หน้าแรก บล็อก หน้า 9

มะเร็งเกิดจากอะไร? รวมสาเหตุ ปัจจัยเสี่ยง และแนวทางตรวจคัดกรองโรคมะเร็ง

โดย
Kitipong Pasanaphong
-
0
“มะเร็ง” เกิดจากอะไร ? (Causes of Cancer)
มะเร็งเกิดจากการเจริญเติบโตที่ผิดปกติของเซลล์ในร่างกายโดยจะไปทำให้ DNA ภายในเซลล์กลายพันธุ์

โรคมะเร็ง (Cancer) เป็นหนึ่งในโรคไม่ติดต่อเรื้อรังที่คร่าชีวิตคนทั่วโลกมากที่สุดในแต่ละปี โดยมีผู้เสียชีวิตจากโรคนี้กว่า 8 ล้านคนทั่วโลก และในประเทศไทยเองก็มีผู้เสียชีวิตจากโรคมะเร็งกว่า 60,000 คนต่อปี ซึ่งแซงหน้าการเสียชีวิตจากอุบัติเหตุแล้วเสียอีก แม้ว่าในปัจจุบันการรักษาจะก้าวหน้ามากขึ้น แต่การป้องกันและรู้เท่าทันปัจจัยเสี่ยงยังคงเป็นกุญแจสำคัญที่สุด

มะเร็งคืออะไร?

มะเร็งคือภาวะที่เซลล์ของร่างกายมีการกลายพันธุ์ของสารพันธุกรรม (DNA) ทำให้เกิดการแบ่งตัวผิดปกติ เติบโตอย่างรวดเร็วและควบคุมไม่ได้ โดยเซลล์เหล่านี้อาจแพร่กระจายไปยังเนื้อเยื่อใกล้เคียงและอวัยวะอื่น ๆ ผ่านทางกระแสเลือดและระบบน้ำเหลือง ในที่สุดจะกลายเป็นก้อนเนื้อร้ายหรือที่เรียกว่า “มะเร็ง (Malignant Tumor)”

ปัจจัยเสี่ยงของการเกิดมะเร็ง

สาเหตุของการเกิดโรคมะเร็งสามารถแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ ได้แก่ ปัจจัยภายใน (Internal Factors) และปัจจัยภายนอก (External Factors)

ปัจจัยภายใน (Internal Factors)

คิดเป็นเพียง 5–10% ของกรณีทั้งหมด ได้แก่:

1. พันธุกรรม (Hereditary Cancer)

  • ยีนที่ก่อมะเร็ง (Oncogene)
  • ยีนต้านมะเร็ง (Tumor Suppressor Gene)
  • ยีนซ่อมแซม DNA (DNA Repair Gene)

เช่น มะเร็งเต้านม มะเร็งรังไข่ มะเร็งตับอ่อน ที่มีประวัติคนในครอบครัวเป็นมะเร็งหลายคน

2. การกลายพันธุ์ขณะอยู่ในครรภ์

  • มาจากการติดเชื้อไวรัส (เช่น หัดเยอรมัน)
  • ได้รับสารพิษหรือรังสี
  • ขาดวิตามินหรือสารอาหารขณะตั้งครรภ์

3. อายุที่เพิ่มขึ้น

เมื่ออายุมากขึ้น โอกาสเกิดการกลายพันธุ์ของเซลล์ก็จะเพิ่มขึ้นตามวัย และการสะสมของอนุมูลอิสระก็ยิ่งทำให้เซลล์เสื่อมและเปลี่ยนแปลงได้ง่าย

ปัจจัยภายนอก (External Factors)

มีอิทธิพลต่อการเกิดมะเร็งถึง 90–95% ได้แก่:

1. อาหารและโภชนาการ

  • ไขมันสูง เช่น อาหารทอด ฟาสต์ฟู้ด
  • อาหารหมักดอง / มีสารไนไตรท์ เช่น ไส้กรอก กุนเชียง
  • อาหารไหม้เกรียมจากการย่าง/ทอด
  • การบริโภคผักผลไม้ไม่เพียงพอ

2. มลพิษสิ่งแวดล้อม

  • ควันจากท่อไอเสีย รถยนต์ โรงงาน
  • ควันบุหรี่ (ทั้งสูบเองและมือสอง)
  • รังสีอุลตร้าไวโอเลตจากแสงแดด

3. สารเคมีและรังสี

  • ยาฆ่าแมลงและสารตกค้างในอาหาร
  • โลหะหนัก เช่น เบนซิน แคดเมียม
  • การทำงานในอุตสาหกรรมที่สัมผัสสารเคมีโดยตรง

4. พฤติกรรมการใช้ชีวิต

  • พักผ่อนไม่เพียงพอ ความเครียดเรื้อรัง
  • ไม่ออกกำลังกาย
  • การใช้ยาคุมกำเนิดต่อเนื่องเกิน 5 ปี
  • การใช้ฮอร์โมนทดแทนโดยไม่ควบคุม

มะเร็งเริ่มต้นอย่างไร?

โดยปกติแล้ว ร่างกายของเราจะมีการควบคุมการเจริญเติบโตของเซลล์อย่างเป็นระบบ เมื่อเซลล์เก่าเสื่อมสภาพ ก็จะมีเซลล์ใหม่มาแทนที่ แต่หากระบบนี้ทำงานผิดพลาด เช่น มีการกลายพันธุ์ของ DNA เซลล์จะเริ่มแบ่งตัวผิดปกติจนเกิดเป็นเนื้องอก ซึ่งถ้าเนื้องอกนั้นไม่แพร่กระจาย จะเรียกว่า “เนื้องอกธรรมดา (Benign Tumor)” แต่หากแพร่กระจาย จะเรียกว่า “มะเร็ง (Malignant Tumor)”

ลักษณะเฉพาะของเซลล์มะเร็ง (Hallmarks of Cancer)

เซลล์มะเร็งมีคุณสมบัติดังนี้:

  1. แบ่งตัวได้เองอย่างไม่จำกัด
  2. ไม่ตอบสนองต่อกลไกควบคุมการเจริญเติบโต
  3. แพร่กระจายไปยังอวัยวะอื่นได้
  4. สร้างเส้นเลือดใหม่เลี้ยงตนเอง (Angiogenesis)
  5. หลบเลี่ยงการถูกทำลายจากระบบภูมิคุ้มกัน

ชนิดของมะเร็งที่พบบ่อย

กลุ่ม มะเร็งที่พบมาก
เพศชาย มะเร็งปอด, มะเร็งตับ, มะเร็งลำไส้ใหญ่
เพศหญิง มะเร็งเต้านม, มะเร็งปากมดลูก, มะเร็งรังไข่
เด็ก มะเร็งเม็ดเลือดขาว (Leukemia), มะเร็งสมอง

การตรวจคัดกรองและวินิจฉัยมะเร็งเบื้องต้น

1. ตรวจร่างกาย

  • ตรวจเต้านมด้วยตนเอง (BSE)
  • ตรวจช่องปาก ลำคอ ต่อมน้ำเหลืองโดยแพทย์

2. ตรวจหาสารบ่งชี้มะเร็ง (Tumor Markers)

  • AFP, CEA, CA125, PSA

3. การตรวจด้วยภาพ

  • เอกซเรย์, อัลตร้าซาวด์, CT Scan, MRI

4. การตรวจทางห้องปฏิบัติการ

  • เจาะเลือด, ปัสสาวะ, ส่องกล้อง, ตัดชิ้นเนื้อ (Biopsy)

แนวทางป้องกันมะเร็งเบื้องต้น

  • หลีกเลี่ยงอาหารแปรรูปหรือหมักดอง
  • รับประทานผักผลไม้หลากหลาย
  • ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
  • ตรวจสุขภาพประจำปี
  • เลิกบุหรี่และลดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
  • หลีกเลี่ยงการสัมผัสสารเคมีรุนแรงโดยตรง

FAQ: คำถามพบบ่อยเกี่ยวกับมะเร็ง

Q1: เป็นมะเร็งเพราะกินน้ำตาลมากจริงหรือไม่?
A: ไม่จริงโดยตรง แต่น้ำตาลสูงเกินไปอาจเพิ่มภาวะอักเสบและอ้วน ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงของมะเร็ง

Q2: คนในครอบครัวเป็นมะเร็ง ฉันจะเป็นด้วยไหม?
A: โอกาสมีแค่ประมาณ 5–10% เท่านั้น และสามารถลดความเสี่ยงได้ด้วยการปรับพฤติกรรม

Q3: ควรตรวจมะเร็งบ่อยแค่ไหน?
A: ขึ้นอยู่กับอายุ เพศ และประวัติครอบครัว โดยทั่วไปแนะนำตรวจปีละครั้งหรือ 2 ปีครั้งสำหรับบางมะเร็ง

Q4: มะเร็งรักษาหายได้ไหม?
A: หากตรวจพบในระยะแรกเริ่ม เช่น ระยะที่ 0–1 มีโอกาสหายสูงถึง 90% ขึ้นอยู่กับชนิดของมะเร็งและอวัยวะที่เป็น

Q5: มะเร็งกลับมาเป็นซ้ำได้หรือไม่?
A: ได้ หากยังมีเซลล์มะเร็งหลงเหลือ หรือหากยังคงพฤติกรรมเสี่ยงอยู่ จึงควรตรวจติดตามหลังการรักษา

ร่วมตอบคำถามกับเรา

[/vc_column_text]

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติมตามลิ้งค์ด้านล่าง

เอกสารอ้างอิง

“What Is Cancer?”. National Cancer Institute.  17 August 2009.

National Cancer Institute (Dec 2012). “Targeted Cancer Therapies”. www.cancer.gov.  9 March 2014.

Loomis, D; Grosse, Y; Bianchini, F; Straif, K (2016) . “Body Fatness and Cancer — Viewpoint of the IARC Working Group”. N Engl J Med. 375:794-798. doi:10.1056/NEJMsr1606602. 

[/vc_column][/vc_row]

อาหารต้านมะเร็ง กินอย่างไรให้ห่างไกลโรคร้าย แนวทางป้องกันด้วยโภชนาการ

โดย
Kitipong Pasanaphong
-
0
กินอย่างไรห่างไกลมะเร็ง
การได้รับอาหารที่ดีจะทำให้ร่างกายแข็งแรงมีกำลังต่อสู้กับมะเร็ง

การดูแลสุขภาพเริ่มต้นได้จากอาหารที่เรากินทุกวัน การเลือกอาหารที่เหมาะสม ไม่เพียงแค่ช่วยส่งเสริมสุขภาพทั่วไปเท่านั้น แต่ยังมีผลอย่างมากในการลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคมะเร็ง ซึ่งเป็นสาเหตุของการเสียชีวิตอันดับต้นๆ ของคนไทย การปรับพฤติกรรมการบริโภคให้ถูกต้อง จึงเป็นวิธีง่ายที่ทุกคนสามารถเริ่มต้นได้ทันที

สารอาหารที่ช่วยต้านมะเร็ง: พลังธรรมชาติที่เราควรรู้จัก

อาหารหลายชนิดอุดมด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ วิตามิน แร่ธาตุ และสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพที่ช่วยยับยั้งการเจริญของเซลล์มะเร็ง เช่น:

  • ไฟโตนิวเทรียนท์ จากผักใบเขียว, หัวกะหล่ำ, บร็อกโคลี
  • ไลโคปีน จากมะเขือเทศและแตงโม
  • ไอโซฟลาโวน จากถั่วเหลือง
  • โพลีฟีนอล จากชาเขียว

หลักการเลือกกินอาหารเพื่อต้านมะเร็ง

  1. ลดการบริโภคเนื้อสัตว์สีแดงและแปรรูป เช่น เบคอน ไส้กรอก
  2. กินผักผลไม้หลากสี เพื่อให้ได้สารต้านอนุมูลอิสระครบถ้วน
  3. เลี่ยงอาหารทอดหรือไหม้เกรียม ซึ่งก่อสารพิษประเภทไนโตรซามีน
  4. เลือกคาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน เช่น ข้าวกล้อง ขนมปังโฮลวีต
  5. จำกัดการบริโภคน้ำตาล เพราะน้ำตาลสูงสัมพันธ์กับภาวะอ้วนและมะเร็ง

อาหารที่ควรเลี่ยง: เพื่อลดความเสี่ยงมะเร็ง

  • อาหารปิ้งย่างไหม้เกรียม
  • อาหารดองเค็มหรือรมควัน เช่น กุนเชียง ปลาร้า
  • อาหารที่มีสารกันเสียหรือสีสังเคราะห์มากเกินไป
  • อาหารที่มีเชื้อราปนเปื้อน เช่น ถั่วลิสงเก่า พริกป่นที่เก็บไว้นาน
  • อาหารกึ่งสุกกึ่งดิบ โดยเฉพาะลาบเลือด ก้อยปลา ที่เสี่ยงต่อพยาธิใบไม้ในตับ

การกินอย่างมีสติ: เพื่อผู้ป่วยมะเร็งและผู้ที่ต้องการป้องกัน

  • กินครบ 5 หมู่ แต่เน้นโปรตีนไขมันต่ำและคาร์โบไฮเดรตไม่ขัดสี
  • ปรุงอาหารให้สะอาด ปลอดเชื้อ หลีกเลี่ยงอาหารสุกๆ ดิบๆ
  • มีอาหารว่างที่ดีไว้ใกล้ตัว เช่น ผลไม้ โยเกิร์ต น้ำเต้าหู้
  • เลี่ยงการใช้ภาชนะพลาสติกกับอาหารร้อนหรืออุ่นไมโครเวฟ

