ลูกไหน

ไหน (Plum) โดยทั่วไปแล้วเราจะเรียกผลไม้ชนิดนี้ว่า “พลัม” หรือ “ลูกพลัม” (ทับศัพท์) แต่สำหรับภาษาพูดจะเรียกกันว่า “ไหน” หรือ “ลูกไหน” ซึ่งเป็นชื่อไทย ส่วนลูกพลัมแห้งเราจะเรียกว่า “พรุน” หรือ “ลูกพรุน” ซึ่งมีชื่อวิทยาศาสตร์ Prunus domestica L. จัดอยู่ในวงศ์ ROSACEAE ในตระกูลพรุน เช่นเดียวกับ ลูกท้อ บ๊วย เชอร์รี่ อัลมอนด์ และนางพญาเสือโคร่ง และมีถิ่นกำเนิดจากบริเวณคอเคซัสในเอเชียตะวันตก[3]

สายพันธุ์ลูกไหน

พลัมมีอยู่ด้วยกันหลากหลายสายพันธุ์ โดยมี 3 ชนิดที่สำคัญได้แก่ Prunus domestica, Prunus salicina และ Prunus americana พลัมหลาย ๆ ชนิดจะผสมตัวเองได้ไม่ดี จำเป็นต้องมีการปลูกร่วมกันหลาย ๆ สายพันธุ์เพื่อช่วยในการผสมเกสร เพราะจะทำให้เกิดการติดผลที่ดีขึ้น สำหรับสายพันธุ์ที่ปลูกได้ดีในประเทศก็มีอยู่หลายสายพันธุ์เช่นกัน โดยเฉพาะพลัมสายพันธุ์ญี่ปุ่น[1],[3] เช่น

• พันธุ์กัลฟ์รูบี้ ผลเป็นรูปหัวใจมีขนาดใหญ่ เมื่อสุกเต็มที่จะเปลี่ยนจากสีแดงเป็นสีเกือบดำ เนื้อในผลมีสีเหลือง รสหวานฉ่ำ[1]
• พันธุ์กัลฟ์โกล สายพันธุ์จากฟลอริดา ผลมีขนาดใหญ่เท่ากับพันธุ์กัลฟ์โกล ผลเมื่อแก่จัดจะมีสีเหลืองและค่อยๆ เปลี่ยนเป็นสีแดงอมเหลืองเมื่อสุก เนื้อในผลมีสีเหลือง รสชาติดี มีกลิ่นหอม[1]
• พันธุ์แดงบ้านหลวง หรือพันธุ์บ้านหลวงแดง สายพันธุ์จากไต้หวัน ผลมีลักษณะค่อนข้างกลม ที่ผลมีร่องลึกเห็นได้ชัด ผิวของผลมีสีแดง และมีจุดประอยู่บริเวณผิวผล ผลอ่อนเนื้อแข็งมีรสเปรี้ยว ส่วนผลสุกเนื้อจะนิ่มและมีรสหวาน โดยสายพันธุ์นี้จะแบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือ ชนิดที่มีเนื้อสีแดงและชนิดที่มีเนื้อสีเหลือง[1]
• พันธุ์เหลืองอินเดีย สายพันธุ์จากอินเดีย ออกดอกติดผลดก ผลแก่เป็นสีเหลือง เมื่อผลสุกจะเปลี่ยนเป็นสีแดง เนื้อในผลมีสีเหลือง พันธุ์นี้ไม่นิยมนำมารับประทานสด แต่จะนิยมนำไปแปรรูปในลักษณะแช่อิ่มหรือดองมากกว่า[1]
• พันธุ์แดงอินเดีย สายพันธุ์นี้นำเข้าจากอินเดียเช่นกัน ผลจะมีขนาดเล็ก มักนิยมปลูกไว้เพื่อใช้เป็นคู่ผสม[1]
• พันธุ์จูหลี่ สายพันธุ์จากไต้หวัน ลักษณะของผลคล้ายกับสายพันธุ์แดงบ้านหลวง แต่ผลจะมีขนาดเล็กกว่า นิยมปลูกไว้เพื่อใช้เป็นคู่ผสม ใช้ผลแปรรูปเป็นพลัม และนำมาแช่อิ่มได้ดี[1]

ลักษณะของต้นพลัม

• ต้น เป็นไม้ผลยืนต้น มีลักษณะทรงต้นค่อนข้างเล็กเช่นเดียวกับต้นพีช การปลูกในประเทศไทยต้องปลูกในที่ที่มีความหนาวเย็น และพื้นที่ที่ปลูกจะต้องมีความสูงจากระดับน้ำทะเลตั้งแต่ 1,000 เมตรขึ้นไป แต่สำหรับบางสายพันธุ์อาจปลูกได้ในพื้นที่สูงจากระดับน้ำทะเลตั้งแต่ 700 เมตรขึ้นไป[2]
• ใบ เป็นรูปหอก ปลายและโคนใบแหลม แผ่นใบสีเขียว ขอบใบเป็นจักคล้ายฟันเลื่อยแบบถี่ๆ
• ดอก ออกดอกจำนวนมาก ดอกมีขนาดเล็กและมีสีขาว ดอกเป็นดอกแบบสมบูรณ์เพศ ปกติแล้วจะผสมตัวเองไม่ได้ แต่จะต้องผสมข้ามพันธุ์และเฉพาะเจาะจงพันธุ์เท่านั้น และจะออกดอกในช่วงเดือนมกราคมถึงเดือนกุมภาพันธ์ หลังจากได้รับความหนาวเพียงพอ[2]
• ผล เป็นแบบผลเดีี่ยวจึงจัดเป็นพวก Stone Fruit คือมีส่วนของเนื้อที่แข็งเหมือนกับลูกพีชและบ๊วย และผลจะมีความหลากหลายในเรื่องของขนาด สีผล และเนื้อผล ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ที่เพาะปลูก บางพันธุ์ผลอาจมีร่องยาวด้านข้าง เมื่อผลโตเต็มที่แล้วจะมีสีขาวนวลปกคลุมอยู่ ซึ่งเราจะเรียกว่าสารเคลือบ หรือ “Wax bloom” เนื้อจะมีรสหวานหรือหวานอมเปรี้ยว ภายในผลมีเมล็ดแข็งอยู่ 1 เมล็ด[2]
• เมล็ดพลัม เมล็ดเป็นเมล็ดเดี่ยว แข็ง มีสีน้ำตาล

พลัมสามารถแบ่งตามการใช้ประโยชน์ออกเป็น 2 กลุ่ม คือ พลัมที่ใช้รับประทานแบบสดๆ (ลูกพรุนสด) ได้แก่พันธุ์กัลฟ์โกล พันธุ์กัลฟ์รูบี้ พันธุ์เหลืองบ้านหลวง และพันธุ์แดงบ้านหลวง และอีกชนิดคือพลัมสำหรับแปรรูป เช่น การนำมาทำเป็นแยมพลัม น้ำลูกพลัม นำมาดอง หรือนำมาแช่อิ่ม ได้แก่ พันธุ์จูหลี่[2]

