ต้นกัดลิ้น

กัดลิ้น ในชื่อทางวิทยาศาสตร์ Walsura trichostemon Miq. จัดอยู่ในวงศ์กระท้อน (MELIACEAE)
สมุนไพรกัดลิ้น มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า แก้วลาว (จันทบุรี), ขี้อ้าย (ลำปาง), มะค่าลิ้น (อุตรดิตถ์, ปราจีนบุรี), ลำไยป่า (อุตรดิตถ์)[1]

ลักษณะของกัดลิ้น

• ต้นกัดลิ้น หรือ ต้นลำไยป่า จัดเป็นไม้ยืนต้นที่มีขนาดเล็ก มีความสูงอยู่ที่ประมาณ 5-12 เมตร ลักษณะต้นเป็นทรงเรือนยอดแผ่กว้างถึงค่อนข้างกลม[1] ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด ในประเทศไทยสามารถพบได้ทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงใต้ ส่วนในต่างประเทศจะพบได้มากในประเทศพม่าและกัมพูชา[4]
• ใบกัดลิ้น เป็นใบประกอบแบบขนนก มีใบย่อยจำนวนทั้งสิ้น 3 ใบ ซึ่งใบย่อยใบตรงกลางจะมีขนาดใหญ่ที่สุด ใบย่อยคู่ข้างนั้นจะอยู่ตรงข้ามกัน ส่วนที่เชื่อมกันกับก้านใบย่อยจะป่องเป็นข้อ ๆ ลักษณะของใบย่อยนั้นจะเป็นรูปรีแกมรูปขอบขนานจนถึงรูปขอบขนานแกมรูปใบหอก ปลายใบเป็นเรียวแหลม ส่วนโคนใบเป็นสอบ ผิวใบด้านบนมีสีเขียว แต่ท้องใบนั้นมีสีที่อ่อนกว่า[1]
• ดอกกัดลิ้น ออกดอกเป็นช่อแบบแยกแขนงตามปลายกิ่ง มีขนสั้นสีน้ำตาลอ่อน ๆ อยู่ประปราย ดอกกัดลิ้นเป็นดอกขนาดเล็ก มีกลีบเลี้ยงทั้งหมด 5 กลีบซึ่งมีขนาดที่เล็กมาก มีลักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยมและมีขนสั้น ๆ ปกคลุม ส่วนกลีบดอกนั้นก็มี 5 กลีบเช่นกัน ดอกเป็นสีขาวนวล ลักษณะกลีบดอกเป็นรูปขอบขนานปลายมน ความยาวประมาณ 6 เท่าของกลีบเลี้ยง ด้านนอกมีขนสั้น ๆ อยู่ประปราย และมีเกสรเพศผู้อยู่ 10 อัน[1]
• ผลกัดลิ้น มีลักษณะกลม เมื่อผลสุกจะเป็นสีเหลือง มีขนสั้นสีน้ำตาลอ่อน ๆ ขึ้นประปราย ผลมีเมล็ด 1 เมล็ด โดยเมล็ดนั้นมีลักษณะกลม และมีเยื่อนุ่ม ๆ ห่อหุ้มเมล็ดอยู่[1],[2]

สรรพคุณของกัดลิ้น

1. ผลสุกรับประทานเป็นยารักษาแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้ได้ (ผลสุก)[3]
2. รากช่วยในการขับลมในลำไส้ (ราก)[2]
3. ชาวอีสานมักนำกัดลิ้นเป็นส่วนผสมในยารักษาโรคริดสีดวงทวาร (ไม่ระบุส่วนที่ใช้)[5]
4. เปลือกของกัดลิ้นนั้นช่วยห้ามเลือด และใช้ชำระล้างบาดแผลได้ (เปลือก)[2],[4]
5. เปลือกนั้นสามารถช่วยสมานบาดแผลได้ (เปลือก)[2]
6. เนื้อผลเมื่อสุกนั้นช่วยรักษาแผลเปื่อยได้ (เนื้อผลสุก)[3]
7. แก่นหรือเปลือกนั้น ช่วยแก้หิด โดยการนำมาต้มทั้งเปลือกทั้งแก่นผสมกับยาอื่น (แก่น, เปลือก)[2]
8. รากและต้นของกัดลิ้นช่วยบำรุงเส้นเอ็น แก้เส้นเอ็นพิการได้ (ราก, ต้น)[2],[4]
9. รากนั้นสามารถช่วยแก้อาการปวดเมื่อยตามร่างกายได้ (ราก)[2]

ประโยชน์กัดลิ้น

1. ผลสุกมีรสชาติที่หวานนำมารับประทานเป็นผลไม้ได้[3]
2. ผลสุกสามารถนำมาใช้ทำส้มตำร่วมกับผลตะโกได้[2],[5]
3. เนื้อไม้หรือลำต้นใช้สำหรับการก่อสร้างต่าง ๆ[2]
4. เนื้อไม้นำมาทำเป็นฟืนที่ให้ความร้อนสูงได้[3]

สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารทางการแพทย์ เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. ข้อมูลพรรณไม้. สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. “กัดลิ้น”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.rspg.or.th. [15 พ.ย. 2013].
2. ระบบฐานข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชน สำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ (องค์การมหาชน). “กัดลิ้น ลำไยป่า มะค่าลิ้น”, “กัดลิ้น, มะค่าลิ้น”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.bedo.or.th. [15 พ.ย. 2013].
3. โรงเรียนน้ำดิบวิทยาคม. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.ndk.ac.th. [15 พ.ย. 2013].
4. การสำรวจทรัพยากรป่าไม้เพื่อประเมินสถานภาพและศักยภาพ สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 9 (อุบลราชธานี). “กัดลิ้น”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: inven.dnp9.com. [15 พ.ย. 2013].
5. วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี. อ้างอิงใน: หนังสือพรรณไม้พื้นบ้านอีสาน เล่ม 1. (สุทธิรา ขุมกระโทก). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: th.wikipedia.org. [15 พ.ย. 2013].
อ้างอิงรูปจาก 1.https://www.samunpri.com

กล้วยหมูสัง

กล้วยหมูสัง ในชื่อทางวิทยาศาสตร์ Uvaria grandiflora Roxb. Ex Hornem. จัดอยู่ในวงศ์กระดังงา (ANNONACEAE)[1],[2]

สมุนไพรกล้วยหมูสัง มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า กล้วยหมูสัง (ภาคใต้), กล้วยมดสัง กล้วยมุดสัง ย่านนมควาย (ตรัง), กล้วยมูซัง (สงขลา) เป็นต้น[1],[2]

ลักษณะของกล้วยหมูสัง

• ต้นกล้วยหมูสัง จัดเป็นพืชที่หายากชนิดหนึ่ง เป็นพรรณไม้เถาที่มีเนื้อที่แข็งและมีขนาดใหญ่ แยกออกจากโคนต้นได้หลายเถา สามารถเลื้อยพาดผ่านตามพุ่มไม้ไปได้ไกลถึง 30 เมตรเลยทีเดียว เนื้อไม้เหนียวแข็ง ตามกิ่งอ่อนและยอดอ่อนมีขนสีน้ำตาลหรือสีน้ำตาลอมเหลืองขึ้นอย่างหนาแน่น ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด การตอนกิ่ง และวิธีปักชำกิ่ง ชอบดินร่วน ต้องการน้ำปานกลาง และชอบที่ที่มีแสงแดดทั้งวัน มีเขตกระจายพันธุ์ในประเทศพม่า จีนตอนใต้ ภูมิภาคอินโดจีน และภูมิภาคมาเลเซีย ส่วนในประเทศไทยนั้นจะพบกระจายพันธุ์ทางภาคใต้และภาคตะวันออกเฉียงใต้ ซึ่งมักจะขึ้นตามชายป่าดิบชื้น ป่าโปร่งที่ชุ่มชื้น ป่าละเมาะที่ชุ่มชื้น บริเวณที่โล่งติดริมลำธาร ในพื้นที่ระดับความสูงจากระดับน้ำทะเลจนถึง 700 เมตร[1],[2],[3]
• ใบกล้วยหมูสัง เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับกัน ลักษณะรูปใบเป็นรูปรีแกมรูปไข่กลับ รูปขอบขนานแกมรูปใบหอก หรือรูปรีแกมรูปขอบขนาน มีปลายใบที่แหลม โคนใบมีส่วนเว้าเล็กน้อย ส่วนขอบใบนั้นเรียบ แผ่นใบมีขนทั้งสองด้าน โดยแผ่นใบด้านบนมีสีเขียวเข้มเป็นมันและมีขนขึ้นประปรายตามเส้นตรงกลางใบกับเส้นแขนงใบ ส่วนด้านล่างใบมีสีเขียวนวลมีขนที่สั้นนุ่มขึ้นทั่วไป ใบมีขนาดกว้างประมาณ 5-10 เซนติเมตร ยาวประมาณ 12-25 เซนติเมตร และก้านใบยาวประมาณ 3-8 มิลลิเมตร[1],[2]
• ดอกกล้วยหมูสัง เป็นดอกเดี่ยว มีสีแดงสด และจะส่งกลิ่นหอมอ่อน ๆ ในช่วงพลบค่ำและกลางคืน โดยดอกนั้นจะออกที่ปลายกิ่งจรดไปตามกิ่ง ออกตรงข้ามหรือเยื้องกับใบกันเล็กน้อย กลีบดอกมีทั้งหมด 6 กลีบ เรียงสลับกัน 2 ชั้น ชั้นละ 3 กลีบ กลีบดอกจะค่อนข้างหนา กลีบดอกนั้นมีสีแดงสดหรือสีแดงเลือดนก ส่วนโคนกลีบดอกนั้นเป็นสีเหลืองอ่อน ลักษณะกลีบดอกมีลักษณะรูปขอบขนานหรือรูปไข่กลับแกมรูปขอบขนาน ปลายมน ยาวประมาณ 2.5-4 เซนติเมตร ส่วนกลีบเลี้ยงดอกนั้นมี 3 กลีบ กลีบเลี้ยงจะค่อนข้างบอบบาง มีสีเขียวอมเหลือง ลักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยม ยาวประมาณ 2-3 เซนติเมตร ผิวด้านนอกมีขนสั้นขึ้นประปราย ส่วนผิวด้านในเกลี้ยง มีน้ำหวานจำนวนมากรอบฐานดอก ดอกมีเกสรเพศผู้เป็นจำนวนมาก อยู่ชิดติดกันแน่นเป็นพุ่มกลม รังไข่ยาวได้ประมาณ 7 มิลลิเมตร มีขนสั้น และยอดเกสรเพศเมียจะแผ่ออกคล้ายรูปแตร มีเมือกเหนียวสีเหลืองแล้วเปลี่ยนเป็นสีที่เข้มขึ้น ตอนเมื่อดอกบานเต็มที่นั้นมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 6-11 เซนติเมตร[1],[2]
• ผลกล้วยหมูสัง ออกผลเป็นกลุ่ม ๆ แต่ละกลุ่มจะมีผลย่อยอยู่อีกจำนวนมาก อยู่ที่ประมาณ 6-15 ผล อยู่บนแกนตุ้มกลม ก้านช่อของผลยาวประมาณ 4-6 เซนติเมตร ลักษณะของผลย่อยมีลักษณะรูปทรงกระบอกสั้น ๆ ยาวได้ประมาณ 3-6 เซนติเมตร ปลายผลนั้นมน ส่วนก้านผลย่อยยาวประมาณ 1-4 เซนติเมตร บางตอนของผลจะคอดมีส่วนเว้าเล็กน้อย ตามผิวผลนั้นมีตุ่มเล็ก ๆ ขึ้นกระจายและมีขนขึ้นประปราย ผลตอนอ่อนมีสีเขียว ส่วนผลตอนสุกมีสีเหลืองอมส้ม มีรสชาติหวานเปรี้ยวนำมารับประทานได้ ภายในผลนั้นมีเมล็ดอยู่มาก[1],[2] ออกดอกและผลในช่วงดือนมีนาคมถึงเดือนมิถุนายน และพฤศจิกายนถึงเดือนธันวาคม[3]