หลักโภชนาการ 12 ข้อเพื่อต้านมะเร็ง

5 ข้อเพื่อป้องกัน:

  1. เพิ่มการบริโภคไฟเบอร์: ธัญพืช ผัก ผลไม้
  2. เน้นผักและผลไม้สีจัด: เบต้าแคโรทีน วิตามินซีสูง
  3. เลือกโปรตีนคุณภาพ: ถั่ว ปลา ไข่ไก่
  4. ลดไขมันและควบคุมน้ำหนัก
  5. ออกกำลังกายสม่ำเสมอ

7 ข้อลดความเสี่ยง:

  1. เลี่ยงอาหารไขมันสูง
  2. หลีกเลี่ยงเชื้อราในอาหารแห้ง เช่น ถั่ว พริก
  3. งดอาหารแปรรูป เช่น ไส้กรอก หมูยอ
  4. งดอาหารกึ่งสุกดิบ เช่น ลาบเลือด ก้อยปลา
  5. งดบุหรี่และควันพิษ
  6. งดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
  7. หลีกเลี่ยงการอยู่กลางแดดจัดเป็นเวลานานโดยไม่ป้องกัน

สรุป

อาหารมีบทบาทสำคัญในการป้องกันและลดความเสี่ยงต่อโรคมะเร็ง แม้จะไม่สามารถป้องกันได้ 100% แต่การเลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ลดอาหารที่เสี่ยง รวมถึงการดูแลสุขภาพองค์รวม เช่น ออกกำลังกาย นอนหลับให้เพียงพอ และลดความเครียด จะช่วยให้ห่างไกลโรคร้ายได้มากขึ้น

จงเริ่มต้นดูแลตนเองวันนี้ ด้วยการเลือกอาหารที่ดี เพื่อสุขภาพที่แข็งแรงในอนาคต

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

Q1: อาหารประเภทไหนที่มีคุณสมบัติต้านมะเร็งได้ดีที่สุด?
A1: อาหารที่ต้านมะเร็งได้ดี ได้แก่ ผักตระกูลกะหล่ำ (เช่น บร็อกโคลี กะหล่ำปลี), เห็ดญี่ปุ่น, ถั่วและธัญพืช, ผลไม้สีส้ม–แดงที่อุดมด้วยเบต้าแคโรทีน และอาหารที่มีวิตามินซีและไฟเบอร์สูง เช่น มะเขือเทศ ฝรั่ง ส้ม

Q2: คนทั่วไปควรปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการกินอย่างไรเพื่อป้องกันมะเร็ง?
A2: ควรลดการกินอาหารทอด ปิ้งย่าง อาหารดิบ อาหารที่ถนอมด้วยดินประสิว หลีกเลี่ยงอาหารที่มีสีฉูดฉาด และควรเลือกกินอาหารสดใหม่ ปรุงสุก สะอาด พร้อมลดน้ำตาล ไขมัน และควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน

Q3: ผู้ป่วยมะเร็งสามารถกินโปรตีนได้หรือไม่?
A3: ได้ ผู้ป่วยมะเร็งควรได้รับโปรตีนที่เพียงพอเพื่อเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน ควรเลือกโปรตีนจากเนื้อปลา ไข่ ถั่ว และหลีกเลี่ยงเนื้อแดงหรือเนื้อแปรรูป

Q4: การกินอาหารที่มีเบต้าแคโรทีน ช่วยป้องกันมะเร็งได้อย่างไร?
A4: เบต้าแคโรทีนเป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยลดความเสียหายของเซลล์ และลดความเสี่ยงของการกลายพันธุ์เป็นเซลล์มะเร็ง โดยพบได้ในผักผลไม้สีส้ม เหลือง และเขียวเข้ม เช่น แครอท ฟักทอง บร็อกโคลี

Q5: ต้องกินอาหารต้านมะเร็งติดต่อกันนานแค่ไหนถึงเห็นผล?
A5: การกินอาหารต้านมะเร็งไม่ใช่ทางลัด แต่เป็นการสร้าง “พฤติกรรมสุขภาพระยะยาว” ที่ต่อเนื่องอย่างน้อย 3–6 เดือนขึ้นไปจึงจะเห็นผลต่อภูมิคุ้มกันและลดความเสี่ยงของการกลายพันธุ์ของเซลล์

ร่วมตอบคำถามกับเรา

[/vc_column_text]

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติมตามลิ้งค์ด้านล่าง

เอกสารอ้างอิง

“Food Cancer”. National Cancer Institute. 10 June 2014.

Haefliger, Denise Nardelli; Moskaitis, John E.; Schoenberg, Daniel R.; Wahli, Walter (October 1989). “Amphibian albumins as members of the albumin, alpha-fetoprotein, vitamin D-binding protein multigene family”. Journal of Molecular Evolution.

[/vc_column][/vc_row]

การติดตามประเมินผลการควบคุมเบาหวาน: วัดน้ำตาลอย่างไรให้แม่นยำและปลอดภัย

โดย
Kitipong Pasanaphong
-
0
การติดตามประเมินผลการควบคุมเบาหวาน
การหาดรรชนีสามารถบอกค่าของน้ำตาลในเลือดและช่วยให้แพทย์ประเมินผลการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้

ความสำคัญของการประเมินผลการควบคุมโรคเบาหวาน

ผู้ป่วยเบาหวานจำเป็นต้องมีการติดตามและประเมินผลอย่างต่อเนื่อง เพราะโรคเบาหวานเป็นโรคเรื้อรังที่ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ และหากควบคุมระดับน้ำตาลไม่ดีในระยะยาว อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อน เช่น เบาหวานขึ้นตา ไตเสื่อม เท้าเน่า หรือโรคหลอดเลือดหัวใจได้ การประเมินผลจึงเป็นเครื่องมือสำคัญที่ช่วยให้แพทย์และผู้ป่วยร่วมกันวางแผนการดูแลรักษาได้ตรงจุด

วิธีประเมินระดับน้ำตาลในเลือด

1. ระดับน้ำตาลในเลือด (Fasting Blood Sugar – FBS)

  • คือการตรวจเลือดหลังจากงดอาหาร 8 ชั่วโมง
  • ค่าที่แสดงถึงโรคเบาหวาน: FBS ≥ 126 มก./ดล. (2 ครั้ง)
  • เป็นค่าที่เปลี่ยนแปลงได้ง่ายตามอาหารหรือกิจกรรมที่เพิ่งผ่านมา จึงควรใช้ร่วมกับดัชนีอื่นในการประเมินระยะยาว

2. การตรวจระดับน้ำตาลหลังอาหาร (Postprandial Blood Sugar)

  • ตรวจหลังจากรับประทานอาหารไปแล้ว 2 ชั่วโมง
  • ค่าปกติควรไม่เกิน 140 มก./ดล.
  • ใช้ดูการตอบสนองของร่างกายต่ออาหารแต่ละประเภท

3. ไกลโคซิเลตฮีโมโกลบิน (HbA1c)

  • เป็นตัวชี้วัดระดับน้ำตาลเฉลี่ยย้อนหลัง 2–3 เดือน
  • ไม่ขึ้นกับการกินอาหารก่อนตรวจจึงแม่นยำกว่า FBS
  • ค่าที่ใช้ประเมิน:
    • <7%: ควบคุมได้ดี
    • 7–8%: พอใช้ได้
    • 8%: ควบคุมได้ไม่ดี
  • เปรียบได้กับการวัด “ความหวานโดยเฉลี่ย” ของกล้วยแช่น้ำเชื่อม ไม่ใช่แค่ความหวานของน้ำเชื่อม ณ เวลานั้น

การตรวจน้ำตาลด้วยตนเองที่บ้าน

ความก้าวหน้าทางการแพทย์ทำให้ผู้ป่วยสามารถตรวจระดับน้ำตาลด้วยตัวเองผ่าน:

1. การตรวจระดับน้ำตาลในเลือด

  • ตรวจได้ก่อนและหลังอาหารเพื่อดูแนวโน้มระดับน้ำตาลรายวัน
  • อุปกรณ์ทันสมัย ราคาจับต้องได้ และแม่นยำ
  • ควรจดบันทึกผลทุกครั้ง เพื่อใช้ร่วมกับแพทย์ในการปรับยา

2. การตรวจระดับน้ำตาลในปัสสาวะ

  • เป็นการประเมินทางอ้อม
  • น้ำตาลจะปรากฏในปัสสาวะเมื่อระดับในเลือด >180–200 มก./ดล.
  • ข้อจำกัด: ถ้าไตมีขีดจำกัดในการขับน้ำตาลได้ดี อาจไม่พบแม้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง
  • ไม่สามารถตรวจระดับน้ำตาลต่ำได้

3. การตรวจระดับคีโตนในปัสสาวะ (เฉพาะเบาหวานชนิดที่ 1)

  • ควรตรวจเมื่อมีอาการไข้ คลื่นไส้ อาเจียน หรือระดับน้ำตาล >250 มก./ดล.
  • คีโตนสูงสะท้อนถึงการใช้ไขมันเป็นพลังงานแทนน้ำตาล มีความเสี่ยงต่อภาวะกรดคั่งในเลือด (Diabetic Ketoacidosis)

แนวทางการติดตามประเมินผลแบบองค์รวม

1. ตรวจสุขภาพเป็นระยะ

  • ทุก 3 เดือน ตรวจ HbA1c
  • ตรวจจอประสาทตา ไต และระบบประสาทส่วนปลายทุกปี

2. ประเมินพฤติกรรมและการใช้ชีวิต

  • การควบคุมอาหารอย่างสม่ำเสมอหรือไม่
  • การออกกำลังกายอย่างต่อเนื่อง
  • การรับประทานยาและการใช้ยาอินซูลินถูกต้องหรือไม่

3. ประเมินอารมณ์และสุขภาพจิต

  • ผู้ป่วยที่เครียดหรือซึมเศร้ามักมีพฤติกรรมหลีกเลี่ยงการดูแลตนเอง
  • ควรส่งเสริมด้านจิตใจ ควบคู่กับการรักษาด้านร่างกาย

4. การให้ความรู้แก่ผู้ป่วย

  • การเข้าใจโรคและแผนการรักษาช่วยให้ผู้ป่วยมีส่วนร่วมในการดูแลตัวเองมากขึ้น
  • การบันทึกผลน้ำตาลทุกวันเป็นการสร้างความตระหนักและกระตุ้นให้ใส่ใจสุขภาพ

การเปรียบเทียบการประเมินผลแต่ละแบบ

วิธีประเมิน บอกค่าอะไร ระยะเวลาที่สะท้อน ความแม่นยำ ข้อควรระวัง
FBS ระดับน้ำตาลขณะอดอาหาร ณ เวลานั้น ปานกลาง ขึ้นกับมื้ออาหารก่อนหน้า
หลังอาหาร 2 ชม. น้ำตาลหลังรับประทานอาหาร เฉพาะหลังมื้ออาหาร ปานกลาง ไม่เหมาะใช้เดี่ยวๆ
HbA1c ค่าเฉลี่ยน้ำตาลใน 2–3 เดือน ระยะยาว สูง ต้องใช้วิธีเดิมตลอดการติดตาม
ตรวจเลือดที่บ้าน การเปลี่ยนแปลงรายวัน ปัจจุบัน สูง อาจคลาดเคลื่อนถ้าใช้อุปกรณ์ผิดวิธี
ตรวจน้ำตาลในปัสสาวะ ประเมินน้ำตาลทางอ้อม ไม่ระบุชัดเจน ต่ำ ให้ผลลบแม้ระดับน้ำตาลสูงได้

บทสรุป

การประเมินผลการควบคุมโรคเบาหวานควรทำหลายรูปแบบร่วมกัน ไม่พึ่งค่าใดค่าหนึ่งเพียงลำพัง โดยเฉพาะค่า HbA1c เป็นตัวชี้วัดหลักที่แพทย์ใช้สำหรับประเมินการดูแลโดยรวมของผู้ป่วยในช่วง 2–3 เดือนที่ผ่านมา นอกจากนี้ การตรวจด้วยตนเองเป็นประจำ การเข้าใจโรค และความร่วมมือของผู้ป่วยล้วนเป็นหัวใจสำคัญที่ช่วยให้การควบคุมเบาหวานได้ผลดีอย่างยั่งยืน

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับการติดตามและประเมินผลเบาหวาน

Q1: ค่าฮีโมโกลบินเอวันซี (HbA1c) ควรตรวจบ่อยแค่ไหน?

A: ควรตรวจทุก 3 เดือน หากควบคุมเบาหวานได้ไม่ดี หรือทุก 6 เดือน หากควบคุมได้ดีและระดับ HbA1c คงที่ เพื่อให้แพทย์ประเมินการรักษาได้แม่นยำ

Q2: ค่า HbA1c ที่ดีควรอยู่ที่เท่าไร?

A: ควรอยู่ต่ำกว่า 7% ถือว่าควบคุมได้ดี, 7–8% พอใช้ได้, และหากมากกว่า 8% แสดงว่าควบคุมได้ไม่ดี มีความเสี่ยงต่อโรคแทรกซ้อน

Q3: การตรวจ FBS กับ HbA1c ต่างกันอย่างไร?

