หญ้าแส้ม้า

หญ้าแส้ม้า Vervain, Juno’s tears, European verbena, Herb of the cross เป็นดอกไม้ป่าพื้นเมืองพบได้ทั่วไปในทุ่งหญ้าชื้น ป่าทึบ ทุ่งหญ้าริมทาง ริมหนองน้ำ และตามคูน้ำ ดอกม่วงมีลำต้นตั้งตรง ใบเรียวยาวขอบใบหยักเป็นฟันปลาออกสลับซ้ายขวาของลำต้น การใช้ประโยชน์จากสมุนไพรชนิดนี้ใช้เพื่อรักษาอาการพักฟื้น ผู้ที่เป็นโรคซึมเศร้า ปวดศีรษะ ดีซ่าน ตะคริว ไอ ไข้ นอกจากนั้นยังใช้รักษาบาดแผลพุพอง และรักษาสิวได้ ชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Verbena officinalis L. จัดอยู่ในวงศ์ผกากรอง (VERBENACEAE)[1],[2] ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ คือ นังด้งล้าง (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน)[2], สะหน่ำบล้อ (ปะหล่อง)[3], ถิแบปี โทเกงไก๊ แบเปียงเช่า หม่าเปียนเฉ่า (จีนกลาง)[1]

ลักษณะของหญ้าแส้ม้า

• ลักษณะของต้น[1],[4]
  – เป็นพรรณไม้ล้มลุก
  – มีอายุอยู่หลายปี
  – ลำต้นตั้งตรง
  – มีความสูงได้ 50-100 เซนติเมตร
  – ลำต้นเล็กเป็นเหลี่ยม
  – มีขนแข็งรอบต้น
  – สามารถพบได้ในที่แห้งแล้งแดดจัด ที่รกร้างไร่เก่า หรือขึ้นประปรายในสวนผลไม้ที่สูงจากระดับน้ำทะเลจนถึง 1,650 เมตร
• ลักษณะของใบ[1]
  – ใบออกเรียงตรงข้ามกัน
  – ใบเป็นรูปกลมรี
  – แยกแฉกคล้ายขนนก
  – ปลายใบแหลม
  – โคนใบมน
  – ขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อย
  – ใบมีความกว้าง 2-3 เซนติเมตร และยาว 3-5 เซนติเมตร
  – หน้าใบและหลังใบมีขนปกคลุมเล็กน้อย
  – เส้นหลังใบจะเห็นได้ชัดเจน
• ลักษณะของดอก[1]
  – ดอกมีขนาดเล็ก
  – ออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง
  – ช่อดอกยาว 16-30 เซนติเมตร
  – มีดอกเล็ก ๆ ยาวประมาณ 2 มิลลิเมตร
  – ดอกเป็นสีน้ำเงินม่วง
  – ดอกเป็นรูปหลอด
  – แตกออกเป็นแฉก 5 แฉก ที่ปลายกลีบ
  – แบ่งออกเป็นแฉกบน 2 แฉก และแฉกล่าง 3 แฉก
  – มีเกสรเพศผู้ 4 อัน อยู่ในกลีบดอก
  – เกสรเพศเมีย 1 อัน อยู่บนรังไข่ รังไข่มี 4 อัน
  – เมื่อเกสรแห้งและร่วงไปแล้วก็จะติดผลเป็นฝักยาว
• ลักษณะของผล[1]
  – ผลมีเป็นฝักยาว
  – ผลแก่มีการแตกเมล็ดออก
  – มีเมล็ด 4 เมล็ด เป็นรูปสามเหลี่ยมแบนยาว

สรรพคุณของหญ้าแส้ม้า

• ทั้งต้น ช่วยฆ่าพยาธิใบไม้ในตับ[1]
• ทั้งต้น ใช้เป็นยาแก้ตับอักเสบ[1]
• ทั้งต้น ช่วยแก้ไตอักเสบบวมน้ำ[1]
• ทั้งต้น ช่วยกระจายเลือด แก้อาการฟกช้ำดำเขียว ปวดบวม[1]
• ทั้งต้น เป็นยาแก้โรคผิวหนัง แก้ฝีหนองอักเสบ[1]
• ทั้งต้น แก้แผลแมลงสัตว์กัดเท้า เท้าเป็นแผล[2]
• ทั้งต้น ช่วยแก้บิดติดเชื้อ[1]
• ทั้งต้น ใช้เป็นยาแก้คอเจ็บ คอบวม คออักเสบ คอตีบ[1]
• ทั้งต้น มีรสขมเป็นยาเย็น ออกฤทธิ์ต่อตับและม้าม ใช้เป็นยาขับพิษร้อนถอนพิษไข้[1]
• ทั้งต้น ช่วยแก้ไข้หวัดตัวร้อน แก้ไข้จับสั่น[1]
• ใบ นำมาคั้นเอาน้ำมาทาหรือพอก หรือต้มกับน้ำอาบ สระผม ช่วยกำจัดรังแค เหา โลน และหมัดได้[2]
• ใบ ชาวปะหล่องจะนำมาเป็นส่วนประกอบของยารักษาโรคตานขโมย โดยประกอบไปด้วยสมุนไพรอื่น ๆ อีก เช่น รากหญ้าคา รากสาบแร้งสาบกา รากด่อกะซองหว่อง ต้นน้ำนมราชสีห์ และเปลือกไข่ที่เพิ่งฟักเป็นตัว ห่อผ้าสีดำ แล้วนำมาต้มให้เด็กที่เป็นตานขโมยอาบ[3]
• ชาวเขาเผ่าอีก้อ แม้ว จะใช้ราก ใบ ทั้งต้น นำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้ปวดหลัง[2]
• ชาวเขาเผ่าอีก้อ แม้ว จะใช้ราก ใบ ทั้งต้น นำมาต้มกับน้ำดื่มแก้ปวดท้อง อาหารไม่ย่อย อาหารเป็นพิษ โรคกระเพาะอาหาร ฆ่าเชื้อรา เชื้อแบคทีเรีย แก้พิษ[2]