สรรพคุณของกล้วยหมูสัง

1. ใบกับรากนั้น นำเอามาต้มกับน้ำกินเป็นยาบำบัดอาการปวดท้องได้ (ใบและราก)[1],[2]
2. ชาวมลายูจะนำใบกล้วยหมูสัง เอามาต้มกับข้าวรับประทานเป็นยาบรรเทาอาการท้องขึ้น ท้องเฟ้อ (ใบ)[1],[2]

ประโยชน์ของกล้วยหมูสัง

1. ผลเมื่อสุกจะเป็นสีเหลืองอมส้ม มีกลิ่นที่หอมและมีรสชาติที่หวานเปรี้ยว นำมารับประทานได้[1],[2]
2. กล้วยหมูสังเป็นพรรณไม้ที่มีดอกสีแดงสดสวยงามมาก จนมีการนำมาพัฒนาเป็นไม้เลื้อยประดับ โดยจะส่งกลิ่นหอมอ่อน ๆ ในช่วงพลบค่ำและในช่วงกลางคืน[4]
3. เถาเอามาใช้ประโยชน์แทนหวายได้[2]

สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารทางการแพทย์ เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. หนังสือสมุนไพรในอุทยานแห่งชาติภาคเหนือ. (พญ.เพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ). “กล้วยหมูสัง”. หน้า 90.
2. ข้อมูลพรรณไม้, สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. “ย่านนมควาย”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.rspg.or.th/plants_data/. [23 มิ.ย. 2015].
3. พืชถิ่นเดียวและพืชหายากของประเทศไทย, สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. “ย่านนมควาย”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.rspg.or.th. [23 มิ.ย. 2015].
4. ฐานข้อมูลพรรณไม้ องค์การสวนพฤกษศาสตร์, กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. “กล้วยหมูสัง”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.qsbg.org. [23 มิ.ย. 2015].
รูปจาก : nparks

กระเบา

ชื่อสามัญของกระเบา คือ Chaulmoogra[3]
ชื่อทางวิทยาศาสตร์ของกระเบา คือ Hydnocarpus anthelminthicus Pierre ex Laness[1] อยู่ในวงศ์ ACHARIACEAE
ชื่อกระเบาของท้องถิ่นอื่น ๆ เช่น ดงกะเปา กระเบาเบ้าแข็ง กระเบาน้ำ ตัวโฮ่งจี๊ หัวค่าง กระเบาข้าวแข็ง กระเบาใหญ่ มะกูลอ กระเบาข้าวเหนียว เบา กระเบาตึก กาหลง ต้าเฟิงจื่อ กระตงดง แก้วกาหลง กุลา