A: FBS เป็นค่าระดับน้ำตาลขณะอดอาหาร ให้ข้อมูลระยะสั้น ส่วน HbA1c เป็นค่าเฉลี่ยของน้ำตาลในเลือดย้อนหลัง 2–3 เดือน ให้ภาพรวมที่แม่นยำกว่าในการประเมินระยะยาว

Q4: จำเป็นต้องตรวจระดับน้ำตาลด้วยตนเองที่บ้านหรือไม่?

A: สำหรับผู้ที่ใช้ยาอินซูลินหรือมีระดับน้ำตาลแปรปรวนสูง ควรตรวจเองที่บ้านเป็นประจำ เพื่อใช้ประกอบการตัดสินใจเรื่องยา อาหาร และกิจกรรมในชีวิตประจำวัน

Q5: การตรวจน้ำตาลในปัสสาวะยังจำเป็นอยู่หรือไม่?

A: ยังมีประโยชน์ในกรณีที่ไม่สามารถตรวจเลือดได้ แต่มีข้อจำกัดมาก เช่น อาจไม่พบแม้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง และไม่สามารถตรวจน้ำตาลต่ำได้ ควรใช้ควบคู่กับวิธีอื่น

ร่วมตอบคำถามกับเรา

[/vc_column_text]

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง

“Diabetes Programme”. World Health Organization. Archived from the original on 26 April 2014. Retrieved 22 April 2014.

“Pancreas Transplantation”. American Diabetes Association. Archived from the original on 13 April 2014. Retrieved 9 April 2014.

[/vc_column][/vc_row]

อาหารเช้าสำคัญแค่ไหน? ลดอ้วน คุมเบาหวาน สมองไบรท์ แค่เริ่มต้นวันให้ถูก

โดย
Kitipong Pasanaphong
-
0
รับประทานอาหารเช้าช่วยป้องกันโรคอ้วนได้
อาหารเช้า ถือเป็นมื้อที่สำคัญที่สุดของวัน เพราะถือเป็นการเริ่มต้นวันทำให้สดชื่อและสุขภาพดี

มื้อเช้าไม่ใช่เพียงมื้อแรกของวัน แต่เป็นกุญแจสำคัญในการเริ่มต้นกระบวนการเผาผลาญและปรับสมดุลร่างกายหลังจากการอดอาหารข้ามคืน (overnight fast) แม้ว่าวันนี้เราจะเร่งรีบ แต่การงดอาหารเช้า หรือเลือกทานผิดประเภท อาจส่งผลเสียที่แฝงอยู่ในระยะยาว โดยเฉพาะ โรคอ้วน และภาวะเมตาบอลิกซินโดรมต่างๆ

“การไม่ทานอาหารเช้า ทำให้ระดับฮอร์โมนคุมความอยากอาหารยุ่งเหยิง สมองหลั่งนิวโรเปปไทด์ Y (NPY) กระตุ้นความอยากอาหารจนกินจุกกินจิกในมื้อถัดไป”

นี่คือเหตุผลที่คนไม่ทานอาหารเช้ามักมีแนวโน้มอ้วนมากกว่า 4 เท่า เมื่อเทียบกับผู้ที่ทานอาหารเช้าปกติ นอกจากนี้ การกินอาหารเช้ายังช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 โรคหัวใจ และความดันโลหิตสูงได้อีกด้วย

ทำไมอาหารเช้าจึงช่วยควบคุมน้ำหนักได้?

• เติมพลังงานให้สมองและร่างกาย

หลังตื่นนอน ร่างกายใช้กลูโคสทั้งหมดที่สะสมไว้ ทำให้ระดับพลังงานลดลง สมองจึงโหยหา “แหล่งพลังงานใหม่” ถ้าไม่ทานอาหารเช้า ระบบจะสั่งสมพลังงานจากไขมันสำรอง และส่งสัญญาณหิวเรื้อรังเมื่อตื่นสาย ในมื้อกลางวันจึงอาจกินมากเกินจำเป็น

• ลดการกินจุกจิกของวัน

ยิ่งลำไส้ปรับตัวให้หิวตลอดเวลา หลังอดมากกว่า 8–12 ชม. ฮอร์โมนเกรลิน (ghrelin) พุ่งขึ้น และคอร์ติซอล (Cortisol) เพิ่ม เช่นเดียวกับ NPY ที่กระตุ้นให้กินจุกจิก ซึ่งนำไปสู่วัฏจักรอ้วน-ท้องอืด

• สร้างสมดุลระบบเผาผลาญ

อาหารเช้าที่เหมาะสม ดึงพลังงานมาใช้อย่างสม่ำเสมอ ลดการเก็บไขมัน เพิ่มอัตราเผาผลาญพื้นฐานได้เล็กน้อย โดยเฉพาะถ้าครบสารอาหารหลัก

• ป้องกันโรคเรื้อรัง

การวิจัยทางระบาดวิทยา ชี้ว่าคนกินอาหารเช้าประจำ จะมีระดับคอเลสเตอรอล LDL ต่ำ ความดันโลหิตดี และมีไตรกลีเซอไรด์ในเลือดต่ำ ซึ่งล้วนช่วยลดความเสี่ยงโรคหัวใจและเบาหวาน

อาหารเช้าที่เหมาะสม: สมดุล สร้างพลังได้ยาวนาน

หลักการคือ “ครบ 3 แกนสารอาหารหลัก” แต่ละแกนช่วยเติมเต็มระบบดังนี้:

คาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน

พบใน ธัญพืชไม่ขัดสี – ข้าวโอ๊ต ข้าวกล้อง ขนมปังโฮลวีต ข้าวไรซ์เบอร์รี
▪ ย่อยช้า คงระดับน้ำตาล ไม่พุ่ง
▪ ให้พลังงานอย่างสม่ำเสมอ
▪ มีใยอาหารช่วยให้อิ่มนาน

โปรตีน

พบใน ไข่ นม โยเกิร์ต ถั่ว ไก่ ปลา
▪ สร้างกล้ามเนื้อ ฟื้นฟูเซลล์
▪ เพิ่มความอิ่ม ลดหิว
▪ เสริมประสิทธิภาพสมอง (กรดอะมิโนสร้างสารสื่อประสาท)

ไขมันดี & แคลเซียม

พบใน อะโวคาโด ถั่วเปลือกแข็ง น้ำมันมะกอก เมล็ดแฟลกซ์ นมไขมันต่ำ
▪ ไขมันไม่อิ่มตัว ลดการอักเสบ
▪ แคลเซียมช่วยการเผาผลาญไขมัน

กากใย + น้ำ

ในผัก ผลไม้ โยเกิร์ต น้ำเต้าหู้
▪ เติมความอิ่ม ลดแคลอรี
▪ เพิ่มจุลินทรีย์ตัวดีในลำไส้

เมนูเช้าที่ตัวอย่างได้

เมนู ส่วนประกอบหลัก ปริมาณแคลอรีโดยประมาณ
ข้าวโอ๊ต + นมถั่วเหลือง + ผลไม้รวม คาร์บ + โปรตีน + ใยอาหาร + แคลเซียม ~300 kcal
ขนมปังโฮลวีต 2 แผ่น + อะโวคาโดบด + ไข่ลวก คาร์บ + ไขมันดี + โปรตีน ~350 kcal
โยเกิร์ตไขมันต่ำ + กราโนล่า + เมล็ดเจีย โปรตีน + ใย + Omega-3 ~280 kcal
มิลค์เชคผลไม้ (กล้วย, เบอร์รี) + โปรตีนผง คาร์บ, โปรตีน, วิตามิน ~320 kcal
สไลซ์อกไก่ต้ม + ผักสด + ข้าวกล้อง โปรตีน + คาร์บ + ใย ~400 kcal

เคล็ดลับการกินเช้าในชีวิตจริง

  1. เตรียมไว้ล่วงหน้า

    • ข้าวโอ๊ตแช่ข้ามคืน (overnight oats)

    • ต้มไข่ + สไลซ์ผักไว้ในคืนก่อน

  2. จัดเวลาให้ 15–20 นาที
    เสียเวลาเล็กน้อยแต่ได้สุขภาพดี–สมาธิดี–เริ่มวันอย่างโปรด

  3. เลือกวันละเมนูไม่ซ้ำกัน
    ลดความเบื่อ เลือกวัตถุดิบหมุนเวียน บำรุงหลากสาร

  4. เลี่ยงอาหารแปรรูปมากเกินไป
    เช่น ซีเรียลน้ำตาลสูงแพง หรือขนมปังขาวผสมไขมันทรานส์

  5. ดื่มน้ำร่วมด้วย
    เติม 300–500 มล. หลังตื่น เพื่อช่วยระบบทางเดินอาหารและสมดุลน้ำในร่างกาย

งานวิจัยสนับสนุนประโยชน์ของอาหารเช้า

  • The American Journal of Clinical Nutrition: ผู้ที่ทานอาหารเช้ามีดัชนีมวลกาย (BMI) -1.5 หน่วย ต่ำกว่าคนไม่กิน

  • Journal of Nutrition & Metabolism: การทานข้าวโอ๊ตลดความดันและคอเลสเตอรอลภายใน 4–8 สัปดาห์

  • Circulation: ธัญพืชไม่ขัดสี ชะลอการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ

สรุป

  • อาหารเช้า เป็นมื้อที่สำคัญที่สุดต่อระบบเผาผลาญ

  • ช่วย ควบคุมน้ำหนัก ป้องกันโรคเรื้อรัง

  • วางแผนให้ครบสารอาหารหลักและใยอาหาร

  • เลี่ยงแปรรูป เลือกวัตถุดิบธรรมชาติ

  • มีงานวิจัยสนับสนุนมากมาย

เริ่มต้นรับประทานอาหารเช้าให้เป็นประจำวันนี้ เพื่อชีวิตที่สมดุล สุขภาพดีในระยะยาว และน้ำหนักที่แข็งแรงอย่างยั่งยืน

หากคุณยังไม่เคยเริ่มจากมื้อเช้า สัปดาห์นี้ลองเพิ่มเมนูง่าย ๆ ลงไป และสังเกตการเปลี่ยนแปลงในร่างกายต่อไปครับ

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

Q1: อาหารเช้าต้องหนักแค่ไหน?
A: ปริมาณ ~300–400 แคลอรี (13–20% ของพลังงานต่อวัน) เช่น ขนมปังโฮลวีต 2 แผ่น + อะโวคาโด + ไข่ 1 ฟอง

Q2: ถ้าไม่หิวตอนเช้าจะทำอย่างไร?
A: ปรับรูปแบบ เช่น สมูทตี้โยเกิร์ต/ข้าวโอ๊ตแช่เย็น หรืออาหารที่ให้อิ่มเร็ว เช่น ไข่ต้ม

Q3: ทานอาหารเช้า แต่ไม่ลดน้ำหนักทำยังไงดี?
A: ตรวจโปรไฟล์สารอาหารแนวทาง – ไม่เน้นไขมันและน้ำตาลเช้า พร้อมปรับแนวทางและออกกำลังกายควบคู่

Q4: อาหารเช้าที่จะช่วยลดเบาหวานควรเป็นอย่างไร?
A: เน้นแฟเบอร์ต่ำ GI เช่น ข้าวโอ๊ต เนื้อปลา โปรตีนสูง ปรุงน้อยหวาน

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม[/vc_column_text]

เอกสารอ้างอิง

Obesity and overweight http://www.who.int.

Waist-hip ratio. http://en.wikipedia.org/wiki.

[/vc_column][/vc_row]

โรคอ้วนคืออะไร? สาเหตุ ปัจจัย อาการ และผลกระทบที่คุณควรรู้!

โดย
Kitipong Pasanaphong
-
0
สาเหตุ ปัจจัย และอาการของโรคอ้วนคืออะไร?
โรคอ้วน เกิดจากภาวะที่ร่างกายมีปริมาณไขมันมากเกินกว่าปกติ มีน้ำหนักตัวเกินมาตรฐาน

โรคอ้วนเป็นหนึ่งในปัญหาสุขภาพที่กำลังระบาดอย่างรวดเร็วทั่วโลก โดยเฉพาะในกลุ่มประชากรเมืองและประเทศที่มีการบริโภคแบบตะวันตกเป็นหลัก โรคนี้ไม่ได้ส่งผลแค่เรื่องรูปลักษณ์ภายนอกเท่านั้น แต่ยังเป็นสาเหตุของโรคเรื้อรังหลายชนิด เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ และแม้แต่มะเร็งบางชนิด ในบทความนี้เราจะมาทำความเข้าใจลึกถึง สาเหตุของโรคอ้วน ปัจจัยเสี่ยง อาการที่ต้องระวัง รวมไปถึงแนวทางการป้องกันก่อนที่สุขภาพจะพังแบบไม่รู้ตัว

โรคอ้วนคืออะไร?

