ต้นต้างใหญ่

ต้นต้างใหญ่ หรือโฮย่าประกายแก้ว ผักสมุนไพรพื้นบ้านล้านนา เป็นพรรณไม้ล้มลุกเลื้อยพัน มีเขตการกระจายพันธุ์ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคตะวันตกของประเทศไทย ขึ้นตามป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง แผ่นใบมีเนื้ออวบหนา มียางสีขาว ชื่อทางวิทยาศาสตร์ Hoya pachyclada Kerr อยู่ในวงศ์ตีนเป็ด (APOCYNACEAE) และอยู่ในวงศ์ย่อยนมตำเลีย (ASCLEPIADOIDEAE หรือ ASCLEPIADACEAE)[1] ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ เช่น ดอกตั้ง, โฮย่าประกายแก้ว, ต้าง, ประกายแก้ว, ป้าง[1],[2]

ลักษณะโฮย่าประกายแก้ว

• ต้น เป็นพรรณไม้ล้มลุกเลื้อยพันเกาะ จะอาศัยบนพรรณไม้ชนิดอื่น จะมีน้ำยางสีขาว มีเขตการกระจายพันธุ์ที่ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคตะวันตกของประเทศไทย มักพบขึ้นที่ตามป่าเต็งรัง ป่าเบญจพรรณ[1],[2]
• ใบ เป็นใบเดี่ยว ใบจะออกเรียงตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ ใบเป็นรูปไข่กลับกว้าง ใบกว้างประมาณ 5-8 เซนติเมตร ยาวประมาณ 6-10 เซนติเมตร แผ่นใบมีเนื้ออวบหนา ก้านใบมีความยาวประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร[1],[2]
• ดอก ออกเป็นช่อแบบซี่ร่มหรือรูปครึ่งวงกลม ดอกจะออกที่บริเวณซอกใบ มีดอกย่อยเป็นจำนวนมาก ประมาณ 20-30 ดอก ก้านช่อมีความยาวประมาณ 2 เซนติเมตร กลีบดอกเป็นสีขาวครีม มีกลีบ 5 กลีบ ที่โคนเชื่อมติดกัน ปลายแยกออกเป็นแฉก 5 แฉก ที่ขอบกลีบจะม้วนลงด้านล่าง กลางดอกมีเส้าเกสรเป็นแผ่นรยางค์รูปมงกุฎสีเหลืองหรือสีชมพู 5 แฉก มีเกสรเพศผู้ 5 อัน ก้านดอกย่อยมีความยาวประมาณ 2-2.5 เซนติเมตร[1],[2]
• ผล เป็นฝักยาวคู่ ที่ปลายฝักจะแหลม ฝักกว้างประมาณ 0.3-0.4 เซนติเมตร ยาวประมาณ 4-6 เซนติเมตร เมื่อแห้งจะแตกตามตะเข็บเดียว มีเมล็ดสีน้ำตาลอยู่ภายใน เมล็ดเป็นรูปรีและแบน มีขนคล้ายเส้นไหมที่ปลาย[1],[2]

สรรพคุณของโฮย่าประกายแก้ว

• ในตำรายาพื้นบ้านล้านนาจะใช้ใบต้างใหญ่ มาอังไฟแล้วใช้นาบที่ข้อเป็นยาบรรเทาอาการปวดบวมที่ตามข้อ (ใบ)[1]

ประโยชน์ของโฮย่าประกายแก้ว

• ดอกต้างใหญ่จะออกดอกเป็นช่อสวยงาม นิยมนำมาปลูกเป็นไม้ประดับ[2]

สั่งซื้อเนสท์เล่ ออรัลอิมแพค อาหารเสริมสำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1.หนังสือสมุนไพรพื้นบ้านล้านนา. (ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล). “ต้างใหญ่”. หน้า 127.
2.หนังสือพรรณไม้สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ เล่ม 3. “ต้างใหญ่”.

อ้างอิงรูปจาก
1.https://worldofsucculents.com

ต้นตะแบก

ต้นตะแบก เป็นไม้ประดับและไม้มงคล ดอกบานมีความสวยงาม ช่อดอกสีม่วงอมชมพูขนาดใหญ่ นิยมปลูกเพื่อประดับบ้าน สวน และริมทาง เชื่อที่ว่าเป็นไม้ที่ช่วยค้ำจุนครอบครัวให้ร่มเย็น ชื่อทางวิทยาศาสตร์ Lagerstroemia calyculata Kurz อยู่ในวงศ์ตะแบก (LYTHRACEAE)[2] ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ เช่น ตะแบกหนัง, ตะแบกแดง, บองอยาม, เปลือยดง, แลนไห้, ตะแบกใหญ่, อ้าย, ตะคู้ฮก[1],[2]