ลักษณะ

• ต้นของกระเบา มีถิ่นกำเนิดอยู่ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ กระจายพันธุ์ในภูมิภาคอินโดจีน เป็นไม้ยืนต้นไม่ผลัดใบขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูง 10-15 เมตร สูงโปร่ง ลำต้นมีลักษณะเปลาตรง เปลือกลำต้นจะเรียบ มีสีเทา ขยายพันธุ์ด้วยการใช้เมล็ด ประเทศไทยสามารถพบเจอได้ทุกภาคที่ตามป่าดิบตามป่าบุ่ง ป่าทามที่สูงจากระดับน้ำทะเล 30-1,300 เมตร[1],[2],[4],[6],[7],[11]
• ใบของกระเบา เป็นใบเดี่ยวออกเรียงสลับกัน ใบเป็นรูปรียาวแกมรูปขอบขนาน ที่ปลายใบจะแหลม ส่วนที่โคนใบจะมน ขอบใบเรียบ ใบกว้างประมาณ 3-6 เซนติเมตร ยาวประมาณ 10-30 เซนติเมตร หลังใบจะเรียบและเป็นมัน มีสีเขียวเข้ม ท้องใบจะเรียบไม่ลื่น มีสีอ่อนกว่าหลังใบ เนื้อใบทึบแข็งกรอบ มีเส้นใบ 8-10 คู่ เส้นใบย่อยจะสานกันเป็นลายร่างแห ใบอ่อนจะมีสีชมพูแดง ใบแก่มีสีเขียวเข้ม ก้านใบยาว 10-30 เซนติเมตร[1],[2],[4],[11]
• ดอกของกระเบา เป็นดอกแบบแยกเพศอยู่คนละต้น ต้นตัวผู้เรียกว่าแก้วกาหลง ต้นตัวเมียเรียกว่ากระเบา[10] เป็นดอกเดี่ยว ดอกออกที่ตามซอกใบ บ้างก็ว่าดอกออกเป็นช่อสีขาวนวล ช่อหนึ่งมีดอก 5-10 ดอก มีกลิ่นหอม มีเกสรเพศผู้อยู่ 5 ก้าน[4] ดอกเพศผู้มีสีชมพู มีกลีบดอกอยู่ 5 กลีบ มีกลีบเลี้ยงดอกอยู่ 5 กลีบ มีขนอยู่ ดอกเพศเมียดอกออกเป็นช่อที่ตามง่ามใบ กลีบเลี้ยงกับกลีบดอกเหมือนดอกเพศผู้[1],[2],[5] ดอกออกช่วงเดือนพฤษภาคมถึงเดือนมิถุนายน[6],[11] บางคนก็ว่าดอกออกช่วงเดือนมกราคมถึงเดือนมิถุนายน[7]
• ผลของกระเบา มีลักษณะกลม ผลใหญ่ ผลกว้าง 8-12 เซนติเมตร เปลือกผลจะหนาและแข็งมีสีน้ำตาล ผิวผลจะมีขนคล้ายกับกำมะหยี่สีน้ำตาล เนื้อผลมีสีขาวอมเหลือง ในผลมีเมล็ดสีดำรวมกันประมาณ 30-50 เมล็ด เมล็ดเป็นรูปรีหรือรูปไข่เบี้ยว ปลายจะมนทั้งสองข้าง กว้าง 1-1.5 เซนติเมตร ยาว 1.5-1.9 เซนติเมตร[1],[2],[4],[11] ติดผลช่วงเดือนมกราคมถึงเดือนมิถุนายน จะเป็นผลช่วงเดือนมิถุนายนถึงเดือนกรกฎาคม[6],[11]