ประโยชน์ของลูกไหน

1. ประโยชน์ของลูกพรุน ช่วยในการชะลอวัย ชะลอความแก่ ป้องกันโรคเรื้อรังไม่ติดต่อ เพราะพรุนนั้นเป็นผลไม้ที่มีไขมันต่ำและมีสารอาหารที่สำคัญสูงอยู่หลายชนิด เช่น วิตามิน เกลือแร่ คาร์โบไฮเดรต โพแทสเซียม[3],[4] ซึ่งกระทรวงเกษตรของสหรัฐอเมริกาได้ระบุไว้ว่าผลไม้ที่ช่วยชะลอความแก่ได้ดีที่สุดคือ “ลูกพรุนแห้ง” หรือ “ลูกพรุนอบแห้ง” โดยสูงกว่าลูกเกด ส้ม แอปเปิล ลูกแพร์ เกรปฟรุต บลูเบอร์รี ฯลฯ[4]
2. ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้กับร่างกาย เนื่องจากลูกพรุนนั้นมีสารคริปโตคลอโรจีนิกในปริมาณที่มาก ซึ่งสารชนิดนี้เป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ช่วยลดฤทธิ์ของอนุมูลอิสระ ซึ่งงานวิจัยของ Tufts University in Boston ระบุเอาไว้ว่าให้พรุนมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระสูงเป็นอันดับ 1 โดยวัดจากค่า ORAC ของพรุน มี 5,770 หน่วยต่อกรัม และยังสูงเป็น 2 เท่าของผลไม้ที่มีค่า ORAC อันดับต้น ๆ[3]
3. ช่วยป้องกันและต่อต้านมะเร็ง ลดความเสี่ยงของการเกิดโรคมะเร็ง ป้องกันดีเอ็นเอถูกทำลาย สามารถช่วยลดการอักเสบและช่วยป้องกันมะเร็ง โดยการยับยั้งการกลายพันธุ์และสารก่อมะเร็ง เพราะพรุนมีสารในการต่อต้านอนุมูลอิสระอยู่หลายชนิดในปริมาณที่มาก มีธาตุเหล็กและวิตามินเอ และปริมาณของสารโพลีฟีนอลสูงถึง 282-922 มิลลิกรัมต่อ 100 กรัม ซึ่งสารโพลีฟีนอลที่พบมากในลูกพรุนนั้นก็คือ กรดไฮดรอกซีซินนามิก ที่อยู่ในรูปของกรดนีโอคลอโรเจนิกและกรดคลอโรจีนิก นอกจากนี้แล้วยังมีโปรแอนโธไซยานิดิน และฟลาโวนอยด์พิกเมนต์ ดังนั้นการรับประทานผลิตภัณฑ์จากลูกพรุนเป็นประจำนั้นจะช่วยป้องกันมะเร็งได้เป็นอย่างดี[3]
4. ช่วยส่งเสริมสุขภาพหัวใจ ลดความเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจ ช่วยรักษาระดับการเต้นของหัวใจ ช่วยป้องกันไขมันไม่ให้ถูกทำลาย เนื่องจากเซลล์เมมเบรน เซลล์สมอง และโมเลกุลของคอเลสเตอรอลนั้นล้วนมีส่วนประกอบไปด้วยไขมันเป็นส่วนใหญ่ ที่ง่ายต่อการเกิดปฏิกิริยาออกซิเดชัน ซึ่งสารต้านอนุมูลอิสระของพรุนจะช่วยลดความเสี่ยงของโรคหัวใจได้[3]
5. ลูกพรุนอุดมไปด้วยธาตุเหล็กที่มีความสำคัญในการสร้างเม็ดเลือด ช่วยบำรุงเลือด ช่วยป้องกันโรคโลหิตจาง สมาธิสั้น การเรียนรู้ลดลง แก้อาการอ่อนเพลีย ช่วยในเรื่องของภาวะที่สตรีต้องสูญเสียเลือดไปกับประจำเดือน และยังช่วยในการดูดซึมของธาตุต่าง ๆ ในร่างกาย[3],[4]
6. ลูกพรุนมีวิตามินอีที่เป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ช่วยป้องกันการเกิดปฏิกิริยาของออกซิเจนที่ไม่สมบูรณ์ในร่างกาย ช่วยเพิ่มการไหลเวียนของโลหิต และยืดอายุของเม็ดเลือดแดงได้อีกด้วย[5]
7. มีส่วนช่วยลดคอเลสเตอรอลในเลือด (LDL) และช่วยลดระดับความดันโลหิต ให้ประโยชน์ต่อหลอดเลือดหัวใจ ช่วยป้องกันการเกิดโรคหัวใจได้เป็นอย่างดี[3],[5]
8. พรุนมีค่าดัชนีของน้ำตาลต่ำมาก จึงเป็นประโยชน์ต่อผู้เป็นเบาหวาน และมีงานวิจัยที่ระบุว่าพรุนช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดได้[3] แม้ว่าลูกพรุนจะหวาน โดยประกอบด้วยน้ำตาลหลายชนิด เช่น ฟรุกโตส ซอร์บิทอล แต่ก็ไม่ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว[5]
9. การรับประทานลูกพรุนเป็นประจำในปริมาณมากจะช่วยลดน้ำหนักได้ เพราะลูกพรุนมีไขมันต่ำ แคลอรีน้อย และมีฤทธิ์เป็นยาระบายอ่อน ๆ[3] อีกทั้งยังมีเส้นใยอาหารเป็นจำนวนมาก ทั้งชนิดที่ละลายน้ำได้และชนิดที่ละลายน้ำไม่ได้ ซึ่งยังมีส่วนช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลได้[5]
10. ผลไม้ที่มีสีแดง-ม่วง เช่น แอปเปิล องุ่น สตรอว์เบอร์รี แครนเบอร์รี แบล็กเบอร์รี รวมไปถึงลูกพรุน จะมีส่วนช่วยบำรุงการทำงานของเซลล์สมอง[3]
11. ใช้ช่วยบรรเทาอาการปวดศีรษะ เพราะลูกพรุนมีวิตามินอีและแร่ธาตุที่ช่วยลดอาการหดเกร็งของกล้ามเนื้อยามเครียดได้[4]
12. พรุนเป็นผลไม้ที่อุดมไปด้วยโพแทสเซียม การรับประทานลูกพรุนจะช่วยทำให้รู้สึกผ่อนคลายได้[3]
13. ใช้ช่วยบำรุงสายตา ช่วยในการมองเห็น เนื่องจากลูกพรุนมีวิตามินที่ช่วยบำรุงตาในส่วนของจอรับภาพ แถมยังมีวิตามินบีที่ช่วยบำรุงเส้นประสาทที่เลี้ยงลูกตา[4],[5]
14. ช่วยเสริมสร้างและบำรุงกระดูกและฟันให้แข็งแรง[2],[3] ช่วยทำให้กระดูกผุช้าลง โดยพบว่าสตรีที่รับประทานลูกพรุนแห้งวันละ 1 ขีดเป็นเวลาติดต่อกันเป็นระยะเวลา 3 เดือน ผลพบว่ามีการสร้างมวลมากขึ้นอย่างชัดเจน[4]
15. ช่วยป้องกันอาการท้องผูกได้ เนื่องจากพรุนมีเส้นใยอาหารสูง จึงช่วยเพิ่มการเคลื่อนไหวของระบบทางเดินอาหารและยังมีฤทธิ์ในการระบายท้อง จึงสามารถช่วยบำบัดอาการท้องผูกได้เป็นอย่างดี และแถมยังช่วยป้องกันการเกิดโรคมะเร็งลำไส้ได้อีกด้วย[3],[4]
16. ลูกพรุนอุดมไปด้วยโพแทสเซียม วิตามินอี ธาตุเหล็ก และเส้นใยอาหาร ที่ช่วยทำให้ผิวพรรณมีเลือดฝาด ผิวดูสดใส เนียนนุ่มชุ่มชื้น ไม่เหี่ยวย่นก่อนวัยอันควร จึงช่วยคงความเป็นหนุ่มเป็นสาวได้ ธาตุเหล็กที่มีมากในลูกพรุนจะช่วยในเรื่องนี้ได้[3],[5]
17. ลูกพรุนมีวิตามินบี 2 ที่นอกจากจะช่วยสร้างเม็ดเลือดแดงแล้ว ยังช่วยในกระบวนการสร้างและช่วยในการเจริญเติบโตของเซลล์ต่าง ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งผิวหนัง เล็บ และผม[5]
18. สำหรับผู้ที่เป็นตะคริวบ่อยๆ นั้น ควรรับประทานอาหารหรือผลไม้ที่มีแคลเซียมสูง โดยหนึ่งในผลไม้ที่อุดมไปด้วยแคลเซียมนั้นก็คือ “ลูกพรุน”[3]
19. ช่วยลดอาการปวดประจำเดือนของสตรีได้ เพราะว่าลูกพรุนนั้นอุดมไปด้วยแมกนีเซียมที่เป็นตัวช่วยควบคุมฮอร์โมนให้เป็นปกติและช่วยบรรเทาอาการปวด แต่ทั้งนี้ต้องรับประทานก่อนมีอาการปวดประจำเดือนประมาณ 1-2 วัน[4]
20. ช่วยลดอาการอักเสบและอาการเจ็บปวดต่างๆ ได้[4]