ลักษณะต้นตะแบก

• ต้น เป็นพรรณไม้ยืนต้นกึ่งผลัดใบ ขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ ต้นสามารถสูงได้ประมาณ 15-35 เมตร เรือนยอดจะเป็นรูปเจดีย์ต่ำ ๆ จะแตกกิ่งก้านสาขาออกรอบต้น ที่เปลือกลำต้นจะเกลี้ยงมีสีเทาอมเหลือง หรือสีน้ำตาลอมเทา จะมีรอยขรุขระเป็นหลุมตื้นเกิดจากสะเก็ดแผ่นบางของเปลือกที่หลุดไป จะดูคล้ายเปลือกต้นฝรั่ง แต่มีจุดด่างขาว ๆ ตามลำต้น ที่ทางตอนบนของลำต้นค่อนข้างเรียบ เปลือกชั้นในมีสีชมพูอมม่วง ซ้อนเป็นชั้น ๆ สลับกับชั้นลายเส้นสีขาว ที่โคนต้นจะเป็นพูพอนชัด ส่วนที่เป็นพูพอนมักกลวงขึ้นไปประมาณ 3-5 เมตรจากผิวดิน ที่ตามกิ่งอ่อนจะมีขนสีน้ำตาลสาก ๆ ขึ้นอย่างหนาแน่น เนื้อไม้แข็งประมาณ 628 กก. ความถ่วงจำเพาะประมาณ 0.68 แข็งแรงประมาณ 1,219 กก./ตร.ซม. มีความเหนียวประมาณ 2.89-กก.-ม. มีความดื้อประมาณ 112,700 กก.ตร.ซม. ทนทานตามธรรมชาติ ตั้งแต่ 3-17 ปี เฉลี่ยประมาณ 9.4 ปี อาบน้ำยาไม้ได้ยากมาก (ชั้นที่ 5) ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด สามารถพบได้ที่ในป่าดงดิบ และป่าเบญจพรรณชื้น ป่าราบ และแล้งทั่วไปทางภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออก ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงใต้ ที่มีความสูงจากน้ำทะเลประมาณ 100-400 เมตร จะพบเจอได้มากที่ป่ายุบศรีราชา (ขึ้นตามป่าดงดิบจะไม่ผลัดใบ)[1],[2]
• ใบ เป็นใบเดี่ยว ใบจะออกเรียงสลับกัน บางทีจะออกเรียงเกือบตรงข้าม ใบเป็นรูปไข่หรือรูปขอบขนานแกมรูปหอก จะเห็นตาง่ามชัด ใบมีขนาดเล็กกว่าใบอินทนิลน้ำ ที่ปลายใบจะทู่ ที่โคนใบจะทู่หรือกลม ใบกว้างประมาณ 3-6 เซนติเมตร ยาวประมาณ 7-14 เซนติเมตร แผ่นใบมีสีเขียว ที่หลังใบเกลี้ยงหรือเกือบจะเกลี้ยง ที่ท้องใบจะมีขนสีน้ำตาลสาก ๆ ขึ้นอย่างหนาแน่น ตะแบกเป็นไม้กึ่งผลัดใบ จะผลัดใบหรือไม่ผลัดใบก็ได้ แต่ถ้าผลัดใบก็จะผลัดใบช่วงประมาณเดือนธันวาคมถึงเดือนมีนาคม จะแตกใบใหม่ช่วงประมาณเดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือนพฤษภาคม[1],[2]
• ดอก จะออกเป็นช่อแบบเป็นกลุ่มย่อย จะออกเป็นช่อใหญ่ที่ตามปลายกิ่ง ตามส่วนต่าง ๆ มีขนสากขึ้นทั่วไป ดอกมีขนาดเล็ก ดอกบานเต็มที่จะมีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 0.5-1.5 เซนติเมตร ดอกมีกลีบ 6 กลีบ แยกจากกันเป็นอิสระ โคนกลีบจะติดกับผนังด้านในของถ้วยกลีบเลี้ยง ที่โคนกลีบดอกจะแคบ ที่ปลายกลีบเป็นแผ่นกลม ๆ เป็นสีขาวหรือสีม่วงอมชมพูอ่อน มีกลีบเลี้ยง 6 กลีบ โคนกลีบเลี้ยงจะเชื่อมติดเป็นรูปถ้วย ที่ปลายจะแยกเป็นแฉก 6 แฉก (จะเรียกว่า “ถ้วยกลีบเลี้ยง”) มีขนสีสนิมปกคลุม ดอกจะมีเกสรเพศผู้เป็นจำนวนมาก ขนาดจะไล่เลี่ยกัน ดอกออกช่วงฤดูร้อนระหว่างเดือนมีนาคมถึงเดือนพฤษภาคม ถ้าดอกบานต้นทั้งต้นจะมีอยู่ 2 สี[1],[2]
• ผล เมื่อดอกร่วงก็จะติดผล ผลตะแบกเป็นผลแห้งที่เมื่อผลแก่จะแห้งแตกออกเป็นแฉก 6 แฉก ถ้วยกลีบเลี้ยงหุ้มโคนของผลเช่นเดียวกับอินทนิลน้ำและอินทนิลบก ผลตะแบกมีขนาดเล็ก ผลเป็นรูปไข่ มีความยาวประมาณ 0.8-1 เซนติเมตร ผลแก่มีสีน้ำตาล แข็ง มีเมล็ดในผลเป็นจำนวนมาก มีปีก เมล็ดมีสีน้ำตาลเข้ม ผลตะแบกเริ่มแก่ช่วงประมาณเดือนตุลาคมถึงเดือนธันวาคม เมล็ดหล่นเมื่อเปลือกผลแตกและอ้า[1],[2]
• ขอนดอก คือเนื้อไม้ที่ได้จากต้นตะแบกหรือต้นพิกุลที่มีราลง เนื้อไม้เป็นสีน้ำตาลเข้มประขาว จะมองเห็นเป็นจุดสีขาวกระจายทั่วไป ที่ภายในจะผุเป็นโพรงเล็ก ๆ และมีกลิ่นหอม รสจืด ขอนดอกอาจเป็นเนื้อไม้ที่ได้จากต้นตะแบกหรือต้นพิกุลที่มีอายุมาก ยอดหักจะเป็นโพรง มักมีเชื้อราเข้าไปเจริญในเนื้อไม้และไม้ยืนต้นตาย เนื้อไม้ก็เลยเหมือนไม้ผุ[3]