โรคอ้วน คือ ภาวะที่ร่างกายสะสมไขมันมากเกินความจำเป็น ซึ่งส่งผลกระทบต่อสุขภาพในระยะยาว วัดจากค่าดัชนีมวลกาย (BMI) หากมีค่ามากกว่า 25 ถือว่าอยู่ในระดับน้ำหนักเกิน และถ้าเกิน 30 จะจัดเป็นโรคอ้วนทันที

การคำนวณค่า BMI:

BMI = น้ำหนักตัว (กก.) ÷ ส่วนสูง (เมตร)^2
ตัวอย่าง: น้ำหนัก 70 กก. / ส่วนสูง 1.65 เมตร → BMI = 25.7 (อ้วนระดับ 1)

สาเหตุของโรคอ้วน

ปัจจัยที่ควบคุมไม่ได้

กรรมพันธุ์

หากพ่อแม่หรือคนในครอบครัวเป็นโรคอ้วน โอกาสที่ลูกจะอ้วนก็สูงถึง 80%

เพศ

ผู้หญิงมีแนวโน้มอ้วนง่ายกว่าผู้ชาย เนื่องจากมีมวลกล้ามเนื้อน้อยกว่าทำให้ใช้พลังงานน้อย

อายุ

เมื่ออายุมากขึ้น ระบบเผาผลาญช้าลง กล้ามเนื้อลดลง ทำให้ไขมันสะสมง่ายขึ้น

ฮอร์โมน

ฮอร์โมนเกรลิน และเลปติน มีบทบาทสำคัญต่อการหิว-อิ่ม หากทำงานผิดปกติ จะนำไปสู่ความอยากอาหารเกินปกติ

อัตราการเผาผลาญพลังงาน

บางคนเผาผลาญช้าโดยธรรมชาติ หรือมีภาวะไทรอยด์ทำงานน้อย

ปัจจัยที่ควบคุมได้

พฤติกรรมการกิน

การบริโภคอาหารแคลอรีสูง ไขมันอิ่มตัว น้ำตาล และอาหารแปรรูปมากเกินไป

การไม่ออกกำลังกาย

ใช้ชีวิตแบบนั่งทำงาน ไม่เคลื่อนไหว ส่งผลให้พลังงานไม่ได้ถูกใช้ และสะสมเป็นไขมัน

ความเครียด

เมื่อเครียด ฮอร์โมนคอร์ติซอลจะหลั่งออกมา กระตุ้นให้ร่างกายอยากกินของหวานหรือแป้ง

การนอนไม่พอ

นอนน้อยกว่า 6 ชั่วโมง/วัน จะทำให้ฮอร์โมนหิวเพิ่ม และอัตราการเผาผลาญลดลง

การเลี้ยงดูตั้งแต่วัยเด็ก

ครอบครัวที่เลี้ยงลูกตามใจเรื่องอาหาร มักส่งผลให้เด็กเติบโตมาเป็นผู้ใหญ่ที่มีภาวะอ้วน

รูปแบบของโรคอ้วน: ไขมันสะสมในตำแหน่งต่าง ๆ บอกอะไร?

ตำแหน่งอ้วน สาเหตุ
อ้วนช่วงบน บริโภคน้ำตาล-เครื่องดื่มหวานมากเกินไป
อ้วนกลางลำตัว ฮอร์โมนความเครียดสูง เช่น คอร์ติซอล
อ้วนด้านหลัง ขาดการเคลื่อนไหว ไม่ออกกำลังกาย
อ้วนช่วงล่าง พันธุกรรม-ตั้งครรภ์-กลูเตน
พุงบวม ดื่มแอลกอฮอล์บ่อย
อ้วนขา ทานเค็ม โซเดียมสูง

อาการเตือนภัยของโรคอ้วน

  • เหนื่อยง่าย แม้เคลื่อนไหวน้อย

  • ปวดเข่า-ข้อเสื่อมจากน้ำหนักกดทับ

  • หายใจไม่สะดวก หอบง่าย

  • ผิวหนังอับชื้นตามข้อพับ

  • ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ (Sleep Apnea)

  • รอบเอวเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง

โรคแทรกซ้อนที่มากับโรคอ้วน

โรคหัวใจและหลอดเลือด

เนื่องจากภาวะไขมันในเลือดสูง ความดันโลหิตสูง

โรคเบาหวานชนิดที่ 2

เกิดจากภาวะดื้อต่ออินซูลินในร่างกาย

โรคมะเร็ง

มะเร็งเต้านม, ลำไส้ใหญ่, ต่อมลูกหมาก และรังไข่สัมพันธ์กับโรคอ้วน

โรคหยุดหายใจขณะหลับ

ภาวะอุดกั้นทางเดินหายใจจากไขมันบริเวณลำคอ

โรคข้อเสื่อม

โดยเฉพาะข้อเข่าและข้อสะโพกเนื่องจากน้ำหนักกดทับ

โรคเกาต์ และนิ่วในถุงน้ำดี

เกิดจากการเผาผลาญผิดปกติ และลดน้ำหนักเร็วเกินไป

ความสัมพันธ์ระหว่างการนอนหลับกับโรคอ้วน

ปัจจัย ผลกระทบ
นอนน้อย เพิ่มฮอร์โมนหิว → กินมากขึ้น
นอนดึก ความไวของอินซูลินลดลง → เสี่ยงเบาหวาน
นอนไม่เป็นเวลา การเผาผลาญแปรปรวน ไขมันสะสมง่าย

คำแนะนำ:
ควรนอนอย่างน้อยวันละ 7–8 ชั่วโมง และเข้านอนก่อน 22.00 น.

ทำไมต้องลดความอ้วน?

การมีน้ำหนักตัวเกิน ไม่ได้หมายความว่าแค่รูปร่างไม่สวย แต่เป็นการเปิดประตูให้กับโรคร้ายหลายชนิด

  • ลดภาระการทำงานของหัวใจ

  • ลดความเสี่ยงเบาหวานชนิดที่ 2

  • เพิ่มคุณภาพชีวิตโดยรวม

  • หายใจโล่งขึ้น หลับสนิทขึ้น

  • เคลื่อนไหวได้คล่องแคล่วมากขึ้น

วิธีป้องกันโรคอ้วน

  1. ควบคุมอาหารให้เหมาะสม

    • ลดน้ำตาล ไขมันทรานส์ และอาหารแปรรูป

    • เพิ่มผัก ผลไม้ ธัญพืชไม่ขัดสี

  2. ออกกำลังกายสม่ำเสมอ

    • เดินวันละ 30 นาที

    • ยืดเหยียด สควอท หรือว่ายน้ำอย่างน้อย 3 วัน/สัปดาห์

  3. นอนหลับให้พอ

    • ควบคุมนาฬิกาชีวิตให้สมดุล

  4. ตรวจสุขภาพประจำปี

    • วัด BMI, รอบเอว, ความดัน, น้ำตาล และไขมันในเลือด

  5. ลดความเครียด

    • ฝึกสมาธิ ทำกิจกรรมผ่อนคลาย

สรุป

โรคอ้วนไม่ใช่เรื่องของรูปร่างเพียงอย่างเดียว แต่เป็นปัญหาด้านสุขภาพระดับโลกที่อาจนำไปสู่โรคร้ายแรงอีกหลายชนิด สาเหตุของโรคอ้วนมีทั้งจากพันธุกรรมและพฤติกรรมการใช้ชีวิตที่เราควบคุมได้ การรับประทานอาหารที่เหมาะสม พักผ่อนให้เพียงพอ และออกกำลังกายสม่ำเสมอจึงเป็นหัวใจสำคัญในการป้องกันโรคอ้วน หากคุณเริ่มรู้สึกว่าควบคุมน้ำหนักไม่ได้ อย่ารอให้เกิดโรคแทรกซ้อน รีบหันมาดูแลสุขภาพวันนี้ก่อนที่จะสายเกินไป

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

Q: ดัชนีมวลกาย (BMI) เท่าไหร่ถึงเรียกว่าอ้วน?
A: หาก BMI ≥ 25 ถือว่าเริ่มมีภาวะน้ำหนักเกิน และหาก BMI ≥ 30 จะจัดเป็นโรคอ้วน

Q: โรคอ้วนมีผลต่อการมีบุตรหรือไม่?
A: ใช่ครับ โรคอ้วนส่งผลต่อฮอร์โมนเพศ ทำให้มีบุตรยากในทั้งผู้หญิงและผู้ชาย

Q: การอดอาหารช่วยลดอ้วนได้ไหม?
A: ไม่แนะนำ เพราะจะทำให้ระบบเผาผลาญพัง และอาจเกิดโยโย่เอฟเฟกต์

Q: อ้วนแต่สุขภาพดีมีอยู่จริงหรือไม่?
A: มีอยู่ในบางกรณีที่ร่างกายไม่มีโรคแทรกซ้อน แต่ระยะยาวมีโอกาสเกิดโรคได้มากขึ้น

Q: ออกกำลังกายแต่ไม่ลดน้ำหนัก เกิดจากอะไร?
A: อาจเป็นเพราะอาหารยังเกินความต้องการ หรือร่างกายเริ่มสร้างกล้ามเนื้อซึ่งหนักกว่าไขมัน

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม[/vc_column_text]

เอกสารอ้างอิง

Body mass index. http://en.wikipedia.org/wiki/Body_mass_index [2014,March6].

Jitnarin, N.et al. (2009). Risk factors for overweight and obesity among Thai adults:

results of the National Thai Food Consumption Survey. Nutrients. 2, 60-74.

ดัชนีมวลกาย http://th.wikipedia.org/wiki/ดัชนีมวลกาย.

ขอบคุณคลิปดี ๆ มีสาระจาก หมอปุ้ม พญ. สิรนาถ.

[/vc_column][/vc_row]

มะเร็งระยะสุดท้ายรักษาหายได้ไหม มีชีวิตอยู่ได้นานแค่ไหน

โดย
Kitipong Pasanaphong
-
0

มะเร็งระยะสุดท้าย หรือที่เรียกกันว่า มะเร็งระยะแพร่กระจาย (Stage IV) คือภาวะที่เซลล์มะเร็งได้แพร่กระจายไปยังอวัยวะอื่น ๆ ในร่างกาย เช่น ตับ ปอด กระดูก สมอง หรือระบบน้ำเหลือง ซึ่งเป็นการส่งผลให้ระบบสำคัญของร่างกายหยุดทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ มากกว่าเป็นแค่ “ก้อนมะเร็ง” ในจุดเดียวเท่านั้น

มะเร็งระยะสุดท้ายคืออะไร?

มะเร็งระยะสุดท้าย หรือ Distant Metastasis (Stage IV) หมายถึงมะเร็งที่ไม่ใช่เฉพาะในท่อน้ำดี ผิวหนัง หรืออวัยวะใดอวัยวะหนึ่งเพียงแห่งเดียว แต่ลุกลามเข้าไปในระบบไหลเวียนเลือดหรือเยื่อหุ้มท่อน้ำเหลือง และถูกลำเลียงไปยังอวัยวะอื่นตั้งแต่หนึ่งแห่งขึ้นไป เช่น

  • ปอด

  • ตับ

  • กระดูก

  • สมอง

  • ไขสันหลัง

เมื่อถึงระยะนี้ เนื้อมะเร็งมีนัยสำคัญต่อระบบต่าง ๆ ของร่างกาย และไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ด้วยวิธีเดิม เช่น ผ่าตัด หรือการทำรังสีรักษาแบบที่ใช้ในระยะเริ่มต้น การรักษาที่เหมาะสมจึงเปลี่ยนเป็นการ ควบคุมอาการเพื่อคุณภาพชีวิต (Palliative Care)

อาการเมื่อเข้าสู่ระยะสุดท้าย

ระยะที่เซลล์มะเร็งแพร่กระจายแล้ว มักปรากฏความผิดปกติที่หลากหลายตามอวัยวะต่าง ๆ ดังนี้:

ระบาดของมะเร็ง อาการที่พบ
ตับ ตัวเหลือง ตาเหลือง ปวดท้องด้านขวา เบื่ออาหาร น้ำหนักลด
ปอด ไอเรื้อรัง หอบเหนื่อย แน่นหน้าอก มีเสมหะหรือเลือดปน
กระดูก ปวดกระดูกรุนแรง เคลื่อนไหวเจ็บ กรณีกระดูกหักจากโรค
สมอง ปวดศีรษะ วิงเวียน พูดลำบาก ร่างกายอ่อนแรง ซึม
ระบบน้ำเหลือง ต่อมน้ำเหลืองบวม เจ็บหรือคลำก้อน
ทั่วร่างกาย คลื่นไส้ เบื่ออาหาร น้ำหนักลด ไข้เรื้อรัง เหนื่อยง่าย ซีด

นอกจากนี้อาจพบปัญหาเรื่อง อารมณ์และจิตใจ ได้แก่ เครียด ซึมเศร้า เพิ่มความกังวลเรื่องความเจ็บปวด การแยกจาก และอนาคตข้างหน้า

มะเร็งระยะสุดท้ายรักษาหายได้หรือไม่?