คุณค่าทางโภชนาการ

คุณค่าทางโภชนาการผลลูกไหนสดต่อ 100 กรัมพลังงาน 46 กิโลแคลอรี

% ร้อยละของปริมาณแนะนำที่ร่างกายต้องการในแต่ละวันสำหรับผู้ใหญ่ (ข้อมูลจาก : USDA Nutrient database)

คุณค่าทางโภชนาการ

คุณค่าทางโภชนาการลูกไหนอบแห้ง ต่อ 100 กรัม ให้พลังงาน 240 กิโลแคลอรี

% ร้อยละของปริมาณแนะนำที่ร่างกายต้องการในแต่ละวันสำหรับผู้ใหญ่ (ข้อมูลจาก : USDA Nutrient database)

ข้อควรระวังในการรับประทานลูกพลัม

1. สำหรับในคนทั่วไป ลูกพรุนหรือน้ำลูกพรุนมีฤทธิ์เป็นยาระบาย การรับประทานครั้งละมากๆ นั้นอาจทำให้ท้องเสียได้ ดังนั้นควรจะรับประทานในปริมาณที่เหมาะสม คือครั้งละประมาณ 15-30 cc.[5]
2. น้ำลูกพรุนเข้มข้นนั้นจะค่อนข้างอันตรายสำหรับในเด็กและไม่แนะนำให้เด็กรับประทาน เพราะมีแร่ธาตุที่สูงจนเกินไปสำหรับเด็ก และทำให้มีการไปกระตุ้นระบบขับถ่าย เพราะในผู้ใหญ่ที่กินแล้วก็จะมีฤทธิ์คล้ายกับยาถ่าย แต่ถ้ามีลูกน้อยที่ท้องผูกจริงๆ ก็ให้ใช้ น้ำลูกพรุน 1 ส่วน ผสมกับน้ำต้มสุก 1 ส่วน และให้ลูกกินประมาณ 1 ช้อนชา (สำหรับเด็กที่มีอายุ 5 เดือนขึ้นไป) และขอย้ำไว้ว่าต้องใช้ในกรณีที่มีอาการท้องผูกจริงๆ เท่านั้น[3]
3. ผู้ป่วยที่เป็นโรคไต ผู้ที่ต้องล้างไตอยู่เป็นประจำ รวมไปถึงผู้ที่มีอาการถ่ายเหลวหรือมีอาการของลำไส้ที่ไม่ปกติ ควรหลีกเลี่ยงการรับประทานลูกพรุนเป็นอันขาด เพราะจะทำให้อาการรุนแรงมากขึ้น เพราะลูกพรุนมีโพแทสเซียมที่สูง ผู้ป่วยที่เป็นโรคไตไม่สามารถขับโพแทสเซียมออกจากร่างกายได้แบบที่ควรจะเป็น นั่นจึงเป็นเหตุที่ทำให้โพแทสเซียมคั่งในเลือด ส่งผลให้เกิดอาการกล้ามเนื้ออ่อนล้า หัวใจเต้นอย่างผิดปกติ และอาจถึงขั้นทำให้หัวใจหยุดเต้นได้[4]
4. สำหรับหญิงตั้งครรภ์นั้นไม่ควรรับประทานลูกพรุนในปริมาณที่มากจนเกินไป เพราะเนื่องจากลูกไหนเป็นผลไม้ที่ช่วยให้ขับถ่ายง่าย อาจทำให้เกิดอาการถ่ายเยอะและส่งผลให้มดลูกบีบตัว กระตุ้นให้คลอดลูกเร็วกว่ากำหนดอีกด้วย[3]

สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารเสริมสำหรับผู้ป่วย เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. ธนาคารพันธุกรรมพืช 50 ปี สถาบันวิจัยและพัฒนาแห่งมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. อ้างอิงใน: สถาบันค้นคว้าและพัฒนาระบบนิเวศเกษตร (โอฬาร ตัณฑวิรุฬห์). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.rdi.ku.ac.th. [6 พ.ย. 2013].
2. ระบบฐานข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชน สำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ (องค์การมหาชน). อ้างอิงใน: กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.bedo.or.th. [6 พ.ย. 2013].
3. สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.thaihealth.or.th. [6 พ.ย. 2013].
4. บทความเผยแพร่ทางวิทยุกระจายเสียง โดยสำนักบริการวิชาการ มหาวิทยาลัยบูรพา. “หลากประโยชน์ของลูกพรุน”. โดยนายสุดสายชล หอมทองภาควิชาจุลชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.uniserv.buu.ac.th. [6 พ.ย. 2013].
5. วิชาการดอตคอม. [ออนไลน์]. “น้ำลูกพรุนมากคุณประโยชน์”. เข้าถึงได้จาก: www.vcharkarn.com. [6 พ.ย. 2013].

ส้มเกลี้ยง

ชื่อสามัญของส้มเกลี้ยง คือ Orange, Bilti, Sevile orange, Sweet orange, Surect orange, Sour orange, Bigarade [1],[2] ชื่อทางวิทยาศาสตร์ Citrus sinensis (L.) Osbeck อยู่ในวงศ์ส้ม [1],[2]
ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ เช่น ลีมาก ส้มตรา มะเกลี้ยง เซาะกา ส้มจีน หมากหวาน เซซุยเญอ ลีมามานิห์ เช้ง มะขุน ลีแย น้ำผึ้ง [1],[2],[4]

ลักษณะ

• ต้น มีถิ่นกำเนิดบริเวณทางตอนใต้ของประเทศจีน ต่อมาได้แพร่กระจายไปประเทศสหรัฐอเมริกา เม็กซิโก ทวีปยุโรป หมู่เกาะอินเดียตะวันตก ในประเทศไทยเชื่อว่าเริ่มมีการปลูกช่วงสมัยกรุงศรีอยุธยาหรือสมัยกรุงธนบุรี เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง สูงได้ 5-7 เมตร ทรงต้นมีลักษณะค่อนข้างทึบ แผ่กว้าง มีลำต้นกับกิ่งก้านที่แข็งแรง จะมีหนามที่ตามลำต้น หนามจะแข็งและใหญ่ ต้นที่เกิดจากเมล็ดจะมีหนามเยอะ มีลักษณะยาวเรียวแหลม ขยายพันธุ์โดยการใช้เมล็ด การปักชำ การตอน การติดตา การต่อกิ่ง เกษตรกรจะนิยมขยายพันธุ์โดยวิธีการตอน ติดตา ต่อกิ่ง เพราะจะให้ผลผลิตเร็วกว่าการเพาะเมล็ด เติบโตได้ดีในที่ที่สูงจากระดับน้ำทะเลไม่มาก[1],[3]
•  ใบ อ่อนมีลักษณะเป็นเหลี่ยม มีหนามแหลมที่บริเวณซอกใบ ใบประกอบจะมีใบย่อยใบเดียว ใบจะออกเรียงสลับกัน มีลักษณะเป็นรูปวงรีถึงรูปไข่ ที่ปลายใบแหลมมน บางครั้งจะเว้าตื้นนิดหน่อย ส่วนที่ขอบใบจะเป็นคลื่นถึงหยักมน ใบกว้างประมาณ 1-2 นิ้วฟุต ยาวประมาณ 2-3 นิ้วฟุต สีใบด้านหลังเป็นสีเขียวเข้มเป็นมัน ท้องใบมีสีเขียวอ่อน ก้านใบจะสั้น แผ่เป็นครีบ จะมีหูใบเล็กเรียวแทบไม่เห็น[1],[3]
• ดอก ออกเป็นช่อกระจายที่ตามซอกใบ มีดอกย่อยดอกเดียวถึงหลายดอก 10-20 ดอก เป็นดอกสมบูรณ์เพศ มีขนาดปานกลาง ดอกบานมีกลิ่นหอม กลีบดอกมีสีขาว 4-5 กลีบ ดอกมีเกสรเพศผู้อยู่ 20-25 อัน ฤดูที่ผลิดอกอยู่ช่วงเดือนมีนาคมถึงเดือนเมษายน ดอกบานช่วงเดือนเมษายนถึงเดือนพฤษภาคม เวลาผลิดอกถึงดอกบานประมาณ 30 วัน เวลาดอกบานถึงผลแก่ประมาณ 8 เดือน[1],[2],[3]
• ผล เป็นรูปทรงกลมถึงกลมแป้น ผลอ่อนมีสีเขียวเข้ม ผลแก่มีสีเหลืองแกมเขียวถึงส้มสด มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 8-10 เซนติเมตร ผิวผลจะมีตุ่มน้ำมันเล็ก ๆ กระจายรอบผล เปลือกผลหนาประมาณ 0.5 เซนติเมตร ลักษณะจะค่อนข้างแข็ง ในผลแบ่งเป็นช่องประมาณ 12 ช่อง อัดแน่นด้วยเนื้อผล มีลักษณะเรียวและยาว สีเหลือง จะมีน้ำรสหวานอมเปรี้ยว ที่ตรงกลางจะมีแกนแข็งสีขาว เปลือกในมีสีขาว ในผลมีเมล็ดเป็นรูปไข่แกมรูปลิ่ม เมล็ดย่น มีสีขาว เมล็ดจะค่อนข้างแบน[1],[2],[3]