สรรพคุณของต้นตะแบก

• บัญชียาจากสมุนไพร มีปรากฏการใช้ขอนดอกในกลุ่มยารักษาอาการทางระบบไหลเวียนโลหิต (แก้ลม) มีส่วนประกอบของขอนดอก ร่วมกับสมุนไพรชนิดอื่นในตำรับ ได้แก่ ตำรับ “ยาหอมเทพจิตร” มีสรรพคุณเป็นยาแก้ลมกองละเอียด (อาการสวิงสวาย หน้ามืด บำรุงดวงจิตให้ชุ่มชื่น สวิงสวาย ใจสั่น ตาลาย) และตำรับ “ยาหอมนวโกฐ” มีสรรพคุณในการ อาเจียน แก้ลมวิงเวียน แก้ลมจุกแน่นในอก คลื่นเหียน ในผู้สูงอายุ แก้ลมปลายไข้ (อาการหลังการฟื้นไข้แล้วมีอาการวิงเวียน อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร คลื่นเหียน ท้องอืด) (ขอนดอก)[3]
• สามารถใช้เป็นยาแก้ลมกองละเอียด ได้แก่ ตาลาย ใจสั่น สวิงสวาย อาการหน้ามืด บำรุงดวงจิตให้ชุ่มชื่น สวิงสวาย(ขอนดอก)[3]
• ตำราพระโอสถพระนารายณ์มีปรากฏการใช้ขอนดอกร่วมกับสมุนไพรอื่นอีก 15 ชนิด อย่างละเท่า ๆ กัน มาบดให้ละเอียด ทำเป็นแท่ง ใช้น้ำดอกไม้เป็นกระสายยา ถ้าจะใช้ก็นำไปละลายน้ำซาวข้าวหรือน้ำดอกไม้ก็ได้ ใส่พิมเสนไปเล็กน้อย ใช้ชโลมตัวเป็นยาแก้ไข้ (ขอนดอก)[3]
• สามารถใช้เป็นยาแก้ไข้ร้อนเพื่อตรีโทษ แก้เสมหะ แก้เหงื่อ (ขอนดอก)[3]
• ขอนดอกมีสรรพคุณที่เป็นยา บำรุงปอด บำรุงหัวใจ บำรุงทารกในครรภ์ บำรุงตับ(ขอนดอก)[3]
• สามารถใช้เปลือกปรุงเป็นยาแก้บิด และมูกเลือดได้ (เปลือก)[1]
• เปลือกจะมีสรรพคุณที่เป็นยาแก้ลงแดง (เปลือก)[1]

ประโยชน์ของต้นตะแบก

• เนื้อไม้สามารถใช้ทำเชื้อเพลิงได้ดี คือ ถ้านำมาถ่ายเป็นถ่านและฟืนจะให้ค่าความร้อน 7,524 และ 4,556 แคลอรีต่อกรัม (คำนวณจากตัวอย่างแห้ง)[2]
• ปลูกเป็นไม้ประดับในรูปสวนป่าน้อย ในปัจจุบันนิยมปลูกเป็นไม้ดอกไม้ประดับ[2]
• ไม้ตะแบกเป็นไม้ที่มีคุณค่าชนิดหนึ่งของไทย เนื้อไม้เป็นสีเทาถึงสีน้ำตาลอมเทา เสี้ยนไม้จะตรงหรือเกือบตรง เนื้อไม้มีความละเอียดปานกลาง จะเป็นมัน แข็ง เหนียว แข็งแรง เลื่อยไสกบ สามารถตกแต่งได้ง่าย ขัดชักเงาได้ดี ทำให้ใช้ประโยชน์กันมาก ไม่ว่าจะใช้ทำสิ่งปลูกสร้างที่ต้องการรับน้ำหนักมาก อย่างเช่น ใช้ในงานก่อสร้างอาคารบ้านเรือน ตอ เครื่องมือกสิกรรม เรือ กาน เครื่องบน ไม้ปาร์เกต์ เรือ แพ เกวียน รอด แจว ฯลฯ ไม้ตะแบกชนิดลายจะนิยมใช้ทำด้ามหอก ด้ามปากกา ด้ามมีด ด้ามร่ม พานท้ายปืน คิวบิลเลียด ไม้ถือ กรอบรูปภาพ ไม้ถือ เครื่องเรือน สันแปรง ไม้บุผนังที่สวยงาม มีลักษณะที่เหมือนไม้เสลา สามารถใช้ทดแทนได้ดี[2]

สั่งซื้อเนสท์เล่ ออรัลอิมแพค อาหารเสริมสำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1.หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “ตะแบก”. หน้า 310-311.
2.สวนพฤกษศาสตร์ ตามพระราชเสาวนีย์ฯ, กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. “ตะแบกแดง”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.dnp.go.th/pattani_botany/. [20 ธ.ค. 2014].
3.ฐานข้อมูลเครื่องยาสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. “ขอนดอก”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.thaicrudedrug.com. [20 ธ.ค. 2014].