— แพทย์มักยืนยันได้ว่า “ไม่สามารถหายขาดได้” โดยเฉพาะกรณีที่เซลล์มะเร็งแพร่กระจายไปมากกว่า 1 อวัยวะ

อย่างไรก็ตาม!!
มีชนิดมะเร็งบางชนิด เช่น มะเร็งอัณฑะบางประเภท ที่ตอบสนองต่อการรักษาเคมี ยังคงมีอัตรารักษาได้ หากมาถึงการรักษาที่ถูกวิธีและรวดเร็ว

แต่ในภาพรวม สำหรับมะเร็งระยะ IV จะไม่สามารถ “หายขาด” ได้ แต่ ควบคุมโรคให้อยู่ในภาวะสงบ (stable disease) หรือ ควบคุมการแพร่กระจายได้อย่างมีนัยสำคัญ ก็ถือเป็นเป้าหมายสำคัญของการรักษา

ปัจจัยที่มีผลต่อการคาดการณ์อายุขัย

อายุขัยในผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้ายแตกต่างกันตามปัจจัยดังนี้:

ปัจจัยสำคัญส่งผลต่ออายุขัยได้แก่:

  1. ชนิดมะเร็ง

    • บางชนิดตอบสนองต่อเคมีและ Targeted Therapy ได้ดี เช่น มะเร็งเต้านมกับ HER2+ หรือมะเร็งต่อมไทรอยด์

  2. อวัยวะที่มีการแพร่กระจาย

    • สมอง, ตับ, ปอด เป็นอวัยวะสำคัญทำงานร่วมกัน เมื่อมีการสูญเสียการทำงานอาจมีผลรุนแรง

  3. จำนวนแห่งที่แพร่กระจาย

    • แพร่กระจายน้อยแห่ง (oligo-metastasis) อาจควบคุมได้ดีขึ้น

  4. การตอบสนองต่อการรักษา

    • หากตอบดีทั้งการผ่าตัด รังสี หรือยาเฉพาะเจาะจง สามารถยืดเวลาควบคุมโรคได้

  5. สภาพร่างกายทั่วไป (ECOG Performance Status)

    • สุขภาพแข็งแรง ยิ่งส่งผลให้การรักษามีประสิทธิภาพ

  6. ความร่วมมือกับทีมรักษา

    • การดูแลเรื่องอาหาร ระดับน้ำตาล ความเครียด การออกกำลังกาย เป็นส่วนสำคัญในการยืดอายุ

ตัวเลขอายุขัยโดยประมาณ

จากงานวิจัยและสถิติทั่วโลก พบว่า:

  • ผู้ใหญ่ สุขภาพดี → มีชีวิตได้อีก 1–2 ปี

  • ผู้สูงอายุ หรือสุขภาพไม่ดี → มีชีวิตได้ประมาณ 3–9 เดือน

ข้อแม้สำคัญ:
ตัวเลขเฉลี่ยขึ้นกับสถานการณ์จริงของผู้ป่วยแต่ละคน และเน้นว่าเป็น “ค่าเฉลี่ย” ไม่ใช่คาดการณ์เฉพาะ

แนวทางการรักษาและควบคุมอาการ

เมื่อไม่สามารถรักษาให้หายขาด แพทย์จะใช้แนวทาง “ประคับประคองอาการ” เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีที่สุด

กลยุทธ์ที่ใช้บ่อย:

  1. เคมีบำบัด (Chemotherapy)

    • ลดก้อนมะเร็ง ยับยั้งการแบ่งตัวของเซลล์

    • เลือกใช้ยาที่เหมาะกับชนิดมะเร็งและสุขภาพผู้ป่วย

  2. รังสีรักษา (Radiotherapy)

    • ใช้เพื่อบรรเทาอาการ เช่น ปวดกระดูก หรือสมอง

    • สามารถใช้แบบรักษาเฉพาะจุดไม่ใช่ทั้งร่างกาย

  3. ผ่าตัด (Surgery)

    • ใช้เฉพาะในบางกรณี เช่น ผู้ป่วยมีแหล่งแพร่กระจายน้อย และสุขภาพพร้อม

  4. Targeted Therapy & Immunotherapy

    • รักษาแบบเจาะจงเซลล์มะเร็งเฉพาะชนิด ตามโปรตีนหรือยีน

    • ช่วยลดผลกระทบต่อเซลล์ปกติ และเพิ่มโอกาสควบคุมโรคได้นานขึ้น

  5. ฮอร์โมนบำบัด (Hormonal Therapy)

    • ใช้กับมะเร็งที่เกี่ยวข้องกับฮอร์โมน เช่น เต้านม ต่อมลูกหมาก

  6. ยาเพื่อลดอาการ (Symptom Management)

    • บรรเทาอาการปวด คลื่นไส้ซึมเศร้า เบื่ออาหาร ฯลฯ เพื่อคุณภาพชีวิต

  7. ดูแลแบบประคับประคอง (Palliative Care)

    • ทีมนักรพิสัชพยาบาล แพทย์นักจิตนักสังคม ร่วมดูแลความเจ็บปวดและจิตใจ

ตัวอย่างชีวิตกับมะเร็งระยะสุดท้าย

กรณีศึกษา (อ้างอิงจริง):

  • ผู้ป่วยมะเร็งเต้านมแพร่กระจายไปกระดูก ตับ และปอด

    • รับเคมี+Targeted Therapy แล้วมีชีวิตยืดออกไปเกิน 2 ปี

  • บางรายสุขภาพอ่อน พบน้อย อาจได้รับชีวิตเพิ่ม 4–6 เดือน

  • เช่นผู้ป่วยมะเร็งปอด Stage IV เอาตับออก+ใช้ยารักษาเฉพาะ

    • มีชีวิตได้ 1–2 ปีขึ้นกับการตอบสนองต่อยา

คุณภาพชีวิตควบคู่ความยาวของชีวิต

ในมะเร็งระยะนี้ ไม่ได้วัดแค่อายุ แต่ต้องใส่ใจเรื่องคุณภาพชีวิตเป็นสำคัญ:

  • ควบคุม อาการปวด เช่น ยาพารา โคดีน หรือวิธีการไม่ใช้ยาเช่น TENS

  • แก้ คลื่นไส้และเบื่ออาหาร ด้วยยาและอาหารบำรุง

  • พิจารณา โภชนาการพิเศษ เสริมโปรตีน/วิตามิน

  • ดูแล จิตใจ ผ่านนักจิตวิทยา/จิตแพทย์

  • ส่งเสริม ครอบครัวมีส่วนร่วม รับมือสภาพจิตใจทั้งผู้ป่วยและญาติ

การป้องกันให้มะเร็งไม่ลุกลาม

เพื่อป้องกันไม่ให้มะเร็งลุกลามถึงระยะ IV ดังนี้:

  1. ตรวจค้นหามะเร็งในระยะเริ่มต้น: มะเร็งเต้านม ลำไส้ใหญ่ ต่อมลูกหมาก

  2. สังเกตอาการผิดปกติ: เช่น ไอเรื้อรัง ระคายคอเรื้อรัง ซีด คลำก้อน

  3. หลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยง: บุหรี่ เหล้า มลภาวะ

  4. ตรวจสุขภาพประจำปี: ตามแนวทางแพทย์

  5. รักษาสุขภาพโดยรวม: ออกกำลังกายสม่ำเสมอ รับประทานอาหารครบ 5 หมู่

ข้อคิดในการดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย

ตอนนี้ไม่ใช่ปัจฉิมถิ่น แต่เป็นบทส่งท้ายที่ได้คุณภาพ:

  • ให้เกียรติความรู้สึกของผู้ป่วย ร่วมวางแผนการรักษาทุกขั้นตอน

  • พ่อแม่หรือผู้ดูแลควรได้รับการดูแลจิตใจไม่แพ้กัน

  • ใช้เวลาที่เหลือคุณค่ากับคนที่รัก

  • สุขภาพจิตดี ช่วยให้การดูแลร่างกายมีประสิทธิภาพขึ้น

  • ร่วมกันสร้างเครือข่ายสนับสนุนระหว่างครอบครัว แพทย์ และผู้เชี่ยวชาญ

สรุปสาระสำคัญ

  • มะเร็ง Stage IV คือโรคในระยะร้ายที่สุด แต่ก็ไม่ได้ทำให้ชีวิตสิ้นสุดทันที

  • ไม่หายขาด แต่สามารถ ยืดอายุชีวิตได้หลายเดือนถึงปี ขึ้นกับชนิดมะเร็งและการตอบสนอง

  • การรักษาในระยะนี้เน้นที่ คุณภาพชีวิต มากกว่าการรักษาให้หาย

  • การตรวจโรคตั้งแต่ต้น และปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยง คือวิธีป้องกันระยะแพร่กระจาย

FAQ: คำถามที่พบบ่อย

Q1: มะเร็งระยะสุดท้าย สามารถหายขาดได้ไหม?
A: ตอบตรง ๆ ไม่ได้หายขาด แต่มีกรณีพิเศษบางชนิดหากตอบยาดีอาจควบคุมได้ยาวนานจนดูเหมือนหายขาด (ยกเว้นเช่นเยื่อหุ้มมะเร็งอัณฑะบางชนิด)

Q2: หากเป็นระยะ IV แล้ว ยังต้องรักษาต่อหรือไม่?
A: ใช่ แม้ไม่สามารถหายขาด แพทย์จะให้ การรักษาแบบบรรเทาอาการ (Palliative) เพื่อยืดอายุและเพิ่มคุณภาพชีวิต ทั้งเคมี รังสี ยาเฉพาะ

Q3: มะเร็งระยะสุดท้ายอยู่ได้นานแค่ไหน?
A: ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย แต่ทั่วไปอายุขัยเฉลี่ยคือ:

  • สุขภาพแข็งแรง: 1–2 ปี

  • สุขภาพอ่อน: 3–9 เดือน
    ตัวเลขเป็นเพียงเฉลี่ยเท่านั้น

Q4: ควรดูแลจิตใจอย่างไรสำหรับผู้ป่วยระยะนี้?
A: สำคัญมาก! ควร:

  • สร้างพื้นที่ปลอดภัย เปิดใจพูดคุยความรู้สึก

  • ขอคำปรึกษาจากผู้เชี่ยวชาญด้านจิตใจ

  • ช่วยผู้ป่วยไม่ให้รู้สึกโดดเดี่ยว

Q5: วิธีคุ้มครองผู้ป่วยระยะสุดท้ายเพื่อคุณภาพชีวิต?
A: เน้นที่:

  • ดูแลโภชนาการดี

  • ควบคุมอาการทุกชนิดให้ต่ำสุด

  • ออกกำลังระดับเบาและพักผ่อนให้เพียงพอ

  • เปิดพื้นที่ในครอบครัวให้เต็มไปด้วยความเข้าใจและความรัก

ร่วมตอบคำถามกับเรา

[/vc_column_text]

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติมตามลิ้งค์ด้านล่าง

เอกสารอ้างอิง

ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิงพวงทอง ไกรพิบูลย์. รู้ก่อนเข้าใจการตรวจรักษามะเร็ง. กรุงเทพฯ: ซีเอ็ดยูเคชั่น, 2557.

อิ่มใจ ชิตาพนารักษ์. ผลกระทบจากการรักษาโรคมะเร็ง. เชียงใหม่: ภาควิชารังสีวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 2557

Thun MJ, Hannan LM, Jemal A (September 2006). “Interpreting cancer trends”. Annals of the New York Academy of Sciences.

Prasad AR, Bernstein H (March 2013). “Epigenetic field defects in progression to cancer”. World Journal of Gastrointestinal Oncology.

[/vc_column][/vc_row]

ชนิดของโรคเบาหวานและวิธีป้องกันเบาหวาน: เข้าใจสาเหตุ อาการ และแนวทางดูแลสุขภาพ

โดย
Kitipong Pasanaphong
-
0
ชนิดของเบาหวานและการป้องกันเบาหวาน
โรคเบาหวาน คือ โรคภัยไข้เจ็บที่คนสมัยนี้ตรวจพบและเป็นกันมากขึ้น เนื่องจากสภาวะสังคมที่เปลี่ยนไป ทำให้ต้องเร่งรีบอยู่ตลอดเวลา จนลืมเอาใจใส่สุขภาพของตัวเอง

โรคเบาหวานคืออะไร และเกิดขึ้นได้อย่างไร

โรคเบาหวาน (Diabetes Mellitus) คือ ภาวะเรื้อรังที่ร่างกายไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลกลูโคสในเลือดได้อย่างเหมาะสม โดยอาจเกิดจากการที่ร่างกายผลิตฮอร์โมนอินซูลินไม่เพียงพอ หรือไม่สามารถใช้อินซูลินได้อย่างมีประสิทธิภาพ อินซูลินเป็นฮอร์โมนที่มีบทบาทสำคัญในการนำน้ำตาลจากอาหารเข้าสู่เซลล์เพื่อสร้างพลังงาน เมื่อร่างกายมีภาวะดื้อต่ออินซูลินหรือตับอ่อนผลิตอินซูลินได้น้อยลง ระดับน้ำตาลจึงค้างอยู่ในกระแสเลือดและก่อให้เกิดโรคเบาหวาน

ความสำคัญของอินซูลินกับโรคเบาหวาน

ฮอร์โมนอินซูลินถูกผลิตจากเซลล์เบต้าในตับอ่อน มีหน้าที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด โดยการช่วยให้กลูโคสเข้าสู่เซลล์เพื่อเปลี่ยนเป็นพลังงาน หากอินซูลินไม่เพียงพอหรือไม่สามารถทำงานได้เต็มที่ ร่างกายจะไม่สามารถนำน้ำตาลไปใช้ได้ ส่งผลให้น้ำตาลสะสมในเลือดและนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อน เช่น โรคหัวใจ เบาหวานขึ้นตา และไตวาย

ชนิดของโรคเบาหวาน

โรคเบาหวานสามารถแบ่งได้เป็น 3 ชนิดหลัก ได้แก่:

เบาหวานชนิดที่ 1 (Type 1 Diabetes)