สรรพคุณของส้มเกลี้ยง

• ดอกจะมีสรรพคุณที่ช่วยทำให้กล้ามเนื้อคลายตัวได้[1],[2]
• เปลือก อยู่ในตำรับ “ยาหอมเทพจิตร” เป็นตำรับยาที่มีส่วนประกอบใน “เปลือกส้ม 8 ประการ” กับสมุนไพรชนิดอื่น ในตำรับ มีสรรพคุณที่เป็นยาแก้ลมวิงเวียน แก้อาการหน้ามืดตาลาย ใจสั่น คลื่นเหียน อาเจียน แก้ลมจุกแน่นในท้อง ช่วยบำรุงดวงจิตให้ชุ่มชื่น [4]
• ผลจะมีสรรพคุณที่สามารถช่วยรักษาโรคเกลื้อน และแก้อาการคันได้ [1]
• สามารถช่วยขับน้ำดี และกระตุ้นการทำงานของน้ำเหลืองได้ (น้ำมันที่ได้จากเปลือกผล)[4]
• สามารถช่วยขับระดูของสตรี และบีบมดลูกได้ (ใบ)[1],[2]
• สามารถช่วยการย่อยอาหารได้ (น้ำมันที่ได้จากเปลือกผล)[4]
• ผลจะมีสรรพคุณที่สามารถช่วยกัดเสมหะได้[1],[2] ใบจะมีสรรพคุณที่เป็นยาขับเสมหะ[1],[2]
• สามารถใช้เป็นยาแก้ไข้ได้ (ผล)[1]
• ทางสุคนธบำบัด น้ำมันที่ได้จากเปลือก ใช้เพื่อผ่อนคลายความเครียด และอาการนอนไม่หลับที่เกิดจากความกังวล ช่วยกระตุ้นให้เบิกบานได้[4]
• สามารถลดระดับไขมันในเลือดได้ (ผล)[2]
• ผลจะมีสรรพคุณที่เป็นยาบำรุงร่างกาย จะช่วยทำให้เจริญอาหาร[1],[2]
• เปลือกอยู่ในตำรับยา “เปลือกส้ม 8 ประการ” มี เปลือกส้มจีน เปลือกส้มเขียวหวาน เปลือกส้มซ่า เปลือกส้มโอ เปลือกส้มตรังกานู เปลือกมะกรูด เปลือกมะงั่น เปลือกมะนาวหรือเปลือกส้มโอมือ มีสรรพคุณที่สามารถแก้ลมกองละเอียด กองหยาบ แก้เสมหะโลหะ ใช้ปรุงเป็นยาหอม แก้ทางลมได้[4]
• น้ำมันที่ได้จากเปลือกผลมีการนำมาใช้รักษาผิวหนังอักเสบ ฆ่าเชื้อโรค ช่วยลดริ้วรอย คลายกล้ามเนื้อเรียบ[4]
• ผลมีสรรพคุณที่เป็นยาฝาดสมาน จะช่วยเร่งสมานแผล[1],[2]
• เปลือกของผลจะมีสรรพคุณที่ช่วยทำให้ประจำเดือนของสตรีมาปกติ[1],[2]
• สามารถช่วยขับปัสสาวะได้ (ใบ)[1],[2]
• ดอกจะมีสรรพคุณที่เป็นยาแก้บิด[2]
• ผลจะมีสรรพคุณที่ช่วยแก้อาการไอเรื้อรัง และหลอดลมอักเสบได้[1],[2]
• ผลจะมีสรรพคุณที่ช่วยแก้รักษาโรคลักปิดลักเปิดได้[1],[2]
• ตำรายาไทยใช้เปลือกเข้ายาแก้ลมวิงเวียน หน้ามืด ตาลาย ใจสั่น[4]
• สามารถลดระดับน้ำตาลในเลือดได้ เพราะมีไฟเบอร์และมีสาร pectin สูง เป็นตัวช่วยลดการดูดซึมน้ำตาลจากทางเดินอาหาร จะทำให้ลดระดับน้ำตาลในเลือด (ผล)[2]

ประโยชน์ของส้มเกลี้ยง

• มีรสชาติดี มีกลิ่นหอม นิยมทานสดหรือใช้ทำน้ำส้มคั้น หรือใช้นำไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ เช่น ส้มเกลี้ยงแก้ว[3]