สรรพคุณของกระเบา

• สามารถนำเมล็ดมาหุงเป็นน้ำมันทาภายนอก ใช้ทาผมและรักษาโรคผมร่วง[1],[2]
• สามารถใช้ปรุงเป็นยารักษาอีสุกอีใสได้ โดยใช้กระเบา 50 กรัม กระเทียม 20 กรัม มาตำผสมน้ำ 100 cc. แล้วต้มให้เดือด 5 นาที แล้วใช้ทาแผลตามร่างกาย จากการทดลองในคนไข้ 50 คน และทาเพียงครั้งเดียวพบว่าคนไข้ทั้งหมดมีอาการดีขึ้น (เข้าใจว่าใช้ส่วนของเมล็ดของกระเบา)[4]
• ผลกับเมล็ดจะมีรสเมาเบื่อมัน สามารถใช้แก้โรคผิวหนังต่างๆ[1],[2] ตำรายาไทยใช้น้ำมันที่บีบได้จากเมล็ดเพื่อใช้รักษาโรคผิวหนังอื่นๆ[3] หรือใช้เมล็ด 5-10 เมล็ด มาแกะเปลือกออกมาตำให้ละเอียด แล้วเติมน้ำมันพืชลงไปพอควร คลุกให้เข้ากัน นำมาใช้ทาแก้โรคผิวหนัง[4]
• ใบจะมีรสเบื่อเบา สามารถใช้ฆ่าพยาธิบาดแผลได้[1],[2]
• สามารถช่วยรักษาบาดแผลได้ (รากกับเนื้อไม้)[1],[2]
• สามารถใช้เป็นยาถ่ายพยาธิได้ (เมล็ด)[11]
• สามารถช่วยดับพิษทั้งปวง (รากกับเนื้อไม้)[1],[2]
• ผลสามารถใช้รักษามะเร็งได้[1],[2]
• สามารถใช้แก้อาการปวดบวมตามข้อได้ (น้ำมันที่ได้จากเมล็ด)[5],[7]
• ผลสามารถช่วยรักษาโรคเรื้อนได้[1],[2] ตำรายาไทยระบุว่าใช้น้ำมันที่บีบได้จากเมล็ดในการรักษาโรคเรื้อน[3] หรือใช้น้ำมันจากเมล็ด 3 มล. น้ำ 160 มล. น้ำนมอุ่น 30 มล. น้ำเชื่อม 40 มล. มาผสมกัน ดื่มหลังอาหารวันละ 3 เวลา ช่วยแก้โรคเรื้อนได้[4]
• สามารถใช้ใบแก้กลากเกลื้อนได้[1],[2] สามารถใช้เมล็ดเป็นยาแก้กลากเกลื้อนได้ และช่วยแก้หิดได้[4]
  สามารถช่วยแก้พิษบาดแผลสดได้ (ใบ)[2]
• รากกับเนื้อไม้จะมีรสเบื่อเมา สามารถช่วยฆ่าพยาธิผิวหนังต่าง ๆ ได้[1],[2]
• สามารถช่วยแก้เสมหะเป็นพิษได้ (รากกับเนื้อไม้)[1],[2]
• เมล็ดจะมีรสเผ็ดร้อนและขม สามารถใช้เป็นยาร้อน มีพิษ ออกฤทธิ์กับตับ ม้าม ไต สามารถใช้เป็นยาขับลม ขับพิษได้[4]

ประโยชน์ของกระเบา

• กระเบาเป็นต้นไม้ที่ไม่ใหญ่มาก สามารถปลูกเป็นไม้ประดับได้ ต้นจะมีเรือนยอดเป็นพุ่มกลมทึบ ไม่ผลัดใบ สามารถให้ร่มเงาได้ทั้งปี และช่วงการแตกใบอ่อนสีชมพูแดงจะมีสีสันสวยมาก ดอกถึงจะมีขนาดเล็กแต่มีกลิ่นหอมแรง มีผลที่ใหญ่คล้ายผลทองดูสวยงาม[11]
• ชาวพิจิตรใช้เมล็ดกระเบามาตำให้ละเอียดแล้วให้สุนัขกลืนแบบดิบ ๆ ช่วยทำให้สุนัขที่เป็นโรคเรื้อนหายเป็นปกติจนกว่ายาจะหมดฤทธิ์ เมล็ดมีฤทธิ์ที่ทำให้เมา ไม่ควรใช้เยอะ[6]
• น้ำมันที่ได้จากเมล็ดสามารถนำมาใช้ปรุงเป็นน้ำมันสำหรับใส่ผมเพื่อรักษาโรคบนหนังศีรษะได้[5]
• ผลแก่ที่สุกสามารถทานเนื้อเป็นอาหารได้ เนื้อจะนุ่ม มีรสหวานมันคล้ายเผือกต้ม[5],[6]
• เนื้อไม้กระเบาจะมีสีแดงแกมสีน้ำตาลเมื่อตัดใหม่ นานไปจะมีสีน้ำตาลอมสีเทา เนื้อไม้จะเป็นเสี้ยนตรง เนื้อไม้ละเอียด และสม่ำเสมอ แข็ง ผ่าเลื่อยง่าย สามารถใช้ในงานก่อสร้าง ทำกระดานพื้นบ้านได้[6]
• น้ำมันที่ได้จากเมล็ดกระเบา (Chaulmoogra oil หรือ Hydnocarpus oil) สามารถนำไปดัดแปลงทางเคมี ใช้เป็นยาทาภายนอก ยาฉีด ยารับประทาน เพื่อใช้บำบัดโรคผิวหนังและฆ่าเชื้อโรคได้ เช่น นำไปใช้บำบัดโรคเรื้อน โรคเรื้อนกวาง หิด คุดทะราด โรคผิวหนังผื่นคันที่มีตัวทุกชนิด และนำไปใช้รักษามะเร็งได้[5]
• ผลเป็นอาหารของลิงกับปลา มีรสชาติมัน มีสารอาหารประเภทคาร์โบไฮเดรต แป้ง น้ำตาล[9],[11]

