ส่วนดอกนำมาใช้ในอุตสาหกรรมย้อมผ้าได้ นอกจากนั้นเปลือกยังสามารถนำมาใช้ในการก่อสร้างและเปลือกต้นยังเป็นแป้งทาหน้าเพื่อรักษาสิวของชาวกะเหรี่ยงอีกด้วย ทองหลางมีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ รักษากระดูกหักและแก้อาการปวดกระดูก แก้โรคบวมตามข้อและแก้อาการปวดศีรษะได้

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง
หนังสือสมุนไพรพื้นบ้านล้านนา. (ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล). “ทองหลางป่า”. หน้า 105.
โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง, สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). “ทองหลางป่า ทองหลาง”. อ้างอิงใน : หนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันทน์). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : eherb.hrdi.or.th. [11 ธ.ค. 2014].
ฐานข้อมูลพรรณไม้ องค์การสวนพฤกษศาสตร์, กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. “ทองหลางป่า”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.qsbg.org. [11 ธ.ค. 2014].
ระบบจัดการฐานความรู้ด้านความหลากหลายทางชีวภาพ สำนักงานความหลากหลายทางชีวภาพด้านป่าไม้ กรมป่าไม้. “ทองหลางป่า”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : biodiversity.forest.go.th. [11 ธ.ค. 2014].

บอนแบ้ว

บอนแบ้ว (Dwarf Voodoo Lily) เป็นชื่อเรียกของทางภาคเหนือ โดยนิยมเรียกอีกชื่อว่า “อุตตพิษ” เป็นต้นที่มีดอกหรือกาบสีม่วงอมน้ำตาลและมีกลิ่นเหม็น สามารถนำก้านใบมาปรุงในเมนูแกงส้มได้ ส่วนของกาบสามารถนำมารับประทานในรูปแบบของผักได้ เป็นต้นชนิดหนึ่งที่มีส่วนหัวอยู่ใต้ดินและมีสรรพคุณทางยาสมุนไพรได้จากส่วนของรากและหัวใต้ดินของบอนแบ้ว

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของบอนแบ้ว

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Typhonium roxburghii Schott
ชื่อสามัญ : มีชื่อสามัญว่า “Dwarf Voodoo Lily”
ชื่อท้องถิ่น : ภาคเหนือเรียกว่า “บอนแบ้ว” จังหวัดพังงาเรียกว่า “ตะพิดป่า” ชาวเงี้ยวแม่ฮ่องสอนเรียกว่า “บอนดอย” คนไทยเรียกว่า “อุตตพิษ”
ชื่อวงศ์ : วงศ์บอน (ARACEAE)

ลักษณะของบอนแบ้ว

บอนแบ้ว เป็นพรรณไม้ล้มลุกขนาดเล็กที่พบในประเทศอินเดีย ศรีลังกา บังกลาเทศ พม่า จีนตอนใต้ ญี่ปุ่น ไต้หวันและภูมิภาคมาเลเซียไปจนถึงฟิลิปปินส์และนิวกินี
หัว : มีหัวอยู่ใต้ดินลักษณะทรงกลม
ใบ : ใบอ่อนมีลักษณะเป็นรูปไข่แกมรูปหัวหรือเป็นรูปสามเหลี่ยม ปลายใบแหลม โคนใบเป็นรูปหัวใจ ใบแก่จะเป็นหยักแบ่งออกเป็น 3 แฉก
ดอก : ออกดอกเป็นช่อแบบช่อเชิงลดมีกาบ มักจะออกหลังจากผลิใบ มีกลิ่นเหม็น กาบมีลักษณะเป็นรูปไข่หรือแกมรูปขอบขนาน เป็นสีม่วงอมน้ำตาลและแดงด้านใน ด้านนอกมีสีน้ำตาลอมเขียว โคนบิดม้วนโอบรอบช่อเป็นรูปไข่ ปลายกาบคอดเรียวยาวและบิดเวียนเล็กน้อย ช่อดอกเพศเมียจะอยู่ด้านล่าง มีรังไข่ 1 ช่อง ในช่องมีออวุล 1 เม็ด รังไข่เป็นรูปไข่สีขาวครีม ยอดเกสรเพศเมียเป็นสีม่วง ส่วนที่อยู่ถัดไปคือช่วงที่เป็นหมัน ด้านล่างมีเกสรเพศผู้ที่เป็นหมันหนาแน่น ลักษณะโค้งลงเป็นสีครีมหรือสีเหลืองอ่อน ช่วงบนเปลือกเกลี้ยงเป็นรูปทรงกระบอก มีเกสรเพศผู้ประมาณ 2 – 3 อัน เป็นสีเหลืองครีม อับเรณูไร้ก้านชู ช่องเปิดที่ปลาย ช่วงช่อดอกปลายสุดเป็นรยางค์รูปกรวยเรียวแหลมยาว มีสีม่วงอมสีน้ำตาลเข้ม ช่วงผลมีโคนกาบหุ้ม ในผลแก่กาบจะอ้าออก
ผล : เป็นผลสดและเนื้อนุ่ม ลักษณะของผลเป็นรูปขอบขนาน รูปวงรีหรือรูปไข่ เมื่อแก่จะเปลี่ยนจากสีเขียวเป็นสีขาว
เมล็ด : ภายในผลมีเมล็ดเดี่ยว