ข้อห้าม: สำหรับผู้ที่มีพลังหย่อน ม้ามหรือกระเพาะพร่อง และสตรีมีครรภ์ห้ามรับประทานสมุนไพรชนิดนี้[1]

ข้อมูลทางเภสัชวิทยาของหญ้าแส้ม้า

• ทั้งต้นพบสาร Adenosine, Cornin, Stachyose, Tannin, Verbenalin, Verbenalol และน้ำมันระเหย เป็นต้น[1]
• เมื่อใช้สารที่สกัดมาทำเป็นยาฉีดให้กับผู้ป่วยที่เป็นไข้จับสั่น พบว่ามีการยับยั้งและสามารถรักษาโรคไข้จับสั่นได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากแต่ต้องฉีดเข้าก่อนที่ไข้จับสั่นจะกำเริบประมาณ 2-3 ชั่วโมง ในครั้งหน้า
• เมื่อนำหญ้ามาต้มหรือสกัดด้วยแอลกอฮอล์ แล้วนำมาฉีดเข้ากล้ามเนื้อของกระต่ายที่กำลังมีอาการอักเสบของตับ พบว่าสามารถบรรเทาอาการอักเสบและความเจ็บปวดของกระต่ายได้[1]
• สาร Verbenalin มีฤทธิ์กระตุ้นสัตว์ทดลองให้มีน้ำนมเพิ่มมากขึ้น[1] ส่วนที่อยู่เหนือดินมีฤทธิ์ลดการอักเสบในคนได้ ส่วนในสัตว์ทดลองพบว่ามีฤทธิ์กระตุ้นการบีบตัวของมดลูก ขับปัสสาวะ[2]
• สารสกัดจากทั้งต้นด้วยแอลกอฮอล์มีฤทธิ์แก้ปวด ส่วนสารสกัดจากใบด้วยแอลกอฮอล์หรือกรดมีฤทธิ์ต้านการเจริญของแบคทีเรียและเชื้อราหลายชนิดได้ดีมาก และยังมีฤทธิ์ต้านเชื้อไวรัสที่ทำให้เกิดเริมได้อีกด้วย[2]

สั่งซื้อ เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค อาหารเสริมสำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. หนังสือสารานุกรมสมุนไพรไทย-จีน ที่ใช้บ่อยในประเทศไทย. (วิทยา บุญวรพัฒน์). “หญ้าแส้ม้า”. หน้า 584.
2. หนังสือสมุนไพรพื้นบ้านล้านนา. (ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล). “นังด้งล้าง”. หน้า 222.
3. โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง, สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). “นังด้งล้าง”. อ้างอิงใน: หนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันทน์). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: eherb.hrdi.or.th. [10 ก.ค. 2014].
4. สำนักความหลากหลายทางชีวภาพ สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. “นังด้งล้าง”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: chm-thai.onep.go.th. [10 ก.ค. 2014].

อ้างอิงรูปจาก
1.https://nhgardensolutions.wordpress.com/tag/blue-vervain/
2.https://plants.ces.ncsu.edu/plants/verbena-hastata/

ว่านแร้งคอดำ

ชื่อวิทยาศาสตร์ Crinum latifolium L. จัดอยู่ในวงศ์พลับพลึง (AMARYLLIDACEAE)[1] ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ หว้านคอแดง หว้านแร้งคอดำ (กรุงเทพฯ), ว่านแร้งคอดำ (ภาคกลาง), ว่านคอแดง (ภาคใต้), ว้านกระทู้, ว่านพระยาแร้ง, ว่านพระยาแร้งคอดำ[1],[2] ชื่อเรียกอื่นว่า “พระยาแร้งคอดำ” หรือ “พระยาแร้งคอแดง” ถ้าเป็นว่านตัวผู้ คอใบและก้านใบจะมีสีแดงอยู่ 2 นิ้ว ถ้าดึงกาบออกจะเป็นใยบัว หัวมีลักษณะคล้ายกับหัวหอมผิวแดงและเนื้อเป็นสีขาว ใบมีความแบนและยาว แตกออกจากหัวกลายเป็นกาบ ร่องกลางใบห่อเล็กน้อยไม่มีก้าน ลักษณะเหมือนว่านรางนาก หรือว่านรางทอง แต่ใบจะมีขนาดเล็กและยาวกว่า[3]