ข้อมูลทางเภสัชวิทยาของส้มเกลี้ยง

• ปี ค.ศ.2005 ที่ประเทศจีน ได้มีการทำการทดลองใช้สมุนไพรหลายตัวที่มีสารสกัดจากส้มเกลี้ยงผสมอยู่ โดยใส่สารแต่ละชนิด 1-5 gm. พบว่าสาร peoniflorin 15-40%, flavonoid 15-40% ในสมุนไพร มาทดลองกับหนู หลังการทดลองพบว่าระดับคอเลสเตอรอลในเลือดลดลง[1]
• ปี ค.ศ.1994 มีการทำการทดลองพบว่าไฟเบอร์ในผลสามารถลดระดับน้ำตาลในเลือดได้[2]
• ปี ค.ศ.1924 ที่ประเทศสหรัฐอเมริกา มีการทำการทดสอบผลไม้ เช่น ส้ม มะนาว องุ่น ว่ามีผลเป็น insulin-like substanees หรือไม่ หลังการทดลองพบว่า มีไฟเบอร์และ Pectin มาก ทำให้มีผลลดระดับน้ำตาลในเลือด[2]
• จากการทดสอบความเป็นพิษ สารสกัดที่ได้จากผลเมื่อฉีดเข้าหลอดเลือดดำของหนูถีบจักรทดลอง จะพบว่าขนาดที่ทำให้สัตว์ทดลองตายเป็นจำนวนครึ่งหนึ่ง คือ 71.8 กรัม/กิโลกรัม[1],[2]
• น้ำมันหอมระเหยที่ได้จากเปลือกผลที่สกัดด้วยการบีบเย็น มีน้ำมันหอมระเหยประมาณร้อยละ 0.3-0.5 การสกัดด้วยน้ำจะมีน้ำมันหอมระเหยร้อยละ 0.8 องค์ประกอบคือ limonene (95.37%), myrcene (2.08%), linalool (0.25%), alpha-pinene, citronellal, decanal, geraniol, octanal, neral, sabinene[4]
• ปี ค.ศ.2008 ที่ประเทศไนจีเรีย ได้ใช้ส้มเกลี้ยงมาศึกษาทดลองผลในการลดน้ำหนัก ทำการทดลองในหนูขาว (albino rat) ใช้สารสกัดจากส้มเกลี้ยงขนาด 500 มิลลิกรัม/กิโลกรัม แบ่งหนูทดลองออกเป็น 8 กลุ่ม กลุ่มละ 8 ตัว กลุ่ม 1 ให้อาหารที่มีไขมันสูง 7 วัน ก่อนให้อาหารที่เป็นสารสกัดจากส้มเกลี้ยง, กลุ่ม 2 ให้มะนาว (Lemon), กลุ่ม 3 ให้มะนาวฝรั่ง (Lime), กลุ่ม 4 ให้ tangerine, กลุ่ม 5 ให้องุ่น (grape) ขนาด 500 มิลลิกรัม/กิโลกรัม 14 วัน, กลุ่ม 6 ให้สารรวมทุกชนิด, กลุ่ม 7 เป็นกลุ่ม positive control ให้อาหารไขมันสูง, กลุ่ม 8 เป็นกลุ่ม negative control ให้สารอาหารปกติธรรมดา จากการทดลองผล 7-14 วัน จะพบว่าสารสกัดทั้งหมด จะมีสาร flavonoid และ alkaloid เป็นส่วนสำคัญ องุ่นมีสาร saponin หลังการทดลองจะพบว่าหนูกลุ่ม 1-5 มีระดับคอเลสเตอรอลและไตรกลีเซอไรด์ลดลง[1]
• ปี ค.ศ.2004 ที่ประเทศสหรัฐอเมริกา มีทฤษฎีว่าการมีระดับคอเลสเตอรอลในเลือดสูง เป็นปัจจัยเสี่ยงต่อโรคหัวใจล้มเหลว จึงมีการค้นคว้าทดลองหาสารที่ช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลในเลือด มีสาร Phytosterol ที่มีผลลดระดับคอเลสเตอรอลได้ ทำการทดลองกับผู้ป่วยที่มีระดับไขมันในเลือดสูง 72 ราย ให้ดื่มน้ำส้มเกลี้ยง 2 gm. 8 สัปดาห์ จะพบว่าหลังการทดลองสัปดาห์ที่ 2 ระดับน้ำตาลในเลือดจะลดลง หลัง 8 สัปดาห์ ระดับคอเลสเตอรอลจะลดลง 7.2%, LDL-C ลดลง 12.4%, HDL0C เพิ่มขึ้น 7.8% พบว่าสาร Folate Vit B12 เพิ่มระดับขึ้น ขณะที่สาร homocysteine ไม่เปลี่ยน[1]
• ปี ค.ศ.1989 ที่ประเทศญี่ปุ่น มีการทำการทดลองใช้สารสกัดจากผลกับหนูขาวทดลอง ผลการทดลองพบว่าสามารถช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดได้[2]
• ปี ค.ศ.2000 ที่ประเทศอังกฤษ มีการทำการศึกษาทดลองผลในการลดไขมันในเลือด พบว่ามีสาร casein ในส้ม และทำการทดลองในผู้ป่วยที่มีไขมันในเลือดสูงและมีไขมันในตับ 14 ราย พบว่ามีสาร Limonoid aglycons, glycoside และ Limonoid glucoside ในส้ม หลังการทดลองจะพบว่าผู้ป่วยจะมีระดับไขมันในเลือดลง[1]
• การศึกษาฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา พบว่า มีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย เชื้อรา ไวรัส ลดระดับคอเลสเตอรอลและน้ำในเลือด เร่งสมานแผล เหนี่ยวนำให้หลั่งอินซูลิน ทำให้ผอมลง ต้านมะเร็ง ขับลม ระบายท้อง แก้ไอ ยับยั้งการหดของมดลูก ลดการดูดซึมในทางเดินอาหาร ปรับปรุงความทรงจำ [1],[2] เปลือกผลจะมีฤทธิ์ที่สามารถต้านเชื้อแบคทีเรีย เชื้อรา ต้านการอักเสบ ช่วยเจริญอาหาร ขับลม บรรเทาอาการปวดกล้ามเนื้อ กระตุ้นภูมิคุ้มกันได้[4]
• ได้พบสารสำคัญ คือ abscisic acid, acetaldehyde, acrimarin G, amyrin, aniline, apigenin, anthanilic acid, aurapten, bergamoltin, bergapten, bisabolene, braylin, cadinene, caffeic acid, camphene, campesterol, β-carotene, carvone, cirantin, citbismine, flavones, eriocitrin, glucoside, pectin, piperitone, poncirin, quercetin, linalool, nexanthin B, scoppsrone, sitosterol, stigmasterol, vicenin[1],[2]

สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารเสริมสำหรับผู้ป่วย เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
หนังสือสมุนไพรลดไขมันในเลือด 140 ชนิด. (เภสัชกรหญิง จุไรรัตน์ เกิดดอนแฝก). “ส้มเกลี้ยง” หน้า 174-176.
หนังสือสมุนไพรบำบัดเบาหวาน 150 ชนิด. (เภสัชกรหญิง จุไรรัตน์ เกิดดอนแฝก). “ส้มเกลี้ยง”. หน้า 154-155.
วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี. “ส้มเกลี้ยง”. อ้างอิงใน : เปรมปรี ณ สงขลา, 2537. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : th.wikipedia.org/wiki/ส้มเกลี้ยง. [20 ต.ค. 2014].
ฐานข้อมูลเครื่องยาสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. “ส้มจีน”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.thaicrudedrug.com. [20 ต.ค. 2014].

อ้างอิงรูปจาก
1.https://thainews.prd.go.th

ส้มเขียวหวาน

ส้มเขียวหวาน ผลไม้รสเปรี้ยวที่ได้รับความนิยมเนื่องจากมีรสหวานมากกว่าส้มชนิดอื่น ทั้งยังอุดมไปด้วยวิตามินซีและใยอาหาร มีวิตามินและแร่ธาตุอื่น ๆ ที่ดีต่อสุขภาพ Mandarin orange , Tangerine , Mandarine , Mandarin ชื่อทางวิทยาศาสตร์ คือ Citrus reticulata Blanco ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ เช่น ส้มแก้วเกลี้ยง ส้มจุก ส้มแป้นกระดาน ส้มเชียงตุง ส้มขี้ม้า ส้มเหม็น มะเขียว ส้มแสงทอง ขะเขียว มะขุน มะบาง ส้มตรังกานู ส้มจีนเปลือกล่อน [1],[2]

ลักษณะ

• ต้น กำเนิดในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นพรรณไม้พุ่มขนาดย่อม ต้นสูงได้ประมาณ 3 – 5 เมตร ที่ลำต้นจะแตกกิ่งก้านมาก และที่กิ่งอ่อนจะมีหนาม [1],[5]
• ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับกัน ใบมีลักษณะเป็นรูปไข่มนรี ที่ปลายใบแหลม ส่วนที่ขอบใบจะเรียบหรือมีฟันเลื่อยเล็กน้อย ใบกว้างประมาณ 2.5 – 4 เซนติเมตร ยาวประมาณ 5.5 – 8 เซนติเมตร ที่แผ่นใบมีสีเขียวเรียบเป็นมัน ที่เนื้อใบจะแข็ง และมีต่อมน้ำมันอยู่ที่ตามแผ่นใบ [1]
• ดอก ออกดอกเดี่ยวหรือออกดอกเป็นช่อที่บริเวณง่ามใบและที่ปลายยอดกิ่ง มีกาบใบอยู่ 5 ใบ และมี 5 กลีบ ดอกมีขนาดเล็กมีสีขาวอมเหลือง ที่ดอกมีเกสรเพศผู้ประมาณ 18 – 24 อัน มีเกสรเพศเมียประมาณ 3 – 5 อัน และมีรังไข่ 9 – 5 อัน [1]
• ผล มีลักษณะค่อนข้างกลม เนื้อนิ่ม เส้นผ่านศูนย์กลางขนาดประมาณ 5 – 7 เซนติเมตร ที่เปลือกนอกมีสีเขียว ผลที่สุกจะมีสีเขียวอมเหลืองหรือสีเหลืองแดง มีผิวเรียบเกลี้ยง เป็นมัน มีเปลือกที่อ่อน ผิวหนา ส่วนภายในมีเนื้อลักษณะฉ่ำน้ำ จะแบ่งออกเป็นกลีบ ๆ และมีสีส้ม ที่กลีบแต่ละกลีบจะมีเมล็ดสีขาวอยู่ด้านใน เมล็ดจะมีลักษณะเป็นรูปไข่ ที่ปลายจะแหลม มีสีขาวนวล นิยมนำเปลือกสีเขียวมาตาแห้ง ใช้เป็นยา มีรสปร่าหอมร้อน [1],[2],[5]