สิ่งที่ควรรู้และข้อมูลทางเภสัชวิทยาของกระเบา

• ใบกับเมล็ดของกระเบาจะเป็นพิษ มีสาร Cyanogenetic glycoside [5] พิษเฉียบพลันของเมล็ดกระเบา ถ้านำเมล็ดมาต้มน้ำหรือสกัดด้วยแอลกอฮอล์ นำไปฉีดเข้ากล้ามเนื้อ จะรู้สึกปวดแสบ และทำให้เซลล์กล้ามเนื้อตายด้านอย่างเฉียบพลัน ถ้าทานมากเกินไป จะทำให้อาเจียนปวดท้อง ปวดลำไส้ ทำให้ไตอักเสบ ปัสสาวะมีโปรตีน ปัสสาวะเป็นเลือด[4]
• น้ำมันที่ได้จากเมล็ดกระเบาในสมัยก่อนสามารถใช้รักษาโรคเรื้อนได้นานพอควร และใช้รักษาเชื้อราของโรคผิวหนังต่าง ๆ ได้ด้วย[4] มีรายงานวิจัยระบุว่าน้ำมันที่บีบได้จากเมล็ดกระเบาโดยที่ไม่ใช้ความร้อน จะมีฤทธิ์ในการฆ่าเชื้อโรคเรื้อนกับวัณโรค[3]
• กระเบาจะมีฤทธิ์กระตุ้นการหายใจ กระตุ้นการเกาะกลุ่มของเกล็ดเลือด ยับยั้งมะเร็ง ยับยั้งมดลูกบีบตัว ระคายเคืองระบบทางเดินอาหาร แก้ไข้ ต้านเชื้อแบคทีเรีย ต้านยีสต์ คล้ายกล้ามเนื้อเรียบ รักษาวัณโรค รักษาโรคเรื้อน ทำให้อักเสบ[11]
• เมล็ดกระเบาส่วนมากจะใช้เป็นยาภายนอก ถ้าต้องการใช้ผสมกับตำราอื่นเพื่อทาน ต้องมีวิธีการกำจัดพิษในเมล็ดก่อนนำมาใช้ ห้ามทานเกินที่กำหนด[4]
• น้ำมันที่ได้จากเมล็ด ใช้ฉีดเข้าในผิวหนังหรือกล้ามเนื้อ ซึมผ่านแผล (Direct infusion) ครั้งแรกให้ใช้ 0.5 มล. ต่อมาใช้ 1 มล. อาทิตย์ละครั้ง ใช้ฉีดน้ำมันใส่ผม ช่วยรักษาผิวหนังบนศีรษะ รักษาคุดทะราด ใช้เป็นยาแก้มะเร็ง[4]
• การใช้สาร Hydnocarpic acid จะมีประสิทธิภาพในการรักษาโรคเรื้อนมากกว่าสาร Chaulmoograte ถ้านำมาใช้ร่วมกับ Chaulmoograte จะมีประสิทธิภาพในการรักษาโรคเรื้อนดีกว่า[4]
• น้ำมันที่ได้จากเมล็ดจะมีฤทธิ์ในการฆ่าพยาธิไส้เดือน กระตุ้นการสร้างเม็ดสีของผิวหนัง[8] เมล็ดกับใบสดจะมีสาร Hydrocyanic acid เมล็ดมีน้ำมันระเหย 20-25% มีน้ำมันที่เป็น Glycerides oil ของ Chaulmoogric acid, Cyclopentenylglycine, Hydnocarpic acid, Alepric acid, Aleprolic acid, Aleprylic acid, Gorlic acid[4]

สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารทางการแพทย์ เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
หนังสือสมุนไพรไทย เล่ม 1. “กระเบาใหญ่ (Kra Bao Yai)” (ดร.นิจศิริ เรืองรังษี, ธวัชชัย มังคละคุปต์). หน้า 34.
หนังสือสมุนไพรในอุทยานแห่งชาติภาคกลาง. “กระเบาใหญ่”. (พญ.เพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ, รศ.ดร.นิจศิริ เรืองรังษี, อาจารย์กัญจนา ดีวิเศษ). หน้า 61.
หนังสือสมุนไพรสวนสิรีรุกขชาติ. “กระเบา”. คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล. หน้า 122.
หนังสือสารานุกรมสมุนไพรไทย-จีน ที่ใช้บ่อยในประเทศไทย. “กระเบาน้ำ”. (วิทยา บุญวรพัฒน์). หน้า 40.
สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. “กระเบาน้ำ”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.rspg.or.th. [01 ก.พ. 2014].
รอบรู้สมุนไพร, โรงเรียนบางสะพานวิทยา. “กระเบา”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.bspwit.ac.th. [01 ก.พ. 2014].
หนังสือพรรณไม้สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ เล่ม 4.
พืชสมุนไพรโตนงาช้าง, สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 6 (สงขลา), กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. “กระเบาใหญ่”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: paro6.dnp.go.th. [01 ก.พ. 2014].
ฐานข้อมูลความหลากหลายทางชีวภาพในโรงเรียน, มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. “กระเบา”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: copper.msu.ac.th/plant/. [01 ก.พ. 2014].
สวนพฤกษศาสตร์สายยาไทย. “กระเบา”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.saiyathai.com. [01 ก.พ. 2014].
สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. “กระเบาใหญ่”. อ้างอิงใน: thaimedicinalplant.com. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.rspg.or.th. [01 ก.พ. 2014].