ลักษณะของต้นว่านแร้งคอดำ

• ลักษณะของต้น[1],[2]
  – เป็นพรรณไม้ล้มลุก
  – มีหัวอยู่ใต้ดิน
  – หัวจะกลมคล้ายกับหัวหอมใหญ่
  – ผิวหัวเป็นสีแดง
  – เนื้อในสีขาว
  – ลำต้นที่โผล่พ้นดินขึ้นมามีลายวงเป็นวงสีน้ำตาลแก่ ตั้งแต่กาบโคนต้นจนถึงกาบคอต้น
  – กาบคอต้นลายจะเป็นวงขนาดใหญ่กว่าโคนต้น เป็นสีม่วงอมแดง
  – สามารถขยายพันธุ์โดยการแยกหน่อ
  – เติบโตได้ดีในดินทราย ที่สามารถระบายน้ำและเก็บความชื้นได้ดี
  – ชอบแสงแดดแบบรำไร
  – ขึ้นตามที่ชุ่มชื้นทั่วไป
• ลักษณะของใบ[1],[2]
  – เป็นใบเดี่ยว
  – ใบเป็นรูปขอบขนานยาวเรียว คล้ายกับใบของต้นพลับพลึงขนาดเล็ก
  – ใบจะออกซ้อนกันเป็นกาบ
  – เป็นใบรีรูปขอบขนาน
  – ปลายใบแหลม
  – โคนใบสอบเรียว
  – ขอบใบเป็นคลื่นบาง ๆ
  – กว้างประมาณ 7-10 เซนติเมตร และยาวประมาณ 60-90 เซนติเมตร
  – แผ่นใบบาง
  – เส้นกลางใบจะเป็นร่องลึก
  – แตกใบอ่อนตรงส่วนยอดของลำต้นใต้ดิน
  – เมื่อดึงกาบใบออกจะมีใยคล้ายใยบัว
• ลักษณะของดอก[1],[2]
  – ออกดอกเป็นช่อแบบซี่ร่ม
  – ดอกมีลักษณะตูมเป็นรูปหอก
  – มีกาบหุ้มยาวประมาณ 7-10 เซนติเมตร
  – ปลายดอกเป็นกระจุกประมาณ 10-20 ดอก อยู่บนก้านสั้น ๆ
  – ก้านดอกมีลักษณะอวบหนา มีความยาวประมาณ 60-90 เซนติเมตร
  – กลีบดอกมี 6 กลีบ มีความกว้างกว่าดอกพลับพลึง
  – ก้านดอกสั้น
  – ดอกเป็นสีขาวและแต้มด้วยสีแดงตรงกลางหรือทางด้านหลังของกลีบ
  – มีเกสรเพศผู้ 6 อันอยู่ด้วย
  – มีอับเรณูลักษณะเป็นรูปโค้ง
• ลักษณะของผล[1]
  – ผลมีลักษณะค่อนข้างกลม

สรรพคุณว่านแร้งคอดำ

• หัว เป็นยาแก้กษัย[2]
• หัว รักษาอาการปวดหู[2]
• หัว แก้ไตพิการ[2]
• หัว เป็นยารักษาฝี[1],[2]
• หัว ใช้รักษาอาการเคล็ดขัดยอก บวม[1]
• หัว เป็นยารักษาโรคเกี่ยวกับอาการปวดในข้อ[1]
• หัว ใช้รักษาริดสีดวงทวาร[1],[2]
• หัว เป็นยาชักมดลูก ช่วยแก้อาการมดลูกหย่อน ปีกมดลูกอักเสบ เหมาะสำหรับสตรีที่เพิ่งคลอดบุตรใหม่ ๆ[1],[2]
• ใบ ใช้รักษาอาการปวดหูได้[1]

ประโยชน์ของว่านแร้งคอดำ

• ว่านชนิดนี้เชื่อกันว่าเป็นว่านที่คงกระพัน โดยจะใช้หัวพกติดตัวหรือกินหัวว่าน
• ควรใช้กระถางใบเขื่องกว่าใบธรรมดาในการปลูก และควรใช้อิฐมอญหักรองก้นกระถาง เพราะว่านชนิดนี้จะขยายพันธุ์ได้ดี
• เมื่อเอาหัวว่านลงกระถางแล้วให้ใช้ดินร่วนปนทรายกลบดินพอให้มิดหัวว่าน แล้วรดด้วยน้ำที่เสกด้วยคาถา “นะโม พุทธายะ” ทุกครั้ง
• ถ้าจะนำมาใช้ในทางคงกระพันชาตรี ก่อนจะกินหัวว่านก็ให้เสกคาถา “นะมะพะทะ นะโมพุทธายะ” ตามกำลังวัน[2],[3]

สั่งซื้อ เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค อาหารเสริมสำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “ว่านแร้งคอดำ”. หน้า 729-730.
2. ว่านและสมุนไพรไทย, คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร. “ว่านแร้งคอดำ”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : natres.skc.rmuti.ac.th/WAN/. [20 ส.ค. 2014].
3. ศูนย์ข้อมูลกลางทางวัฒนธรรม, กระทรวงวัฒนธรรม. “ความเชื่อเกี่ยวกับว่านแร้งคอดำ”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : m-culture.in.th. [20 ส.ค. 2014].