ต้นดูกไก่ย่าน

ดูกไก่ย่าน เป็นไม้ล้มลุกรอเลื้อย ขึ้นบริเวณที่โล่งในป่าผลัดใบ ชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Hedyotis capitellata Wall. ex G.Don และมีชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ คือ Oldenlandia capitellata (Wall. ex G.Don) Kuntze) ถูกจัดอยู่ในวงศ์เข็ม (RUBIACEAE)[1] ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า กำลังหัวละมาน เครือเขาขื่น, เครือมุ้งกระต่าย, ขมิ้นไม้, ย่านตะครองแห้ง, ย่านเบื้องถ้วย, ตองแห้ง, ลิกามาโก๊, มึฉะแอว เป็นต้น[1],[2]

ลักษณะต้นดูกไก่ย่าน

• ต้น เป็นไม้ล้มลุกรอเลื้อย ที่มีอายุอยู่ได้หลายปี
  – มีความยาวประมาณ 2-3 เมตร
  – ลำต้นเป็นสันสี่เหลี่ยม แตกกิ่งก้านมาก
  – ตามลำต้นและใบนั้นจะมีขนนุ่ม ๆ สีเหลือง สามารถพบขึ้นบริเวณที่โล่งในป่าผลัดใบ[1]
• ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามกัน ใบมีความกว้างประมาณ 1.5-4 เซนติเมตร และมีความยาวประมาณ 6-10 เซนติเมตร
  – ใบเป็นรูปใบหอกถึงรูปไข่แกมใบหอก
  – ผิวใบเรียบ และมีหูใบอยู่ระหว่างก้านใบ[1]
• ดอก จะออกดอกเป็นช่อกระจุกแน่น ๆ แยกแขนงกัน
  – จะออกที่บริเวณซอกใบและที่ปลายกิ่ง ก้านสั้น
  – ดอกย่อยมีจำนวนมาก กลีบเลี้ยงเชื่อมกันเป็นหลอด แฉกกลีบตั้งตรง
  – กลีบดอกเป็นสีขาวหรือสีเหลือง เชื่อมกันเป็นหลอด
  – แฉกกลีบจะมีลักษณะม้วนออกด้านนอก และจะออกดอกในช่วงเดือนมีนาคม[1]
• ผล เป็นผลแห้ง
  – ลักษณะของผลนั้นเป็นรูปไข่กลับ แตกตามพูหรือตามตะเข็บเป็น 2 ฝา[1]

สรรพคุณต้นดูกไก่ย่าน

• ราก สามารถใช้เป็นยาแก้บิด (ราก)[1]
• ราก สามารถใช้เป็นยาแก้อาการมึนเวียนศีรษะ (ราก)[1]
• ตำรายาไทยจะใช้รากเข้ายาบำรุงกำลัง (ราก)[1]
• ราก มีสรรพคุณเป็นยาแก้โรคธาตุพิการ (ราก)[1]
• ใบ มีสรรพคุณเป็นยาแก้ไข้ป่า (ใบ)[1]
• ใบ ใช้ตำพอกแผลสดลดการอักเสบจากพิษงูกัด แผลฟกบวม (ใบ)[1]
• ใบ ใช้ตำพอกโรคบวมตามข้อและกล้ามเนื้อ โรคปวดเอว กระดูกหัก กระดูกแตก (ใบ)[1]
• เครือ นำมาทุบแล้วคั้นเอาน้ำ ใช้เป็นยาทารักษาแผลไฟไหม้น้ำร้อนลวกแล้วพันผ้าไว้ (เครือ)[2]
• ชาวเขาเผ่าแม้วมักจะใช้ดูกไก่ย่านทั้งต้น นำมาต้มกับน้ำอาบหรืออบไอน้ำบรรเทาอาการชามือ ชาเท้า หรืออัมพาต (ทั้งต้น)[1]

สั่งซื้อเนสท์เล่ ออรัลอิมแพค อาหารเสริมสำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. หนังสือสมุนไพรพื้นบ้านล้านนา. (ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล). “ดูกไก่ย่าน”. หน้า 125.
2. โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง, สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). “ดูกไก่ย่าน”. อ้างอิงใน : หนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันทน์). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : eherb.hrdi.or.th. [23 ธ.ค. 2014].