สรรพคุณของบอนแบ้ว

• สรรพคุณจากราก รักษาโรคริดสีดวงทวาร
  – รักษาอาการปวดท้อง ด้วยการนำรากมากินกับกล้วยเป็นยา
  – รักษาพิษงูกัด ด้วยการนำรากมาทาและกิน
• สรรพคุณจากหัว กัดฝ้าหนองและกัดเถาดานในท้อง
  – เป็นยาสมานแผล ด้วยการนำหัวใช้หุงเป็นน้ำมันเพื่อใส่แผล

ประโยชน์ของบอนแบ้ว

เป็นส่วนประกอบของอาหาร ก้านใบนำมาลอกเอาเปลือกออกเพื่อใส่ในแกงส้ม กาบนำมาหั่นละเอียดใช้ดองกินเป็นผักได้

บอนแบ้ว เป็นต้นที่มีลักษณะเด่นอยู่ที่ดอกหรือกาบเป็นสีม่วงอมน้ำตาลและมีกลิ่นเหม็น และยังมีหัวใต้ดินที่สามารถนำมาใช้เป็นยาสมุนไพรได้ นิยมนำก้านใบมาเป็นส่วนประกอบในแกงส้มและนำกาบมารับประทานในรูปแบบของผักดอง บอนแบ้วมีสรรพคุณทางยาได้จากส่วนของรากและหัว มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ รักษาโรคริดสีดวงทวาร รักษาพิษงูกัดและรักษาอาการปวดท้องได้

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง
หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “บอนแบ้ว”. หน้า 412-413.
สำนักงานหอพรรณไม้ สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช, กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. “บอนแบ้ว”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.dnp.go.th/botany/. [30 พ.ย. 2014].

ปืนนกไส้

ปืนนกไส้ (Spanish needle) เป็นชื่อที่ค่อนข้างแปลกประหลาดไม่เหมือนใคร อยู่ในวงศ์ทานตะวันที่มีดอกสีครีมและสีเหลืองตรงกลางอย่างสวยงาม สามารถนำมารับประทานในรูปแบบผักหรือนำมาเป็นส่วนประกอบในอาหารได้ นอกจากนั้นยังนำทั้งต้นมาปรุงเป็นยาสมุนไพรแก้อาการได้ มักจะไม่ค่อยมีชื่อเสียงในเรื่องใดแต่ปืนนกไส้ก็เป็นพืชชนิดหนึ่งที่มีประโยชน์เช่นกัน

รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของปืนนกไส้

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Bidens pilosa L.
ชื่อสามัญ : มีชื่อสามัญว่า “Spanish needle” “Beggar’s tick” “Beggar – ticks” “Black – jack” “Broom stick” “Broom stuff” “Cobbler’s pegs” “Devil’s needles” “Hairy beggar – ticks” “Hairy bidens” “Farmers friend”
ชื่อท้องถิ่น : จังหวัดสระบุรีเรียกว่า “กี่นกไส้ หญ้าก้นจ้ำขาว” ชาวปะหล่องเรียกว่า “ด่อกะหล่อง” ชาวลัวะเรียกว่า “บานดี่”
ชื่อวงศ์ : วงศ์ทานตะวัน (ASTERACEAE หรือ COMPOSITAE)
ชื่อพ้อง : Bidens pilosa var. minor (Blume) Sherff