อ้างอิงรูปจาก
1.https://indiagardening.com/
2.https://commons.wikimedia.org/

ต้นหัน

ต้นหัน Wild Mutmeg เป็นพรรณไม้ที่ให้ร่มเงาใบเนาเป็นพุ่ม ลักษณะใบสีเขียวเข้มเป็นมันและผลไม้สีเขียวอมเหลืองเมล็ดด้านในมีสีแดงสด ซึ่งสมุนไพรชนิดนี้สามารถนำเมล็ดใช้เป็นยารักษาโรคผิวหนังและหิด ชื่อวิทยาศาสตร์  Knema globularia (Lam.) Warb. จัดอยู่ในวงศ์จันทน์เทศ (MYRISTICACEAE) ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ คือ กระเบาเลือด สมิงคำราม เหมือดคน (ภาคเหนือ), ตีนตัง มะเลือด (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ), สีซวง (ภาคกลาง), กาฮั้น กระฮั้น ลาหัน เลือดม้า เลือดแรด หัน หันลัด (ภาคใต้), ชิงชอง (ภาคตะวันออกเฉียงใต้), ตูโมะยอ (มลายู-นราธิวาส), ฮ้วงจือ

ลักษณะของต้นหัน

• ลักษณะของต้น
  – เป็นไม้ยืนต้น
  – มีความสูงประมาณ 10-25 เมตร อาจสูงได้ถึง 30 เมตร
  – เรือนยอดเป็นพุ่มทรงสูง ค่อนข้างกลม
  – เปลือกลำต้นแตกเป็นสะเก็ด
  – เปลือกด้านนอกเป็นสีน้ำตาลหรือสีเทาเข้ม
  – เปลือกด้านในเป็นสีชมพู
  – ยอดอ่อน ใบอ่อน และช่อดอกมีสะเก็ดเป็นขุยสีน้ำตาล
  – เขตการกระจายพันธุ์จะอยู่ที่ลำธารในป่าดิบชื้น ป่าพรุ ป่าชายหาก และที่ลุ่มน้ำขังทั่วทุกภาคของประเทศไทย
  – ในต่างประเทศจะพบได้ที่ประเทศจีนทางตอนใต้ มาเลเซีย พม่าตอนใต้ ภูมิภาคอินโดจีน สุมาตรา
• ลักษณะของใบ[1],[2]
  – เป็นใบเดี่ยว
  – ออกเรียงสลับกัน
  – ใบเป็นรูปขอบขนานหรือรูปใบหอก
  – ปลายใบแหลม
  – โคนใบแหลมหรือมน
  – ขอบใบเรียบ
  – ใบมีความกว้าง 3-4 เซนติเมตร และความยาว 10-16 เซนติเมตร
  – ผิวใบด้านบนเป็นสีเขียวเข้มเป็นมัน
  – ผิวใบด้านล่างเป็นสีขาวนวล
  – เนื้อใบบาง
  – มีเส้นแขนงใบประมาณ 13-20 คู่ ลักษณะค่อนข้างตรงและขนานกัน
  – มีขนสีน้ำตาลโดยเฉพาะตามใบอ่อนและตามกิ่ง
  – ก้านใบยาว 1 เซนติเมตร
• ลักษณะของดอก[1],[2],[3]
  – ออกดอกเป็นช่อสั้น ๆ
  – ออกเป็นกระจุกตามซอกใบหรือตามกิ่ง
  – ดอกเป็นแบบแยกเพศและอยู่กันคนละต้น
  – ดอกย่อยมีขนาดเล็กเป็นสีเหลืองนวลหรือสีเหลืองแกมสีน้ำตาล
  – ด้านในดอกเป็นสีม่วงแดง
  – จะออกดอกในช่วงเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนมกราคม
  – ดอกเพศผู้เป็นรูปหลอดยาวประมาณ 4 มิลลิเมตร
  – ส่วนดอกเพศเมียจะเป็นรูปไข่แกมรูปขอบขนาน ยาวประมาณ 4 มิลลิเมตร
• ลักษณะของผล[1],[2],[3]
  – ผลเป็นผลสด
  – ผลเป็นรูปทรงกลมถึงกลมรี
  – ผลมีความกว้าง 1-1.5 เซนติเมตร และความยาว 1.5-2 เซนติเมตร
  – มีสันนูนตามความยาวของผล
  – ผิวเปลือกมีขนสั้นสีน้ำตาล
  – ผลเป็นสีเขียว
  – ผลเมื่อแก่จะเปลี่ยนเป็นสีส้ม และแตกออกเป็นซีก 2 ซีก
  – เนื้อในผลชั้นในเป็นสีขาวและมียางใส
  – ผลมีเมล็ด 1 เมล็ด
  – เมล็ดเป็นสีดำเกลี้ยงปกคลุมไปด้วยเยื่อสีแดงหุ้มอยู่
  – ผลจะแก่ในช่วงเดือนมิถุนายนถึงเดือนสิงหาคม