อ้างอิงรูปจาก
1. https://www.vnbacsi.net/2019/09/27/da-cam/

ตะบา

ตะบา หรือโฮย่าดาว เป็นโฮย่าชนิดหนึ่งที่เป็นพรรณไม้เลื้อยที่ชอบอาศัยอยู่บนต้นไม้ที่มีลำต้นใหญ่ มีขนเส้นเล็ก ขึ้นตามป่าชื้นหรือป่าพรุ ซึ่งจะเกาะอยู่ตามต้นไม้ใหญ่ ชื่อทางวิทยาศาสตร์ Hoya coronaria Blume อยู่ในวงศ์ตีนเป็ด (APOCYNACEAE) และอยู่ในวงศ์ย่อยนมตำเลีย (ASCLEPIADOIDEAE หรือ ASCLEPIADACEAE)[1] ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ เช่น ดาวชมพู, ตะขา, โฮย่าดาว, ดาวขาว

ลักษณะโฮย่าดาว

• ต้น เป็นไม้พรรณไม้เลื้อย จะชอบอาศัยอยู่ที่บนต้นไม้ที่ลำต้นใหญ่ ที่ตามกิ่งก้านและที่ยอดอ่อนจะมีขนเส้นเล็ก ๆ ปกคลุม จะหงิกงอไม่เป็นระเบียบ ขยายพันธุ์ด้วยวิธีเพาะเมล็ด มักขึ้นที่ตามป่าชื้นหรือป่าพรุ จะเกาะอยู่ที่ตามต้นไม้ใหญ่ [1]
• ใบ เป็นใบเดี่ยว ใบจะออกเรียงเป็นคู่ ๆ ที่ตามข้อของต้น ใบเป็นรูปมนรี ที่ปลายใบจะแหลม ส่วนที่โคนใบจะมน ที่ขอบจะม้วนลงเล็กน้อย ใบกว้างประมาณ 1-2 นิ้ว ยาวประมาณ 3-4 นิ้ว แผ่นใบมีสีเขียว เนื้อใบหนา ที่ด้านล่างจะมีขน ก้านยาวไม่เกิน 0.5 นิ้ว[1]
• ดอก ออกเป็นช่อที่บริเวณยอดของกิ่งหรือที่ตามซอกใบ ก้านช่อดอกมีความยาวประมาณ 0.5-1 นิ้ว ดอกเป็นรูปดาว มีกลีบดอกอยู่ 5 กลีบ กลีบดอกจะค่อนข้างหนาเป็นสีขาวหรือสีเหลืองอ่อน บนกลีบอาจจะมีจุดสีชมพูหรือสีม่วง กลีบรองดอกเป็นสีเขียว มี 5 กลีบ[1]
• ผล เป็นฝักหนา เปลือกฝักจะหนา ชั้นในแข็ง ผลเป็นรูปเกือบทรงกระบอก ปลายมน กว้างประมาณ 1.5-2 นิ้ว ยาวประมาณ 6-8 นิ้ว จะมีเมล็ดอยู่ภายใน[1]

สรรพคุณโฮย่าดาว

• ยางจะมีรสขมมาก มีสรรพคุณช่วยทำให้อาเจียนได้ (ยาง)[1]
• ชาวชวาจะนำยางมาใช้ทำเป็นอาหาร ผสมกับน้ำพริกทานเป็นยาเจริญอาหาร (ยาง)[1]

ข้อควรระวัง : ยางจากที่ทุกส่วนของต้นถ้าทานเข้าไปจะทำให้อาเจียนแรง[2]

ประโยชน์โฮย่าดาว

• ดอกสวยงาม มีทั้งดอกขาวและดอกชมพู นิยมปลูกเป็นไม้ประดับทั่วไป[1]

สั่งซื้อเนสท์เล่ ออรัลอิมแพค อาหารเสริมสำหรับผู้ป่วย คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1.หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “ต ะ บ า”. หน้า 309-310.
2.ศูนย์ข้อมูลพิษวิทยา. “พืชมีพิษในประเทศไทย (2)”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : webdb.dmsc.moph.go.th/ifc_toxic/ez.mm_main.asp. [20 ธ.ค. 2014].

อ้างอิงรูปจาก
1.https://garden.org/

โกงกางใบใหญ่

โกงกางใบใหญ่ เป็นไม้ไม่ผลัดใบขึ้นบริเวณป่าชายเลนที่ใกล้กับทะเล เปลือกหยาบสีเทาถึงดำ แตกเป็นร่องทั้งตามยาวและขวาง หรือแตกเป็นร่องตาราง สี่เหลี่ยม หากทุบเปลือกทิ้งไว้สักครู่ ด้านในของเปลือกจะเป็นสีเหลืองถึงส้ม โคนต้นมีรากที่ใหญ่และแข็งแรงทำหน้าที่พยุงลำต้น ชื่อสามัญ คือ Red mangrove[1], Asiatisk mangrove[2], Loop-root mangrove[2] ชื่อวิทยาศาสตร์ Rhizophora mucronata Lam.[2] จัดอยู่ในวงศ์โกงกาง (RHIZOPHORACEAE) เช่นเดียวกับโกงกางใบเล็ก[1],[2] ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ เช่น กงเกง , กงกางนอก โกงกางนอก, กงกอน, ลาน, กางเกง พังกา พังกาใบใหญ่ เป็นต้น[1],[3],