เป็นภาวะที่ตับอ่อนไม่สามารถผลิตอินซูลินได้เลย มักพบในเด็กและวัยรุ่น เกิดจากภูมิคุ้มกันของร่างกายทำลายเซลล์ที่ผลิตอินซูลินในตับอ่อน อาการที่พบบ่อยได้แก่ ปัสสาวะบ่อย หิวน้ำ น้ำหนักลด อ่อนเพลีย และอาจหมดสติหากไม่ได้รับการรักษา วิธีรักษาหลักคือ การฉีดอินซูลินร่วมกับการควบคุมอาหารและการออกกำลังกาย

เบาหวานชนิดที่ 2 (Type 2 Diabetes)

พบได้บ่อยที่สุด โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ใหญ่และผู้ที่มีน้ำหนักเกิน ร่างกายยังผลิตอินซูลินได้แต่ไม่สามารถใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพ (ภาวะดื้อต่ออินซูลิน) สาเหตุหลักมาจากกรรมพันธุ์ พฤติกรรมการใช้ชีวิตที่ไม่เหมาะสม และโรคอ้วน การควบคุมโรคเน้นที่การปรับพฤติกรรม ควบคุมอาหาร ออกกำลังกาย และใช้ยาเม็ดลดน้ำตาลในเลือดตามดุลยพินิจของแพทย์

เบาหวานขณะตั้งครรภ์ (Gestational Diabetes)

เกิดเฉพาะในหญิงตั้งครรภ์ โดยมักตรวจพบในช่วงสัปดาห์ที่ 24–28 ของการตั้งครรภ์ สาเหตุจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนที่รบกวนการทำงานของอินซูลิน ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักหายเป็นปกติหลังคลอด แต่บางรายอาจมีความเสี่ยงในการเป็นเบาหวานชนิดที่ 2 ในอนาคต

ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดเบาหวาน

พฤติกรรมการใช้ชีวิต

  • การบริโภคอาหารที่มีน้ำตาลและไขมันสูง
  • การรับประทานอาหารฟาสต์ฟู้ดเป็นประจำ
  • การไม่ออกกำลังกาย
  • การสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์

พันธุกรรมและเชื้อชาติ

  • คนที่มีประวัติครอบครัวเป็นเบาหวานจะมีโอกาสสูงกว่า
  • คนเชื้อสายเอเชียมักมีภาวะไขมันสะสมที่หน้าท้องมาก ทำให้ดื้อต่ออินซูลินได้ง่าย

ภาวะเบาหวานแฝง: สัญญาณเตือนก่อนเบาหวานเต็มขั้น

เบาหวานแฝง (Prediabetes) คือ ภาวะที่ระดับน้ำตาลในเลือดสูงกว่าปกติแต่ยังไม่ถึงขั้นเป็นเบาหวานเต็มรูปแบบ หากไม่ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิตจะมีโอกาสสูงในการพัฒนาเป็นเบาหวานชนิดที่ 2 ภายในไม่กี่ปี การตรวจ OGTT (Oral Glucose Tolerance Test) สามารถใช้วินิจฉัยภาวะนี้ได้ตั้งแต่เนิ่นๆ

ระดับน้ำตาลในเลือดที่ใช้ในการวินิจฉัยเบาหวาน

ประเภทการตรวจ ค่าในเลือด (มก./ดล.) ความหมาย
ก่อนอาหาร ≥126 เป็นเบาหวาน
ก่อนอาหาร 100–125 เสี่ยงเบาหวาน
หลังอาหาร 2 ชม. ≥200 เป็นเบาหวาน
หลังอาหาร 2 ชม. 140–199 ควรตรวจเพิ่มเติม

วิธีป้องกันโรคเบาหวาน

การควบคุมน้ำหนัก

ภาวะอ้วนสัมพันธ์กับการดื้อต่ออินซูลินอย่างชัดเจน โดยเฉพาะไขมันหน้าท้องซึ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อเบาหวานชนิดที่ 2 การลดน้ำหนักลง 5–7% ของน้ำหนักตัวสามารถลดความเสี่ยงโรคเบาหวานได้อย่างมีนัยสำคัญ

การเลือกอาหารที่เหมาะสม

อาหารเพื่อสุขภาพควรมีไฟเบอร์สูง ดัชนีน้ำตาลต่ำ และมีไขมันดี เช่น:

  • ข้าวซ้อมมือ ธัญพืชไม่ขัดสี เช่น ข้าวโอ๊ต ข้าวบาร์เลย์
  • ผักหลากสีและผลไม้สด
  • ถั่วเปลือกแข็ง เช่น อัลมอนด์ วอลนัต
  • ปลาและไขมันไม่อิ่มตัว

ควรหลีกเลี่ยง:

  • น้ำตาลทรายขาว และของหวาน
  • น้ำอัดลมและเครื่องดื่มรสหวาน
  • อาหารทอดและไขมันอิ่มตัวจากสัตว์

การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ

การออกกำลังกายระดับปานกลาง เช่น เดินเร็ว ว่ายน้ำ ขี่จักรยาน อย่างน้อย 150 นาทีต่อสัปดาห์ ช่วยเพิ่มความไวต่ออินซูลิน และลดระดับน้ำตาลในเลือดได้

แนวทางการรักษาโรคเบาหวาน

การควบคุมอาหาร (โภชนาบำบัด)

อาหารสำหรับผู้ป่วยเบาหวานควรมีการจัดสรรพลังงานที่เหมาะสม ได้แก่:

  • คาร์โบไฮเดรต 50% (เน้นธัญพืชไม่ขัดสี)
  • โปรตีน 15–20% (เช่น เต้าหู้ ปลา ไข่ขาว)
  • ไขมัน 30% (หลีกเลี่ยงไขมันอิ่มตัว)

ผู้ป่วยที่ต้องการลดน้ำหนักควรได้รับพลังงานวันละ 15–20 kcal/กก.

การใช้ยาและการติดตามแพทย์

  • กลุ่มยาลดระดับน้ำตาล เช่น Metformin, Sulfonylureas
  • อินซูลิน (กรณีควบคุมด้วยยาไม่ได้)
  • ต้องตรวจระดับน้ำตาลสะสม (HbA1c) ทุก 3 เดือน และตรวจตา ไต เท้าอย่างสม่ำเสมอ

ข้อแนะนำในการดำเนินชีวิตสำหรับผู้ป่วยเบาหวาน

  1. รับประทานอาหารเป็นเวลา ควบคุมปริมาณให้เหมาะสม
  2. หลีกเลี่ยงอาหารแป้ง น้ำตาล และไขมันทรานส์
  3. ออกกำลังกายประจำวัน เช่น เดินเร็ว โยคะ
  4. นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ
  5. หมั่นตรวจสุขภาพและพบแพทย์ตามนัด
  6. ไม่หยุดยาเองหรือลดขนาดยาโดยพลการ

สรุป: การจัดการโรคเบาหวานให้ยั่งยืน

แม้โรคเบาหวานจะไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่สามารถควบคุมได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากผู้ป่วยมีวินัยในการดูแลตัวเอง ทั้งด้านอาหาร การออกกำลังกาย การใช้ยาอย่างเหมาะสม และการติดตามอาการร่วมกับแพทย์อย่างใกล้ชิด ขณะเดียวกัน ผู้ที่ยังไม่เป็นโรคเบาหวานก็ควรปรับพฤติกรรมเพื่อป้องกันไว้ก่อน เพราะการดูแลสุขภาพแต่เนิ่นๆ คือการป้องกันโรคที่ดีที่สุด

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับโรคเบาหวาน (FAQ)

Q1: โรคเบาหวานสามารถรักษาให้หายขาดได้หรือไม่?

A: โรคเบาหวานไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ในปัจจุบัน แต่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติได้ด้วยการปรับพฤติกรรม การควบคุมอาหาร ออกกำลังกาย และการใช้ยาตามคำแนะนำของแพทย์ ซึ่งช่วยป้องกันภาวะแทรกซ้อนระยะยาวได้อย่างมีประสิทธิภาพ

Q2: ความแตกต่างระหว่างเบาหวานชนิดที่ 1 และชนิดที่ 2 คืออะไร?

A: เบาหวานชนิดที่ 1 เกิดจากร่างกายไม่สามารถผลิตอินซูลินได้เลย ส่วนชนิดที่ 2 เกิดจากการที่ร่างกายผลิตอินซูลินได้แต่ใช้งานได้ไม่เต็มที่ เบาหวานชนิดที่ 1 มักเกิดในเด็กหรือวัยรุ่น ขณะที่ชนิดที่ 2 พบบ่อยในผู้ใหญ่ โดยเฉพาะผู้ที่อ้วนหรือมีพฤติกรรมสุขภาพไม่เหมาะสม

Q3: เบาหวานแฝงอันตรายหรือไม่?

A: เบาหวานแฝงถือเป็นสัญญาณเตือนล่วงหน้า ผู้ที่มีภาวะนี้ยังไม่เป็นเบาหวานเต็มขั้น แต่หากไม่ปรับพฤติกรรมก็มีโอกาสสูงที่จะกลายเป็นเบาหวานชนิดที่ 2 ภายในไม่กี่ปี จึงควรเริ่มควบคุมอาหาร ออกกำลังกาย และตรวจติดตามสุขภาพอย่างต่อเนื่อง

Q4: อาหารอะไรที่ผู้ป่วยเบาหวานควรหลีกเลี่ยง?

A: ผู้ป่วยควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มีน้ำตาลสูง เช่น เครื่องดื่มหวาน ขนมหวาน ของทอดที่ใช้น้ำมันซ้ำ ไขมันจากสัตว์ และอาหารแปรรูปที่มีดัชนีน้ำตาลสูง เพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดและลดภาวะแทรกซ้อน

Q5: หญิงตั้งครรภ์ที่เป็นเบาหวานจะมีผลต่อทารกหรือไม่?

A: เบาหวานขณะตั้งครรภ์อาจส่งผลให้ทารกตัวใหญ่เกินเกณฑ์ เสี่ยงต่อภาวะคลอดยาก และเพิ่มโอกาสเกิดเบาหวานในแม่และลูกในอนาคต ดังนั้นการควบคุมระดับน้ำตาลระหว่างตั้งครรภ์จึงเป็นสิ่งสำคัญมาก

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติมตามลิ้งค์ด้านล่าง[/vc_column_text]

เอกสารอ้างอิง

แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับโรคเบาหวาน พ.ศ.2557. กรุงเทพฯ: หจก. อรุณการพิมพ์ม 2557.

สมาคมเบาหวานแห่งประเทศไทย ในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี.

แก้ว กังสดาลอำไพ. ความสัมพันธ์ระหว่างแอลกอฮอล์กับอาหาร [เว็บไซต์]. กรุงเทพฯ. หมอชาวบ้านว 2531.
งานวิจัยเกาหลี [เว็บไซต์]. เข้าถึงจาก www.diabassocthai.org.

[/vc_column][/vc_row]

จะรู้ได้ไงว่าเป็นมะเร็ง? อาการเบื้องต้นที่ควรรู้ พร้อมวิธีตรวจคัดกรองที่ทันสมัย

โดย
Kitipong Pasanaphong
-
0
อาการเบื้องต้นของโรคมะเร็ง
อาการเบื้องต้นของโรคมะเร็ง

จะรู้ได้ไงว่าเป็นมะเร็ง? อาการเบื้องต้น วิธีสังเกต & การคัดกรอง

หลายคนสงสัยว่า “จะรู้ได้ไงว่าเป็นมะเร็ง?” โดยเฉพาะเมื่อหลายรายมาพบแพทย์ช้า ทำให้ก้อนมะเร็งลุกลามแล้ว บทความนี้จึงรวบรวม อาการเบื้องต้นของมะเร็งในอวัยวะต่างๆ, วิธีสังเกตด้วยตัวเอง และแนวทางการคัดกรองทางการแพทย์ เพื่อช่วยให้เราตรวจพบมะเร็งได้เร็วขึ้น และเพิ่มโอกาสในการรักษาหายขาด

ทำไมต้องรู้ตัวตั้งแต่ระยะแรก?