สรรพคุณของหัน

• เปลือก เป็นยาชูกำลัง โดยการนำมาดองกับเหล้า[3]
• เมล็ด เป็นยารักษาโรคผิวหนังและหิด โดยจะใช้น้ำมันที่บีบได้ โดยสารที่ออกฤทธิ์คือสาร benzyl benzoate[1],[2]

ประโยชน์ของหัน

• ผล สามารถใช้เป็นอาหารของสัตว์ป่าได้ (สารานุกรมความหลากหลายทางชีวภาพตำบลกะเปอร์ อำเภอกะเปอร์ จังหวัดระนอง (มัณฑนา นวลเจริญ))
• น้ำมันจากเมล็ด สามารถใช้ทำเป็นสบู่ยาได้[2]
• เนื้อไม้ สามารถนำมาใช้ในการก่อสร้างภายในอาคารของบ้านได้[2]

สั่งซื้อ เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค อาหารเสริมสำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
– หนังสือสมุนไพรสวนสิรีรุกขชาติ. (คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล). “หัน Wild Nutmeg”. หน้า 130.
– สวนพฤกษศาสตร์ ตามพระราชเสาวนีย์ฯ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. “หันลัด”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.dnp.go.th/pattani_botany/. [17 ก.ค. 2014].
– โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง, สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). “เลือดแรด”. อ้างอิงใน: หนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันทน์). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: eherb.hrdi.or.th. [17 ก.ค. 2014].

อ้างอิงรูปจาก
1.https://www.wikiwand.com/
2.https://toptropicals.com/

ว่านตีนตะขาบ

ว่านตีนตะขาบ Pedilanthus tithymaloides เป็นพืชสมุนไพรชนิดหนึ่งลักษณะเป็นต้นกลมเป็นปล้องๆ ในลำต้นและใบมียางสีขาวขุ่น จัดอยู่ในวงศ์ผักไผ่ POLYGONACEAE ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ คือ ว่านตะเข็บ (ภาคเหนือ), ว่านตะขาบ (เชียงใหม่), เพว (กรุงเทพฯ), ตะขาบปีนกล้วย ต้นตีนตะขาบ (ไทย)

• ลักษณะของต้น
  – เป็นพรรณไม้ขนาดเล็ก
  – ลำต้นเป็นปล้อง
  – มีลักษณะกลมโตเหมือนหางหนูมะพร้าวอ่อน
  – แต่เมื่อลำต้นสูงขึ้นจะกลายเป็นไม้เลื้อย
  – ต้นหนึ่งจะยาวได้ 7-10 ฟุต
  – สามารถขยายพันธุ์โดยการปักชำ
• ลักษณะของใบ
  – ใบจะออกติดกันเป็นปีกสองข้าง
  – ออกจากโคนต้นจนถึงยอด จนดูคล้ายกับตะขาบ

สรรพคุณ และประโยชน์ของว่านตะขาบ

• ต้นและใบสด เมื่อนำมาตำให้ละเอียดและผสมกับเหล้าแล้ว สามารถนำไปใช้หยอดหู เพื่อรักษาหูเป็นน้ำหนวกได้ ซึ่งได้ผลดีมาก ใช้แค่เพียง 2-3 ครั้ง ก็จะหาย[1]
• ต้นและใบสด เมื่อนำมาตำผสมกับเหล้าแล้ว สามารถนำมาใช้ทารักษาอาการฟกช้ำหรือเคล็ดขัดยอกได้[1]
• ส่วนที่เหลือจากการนำไปใช้แก้ฟกช้ำแล้ว สามารถนำมาพอกถอนพิษตะขาบและพิษแมงป่องได้[1]
• น้ำยาง เมื่อนำมาใช้ทาบริเวณบาดแผลที่ถูกกัด พอรู้สึกว่ายางเริ่มแห้งแล้ว ก็ให้ทาซ้ำไปเรื่อย ๆ ประมาณ 30 นาที จะช่วยบรรเทาอาการเจ็บปวดและอาการบวมได้

ประโยชน์ของต้นว่านตะขาบ

• คนจีนนิยมนำมาปลูกในกระถางไว้ดูเพื่อความสวยงามตามบ้าน หรือตามสวนยาจีนทั่วไป[1]

สั่งซื้อ เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค อาหารเสริมสำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “ว่าน ตีน ตะ ขาบ”. หน้า 712-713.
2. ไทยโพสต์. “ว่าน ตีน ตะ ขาบ-ตะขาบหิน มีฤทธิ์ถอนพิษตะขาบ”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.thaipost.net. [20 ส.ค. 2014].