สรรพคุณของต้นส้มเขียวหวาน

• ช่วยแก้อาการจุกเสียดแน่นหน้าอกได้ [1]
• ช่วยป้องกันไม่ให้เกิดอาการของโรคไข้หวัดได้ [3]
• สามารถใช้เมล็ดเป็นยาแก้อาการปวดเต้านม และเต้านมอักเสบ [1]
• ช่วยแก้อาการปวดท้องได้ [1]
• สามารถช่วยป้องกันการติดเชื้อจากแบคทีเรีย [3]
• รักษากลุ่มอาการทางระบบไหลเวียนโลหิต ปรากฏอยู่ในตำรับ “ยาหอมเทพจิตร” มีส่วนประกอบของเปลือกส้มเขียวหวานอยู่ใน เปลือกส้มถึง 8 ประการ และสมุนไพรชนิดอื่น ๆ [2]
• สามารถใช้เปลือกผล เป็นยารักษาโรคผมร่วง [2]
• สามารถใช้เมล็ด เป็นยาแก้ปวดกระษัยลม [1]
• เปลือกผล ช่วยแก้อาการปวดชายโครง [1]
• สามารถใช้เป็นยาแก้ไอ และช่วยขับเสมหะ [1]
• เปลือกผล ช่วยเป็นยาขับลม แก้อาหารไม่ย่อย ท้องขึ้นท้องเฟ้อ จุกเสียดแน่น [1],[2]
• เปลือกผล สามารถใช้เป็นยาขับลมในตับ กล่อมตับ คลายการบีบตัวของตับ [1]
• ผล ช่วยทำให้ระบบการย่อยอาหารภายในร่างกายทำงานอย่างปกติ [3]
• เปลือกผล มีสรรพคุณเป็นยาแก้ลมวิงเวียน หน้ามืด ตาลาย ใจสั่น [1],[2]
• สามารถช่วยแก้อาการปวดอัณฑะได้ [1]
• ผล สามารถช่วยป้องกันไม่ให้เกิดอาการของโรคไข้หวัด [3]
• ผล มีสรรพคุณที่สามารถช่วยลดปริมาณของคอเลสเตอรอลในเลือดได้ [3]
• ในตำรายาไทย เปลือกส้ม 8 ประการ ประกอบไปด้วย เปลือกมะกรูด เปลือกส้มโอ เปลือกส้มเขียวหวาน เปลือกมะนาวหรือเปลือกส้มโอมือ เปลือกส้มตรังกานู เปลือกมะงั่ว เปลือกส้มจีน เปลือกส้มซ่า [2]

วิธีใช้ : ใช้เปลือกผลแห้งครั้งละ 3 – 10 กรัม มาต้มกับน้ำแล้วรับประทาน หรือใช้ร่วมกับตัวยาอื่น ในตำรับยา ส่วนเมล็ดใช้ครั้งละ 3 – 10 กรัม มาต้มกับน้ำแล้วรับประทาน หรือนำมาบดให้เป็นผงชงกับน้ำแล้วรับประทาน [1]
ข้อควรระวัง ผู้ที่ร่างกายอ่อนแอ ห้ามรับประทาน [1]

ข้อมูลทางเภสัชวิทยาของส้มเขียวหวาน

• เปลือก มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ต้านการก่อกลายพันธุ์ ไม่มีฤทธิ์ก่อกลายพันธุ์ ต้านมะเร็ง เพราะเป็นพิษต่อเซลล์มะเร็ง และ ต้านยีสต์ ต้านเชื้อรา ต้านพยาธิ ต้านอะมีบา ต้านอาการหัวใจเต้นผิดปกติ ต้านแบคทีเรีย ต้านไวรัส ต้านอาการตัวเหลือง คลายกล้ามเนื้อเรียบ รักษาโรคเกี่ยวกับนิ่วในถุงน้ำดี ผสมในยาห้ามเลือด ยับยั้งการสังเคราะห์โปรตีนของเชื้อไวรัส ใช้ผสมในยารักษาโรคตับอักเสบ ไล่แมลง [2]
• นำสารที่สกัดได้จากเปลือกผลมาฉีดที่หนูทดลอง พบว่าทำให้ไขมันในกระเพาะลำไส้น้อยลง [1]
• มีวิตามินซี วิตามินบี 1 น้ำมันระเหย apigenin , anthranilic acid , creatine , citral , caryophyllene , geraniol , myrcene , d-Limonene , linalool , ocimene , limonene , hesperidin , hesperidin , nobiletin , ocimene , nerol , phellandrene , naringenin , sabinene , tangeretin , sinensetin , pinene [1],[2]
• น้ำมันระเหยจากเปลือก มีฤทธิ์ที่ช่วยกระตุ้นลำไส้ให้มีน้ำย่อยมากขึ้น และช่วยกระตุ้นให้ลำไส้มีการบีบตัวแรงขึ้น ทำให้ช่วยขับลมออกจากลำไส้ [1]
• ถ้าใช้สารดังกล่าว มาฉีดเข้าสุนัขหรือกระต่ายทดลอง จะพบว่าความดันโลหิตของสัตว์สูงขึ้น [1]
  สารสกัดที่ได้จากเปลือกผล จะมีฤทธิ์คลายกล้ามเนื้อเรียบของลำไส้ที่บีบตัวได้ และมีฤทธิ์กระตุ้นหัวใจของกบทดลองให้เต้นเร็วขึ้น ถ้าใช้สารมากเกินไปจะทำให้การเต้นของหัวใจช้าลง [1]

ประโยชน์ของต้นส้มเขียวหวาน

• ประโยชน์ด้านสุขภาพของการรับประทาน ช่วยป้องกันโรคเลือดออกตามไรฟัน รักษาโรคเหงือก ช่วยทำให้เจริญอาหาร ช่วยเสริมสร้างคอลลาเจน ซ่อมแซมเนื้อเยื่อ ทำให้แผลหายเร็วขึ้น บำรุงผิวพรรณให้เปล่งปลั่งมีน้ำมีนวล ช่วยขจัดความหมองคล้ำ ชะลอการเกิดริ้วรอย มีบ้างที่นำมาใช้รักษาสิว
• ผลรับประทานสดเป็นผลไม้ ใช้ทำน้ำส้ม ผลไม้กระป๋อง ฯลฯ และสามารถนำเปลือกผลมาทำน้ำมันสลัด สกัดเพกทิน [4]

คุณค่าทางโภชนา

คุณค่าทางโภชนาการของส้ม 100 กรัม พลังงาน 53 กิโลแคลอรี

สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารเสริมสำหรับผู้ป่วย เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
หนังสือสารานุกรมสมุนไพรไทย-จีน ที่ใช้บ่อยในประเทศไทย. (วิทยา บุญวรพัฒน์). “ส้มเขียวหวาน”. หน้า 528.
ฐานข้อมูลเครื่องยาสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. “ส้มเขียวหวาน”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.thaicrudedrug.com. [21 ต.ค. 2014].
พืชผลไม้, สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. “ส้มเขียวหวาน”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.rspg.or.th/plants_data/use/fruit.htm. [21 ต.ค. 2014].
กรีนไฮเปอร์มาร์ท สารานุกรมผลิตผลและผลิตภัณฑ์จากพืชในซุปเปอร์มาร์เก็ต, คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล. “ส้มเขียวหวาน”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.sc.mahidol.ac.th/wiki/. [21 ต.ค. 2014].