  • มะเร็งในระยะแรกยังไม่ลุกลาม ทำให้รักษาโอกาสหายสูงขึ้น

  • การตรวจพบเร็วช่วยให้สามารถใช้วิธีรักษาแบบจำเพาะเจาะจง ลดการรักษารุนแรง เช่น คีโม ขณะเดียวกันก็ลดผลข้างเคียงจากการใช้ยา

  • การสูญเสียอวัยวะและคุณภาพชีวิตลดลงอย่างมาก

วิธีคัดกรองมะเร็ง: รู้เร็ว ดียิ่งกว่า

1. การตรวจสุขภาพประจำปี

– ตรวจเลือด CBC, ตับ ไต มะเร็งบางชนิด (Tumor markers)
– ตรวจปัสสาวะ อุจจาระ (FOBT)
– ตรวจร่างกายทั่วร่าง เช่น คลำก้อนในเต้านม รักแร้ ลำคอ ท้อง

2. ตรวจเซลล์ & เนื้อเยื่อ

– Pap smear, HPV DNA สำหรับมะเร็งปากมดลูก
– ตรวจชิ้นเนื้อต่างๆ เช่น เยื่อบุช่องปาก เต้านม ลำไส้ใหญ่

3. ภาพถ่ายทางการแพทย์

– เอ็กซเรย์ / แมมโมแกรม / อัลตราซาวนด์
– CT scan / MRI / PET scan สำหรับอวัยวะลึกและเผชิญเชื้อโรคหมดตัว

4. การส่องกล้องตรวจภายใน

– Gastroscopy สำหรับกระเพาะอาหาร
– Colonoscopy สำหรับลำไส้ใหญ่
– Transvaginal ultrasound หรือ TRUS สำหรับมดลูกตั้งครรภ์หรือแพทย์เฉพาะทาง

อาการเบื้องต้นของมะเร็งแต่ละอวัยวะ

1. เต้านม

  • พบก้อนแข็ง มักไม่เจ็บเมื่อกด

  • รูปร่างหรือขนาดเปลี่ยน

  • หัวนมบุ๋ม, มีน้ำเหลวหรือเลือดซึม

สิ่งที่ควรทำ: ตรวจแมมโมแกรมทุก 1–2 ปีเมื่ออายุ ≥ 40 ปี และตรวจด้วยตัวเองเดือนละครั้ง

2. ปากมดลูก

  • เลือดออกผิดปกติ นอกช่วงมีประจำเดือน

  • มีตกขาวผิดปกติ

  • ปวดขณะมีเพศสัมพันธ์

สิ่งที่ควรทำ: ตรวจปาปสเมียร์ทุกปีเมื่ออายุ ≥ 35 ปี พร้อมฉีดวัคซีน HPV หากยังไม่เกิด

3. รังไข่

  • “มะเร็งเงียบ” ที่พบในระยะลุกลาม

  • หน่วงท้องน้อย, ท้องอืด, คลำก้อน

  • มีเลือดออกผิดปกตินอกประจำเดือน

สิ่งที่ควรทำ: ตรวจอัลตราซาวนด์ทางช่องคลอดเมื่อมีอาการหรืออายุ ≥ 40 ปี

4. ตับ

  • ปวดใต้ชายโครงขวา

  • ตัวเหลือง ตาเหลือง

  • ตับโต เกิดท้องมานเบื้องต้น

สิ่งที่ควรทำ: ตรวจอัลตราซาวนด์ช่องท้องและ AFP ในร่างกายโดยเฉพาะเมื่อมีภาวะแทรกซ้อน เช่น ตับอักเสบ

5. ปอด

  • ไอเรื้อรัง ไอมีเลือด

  • เหนื่อยง่าย เจ็บหน้าอก เสียงแหบ

  • น้ำหนักตกผิดปกติ

สิ่งที่ควรทำ: ถ้ายังสูบบุหรี่อยู่อายุมากกว่า 50 ปี ควร X‑ray หรือ Low‑dose CT scan ทุกปี

6. กระเพาะอาหาร

  • ปวดท้องส่วนบนบ่อย

  • เบื่ออาหาร คลื่นไส้อาเจียนเป็นเลือด

  • อุจจาระดำ น้ำหนักลด

สิ่งที่ควรทำ: ตรวจGastroscopy และติดตามอาการจากการติดเชื้อ H.pylori

7. กระเพาะปัสสาวะ

  • ปัสสาวะเป็นเลือดหรือปวดแสบ

  • ปัสสาวะลำบาก รู้สึกตึงในกระเพาะปัสสาวะ

สิ่งที่ควรทำ: ตรวจปัสสาวะบ่อย เจาะเนื้อเยื่อเยื่อกระเพาะปัสสาวะ (Cystoscopy) ถ้ามีความเสี่ยงสูง

8. ลำไส้ใหญ่–ทวารหนัก

  • ท้องผูกสลับท้องเสีย

  • เจ็บบริเวณใกล้ก้อน

  • อุจจาระมีเลือดหรือเมือก

สิ่งที่ควรทำ: Colonoscopy เป็นประจำทุก 5–10 ปี เมื่ออายุ ≥ 50 ปี

9. ต่อมลูกหมาก

  • ปัสสาวะอ่อนแรง ขัด กลั้นไม่ได้

  • เลือดปนในปัสสาวะหรือน้ำอสุจิ

  • อวัยวะเพศผิดปกติ

สิ่งที่ควรทำ: ตรวจ PSA เลือดและอัลตราซาวนด์ทางทวารหนักเมื่อมีอายุ ≥ 50 ปี หรือมีความเสี่ยง

10. ลูคีเมีย (Leukemia)

  • ซีดง่าย จ้ำเพราะเลือดออกง่าย

  • ติดเชื้อเจ็บป่วยบ่อย

  • เป็นไข้ เหงื่อออกตอนกลางคืน เบื่ออาหาร น้ำหนักลด

สิ่งที่ควรทำ: ตรวจ CBC เมื่อมีอาการผิดปกติ เลือดในไขกระดูกหากสงสัย

11. ลิมโฟมา (มะเร็งต่อมน้ำเหลือง)

  • ต่อมน้ำเหลืองโตไม่เจ็บที่คอ รักแร้ ขาหนีบ

  • น้ำหนักลด เหงื่อไหลตอนกลางคืน

สิ่งที่ควรทำ: ตรวจอัลตราซาวนด์ ต่อมน้ำเหลือง และเจาะชิ้นเนื้อ (Biopsy)

12. มะเร็งสมอง

  • ปวดศีรษะเรื้อรัง อาเจียน

  • ปัญหาทางสายตา: ตาพร่าเห็นแสงจ้า

  • ชา ชาครึ่งตัว พูดไม่ชัด ทรงตัวไม่ได้

สิ่งที่ควรทำ: MRI สมอง และพบแพทย์ทันทีเมื่อตั้งแต่เริ่มมีอาการ

แนวทางป้องกันตัวเองและเพิ่มโอกาสตรวจเจอเร็ว

  1. ตรวจสุขภาพประจำปี

  2. ตรวจภาพทางการแพทย์ตามอายุ: แมมโมแกรม, เอ็กซเรย์ปอด, อัลตราซาวนด์ช่องท้อง, PSA, Pap smear

  3. ปรับพฤติกรรมเสี่ยง: เลิกบุหรี่, งดสุรา, ออกกำลังกาย

  4. ฉีดวัคซีนที่ป้องกันมะเร็งได้: HPV, ตับอักเสบ B

  5. ป้องกันการติดเชื้อ: ทำลายเชื้อ H.pylori, หลีกเลี่ยงอาหารปนเปื้อน

  6. สังเกตอาการผิดปกติ แล้วรีบพบแพทย์ทันที

สรุปได้ว่า… จะรู้ได้ไงว่าเป็นมะเร็ง?

  • ต้องฝึกหมั่นสังเกต “อาการเบื้องต้น” และเปลี่ยนแปลงร่างกาย

  • พร้อมกับตรวจคัดกรองตามช่วงอายุและความเสี่ยง

  • ตรวจพบเร็ว = โอกาสรักษาหายขาดสูงขึ้น

  • ควบคุมพฤติกรรมเสี่ยง = ลดโอกาสเกิดโรคได้จริง

“สุขภาพต้องรีบเช็ก และไม่ปล่อยให้สายเกินไป”

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

1. ต้องตรวจคัดกรองทุกปีจริงหรือไม่?
– แม้ไม่มีอาการ ควรตรวจประจำปีตามที่แพทย์แนะนำตามอายุ เพราะโรคร้ายส่วนมากไม่มีสัญญาณชัดเจนตั้งแต่ระยะแรก

2. อาการทั่วไปเหมือนเป็นมะเร็งจริงๆ หรือเปล่า?
– ไม่เสมอไป เพราะอาการคล้ายมักเกิดจากโรคปกติ แต่ถ้าอาการไม่ดีขึ้นใน 2–4 สัปดาห์ ควรพบแพทย์ตรวจเจาะลึก

3. เครื่องมือคัดกรองแบบไหนเหมาะกับฉัน?
– ตรวจตามคำแนะนำแพทย์ตามเพศ – อายุ – กลุ่มเสี่ยง เช่น ผู้หญิงอายุ 40+ ตรวจแมมโมแกรม ส่วนผู้ชาย 50+ ตรวจ PSA

4. ถ้าค้นพบสิ่งผิดปกติ ต้องทำอะไรต่อ?
– แพทย์จะแนะนำเจาะชิ้นเนื้อ (Biopsy), ส่งเลือดตรวจเพิ่มเติม และนัดพบแพทย์เฉพาะทาง

5. ตรวจเจอมะเร็งในระยะต้น แปลว่าหายขาดได้หรือไม่?
– มะเร็งในระยะเริ่มต้นที่ยังไม่ลุกลาม มีโอกาสรักษาหายขาดสูง (90–100%) เมื่อรักษาแบบครบถ้วน

บทส่งท้าย

“จะรู้ได้ไงว่าเป็นมะเร็ง?” ก็ต้องเริ่มที่การตรวจตัวเองเป็นประจำ ควบคู่กับการตรวจเชิงรุกตามช่วงอายุและความเสี่ยง และไม่เมินเฉยเมื่อเกิดอาการผิดปกติเล็กน้อย เพราะถ้าเจอตั้งแต่ต้น ก็มีโอกาสรักษาหายขาดและใช้ชีวิตต่อไปได้อย่างยาวนานและมีคุณภาพครับ

ร่วมตอบคำถามกับเรา

[/vc_column_text]

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง

Winor Sirrile, Hugo FG . Cancer in young women. Cancer Med. 2016;495: 4585-4599.

[/vc_column][/vc_row]

ระยะของโรคมะเร็ง (Stage of Cancer) คืออะไร? อธิบายครบระยะ 0–4 พร้อมโอกาสรอดชีวิต

โดย
Kitipong Pasanaphong
-
0
ระยะของโรคมะเร็ง
ระยะของโรคมะเร็ง

มะเร็ง (Cancer) เป็นโรคร้ายที่ผู้คนทั่วโลกหวาดกลัวมากที่สุด ไม่เพียงเพราะการรักษาที่ซับซ้อนและใช้เวลานาน แต่ยังรวมถึงการแพร่กระจายของเซลล์มะเร็งที่รวดเร็วเกินคาด การทำความเข้าใจเกี่ยวกับ ระยะของโรคมะเร็ง จึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง เพราะระยะของมะเร็งนั้นบ่งบอกถึง “ระดับความรุนแรงของโรค” และเป็นปัจจัยสำคัญที่ใช้ในการวางแผนการรักษา โอกาสหาย และการประเมินคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย

ระยะของมะเร็งคืออะไร?

ระยะของมะเร็ง (Stage of Cancer) หมายถึงการแบ่งระดับของมะเร็งตามลักษณะการลุกลามของเซลล์มะเร็ง ไม่ว่าจะเป็นขนาดก้อน ตำแหน่ง ความลึกของการบุกรุก หรือการแพร่กระจายไปยังอวัยวะอื่นๆ โดยทั่วไปจะแบ่งออกเป็น 5 ระยะ ได้แก่ ระยะที่ 0, 1, 2, 3 และ 4 ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้:

มะเร็งระยะที่ 0 — ระยะเริ่มต้นก่อนลุกลาม

มะเร็งระยะที่ 0 เป็นระยะที่พบเซลล์มะเร็งเฉพาะบริเวณเยื่อบุผิวของอวัยวะ ยังไม่ลุกลามเข้าเนื้อเยื่อข้างเคียง และไม่กระจายไปส่วนอื่น

ตัวอย่างมะเร็งที่ตรวจพบในระยะที่ 0

  • มะเร็งเต้านมชนิด DCIS (Ductal Carcinoma In Situ)

  • มะเร็งปากมดลูกระยะ CIN3

  • มะเร็งลำไส้ใหญ่ชนิดโพลิปผิดปกติ

วิธีตรวจที่ช่วยพบในระยะนี้

  • แมมโมแกรม (Mammogram)

  • แปปสเมียร์ (Pap smear)

  • การส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่

โอกาสรอดชีวิต:

มากกว่า 95% เมื่อรักษาในระยะนี้

มะเร็งระยะที่ 1 และ 2 — มะเร็งระยะต้น

ระยะนี้คือช่วงที่เซลล์มะเร็งเริ่มลุกลามเข้าเนื้อเยื่อโดยรอบแล้ว แต่ยังจำกัดอยู่เฉพาะอวัยวะที่เป็นต้นกำเนิด ยังไม่กระจายไปยังต่อมน้ำเหลืองหรืออวัยวะอื่น

ลักษณะทั่วไป:

  • ระยะที่ 1: ก้อนมะเร็งยังมีขนาดเล็ก ไม่เกิน 2–5 ซม.

  • ระยะที่ 2: ก้อนใหญ่ขึ้น อาจเริ่มลามไปยังต่อมน้ำเหลืองบริเวณใกล้เคียง

การรักษา:

  • ผ่าตัดนำก้อนมะเร็งออก

  • อาจร่วมกับรังสีรักษาหรือคีโมบางกรณี

โอกาสรอดชีวิต:

อยู่ที่ 70–95% ขึ้นอยู่กับชนิดของมะเร็ง

มะเร็งระยะที่ 3 — ลุกลามเฉพาะที่

ในระยะนี้ มะเร็งเริ่มลุกลามเข้าสู่เนื้อเยื่อข้างเคียง และ/หรือ แพร่กระจายเข้าสู่ต่อมน้ำเหลืองมากขึ้น

ลักษณะสำคัญ:

  • ก้อนเนื้อขนาดใหญ่ (มากกว่า 5 ซม.)