ว่านคันทมาลา

ว่านคันทมาลา เป็นพรรณไม้ลงหัวล้มลุกลำต้นและดอกคล้ายกระเจียวกาบ ดอกมีสีเขียวเมื่อเริ่มบานสะพรั่งจะเปลี่ยนเป็นสีชมพูอมขาว มักใช้เพื่อแต่งกลิ่นหรือแต่งสีเป็นส่วนประกอบในอาหารหลายชนิดของชาวเอเชีย โดยสมุนไพรชนิดนี้มีถิ่นกำเนิดในประเทศเขตร้อน เช่น อินเดีย ญี่ปุ่น และไทยทางทางจังหวัดจันทบุรี ซึ่งจัดอยู่ในวงศ์ขิง ZINGIBERACEAE มีชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Curcuma Sp. ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ คือ คันฑมาลา, ว่านขาว, ว่านนางคำขาว, ว่านคันทมาลาน้อย

ลักษณะของว่านคันทมาลา

• ลักษณะของต้น
  – ลำต้นแทงขึ้นมาจากหัว
  – มีลำต้นเทียมสูงกว่า 1 เมตร
  – ลำต้นใต้ดินเป็นหัวหรือเหง้าขนาดใหญ่
  – หัวหลักมีลักษณะเป็นรูปไข่แคบ
  – เนื้อในแบ่งออกเป็น 2 ส่วน
  – ส่วนชั้นนอกจะเป็นสีม่วงดำ
  – ส่วนชั้นในจะเป็นสีขาวอมเหลือง
  – หัวมีกลิ่นเผ็ดร้อนคล้ายว่านพระตะบะ
  – แตกแขนงย่อยทั้งสองข้าง
  – มีข้อและปล้องชัดเจน
  – สามารถขยายพันธุ์โดยใช้หัวว่านลงดิน
  – ดินที่นำมาใช้ปลูกคือดินปนทราย
  – กลบดินให้พอมิดหัวว่าน แต่อย่ากดจนแน่นเกินไป รดน้ำให้ดินชุ่มพอกัน ๆ
  – เติบโตได้ดีในช่วงฤดูฝน พอถึงช่วงฤดูหนาวใบจะตาย
• ลักษณะของใบ[1],[2]
  – มีรูปร่างคล้ายกับใบว่านมหาเมฆ
  – ขนาดของใบมีขนาดเท่ากับใบพุทธรักษา
  – เป็นใบเดี่ยว
  – ออกเรียงสลับกัน
  – ใบเป็นรูปรีแกมรูปขอบขนาน
  – มีเส้นกลางใบเป็นสีแดงเข้ม
• ลักษณะของดอก[1]
  – ออกดอกเป็นช่อที่ปลายลำต้นเทียม
  – มีใบประดับตอนล่างเป็นสีเขียวอ่อน
  – ปลายใบเป็นสีม่วงแดง
  – ใบประดับตอนบนเป็นสีม่วงอมแดงทั้งใบ
  – ดอกเป็นสีเหลืองอ่อน
  – มีแถบกลางเป็นสีเหลืองอ่อน
  – กลีบดอกที่แลบออกมาจากซอกกลีบประดับจะเป็นสีเหลืองสด เป็นรูปกรวยยาว
  – ดอกคล้ายกับลูกสับปะรด
  – มีกลีบดอกเป็นชั้น ๆ

สรรพคุณของว่านคันทมาลา

• หัว นำมาฝนและผสมกับเหล้า ใช้ทาแก้อาการเจ็บคอ[3]
• หัว นำมาฝนและผสมกับน้ำปูนใส ใช้ทาท้อง แก้อาการปวดท้องในเด็ก[3]
• หัว นำมาฝน ใช้ทารักษาอาการเคล็ด ขัดยอก ฟกช้ำ และอาการบวมได้ดีมาก[1]
• หัว นำมาต้มหรือดองผสมกับเหล้าขาว ใช้กินเป็นยาชักมดลูกให้เข้าอู่เร็ว[3]
• หัว นำมาโขลกและห่อด้วยผ้าขาวและดองกับเหล้าขาว ใช้กินเป็นยาแก้ริดสีดวงทวารหนักและลำไส้[3]
• หัว นำมาฝนกับเกลือสินเทา ผสมกับน้ำร้อนหรือน้ำปูนใส ใช้เป็นยาแก้บิด แก้ท้องขึ้น ท้องร่วง [3]
• หัว นำมาฝนและผสมกับเหล้าหรือน้ำส้มสายชู แล้วชุบด้วยสำลี ใช้อมไว้ข้าง ๆ แก้ม แล้วค่อย ๆ กลืนเอาแต่น้ำทีละน้อย เป็นยารักษาต่อมทอนซิลอักเสบ และรักษาฝีในคอ[1]

ประโยชน์ของว่านคันทมาลา

• เมื่อนำมาปลูกไว้ในบ้าน แล้วนำหัวมาเสกด้วยคาถาพระเจ้าห้าพระองค์ คือ “นะโมพุทธายะ” 3 จบ แล้วนำมากิน จะช่วยให้คงกระพันชาตรี[1]
• นิยมนำมาปลูกเป็นไม้ประดับทั่วไป เนื่องจากดอกมีกลีบดอกเรียงเป็นชั้น ๆ ดูสวยงามแปลกตา[1]