ลักษณะของปืนนกไส้

ปืนนกไส้ เป็นพรรณไม้ล้มลุกชนิดหนึ่ง
ลำต้น : ลำต้นมีลักษณะตั้งตรง สามารถแตกกิ่งก้านได้มาก กิ่งอ่อนเป็นเหลี่ยม
ใบ : เป็นใบประกอบแบบขนนกออกเรียงสลับกัน มีใบย่อย 3 ใบ ลักษณะของใบเป็นรูปไข่แกมรูปขอบขนาน ปลายใบแหลม โคนใบสอบ ขอบใบจักเป็นซี่ฟัน ใบกลางมีขนาดใหญ่กว่าใบข้าง บางครั้งใบอาจเชื่อมติดกันจนดูเหมือนเป็นใบเดียวกัน
ดอก : ออกดอกเป็นช่อกระจุกตามซอกใบและปลายกิ่ง ดอกช่อมีประมาณ 1 – 3 ดอก ดอกเป็นสีเหลืองหรือสีครีม กลีบดอกประกอบด้วยกลีบดอกวงนอกสีขาวครีม ดอกเป็นหมันและดอกวงในเป็นดอกแบบสมบูรณ์เพศสีเหลือง โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายแยกออกเป็นแฉก 5 แฉก กลีบเลี้ยงเป็นสีเขียว มีริ้วประดับลักษณะเป็นรูปช้อน มีเกสรเพศผู้สีน้ำตาลปลายสีเหลืองโผล่พ้นระดับกลีบดอกวงนอก มีก้านดอกยาว
ผล : เป็นผลแห้งและไม่แตก ลักษณะของผลเป็นรูปขอบขนานและแบน เป็นสัน 3 – 4 สัน ผลอ่อนเป็นสีเขียว ผลแห้งเป็นสีดำหรือสีน้ำตาลเข้ม ปลายแยกเป็นแฉกหนามสีเหลือง 2 อัน

สรรพคุณของปืนนกไส้

• สรรพคุณจากราก
  – แก้หวัด ด้วยการนำรากมาต้มกับน้ำแล้วดื่มเป็นยา
• สรรพคุณจากทั้งต้น
  – แก้ไอมีน้ำมูกข้น ด้วยการนำทั้งต้นมาผสมกับรากสาบเสือ รากมะเหลี่ยมหิน ก้นจ้ำทั้งต้นและผักปลาบใบแคบทั้งต้น จากนั้นนำมาต้มกับน้ำแล้วดื่มเป็นยา
  – แก้ท้องร่วงและจุกเสียด ด้วยการนำทั้งต้นมาต้มกับน้ำแล้วดื่มเป็นยา
• สรรพคุณจากใบ เป็นยาห้ามเลือด รักษาบาดแผล รักษาแผลบวมและแผลเน่า แก้ปวดฟัน

ประโยชน์ของปืนนกไส้

เป็นส่วนประกอบของอาหาร ยอดอ่อนนำมาต้มทานเป็นผักจิ้มกับน้ำพริกหรือนำไปแกงได้

ปืนนกไส้ เป็นไม้ล้มลุกที่มีชื่อเรียกอย่างอื่นอยู่ในจังหวัดสระบุรี มีลักษณะเด่นอยู่ที่ดอกสีขาวครีมและมีเกสรตรงกลางเป็นสีเหลืองคล้ายกับดอกทานตะวัน เพียงแต่ว่าปืนนกไส้จะมีกลีบดอกเป็นสีขาวครีม สามารถนำยอดอ่อนของต้นมารับประทานเป็นผักได้ ปืนนกไส้มีสรรพคุณทางยาได้หลายส่วนจากต้นโดยเฉพาะส่วนของทั้งต้นและใบ มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ แก้หวัด แก้ไอมีน้ำมูกข้น รักษาบาดแผลและแก้ท้องร่วงหรืออาการจุกเสียดได้ เป็นต้นที่สามารถแก้อาการพื้นฐานที่คนทั่วไปมักจะเป็นกันมาก

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง
หนังสือสมุนไพรในอุทยานแห่งชาติภาคเหนือ. (พญ.เพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ). “ปืนนกไส้”. หน้า 135.
หนังสือสมุนไพรพื้นบ้านล้านนา. (ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล). “ปืนนกไส้”. หน้า 47.
โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง, สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). “ปืนนกไส้”. อ้างอิงใน : หนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันทน์). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : eherb.hrdi.or.th. [25 พ.ย. 2014].
สวนสวรส. “ปืนนกไส้” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.suansavarose.com. [25 พ.ย. 2014].