ลักษณะ

• ต้น เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ โดยมีความสูงประมาณ 20-30 เมตร ลำต้นมีลักษณะเปลาตรง เปลือกลำต้นเป็นสีน้ำตาลเทา เปลือกต้นค่อนข้างเรียบ เปลือกในเป็นสีส้ม กระพี้เป็นสีเหลืองอ่อน ส่วนแก่นเป็นสีน้ำตาล สามารถขยายพันธุ์ด้วยวิธีการใช้ฝักโดยตรง สามารถพบได้ตามชายฝั่งทะเลตะวันออกของแอฟริกา ทวีปเอเชีย ภูมิภาคมาเลเซีย ภาคตะวันออกเฉียงเหนือของออสเตรเลีย หมู่เกาะในมหาสมุทรแปซิฟิกไปจนถึงหมู่เกาะตองกา สำหรับในประเทศไทยจะพบได้มากตามริมคลอง ริมชายฝั่งทะเลที่มีน้ำเค็มท่วมถึงเป็นระยะเวลานาน[1],[4]
• ราก เป็นแบบค้ำจุนขนาดใหญ่ จะงอกจากลำต้นออกเป็นจำนวนมาก แตกแขนงระเกะระกะ เป็นทรงเรือนยอดรูปกรวยคว่ำแบบแคบ ๆ[1],[3]
• ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับตรงข้ามกัน แต่ละคู่ใบจะออกแบบสลับทิศทางกัน ใบเป็นรูปใบมนค่อนไปทางรูปหอก ปลายใบแหลมหรือเป็นติ่งแข็งเล็ก ๆ ฐานใบสอบเข้าหากันคล้ายกับรูปลิ่ม หน้าใบเป็นสีเขียวอ่อน เป็นสีเขียวอมเหลือง และยังมีจุดสีน้ำตาลเล็ก ๆ ที่เห็นได้ชัด ใบจะมีความกว้างประมาณ 5-13 เซนติเมตรและยาวประมาณ 8-18 เซนติเมตร ส่วนก้านใบนั้นยาวประมาณ 2.5-5.5 เซนติเมตร หูใบสีแดงเข้มยาวประมาณ 5-9 เซนติเมตร มีไว้หุ้มใบอ่อน[1]
• ดอก ดอกเป็นช่อแบบ Cymes ในแต่ละช่อนั้นก็จะจะประกอบไปด้วยดอกประมาณ 2-12 ดอก ที่มีสีขาวอมเหลือง โดยมีกลีบอยู่รอบดอก 4 กลีบ กลีบรอบกลีบดอกจะเป็นรูปไข่ โคนกลีบติดกัน ส่วนกลีบดอกนั้นจะเป็นรูปใบหอก ที่มีความยาวประมาณ 1 เซนติเมตร และจะมีเกสรตัวผู้จำนวน 8 ก้าน มีความยาวประมาณ 0.5-0.8 เซนติเมตร[1]
• ผล เป็นรูปทรงกลมคล้ายไข่ โดยจะเป็นผลที่งอกก่อนผลจะร่วง ในส่วนใต้ใบเลี้ยงเมล็ดจะงอกยื่นยาวออกมาคล้ายกับฝัก และมักจะเรียกว่า “ฝักโกงกางใบใหญ่” เมื่อผลแก่แล้วจะมีความยาวอยู่ที่ประมาณ 36-90 เซนติเมตร[1]

สรรพคุณของโกงกาง

1. ช่วยแก้อาการคลื่นเหียนอาเจียน[1],[6]
2. ช่วยแก้อาเจียนเป็นเลือด[1],[6]
3. เปลือกต้น นำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้ท้องร่วง (เปลือกต้น)[1],[3],[4],[6]
4. ช่วยแก้บิด บิดเรื้อรัง (เปลือกต้น)[1],[3],[4],[6]
5. เปลือกต้น นำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาสมาน (เปลือกต้น)[1]
6. เปลือกต้น นำมาตำใช้เป็นยาพอกช่วยห้ามเลือดได้ดีและช่วยสมานแผล (ใบ, เปลือก)[1],[5],[6]
7. เปลือกต้น ใช้ชะล้างแผลและห้ามเลือดได้เช่นกัน (น้ำจากเปลือกต้น)[3],[4]
8. เปลือกต้น นำมาต้มกับน้ำใช้ชะล้างรักษาบาดแผลเรื้อรัง หรือจะใช้น้ำจากเปลือกต้นก็ได้ (เปลือกต้น, น้ำจากเปลือกต้น)[1],[3],[4]

ประโยชน์ของต้นโกงกางใบเล็ก

1. เนื้อไม้สามารถนำมาใช้ทำฟืนและถ่านที่มีคุณภาพดีได้[1]
2. สามารถนำมาแปรรูปเพื่อใช้ในงานก่อสร้างต่าง ๆ ทำเป็นเครื่องมือเครื่องใช้ หรือใช้ทำเฟอร์นิเจอร์ก็ได้[1],[2]
3. ฝักนำมาใช้ทำไวน์[4]
4. เปลือกของต้นโกงกางใบเล็ก สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้หลายอย่าง เช่น ทำสี ทำหมึก ยา ใช้ในการฟอกหนัง ใช้ทำกาวสำหรับติดไม้[1]
5. เปลือกต้น สามารถนำไปใช้ย้อมสีผ้า แห อวน เชือก หนัง ฯลฯ[2],[4]
6. ป่าไม้โกงกางมีความสำคัญอย่างมากสำหรับสัตว์ทะเลจำพวก กุ้ง หอย ปู ปลา เพราะเป็นที่วางไข่และฟักตัวอ่อน
7. ป่าไม้โกงกางมีประโยชน์อย่างมากในการช่วยป้องกันรักษาชายฝั่งทะเลจากการกัดเซาะของกระแสน้ำ
8. ใช้เป็นแนวกำบังคลื่นลมที่เคลื่อนเข้ามาปะทะชายฝั่งได้อีกด้วย

สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารเสริมสำหรับผู้ป่วย เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. สวนพฤกษศาสตร์ในจังหวัดชายแดนภาคใต้ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. “โกงกางใบใหญ่“. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.dnp.go.th. [18 ธ.ค. 2013].
2. Germplasm Resources Information Network (GRIN). “Rhizophora mucronata Lam.“. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.ars-grin.gov. [18 ธ.ค. 2013].
3. ข้อมูลพรรณไม้ สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. “โกงกางใบใหญ่“. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.rspg.or.th/plants_data/. [18 ธ.ค. 2013].
4. ฐานข้อมูลพรรณไม้ องค์การสวนพฤกษศาสตร์ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. “โกงกางใบใหญ่“. อ้างอิงใน: หนังสือพรรณไม้ในป่าชายเลน สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 2549. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.qsbg.org. [18 ธ.ค. 2013].
5. ระบบนิเวศป่าชายเลนและแนวปะการัง (ครูพจนาถ นันทวนิช โรงเรียนชลบุรี สุขบท). “โกงกางใบใหญ่“. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: 202.143.144.83/~pojanart/. [18 ธ.ค. 2013].
6. หนังสือสมุนไพรในอุทยานแห่งชาติภาคกลาง. “โกงกาง”. (พญ.เพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ, ดร.นิจศิริ เรืองรังษี, กัญจนา ดีวิเศษ). หน้า 76.

อ้างอิงจากรูป
1.https://www.mozambiqueflora.com/
2.http://www.africanplants.senckenberg.de/

โกงกางใบเล็ก

โกงกางใบเล็ก (Rhizophora apiculata) เป็นไม้ขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ที่ขึ้นได้ในดินเลนที่ค่อนข้างอ่อน และมีน้ำทะเลท่วมถึง พบตามป่าชายเลนตามฝั่งทะเลทั่วไป การกระจายพันธุ์ก็จะแตกต่างกันออกไปในแต่ละพื้นที่ ชื่อทางวิทยาศาสตร์ Rhizophora apiculata Blume จัดอยู่ในวงศ์โกงกาง (RHIZOPHORACEAE) เช่นเดียวกับโกงกางใบใหญ่[1],[2] ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ เช่น โกงกาง, พังกาทราย, พังกาใบเล็ก เป็นต้น[1],[2]

ลักษณะโกงกางใบเล็ก

• ต้น เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางไปจนถึงขนาดใหญ่ โดยมีความสูงอยู่ที่ประมาณ 20-30 เมตร ลำต้นแตกกิ่งก้านเยอะ เปลือกต้นเป็นสีเทาเกือบเรียบ เปลือกจะมีความหนาประมาณ 1.5-3 เซนติเมตร กระพี้จะเป็นสีเหลืองอ่อน ส่วนแก่นเป็นสีน้ำตาลแดง เนื้อไม้มีลักษณะเป็นมันวาว มีรอยแตกตามแนวตั้งเยอะกว่าแนวนอน และส่วนมากนิยมขยายพันธุ์ด้วยวิธีการใช้ฝักโดยตรง
• ราก เป็นระบบรากแก้ว โคนของลำต้นนั้นจะมีรากเสริมออกมาเหนือโคนต้นประมาณ 1-3 เมตร โดยรากที่โคนต้นหรือรากค้ำจุนลำต้นจะแตกแขนงแบบพันกันไปมา โดยมีหนึ่งหรือสองรากที่จะทำมุมเกือบตั้งฉากกับลำต้นและหักเป็นมุมฉากลงดิน มีไว้เพื่อช่วยพยุงลำต้นให้ตั้งตรง[4]
• ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามกัน แต่ละคู่ของใบนั้นจะออกแบบสลับทิศทางกันไปมา ใบค่อนข้างหนาและเป็นมัน เป็นรูปมนค่อนไปทางรูปใบหอก ปลายใบแหลมหรือเป็นติ่งเล็ก ๆ สีดำมองเห็นได้ชัด ขอบใบเรียบ ใบมีขนาดกว้างอยู่ประมาณ 3-8 เซนติเมตรและจะยาวประมาณ 7-18 เซนติเมตรหรือเล็กกว่านั้น ส่วนก้านใบจะยาวประมาณ 1.5-3 เซนติเมตร หูใบเป็นสีแดงเข้ม ยาวประมาณ 4-8 เซนติเมตร หุ้มใบอ่อนไว้ ใบมีจุดสีน้ำตาล[1]
• ดอก เป็นช่อแบบ Cymes ในช่อหนึ่งนั้นจะมี 2 ดอกย่อยอยู่ติดกัน ที่ฐานของดอกย่อยนั้นจะมีใบประดับรองรับอยู่ มีกลีบเลี้ยงอยู่ 4 กลีบ เป็นสีเขียวอมเหลือง ยาวประมาณ 10-14 เซนติเมตร โคนกลีบจะติดกัน แต่ปลายกลีบจะแยกออกเป็นแฉก ๆ เป็นรูปไข่ ส่วนกลีบดอกมี 4 กลีบ เป็นรูปใบหอกแผ่นบาง ๆ สีขาว มีความยาวประมาณ 8-11 มิลลิเมตร ไม่มีขนและร่วงเร็ว ดอกจะมีเกสรตัวผู้ทั้งหมด 12 อัน ยาวประมาณ 0.6-0.75 เซนติเมตร และเกสรตัวผู้กับเกสรตัวเมียจะอยู่ในดอกเดียวกัน ส่วนรังไข่จะมีอยู่ 2-3 ห้อง ซึ่งในแต่ละห้องจะมี 2 ออวุล ดอกโกงกางใบเล็กจะออกดอกในช่วงเดือนธันวาคมถึงเดือนมกราคม[1]
• ผล เป็นรูปทรงกลมคล้ายไข่ เมื่อผลแก่จะไม่แตก เปลือกหยาบมีสีน้ำตาล และมีส่วนของกลีบเลี้ยงติดอยู่ด้วย ภายในหนึ่งผลนั้นจะมีเมล็ดอยู่ 1 เมล็ด โดยเมล็ดจะเจริญต่อไปในขณะที่ผลยังติดอยู่บนต้น เมล็ดจะงอกส่วนของ Radicle แทงทะลุออกมาทางส่วนปลายของผล ตามด้วยส่วนของต้นอ่อน ปลายแหลมยาว เป็นสีเขียว โดยจะเรียกกันว่า “ฝักโกงกางใบเล็ก” มีความยาวประมาณ 30-40 เซนติเมตร ผลจะแก่ในช่วงเดือนพฤษภาคมจนถึงเดือนกรกฎาคม[1]