ข้อมูลทางเภสัชวิทยา

• สารสกัดหยาบพอลิแซ็กคาไรด์ (สกัดด้วยน้ำร้อนและตามด้วยการตกตะกอนโดยเอทานอล แล้วนำมาทำให้แห้ง) เมื่อนำมาทดสอบฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระ โดยมี 1,1-diphenyl-2 picrylhydrazyl (DPPH) ซึ่งเป็นอนุมูลอิสระ โดยผสมสารสกัดหยาบพอลิแซ็กคาไรด์กับน้ำกลั่นที่ความเข้มข้นตั้งแต่ 0.5, 1, 2, 3, และ 4 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร พบค่าเปอร์เซ็นต์การต้านอนุมูลอิสระ DPPH มีค่าเท่ากับ 72.13, 54,89, 38.62, 18.94 และ 13.51 ตามลำดับ และมีค่า EC50 เท่ากับ 2.67 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร[4]
• นอกจากนี้ยังนำมาทดสอบฤทธิ์การเพิ่มจำนวนเซลล์ของเซลล์สร้างเส้นใยที่มาจากเนื้อเยื่อเหงือก โดยใช้ระดับความเข้มข้นที่แตกต่างกันของสารสกัดหยาบพอลิแซ็กคาไรด์ แล้วจึงทดสอบด้วยสาร MTT assay พบว่า สารสกัดที่ระดับความเข้ม 0.01, 0.1, 1 และ 10 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร สามารถเพิ่มจำนวนเซลล์ได้ โดยที่ระดับความเข้มข้น 0.1 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร สามารถเพิ่มจำนวนเซลล์ได้สูงสุด[4]

สั่งซื้อ เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค อาหารเสริมสำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “ว่านคันทมาลา (คันฑมาลา)”. หน้า 711-712.
2. หนังสือพิมพ์ไทยรัฐ.
3. สรรพคุณสมุนไพร. “สรรพคุณว่านคันทมาลา”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : samumpri-thai.blogspot.com. [21 ส.ค. 2014].
4. การประชุมทางวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครั้งที่ 47 วันที่ 17-20 มี.ค. 2552. (พลอยพัฒณ์ นิยมพลอย, พสุธา ธัญญะกิจไพศาล, พลกฤษณ์ แสงวณิช, อภิชาติ กาญจนทัต). “ฤทธิ์การต้านออกซิเดชันและการกระตุ้นการเพิ่มจำนวนเซลล์ของส่วนสกัดหยาบพอลิแซ็กคาไรด์จากเหง้าของว่านคันทมาลา Curcuma aromatica Salisb”. หน้า 154-161.

อ้างอิงรูปจาก
1.https://monsterblooms.com/

มะนาวผี

มะนาวผี เป็นไม้พุ่มหรือไม้ยืนต้นมีขนาดเล็ก ต้นสูงประมาณ 2-3 เมตร ลักษณะภายนอกของผลผิวขรุขระมีกลิ่นคล้ายใบมะกรูดหรือใบมะนาว เป็นสมุนไพรทางตำรายาไทย น้ำมันจากเปลือกผลใช้ทาภายนอก แก้โรคไขข้ออักเสบ ใบแก้โรคทางเดินหายใจ แก้จุกเสียด แก้ท้องเสีย รักษาโรคผิวหนัง และผลยังใช้ในการรักษาโรคทางเดินหายใจได้อีกด้วย ชื่อทางวิทยาศาสตร์ Atalantia monophylla DC. (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Trichilia spinosa Willd.) อยู่วงศ์ส้ม (RUTACEAE)[1],[3] ชื่อในท้องถิ่นอื่น ๆ เช่น กะนางพลี (ภาคใต้)[1], มะนาวพลี (ภาคใต้)[2], กะนาวพลี (ภาคใต้)[3], ขี้ติ้ว (ภาคเหนือ), นางกาน (จังหวัดขอนแก่น), มะลิว (จังหวัดเชียงใหม่), จ๊าลิ้ว (ภาคเหนือ), กรูดผี (จังหวัดสุราษฎร์ธานี), กรูดเปรย (จันทบุรี) [1],[2],[3]