อ้างอิงรูป
https://www.phakhaolao.la/en/kb/0000187
https://www.floraofbangladesh.com/2018/10/chalmugra-or-dalmugri-hydnocarpus-kurzii.html

กระเบากลัก

กระเบากลัก ในทางชื่อวิทยาศาสตร์ Hydnocarpus ilicifolius King[1] ปัจจุบันถูกจัดอยู่ในวงศ์ ACHARIACEAE

สมุนไพรกระเบากลัก มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า กระเบาลิง (ทั่วไป), จ๊าเมี่ยง (แพร่, สระบุรี), กระเบาหิน (อุดรธานี), กระเรียน (ชลบุรี), คมขวาน หัวค่าง (ประจวบคีรีขันธ์), หัวค่าง (สุราษฎร์ธานี), กระเบียน ขี้มอด (จันทบุรี), กระเบาซาวา (เขมร-จันทบุรี), กระเบาพนม (เขมร-สุรินทร์), ดูกช้าง (กระบี่), บักกรวย พะโลลูตุ้ม (มลายู-ปัตตานี) เป็นต้น[1],[2]

ลักษณะของกระเบากลัก

• ต้นกระเบากลัก เป็นพรรณไม้ยืนต้นมีขนาดกลาง ตรงส่วนของลำต้นนั้นค่อนข้างเปลาตรง มีความสูงประมาณ 5-10 เมตร เปลือกลำต้นมีสีน้ำตาลอมแดง และผิวเรียบ ส่วนตามกิ่งอ่อนนั้นมีขนสีน้ำตาลแดงขึ้นปกคลุม กิ่งที่แก่แล้วจะเกลี้ยง ชอบน้ำปานกลางและแสงแดดแบบครึ่งวัน ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะกล้าจากเมล็ด มีเขตการกระจายพันธุ์ในภูมิภาคอินโดจีน และแหลมมลายู ส่วนในประเทศไทยพบได้ทั่วทุกภาค ส่วนใหญ่มักขึ้นในป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง ตามเขาหินปูน และบริเวณที่ใกล้ชายทะเล ขึ้นตามพื้นที่ตั้งแต่ระดับน้ำทะเลจนถึงความสูงประมาณ 800 เมตร[1],[2],[3]
• ใบกระเบากลัก เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับกัน ลักษณะของใบเป็นรูปรียาวขอบขนานหรือมีรูปใบหอก ตรงปลายใบเป็นใบเรียวหรือค่อนข้างเรียวแหลม โคนใบนั้นมน หรือสอบ ส่วนขอบใบจะหยักเป็นฟันเลื่อยห่าง ๆ ช่วงปลายใบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 3-7.5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 7.5-16 เซนติเมตร ก้านใบยาวประมาณ 0.6-1.5 เซนติเมตร หลังใบลักษณะเรียบเป็นมันมีสีเขียวเข้ม ส่วนท้องใบเรียบ มีเส้นแขนงใบเยื้องกันข้างละ 7-10 เส้น ส่วนเส้นใบย่อยเป็นรูปร่างแห ทั้งเส้นแขนงใบและเส้นใบย่อยสามารถเห็นได้อย่างชัดเจนทั้งสองด้าน[1],[2],[3]
• ดอกกระเบากลัก เป็นดอกแบบแยกเพศอยู่คนละต้น ออกดอกเป็นช่อกระจุกตามซอกใบ ช่อละประมาณ 2-10 ดอก ก้านช่อดอกยาวประมาณ 1.5 เซนติเมตร มีขนสีน้ำตาลแดง ส่วนดอกย่อยเป็นสีขาวหรือมีสีเหลืองอมเขียว มีกลีบดอก 4 กลีบ ลักษณะเป็นรูปขอบขนาน ปลายจะตัด ความยาวจะไล่เลี่ยกับกลีบเลี้ยง มีขนที่ปลายกลีบ ด้านนอกค่อนข้างเกลี้ยง ส่วนที่โคนก้านด้านในมีเกล็ดรูปเกือบเป็นรูปสี่เหลี่ยม ส่วนกลีบเลี้ยงมี 4 กลีบ มีรูปร่างลักษณะค่อนข้างกลม มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 4 มิลลิเมตร ดอกเพศผู้มีเกสรประมาณ 14-20 อัน ก้านชูอับเรณูมีขนาดสั้น มีขน ส่วนดอกเพศเมียนั้นมีเกสรเพศผู้ที่ไม่สมบูรณ์จำนวน 15 อัน รังไข่เป็นรูปไข่ มีขนสีน้ำตาลแดง ที่ยอดเกสรเพศเมียแยกเป็นแฉก 4 แฉก[1],[2],[3]
• ผลกระเบากลัก มีลักษณะเป็นรูปทรงกลม มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางอยู่ที่ประมาณ 4-8 เซนติเมตร เปลือกผลนั้นแข็ง ผิวเรียบและมีขนนุ่มสีดำ สีน้ำตาลดำ หรือสีน้ำตาลแดง ลักษณะคล้ายกำมะหยี่ ภายในผลนั้นมีเมล็ดสีขาว มีเนื้อหุ้มเมล็ดอัดกันแน่นรวมกันประมาณ 10-15 เมล็ด เมล็ดเป็นรูปไข่ มีขนาดกว้างประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 1.3-2.2 เซนติเมตร[1],[2],[3]