สรรพคุณของโกงกางใบเล็ก

1. ใช้ใบอ่อนรับประทานแก้ท้องร่วง [3]
2. ช่วยแก้อาการคลื่นเหียนอาเจียน (เปลือก)[4]
3. แก้อาการท้องร่วง ช่วยแก้บิด (น้ำจากเปลือก)[2]
4. น้ำจากเปลือกใช้ชะล้างแผลและใช้ห้ามเลือดได้ (น้ำจากเปลือก)[2]
5. เปลือกมาตำให้ละเอียด ใช้พอกห้ามเลือดจากบาดแผลสด หรือจะใช้ใบอ่อนนำมาเคี้ยวหรือบดให้ละเอียดก็ใช้พอกแผลสดเพื่อห้ามเลือดได้เช่นกัน (ใบ, เปลือก)[4]

ประโยชน์ของต้นโกงกางใบเล็ก

1. เนื้อไม้สามารถนำมาใช้ทำฟืนและถ่านที่มีคุณภาพดีได้[1]
2. สามารถนำมาแปรรูปเพื่อใช้ในงานก่อสร้างต่าง ๆ ทำเป็นเครื่องมือเครื่องใช้ หรือใช้ทำเฟอร์นิเจอร์ก็ได้[1],[2]
3. ฝักนำมาใช้ทำไวน์[4]
4. เปลือกของต้นนำไปใช้ประโยชน์ได้หลายอย่าง เช่น ทำสี ทำหมึก ยา ใช้ในการฟอกหนัง ใช้ทำกาวสำหรับติดไม้[1]
5. เปลือกต้น สามารถนำไปใช้ย้อมสีผ้า แห อวน เชือก หนัง ฯลฯ[2],[4]
6. ป่าไม้โกงกางมีความสำคัญอย่างมากสำหรับสัตว์ทะเลจำพวก กุ้ง หอย ปู ปลา เพราะเป็นที่วางไข่และฟักตัวอ่อน
7. ป่าไม้โกงกางมีประโยชน์อย่างมากในการช่วยป้องกันรักษาชายฝั่งทะเลจากการกัดเซาะของกระแสน้ำ
8. ใช้เป็นแนวกำบังคลื่นลมที่เคลื่อนเข้ามาปะทะชายฝั่งได้อีกด้วย

สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารเสริมสำหรับผู้ป่วย เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. สวนพฤกษศาสตร์ในจังหวัดชายแดนภาคใต้ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. “โกง กาง ใบ เล็ก“. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.dnp.go.th. [18 ธ.ค. 2013].
2. ข้อมูลพรรณไม้ สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. “โกง กาง ใบ เล็ก“. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.rspg.or.th/plants_data/. [18 ธ.ค. 2013].
3. ระบบจัดการฐานความรู้ด้านความหลากหลายทางชีวภาพ สำนักงานความหลากหลายทางชีวภาพด้านป่าไม้ กรมป่าไม้. “โกง กาง ใบ เล็ก“. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: biodiversity.forest.go.th. [18 ธ.ค. 2013].
4. “โกง กาง ใบ เล็ก“. (วรรณี ทัฬหกิจ หัวหน้างานสิ่งแวดล้อม โรงเรียนท้ายหาด อ.เมืองฯ จ.สมุทรสงคราม). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.geocities.ws/Jukkrit_L. [18 ธ.ค. 2013].

อ้างอิงรูปจาก
1.https://www.flickr.com
2.https://www.flickr.com