ลักษณะมะนาวผี

• ต้น มีเขตการกระจายพันธุ์ที่ในประเทศเวียดนาม พม่า ไทย อินเดีย มาเลเซีย กัมพูชา ลาว ศรีลังกา ลำต้นกับกิ่งจะค่อนข้างเป็นเหลี่ยม เปลือกลำต้นมีลักษณะเป็นสีน้ำตาล จะมีรอยแตกตื้นตามยาวของลำต้น มีหนามยาวอยู่หนึ่งอันที่ตามซอกใบ หนามมีความยาวประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด การปักชำกิ่ง สำหรับประเทศไทยพบได้ทุกภาค สามารถพบเจอได้ที่ตามป่าดิบแล้ง ชายฝั่ง บนเขาหิน ป่าชายหาก ป่าเต็งรัง ที่สูงตั้งแต่ใกล้ระดับน้ำทะเลถึงประมาณ 800 เมตร[1],[3],[4]
• ใบ เป็นใบเดี่ยว ใบจะออกเรียงเวียน ใบเป็นรูปรี รูปไข่ ที่ปลายใบจะป้านเป็นติ่ง ส่วนที่โคนใบจะเป็นรูปลิ่มกว้าง ที่ขอบใบจะเรียบหรือเป็นคลื่นนิดหน่อย ใบกว้างประมาณ 1.8-4.5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 4.8-8 เซนติเมตร แผ่นใบมี
  ลักษณะแผ่เรียบ หนาคล้ายกับแผ่นหนัง เป็นมัน ด้านบนใบจะเป็นสีเขียวเข้มและเกลี้ยง ท้องใบจะเป็นสีเขียวอ่อนและเกลี้ยง หรือจะมีขนกระจายที่ตามเส้นกลางใบ มีเส้นข้างใบอยู่ประมาณ 5-7 คู่ ใบย่อยเป็นรูปแบบร่างแห ชัดเจนที่ทางด้านล่าง ก้านใบมีความยาวประมาณ 4-8 มิลลิเมตร[3]
• ดอก ออกเป็นช่อแบบซี่ร่ม ออกดอกที่ตามซอกใบ มีกลิ่นหอม ก้านช่อดอกกับก้านดอกจะเกลี้ยงถึงมีขนละเอียด ก้านดอกมีความยาวประมาณ 0.8-1.5 เซนติเมตร ใบประดับย่อยเป็นรูปใบหอก ร่วงได้ง่าย มีความยาวประมาณ 1.5 มิลลิเมตร มีขนอยู่ กลีบเลี้ยงจะไม่สมมาตร แยกออกถึงฐานแค่หนึ่งด้านเท่านั้น มักจะมีแฉก 2 แฉก มีความยาวประมาณ 2 มิลลิเมตร จะเกลี้ยงถึงมีขนละเอียด มีกลีบดอกอยู่ประมาณ 4-5 กลีบ จะแยกจากกันอย่างอิสระ กลีบเป็นรูปขอบขนานแกมรูปรี มีความยาวประมาณ 6-8 มิลลิเมตร จะเกลี้ยง มีเกสรเพศผู้ประมาณ 8-10 ก้าน มีความยาวไม่เท่ากัน จะสลับกันระหว่างสั้นและยาว ที่โคนจะเชื่อมกันเป็นหลอด จะเกลี้ยง รังไข่อยู่ที่เหนือวงกลีบ มีความยาวประมาณ 6-7 มิลลิเมตร มีช่องอยู่ประมาณ 3-4 ช่อง ในแต่ละช่องมีออวุลอยู่ประมาณ 1-2 เม็ด ก้านเกสรเพศเมียมีความยาวเท่ารังไข่ ยอดเกสรเพศเมียมีแฉก 3-4 แฉก มีขนาดไม่เท่ากัน จานฐานดอกมีลักษณะเป็นรูปวงแหวน มีพูประมาณ 8-10 พู [3]
• ผล เป็นรูปทรงกลม รี มีขนาดเล็ก ผิวผลมีลักษณะเรียบและเป็นสีเขียวอ่อนหรือสีเทา มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2-4 เซนติเมตร ผิวผลหนาคล้ายกับหนัง จะมีต่อมน้ำมันเป็นจุดหนา ปลายผลจะมีก้านเกสรเพศเมียติดอยู่ เนื้อผลด้านในจะเป็นกลีบ มีเมล็ดอยู่ด้านในผล เมล็ดเป็นรูปรี เป็นสีขาว ออกดอกและเป็นผลช่วงเดือนธันวาคมถึงเดือนเมษายน[3]

สรรพคุณมะนาวผี

1. ใบสามารถช่วยแก้อาการท้องเสียได้ (ใบ)[3]
2. น้ำมันที่ได้จากเปลือกผลสามารถใช้ทาภายนอก เป็นยาแก้โรคไขข้ออักเสบได้ (น้ำมันจากเปลือกผล)[3]
3. สามารถช่วยแก้โรคทางเดินหายใจได้ (ใบ)[1],[2],[3]
4. ผลมีสรรพคุณที่สามารถช่วยรักษาโรคทางเดินหายใจได้ (ผล)[3]
5. สามารถใช้รักษาโรคผิวหนังได้ (ใบ)[3]
6. ใบ จะมีกลิ่นคล้ายใบมะนาว ใบมะกรูด สามารถช่วยแก้อาการจุกเสียดได้ (ใบ)[3]

ประโยชน์มะนาวผี

• สามารถนำเนื้อไม้มาทำเป็นเฟอร์นิเจอร์ เครื่องจักสาน เครื่องมือใช้สอยภายในบ้านได้[5]
• ปลูกเป็นไม้ประดับ[4]

สั่งซื้อ เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค อาหารเสริมสำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. “มะ นาว ผี”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.phargarden.com. [16 พ.ค. 2014].
2. ระบบจัดการฐานความรู้ด้านความหลากหลายทางชีวภาพ สำนักงานความหลากหลายทางชีวภาพด้านป่าไม้ กรมป่าไม้. “มะ นาว ผี”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: biodiversity.forest.go.th. [16 พ.ค. 2014].
3. หนังสือสมุนไพรไทย เล่ม 1. “มะ นาว ผี (Manao Phi)”. (ดร.นิจศิริ เรืองรังษี, ธวัชชัย มังคละคุปต์). หน้า 225.
4. หนังสือสมุนไพรในอุทยานแห่งชาติภาคเหนือ. “มะ นาว ผี”. (พญ.เพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ). หน้า 156.
5. สวนพฤกษศาสตร์คลองไผ่, สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. “มะนาวผี”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.rspg.or.th/plants_data/kp_bot_garden/kpb.htm. [16 พ.ค. 2014].

อ้างอิงรูปจาก
1.https://efloraofindia.com/