อ้างอิงรูปจาก
1.https://www.tastingtable.com/816752/the-real-reason-some-oranges-are-green/
2.https://kasetgo.com/t/topic/554767

สาเก

สาเก (Breadfruit) เป็นหนึ่งในพืชผลที่เป็นแหล่งโปรตีนที่ให้พลังงานและสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกายถูกนำมาประกอบอาหารทั้งอาหารคาวและของหวาน เนื่องจากเนื้อประกอบไปด้วยแป้งเป็นหลักอุดมไปด้วยโปรตีน วิตามิน ไฟเบอร์ และยังเป็นแหล่งอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง จัดอยู่ในวงศ์ขนุน (MORACEAE) สาเกป่ามีถิ่นกำเนิดในนิวกินีและปลูกทั่วหมู่เกาะแปซิฟิกมีสายพันธุ์มากกว่า 120 สายพันธุ์ปัจจุบันเกษตรกรมีการคัดเลือกพันธุ์ที่มีรสชาติดีที่สุด มีคุณค่าทางโภชนาการสูง และให้ผลผลิตในปริมาณมากสามารถเก็บเกี่ยวได้เป็นเวลานาน ชื่อสามัญ, Bread fruit tree, Bread nut tree ชื่อทางวิทยาศาสตร์ Artocarpus altilis (Parkinson ex F.A.Zorn) Fosberg และมีชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ว่า Artocarpus communis J.R.Forst. & G.Forst., Artocarpus incisus (Thunb.) L.f., Saccus laevis Kuntze, Sitodium altile Parkinson ex F.A.Zorn
ชื่อเรียกอื่นอีกว่า “ขนุนสำปะลอ”

ถิ่นกำเนินของสาเก

สาเกป่าเดิมทีมีถิ่นกำเนิดในนิวกินีและปลูกทั่วหมู่เกาะแปซิฟิก เพาะปลูกกันมานานมากกว่า 3,000 ปีแล้ว ซึ่งในเกาะมาวีและเกาะฮาวาย คือแหล่งที่สะสมสายพันธุ์ต่าง ๆ เอาไว้หลายหลากสายพันธุ์ โดยปลูกเอาไว้ให้ชมกันมากที่สุดในโลกเลยทีเดียว เป็นไม้ผลที่ออกลูกดก (ในหนึ่งฤดูต้นอาจออกผลราว 200 ผล) ส่วนที่นิยมปลูกในบ้านเราคือ พันธุ์ข้าวเหนียว ซึ่งในบ้านเรานั้นอาจจะพบได้บ้างตามหมู่บ้านจัดสรรต่าง ๆ โดยวิธีการขยายพันธุ์นั้นจะขยายพันธุ์ด้วยการแยกหน่อจากโคนต้นเก่ามาปลูก และเมื่อต้นมีอายุที่มากขึ้น มักจะตัดต้นทิ้ง เพราะว่าเป็นต้นไม้ที่มีขนาดใหญ่ มีกิ่งก้านใบดูเก้งก้าง และมีหนอนมาเจาะตามกิ่งและลำต้นทำให้ต้นตายง่ายอีกด้วย

ลักษณะของสาเก

• ต้น มีถิ่นกำเนิดอยู่ที่โพลีนีเซีย และจัดว่าเป็นผลไม้พื้นเมืองของหมู่เกาะในมหาสมุทรอินเดียตะวันออกและมหาสมุทรแปซิฟิกตะวันออกอีกด้วย ในเวลาต่อมาได้แพร่หลายไปยังหมู่เกาะอินดีสตะวันตก ซึ่งมีการปลูกอย่างแพร่หลายในภูมิภาคเขตร้อน โดยถูกจัดว่าเป็นไม้ยืนต้นที่มีขนาดกลาง มีความสูงอยู่ที่ประมาณ 10-20 เมตร ลำต้นนั้นเป็นสีน้ำตาลปนเทา ทุกส่วนมียางขาว ๆ การขยายพันธุ์นั้นจะใช้วิธีการปักชำราก โดยสายพันธุ์ที่ปลูกในบ้านเรานั้นจะแบ่งออกเป็น 2 สายพันธุ์หลัก ๆ ได้แก่ พันธุ์ข้าวเหนียว (ผลจะมีขนาดใหญ่ ผลสุกเนื้อเหนียว นิยมปลูกทั่วไป หรือปลูกไว้ทำขนม), และพันธุ์ข้าวเจ้า (ผลจะมีขนาดเล็กกว่า เนื้อหยาบร่วน ไม่เป็นที่นิยมปลูก และไม่ค่อยนำมารับประทานกันมากนัก)
• ใบ เป็นใบเดี่ยวออกสลับกัน ลักษณะใบคล้ายกับรูปไข่ ใบเป็นสีเขียวเข้ม มีขนาดใบที่ใหญ่และหนา มีรอยหยักหรือร่องลึกเกือบถึงก้านกลางใบ (คล้ายคลึงกับใบมะละกอ) ก้านใบจะเห็นเด่นชัด
• ดอก ออกดอกเป็นช่อตามซอกใบใกล้กับปลายยอด ดอกมีสีเหลือง มีดอกตัวผู้และดอกตัวเมียอยู่บนต้นเดียวกัน ช่อดอกตัวผู้มีลักษณะคล้ายกระบองและห้อยลงมา มีความยาวอยู่ที่ประมาณ 30 เซนติเมตร ส่วนช่อดอกตัวเมียนั้นมีลักษณะกลม แต่จะแยกกันคนละดอก และดอกออกได้ตลอดทั้งปี
• ผล มีลักษณะของผลเป็นทรงกลมรี ผลเป็นสีเขียวอมเหลือง ลูกคล้ายคลึงกับขนุน แต่จะลูกเล็กกว่า มีความกว้างได้ประมาณ 15-20 เซนติเมตร ส่วนเนื้อภายในมีสีเหลืองซีดหรือขาวผลไม่มีเมล็ด (แต่จะมีอยู่สายพันธุ์หนึ่งที่มีเมล็ด นั่นก็คือ ขนุนสำปะลอ)

สรรพคุณของสาเก

1. มีฤทธิ์ในการช่วยป้องกันการเกิดโรคหัวใจ ช่วยควบคุมอัตราการเต้นของหัวใจ และความดันโลหิต (ผล)
2. มีส่วนช่วยป้องกันโรคความจำเสื่อมหรืออัลไซเมอร์ (ผล)
3. ช่วยปรับสมดุลในร่างกาย (เปลือกต้น)
4. รากมีรสเบื่อเมา สามารถใช้เป็นยารักษากามโรค ด้วยการนำรากมาฝนผสมกับน้ำดื่มครั้งละไม่เกิน 1 แก้วตะไล วันละครั้ง อาการจะค่อย ๆ ทุเลาลงและหายเป็นปกติในที่สุด (ราก)
5. ยางสามารถนำมาใช้ในการรักษากลากเกลื้อนและหิดได้ (ยาง)
6. มีส่วนช่วยยับยั้งการสร้างเมลานิน เนื่องจากสารสกัดจากเนื้อไม้ยับยั้งเอนไซม์ไทโรซิเนส (Tyrosinase) ซึ่งมีความแรงเท่ากับกรดโคจิก (Kojic acid) โดยได้ทำการทดลองกับผิวหนังของหนูตะเภาสีน้ำตาลที่มีสีผิวคล้ำเนื่องจากแสง UV-B ผลการทดลองนั้นพบว่าสารสกัดจากเนื้อไม้สามารถทำให้สีผิวของหนูจางลงได้โดยที่ไม่ก่อให้เกิดอาการอักเสบที่ผิวหนังของหนูและไม่มีผลก่อให้เกิดความเป็นพิษต่อเซลล์อีกด้วย
7. ใช้ช่วยเพิ่มสมรรถภาพทางเพศได้ โดยการนำเปลือกต้นมาย่างไฟจนแห้ง แล้วหลังจากนั้นก็นำมาต้มดื่มแต่น้ำ (เปลือกต้น)
8. เปลือกต้นทำเป็นยาปรับประสาท ทำให้รู้สึกผ่อนคลายความเครียด และทำให้เกิดความกระชุ่มกระชวยได้
9. มีส่วนช่วยในการป้องกันโรคกระดูกพรุน และกระดูกผุในหญิงวัยหมดประจำเดือน (ผล)