สรรพคุณของกระเบากลัก

1. ใบสามารถใช้เป็นยาแก้พิษบาดแผล ฆ่าพยาธิบาดแผล และแก้กลากเกลื้อนได้ (ใบ)[1],[2]
2. ผลนั้นสามารถเป็นยาแก้โรคผิวหนัง โรคเรื้อน มะเร็ง และคุดทะราดได้ (ผล, เมล็ด)[1],[2],[4]
3. ส่วนเมล็ดนั้นใช้เป็นยาถ่ายพยาธิ (เมล็ด)[4]
4. รากและเนื้อไม้นำมาใช้เป็นยาดับพิษทั้งปวง และแก้เสมหะเป็นพิษ (รากและเนื้อไม้)[1],[2]
5. บางข้อมูลระบุว่า เมล็ดนอกจากจะใช้ทำเป็นยาถ่ายพยาธิได้แล้ว ยังใช้เป็นยารักษาโรคผมร่วงได้อีกด้วย (ไม่มีอ้างอิง)

ประโยชน์ของกระเบากลัก

1. ส่วนผลนั้นรับประทานได้ ลิงจะชอบกินเป็นพิเศษ[5]
2. ต้นกระเบากลักจัดเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กมีรูปทรงที่สง่างาม เรือนยอดกลม และแผ่นใบหนา มีผลสีดำกำมะหยี่ดูสวยงาม เป็นไม้ให้ร่มเงาได้เป็นอย่างดี จะนำไปปลูกตกแต่งบริเวณบ้าน สวนหย่อม หรือที่ทำการก็ได้ สามารถปลูกได้ตั้งแต่ที่ราบไปจนถึงภูเขาที่ไม่สูงมากนัก[5]
3. ส่วนของเมล็ดจะนำไปบดเพื่อสกัดเอาน้ำมัน ที่จะนำไปใช้ในอุตสาหกรรมการผลิตสบู่ น้ำมันใส่ผม เทียนไข น้ำมันหล่อลื่น ฯลฯ[4]
4. เนื้อไม้มีประโยชน์ในงานก่อสร้างอย่างยิ่ง เพราะสามารถทำเป็นกระดาน เครื่องจักสาน เครื่องแกะสลัก ด้ามเครื่องมือทางการเกษตร เครื่องมือใช้สอยต่าง ๆ และยังสามารถใช้ทำเป็นฟืนหรือถ่านได้อีกด้วย[4],[5]

สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารทางการแพทย์ เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. หนังสือสมุนไพรไทย เล่ม 1. (ดร.นิจศิริ เรืองรังษี, ธวัชชัย มังคละคุปต์). “กระเบากลัก (Kra Bao Klak)”. หน้า 33.
2. หนังสือสมุนไพรในอุทยานแห่งชาติภาคกลาง. (พญ.เพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ, ดร.นิจศิริ เรืองรังษี, กัญจนา ดีวิเศษ). “กระเบากลัก”. หน้า 60.
3. ข้อมูลพรรณไม้, สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. “กระเบากลัก”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.rspg.or.th/plants_data/. [27 มิ.ย. 2015].
4. ศูนย์ปฏิบัติการโครงการปลูกป่าถาวรเฉลิมพระเกียรติฯ, กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. “กระเบากลัก”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.goldenjubilee-king50.com. [27 มิ.ย. 2015].
5. เว็บไซต์ท่องไทยแลนด์ดอทคอม. “กระเบากลัก”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.thongthailand.com. [27 มิ.ย. 2015].

ภาพประกอบ : www.biogang.net (by so_sick, scoopy), www.magnoliathailand.com (by ღ(•ิ_•ิ)ღปิ่งปิ๊ง, ป้ากระต่าย)

รูปอ้างอิง
1.https://www.ydhvn.com/news/cay-duoc-lieu-cay-lo-noi-o-ro-son-den-chum-bao-gia-da-trang-hydnocarpus-ilicifolia-king
รูปจาก khaohinsonbg.org