ประโยชน์ของสาเก

1. มีวิตามินหลากหลายชนิด ซึ่งช่วยในการต่อต้านอนุมูลอิสระในร่างกายได้
2. มีคุณสมบัติในการช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลและไตรกลีเซอไรด์ซึ่งเป็นสาเหตุของโรคหัวใจ ด้วยการช่วยเพิ่มระดับไขมันชนิดดี (HDL) และช่วยลดระดับไขมันเลว (LDL)
3. เส้นใยอาหารช่วยลดการดูดซึมน้ำตาลในร่างกายได้ จึงช่วยในการควบคุมโรคเบาหวานได้
4. ผลนำมาย่าง ต้ม อบ และนำมาเชื่อมได้ หรือจะใช้ทำเป็นขนม เช่น แกงบวด เชื่อม เป็นต้น
5. ทำเป็นแป้งเพื่อนำมาใช้ทำเป็นขนมปังกรอบอีกด้วย
6. สำหรับชาวอินโดนีเซียนั้น มักนิยมนำไปอบกรอบใช้รับประทานเป็นอาหารว่าง
7. มีฤทธิ์ช่วยในการทำงานของลำไส้และระบบขับถ่าย ช่วยควบคุมการเคลื่อนไหวของลำไส้ ช่วยกำจัดสิ่งตกค้างในลำไส้ และช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่
8. เนื้อให้พลังงานที่สูง แถมยังมีแคลเซียมและวิตามินเอที่จำเป็นต่อร่างกายอีกด้วย
9. ปลูกตามบ้านจัดสรรทั่วไปเพื่อเป็นไม้ประดับและยังนำมาใช้เป็นร่มเงาได้อีกด้วย
10. ยางของต้นนำมาใช้เป็นชันยาเรือ
11. สกัดเป็นผลิตภัณฑ์ ใช้เป็นส่วนผสมในเครื่องสำอางช่วยบำรุงผิวพรรณ ใช้ทำเป็นสารทำให้ผิวขาว (Skin whitening agent)
12. ดอกสามารถใช้ไล่ยุงได้
13. เนื้อไม้นำมาใช้ทำเป็นเครื่องประดับ และทำเป็นสิ่งปลูกสร้าง หรือจะนำมาสร้างบ้านก็สามารถทำได้

คุณค่าทางโภชนาการ

คุณค่าทางโภชนาการ 100 กรัมให้พลังงาน 103 กิโลแคลอรี

% ร้อยละของปริมาณแนะนำที่ร่างกายต้องการในแต่ละวันสำหรับผู้ใหญ่ (ข้อมูลจาก : USDA Nutrient database)

สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารเสริมสำหรับผู้ป่วย เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

แหล่งอ้างอิง
หนังสือผลไม้ 111 ชนิด คุณค่าอาหารและการกิน (นิดดา หงส์วิวัฒน์ และทวีทอง หงส์วิวัฒน์), เว็บไซต์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ (ดวงจันทร์ เกรียงสุวรรณ), สำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ (องค์การมหาชน), หน่วยบริการฐานข้อมูลสมุนไพร สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล, www.lifestyle.iloveindia.com

อ้างอิงรูปจาก
1.https://www.halfyourplate.ca/
2.https://www.croptrust.org

ส้มจี๊ด

ส้มจี๊ด (Kumquats) หรือ ส้มกิมจ้อ เป็นพืชท้องถิ่นในประเทศจีน แล้วแพร่กระจายพันธุ์ไปญี่ปุ่น ไต้หวัน และเกาหลี ภาษาจีนกวางตุ้งเรียกว่า ก่ำควิด เป็นที่มาของชื่อ kumquat ( คัมควอท ) มาจากภาษาจีน หมายถึง หมายถึงส้มแมนดารินที่มีสีทอง มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ Citrus japonica Thunb

ลักษณะ

• ต้น เป็นไม้พุ่มสูงประมาณ 1.5 – 3 เมตร ที่กิ่งจะมีหนามแหลม และยาวประมาณ 1 – 3 เซนติเมตร มีเขตกระจายพันธุ์ในเอเชียตะวันตก [1]
• ใบ เป็นใบประกอบแบบลดรูป มีใบย่อย 1 ใบ ใบมีลักษณะเป็นรูปไข่ ที่ปลายใบจะแหลม โคนใบแหลม กว้างประมาณ 2 – 4 เซนติเมตร ยาวประมาณ 4 – 7 เซนติเมตร ที่แผ่นใบจะหนาเนียน ผิวใบมีสีเขียว มีหูใบที่เล็ก [1]
• ดอก เป็นดอกเดี่ยว มักออกรวมเป็นกลุ่ม ดอกมีสีขาวและมีกลิ่นหอม ดอกจะออกที่ตามซอกใบกับที่ปลายกิ่ง มีกลีบเลี้ยงเป็นรูปถ้วย ที่ปลายเป็น 5 แฉก มีกลีบดอก 5 กลีบ ร่วงง่าย ถ้าดอกบานจะมีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1.5 – 2.5 เซนติเมตร มีเกสรเพศผู้เป็นจำนวนมาก [1]
• ผล มีลักษณะเหมือนส้มทั่วไป แต่ขนาดเล็กกว่า เป็นส้มกินเปลือก ผลมีขนาดที่เล็กและกลม เส้นผ่านศูนย์กลางมีขนาดประมาณ 1.5 – 3 เซนติเมตร ผลมีผิวที่บางมีสีส้มและมีกลิ่นหอม ถ้าผลสุกจะมีสีส้ม มีรสเปรี้ยว มีเมล็ด 1 – 3 เมล็ด [1]

สรรพคุณของต้นส้มจี๊ด

• ผลสามารถช่วยแก้ภูมิแพ้ที่สำแดงอาการทางลำคอ [3]
• สามารถช่วยในการย่อยอาหารได้ [2]
• สามารถช่วยแก้เสียงแหบได้ [3]
• ผลมีฤทธิ์เย็น และมีรสเปรี้ยวอมหวาน มีสรรพคุณที่ช่วยหล่อลื่นปอด [3]
• นำผลมาดองกับเกลือแล้วทำให้แห้ง ใช้อมช่วยแก้อาการเจ็บคอ [1]
• มีวิตามินสูง นำมาทำน้ำส้มคั้นใช้ผสมกับเกลือเล็กน้อย จิบกินแก้อาการไอ [1],[3]
• น้ำในผลมาผสมกับเกลือ กินเป็นยาขับเสมหะ [1],[3]
• ชาส้มจี๊ดช่วยรักษา ปอดเป็นอวัยวะที่ดูดซับอารมณ์ ความเศร้า คนที่มีเรื่องเศร้า หรือร้องไห้บ่อย จะสูญเสียพลังปอด และจะทำให้ปอดชื้น มีเสมหะ หายเป็นหวัดยาก  [3]
• เปลือกผลที่ดิบสามารถนำมารับประทานสด ๆ ช่วยขับลม และช่วยแก้ท้องอืดท้องเฟ้อ ชาส้มมีสรรพคุณที่ช่วยแก้ท้องอืด มีลมในท้อง มีอาการลมตีขึ้นทำให้คลื่นไส้อาเจียน

วิธีทำชาส้มจี๊ด

เตรียมส้มสด 5 – 8 ลูก น้ำตาลกรวด 20 กรัม หั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ นำใส่ในถ้วยชา แล้วใส่น้ำตาลกรวดเท่าที่ต้องการชงในน้ำร้อน ปิดฝาอบจนมีกลิ่นหอม ให้ดื่มขณะที่อุ่น [3]

ประโยชน์ของต้นส้มจี๊ด

• สามารถปลูกเป็นไม้ประดับได้ [2]
• ผมมีวิตามินเอ วิตามินซี และกรดอินทรีย์หลายชนิดที่มีประโยชน์ [2]
• ผลมีรสที่เปรี้ยว สามารถนำมาใช้ปรุงอาหาร ชา เชื่อม แยม และสามารถนำเปลือกผลห่าม ๆ มาจิ้มกับน้ำพริก [1],[2]
• เปลือกผลสามารถนำมาทำน้ำมันหอมระเหยได้ เพราะที่เปลือกผลมีน้ำมันหอมระเหย

คุณค่าทางโภชนาการ

คุณค่าทางโภชนาการต่อ 100 กรัม ให้พลังงาน 71 กิโลแคลอรี

สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารเสริมสำหรับผู้ป่วย เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
พรรณไม้ในประเทศ. “ส้ม จี๊ด”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.vegetation.thmy.com. [21 ต.ค. 2014].
หนังสือผลไม้ 111 ชนิด : คุณค่าอาหารและการกิน (นิดดา หงส์วิวัฒน์ และทวีทอง หงส์วิวัฒน์). “ส้มกิมจ๊อ”.
โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย นนทบุรี. “ชาส้มจี๊ด (น้ำกิมกิก)”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.skn.ac.th/skl/project/49/te/menu.htm. [21 ต.ค. 2014].

อ้างอิงรูปจาก
1.https://www.thespruce.com/
2.https://www.specialtyproduce.com/