  • ต่อมน้ำเหลืองขยายโต

  • บางรายอาจพบก้อนที่คลำได้ชัด เช่น รักแร้ คอ หรือขาหนีบ

การรักษา:

  • ผ่าตัดใหญ่

  • รังสีรักษา

  • เคมีบำบัดแบบเต็มรูปแบบ

  • อาจพิจารณาการให้ยาต้านฮอร์โมนหรือภูมิต้านทานร่วมด้วย

โอกาสรอดชีวิต:

ประมาณ 40–70% ขึ้นอยู่กับชนิดและตำแหน่งของมะเร็ง

หมายเหตุ:

กว่า 50% ของผู้ป่วยมะเร็งในประเทศไทยถูกวินิจฉัยในระยะที่ 3 ซึ่งทำให้การรักษาซับซ้อนและใช้เวลานาน

มะเร็งระยะที่ 4 — ระยะแพร่กระจาย

ถือเป็นระยะที่รุนแรงที่สุดของโรคมะเร็ง เนื่องจากเซลล์มะเร็งได้ลุกลามจากอวัยวะต้นกำเนิดไปยังอวัยวะอื่น เช่น สมอง ปอด กระดูก ตับ ฯลฯ

ลักษณะอาการ:

  • ปวดเรื้อรังเฉพาะจุด เช่น กระดูก ปอด สมอง

  • มีอาการเฉพาะตำแหน่งที่แพร่กระจาย เช่น อัมพาต หายใจลำบาก ท้องมาน

  • ภาวะร่างกายทรุดโทรม เบื่ออาหาร น้ำหนักลดอย่างรวดเร็ว

เป้าหมายการรักษา:

  • ไม่สามารถหายขาดได้ในกรณีส่วนใหญ่

  • รักษาเพื่อยืดอายุและบรรเทาอาการ (Palliative care)

  • อาจใช้:

    • คีโม

    • ยาภูมิต้านทาน (Immunotherapy)

    • รังสีเฉพาะจุด

    • การดูแลแบบประคับประคอง (Hospice)

โอกาสรอดชีวิต:

5–30% แล้วแต่ชนิดของมะเร็งและความแข็งแรงของร่างกาย

ตารางสรุประยะของมะเร็ง

ระยะมะเร็ง ลักษณะสำคัญ การลุกลาม วิธีรักษาหลัก โอกาสรอดชีวิต (5 ปี)
ระยะที่ 0 เซลล์ยังไม่ลุกลาม ยังไม่ลุกลาม ผ่าตัด ≥ 95%
ระยะที่ 1–2 เริ่มลุกลามเฉพาะที่ เฉพาะอวัยวะเดิม ผ่าตัด + รังสี/คีโม 70–95%
ระยะที่ 3 ลุกลามเฉพาะที่และต่อมน้ำเหลือง มากขึ้น ผ่าตัด + รังสี + คีโม 40–70%
ระยะที่ 4 แพร่กระจายสู่ระบบต่างๆ ไกลมาก Palliative care 5–30%

การตรวจวินิจฉัยเพื่อประเมินระยะของมะเร็ง

  1. CT scan / MRI / PET scan
    → เพื่อดูการลุกลามและตำแหน่งแพร่กระจาย

  2. การเจาะชิ้นเนื้อ (Biopsy)
    → ยืนยันชนิดของมะเร็งและความรุนแรงของเซลล์

  3. การตรวจเลือดหาสารมะเร็ง (Tumor markers)
    → ใช้ติดตามผลการรักษาและความรุนแรงของโรค

  4. ส่องกล้อง (Endoscopy)
    → ตรวจภายในลำไส้ กระเพาะอาหาร หรือโพรงมดลูก

สรุปส่งท้าย

การรู้จักระยะของโรคมะเร็งเป็นเครื่องมือสำคัญในการวางแผนการรักษา ไม่เพียงแต่ช่วยให้แพทย์ตัดสินใจได้แม่นยำ แต่ยังช่วยให้ผู้ป่วยมีความหวัง เห็นทิศทางการรักษา และเตรียมใจได้อย่างมีเป้าหมาย หากตรวจพบมะเร็งตั้งแต่ระยะเริ่มต้น โอกาสหายขาดมีสูงมาก ขอเพียงไม่ละเลยสัญญาณเตือนจากร่างกาย และหมั่นตรวจสุขภาพตามคำแนะนำอย่างสม่ำเสมอ

“ระยะของมะเร็ง ไม่ใช่คำตัดสินชีวิต แต่คือจุดเริ่มต้นของการต่อสู้เพื่อหายขาดและมีชีวิตที่มีคุณภาพ”

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

Q1: หากเป็นมะเร็งระยะ 0–1 ต้องรักษาไหม?

A: จำเป็นต้องรักษาเพื่อป้องกันการลุกลาม เพราะแม้ยังไม่รุนแรงแต่มีโอกาสกลายเป็นมะเร็งระยะลุกลามได้

Q2: มะเร็งระยะที่ 4 หายขาดได้หรือไม่?

A: โอกาสหายขาดมีน้อยมาก เป้าหมายหลักคือการยืดอายุและลดความทรมาน

Q3: ถ้าเป็นระยะเดียวกัน การรักษาของผู้ป่วยแต่ละคนเหมือนกันไหม?

A: ไม่เหมือนกัน 100% เพราะต้องขึ้นอยู่กับสุขภาพ โรคร่วม และความพร้อมของโรงพยาบาล

Q4: ตรวจพบเร็ว แต่ไม่ใช่มะเร็ง ทำอย่างไร?

A: ผู้ป่วยที่มีเซลล์ผิดปกติระดับก่อนเป็นมะเร็งสามารถเฝ้าระวังหรือตัดก้อนออกได้ เพื่อป้องกันการกลายเป็นมะเร็งในอนาคต

สรุปส่งท้าย

การรู้จักระยะของโรคมะเร็งเป็นเครื่องมือสำคัญในการวางแผนการรักษา ไม่เพียงแต่ช่วยให้แพทย์ตัดสินใจได้แม่นยำ แต่ยังช่วยให้ผู้ป่วยมีความหวัง เห็นทิศทางการรักษา และเตรียมใจได้อย่างมีเป้าหมาย หากตรวจพบมะเร็งตั้งแต่ระยะเริ่มต้น โอกาสหายขาดมีสูงมาก ขอเพียงไม่ละเลยสัญญาณเตือนจากร่างกาย และหมั่นตรวจสุขภาพตามคำแนะนำอย่างสม่ำเสมอ

“ระยะของมะเร็ง ไม่ใช่คำตัดสินชีวิต แต่คือจุดเริ่มต้นของการต่อสู้เพื่อหายขาดและมีชีวิตที่มีคุณภาพ”

ร่วมตอบคำถามกับเรา

[/vc_column_text]

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง

Incidence of cancer cervix and vagina in women. Cancer Causes Control. 2011

[/vc_column][/vc_row]

ชนิดของมะเร็งที่พบบ่อย: มะเร็งในผู้ชาย–ผู้หญิง สถิติ สาเหตุ และวิธีป้องกัน

โดย
Kitipong Pasanaphong
-
0
มะเร็งที่พบบ่อยในชายและหญิง
มะเร็งที่พบบ่อยในผู้ชายคือมะเร็งตับ ในผู้หญิงคือมะเร็งเต้านม

โรคมะเร็งเป็นภัยเงียบที่คร่าชีวิตผู้คนทั่วโลกอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในประเทศไทยที่มีสถิติเพิ่มขึ้นทุกปี บทความนี้จะพาคุณสำรวจชนิดของมะเร็งที่พบบ่อย โดยแบ่งตามเพศชายและหญิง พร้อมแนวทางป้องกันเบื้องต้นอย่างครอบคลุม

สถานการณ์โรคมะเร็งในประเทศไทย

จากข้อมูลของ สถาบันมะเร็งแห่งชาติ พบว่าคนไทยป่วยด้วยโรคมะเร็งกว่า 120,000 คนต่อปี และมีผู้เสียชีวิตกว่า 60,000 คนต่อปี โดยเฉพาะในเพศหญิง มะเร็งเต้านม ครองอันดับ 1 ส่วนเพศชาย มะเร็งตับ พบมากที่สุด

สถิติระบุว่าในประชากร 100,000 คน จะมีผู้เสียชีวิตจากโรคมะเร็งมากกว่า 100 คน
และทั่วโลกมีผู้เสียชีวิตจากโรคนี้มากกว่า 8 ล้านคนต่อปี

ช่วงอายุเสี่ยงโรคมะเร็ง

แม้โดยทั่วไปมะเร็งจะพบมากในกลุ่มอายุ 50 ปีขึ้นไป แต่ปัจจุบันกลับพบว่ามีผู้ป่วยวัยทำงานอายุเพียง 30 ปีต้นๆ จำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ ปัจจัยที่ส่งผล ได้แก่ พฤติกรรมการดำเนินชีวิต ความเครียด อาหาร และมลพิษ

มะเร็งที่พบบ่อยในเพศชาย

มะเร็งในเพศชายมีความเกี่ยวข้องกับพฤติกรรมเสี่ยง เช่น การสูบบุหรี่ การดื่มสุรา และการทำงานในสภาพแวดล้อมที่มีสารเคมีสะสม ดังนี้

1. มะเร็งตับ

เป็นมะเร็งที่พบมากที่สุดในเพศชาย มักมีสาเหตุจาก

  • การดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ

  • การติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ B และ C

  • ภาวะตับแข็งจากพฤติกรรมกินอาหารไขมันสูง

อาการ: ปวดใต้ชายโครงขวา ตาเหลือง ตัวเหลือง เบื่ออาหาร น้ำหนักลด

2. มะเร็งปอด

พบมากในกลุ่มชายสูงอายุ โดยเฉพาะผู้ที่สูบบุหรี่ตั้งแต่วัยหนุ่ม

สาเหตุ:

  • ควันบุหรี่ (ทั้งมือหนึ่งและมือสอง)

  • มลภาวะทางอากาศ

อาการ: ไอเรื้อรัง ไอมีเลือด เสียงแหบ หายใจลำบาก เจ็บหน้าอก น้ำหนักลด

3. มะเร็งลำไส้ใหญ่และทวารหนัก

เกิดจากพฤติกรรมกินอาหารไขมันสูง ขาดไฟเบอร์ และไม่ออกกำลังกาย

อาการ: ท้องผูกสลับท้องเสีย อุจจาระมีเลือดปน ปวดท้องเรื้อรัง น้ำหนักลด

4. มะเร็งต่อมลูกหมาก

พบในผู้ชายอายุ 50 ปีขึ้นไป มีความสัมพันธ์กับพันธุกรรมและฮอร์โมน

อาการ: ปัสสาวะลำบาก กลั้นปัสสาวะไม่อยู่ มีเลือดปนในปัสสาวะหรืออสุจิ

มะเร็งที่พบบ่อยในเพศหญิง

ในเพศหญิง ปัจจัยเสี่ยงรวมถึงฮอร์โมนเพศ การใช้ยาคุมกำเนิด อายุ การตั้งครรภ์ และการให้นมบุตร

1. มะเร็งเต้านม

มะเร็งเต้านม เป็นชนิดที่พบมากที่สุดในหญิงไทย โดยเฉพาะในกลุ่มอายุ 40 ปีขึ้นไป

ปัจจัยเสี่ยง:

  • ไม่มีลูกหรือมีลูกช้า

  • ใช้ยาคุมกำเนิดต่อเนื่องนาน

  • ฮอร์โมนเอสโตรเจนสูง

การป้องกัน:

  • ตรวจเต้านมด้วยตัวเองทุกเดือน

  • ตรวจแมมโมแกรมปีละครั้งตั้งแต่อายุ 40 ขึ้นไป

2. มะเร็งปากมดลูก

เกิดจากการติดเชื้อ HPV จากเพศสัมพันธ์ พบในหญิงอายุ 35–50 ปี

แนวทางป้องกัน:

  • ฉีดวัคซีน HPV ตั้งแต่เด็ก

  • ตรวจแปปสเมียร์ (Pap smear) ปีละครั้งเมื่ออายุเกิน 35 ปี

อาการ: มีเลือดออกผิดปกติ ตกขาวกลิ่นแรง ปวดท้องน้อย

3. มะเร็งรังไข่

ถือเป็น “มะเร็งเงียบ” ไม่มีอาการชัดเจนในระยะต้น

อาการ: ท้องอืด ปวดท้องน้อย หน่วงท้อง มีเลือดออกผิดปกติ

4. มะเร็งตับ และมะเร็งลำไส้ใหญ่

พบในหญิงได้เช่นกัน โดยมีปัจจัยคล้ายเพศชาย

แนวทางป้องกัน: ลดอาหารมัน แอลกอฮอล์ ออกกำลังกาย และตรวจสุขภาพประจำปี

ตารางเปรียบเทียบมะเร็งที่พบบ่อยในชาย-หญิง

อวัยวะ/ชนิดมะเร็ง พบมากในผู้ชาย พบมากในผู้หญิง
มะเร็งตับ ✅ ✅
มะเร็งปอด ✅ ✅
มะเร็งลำไส้ใหญ่ ✅ ✅
มะเร็งต่อมลูกหมาก ✅ ❌
มะเร็งเต้านม ❌ ✅
มะเร็งปากมดลูก ❌ ✅
มะเร็งรังไข่ ❌ ✅

ปัจจัยร่วมเสี่ยงโรคมะเร็ง

  • พฤติกรรมสูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์

  • ขาดการออกกำลังกาย

  • รับประทานอาหารไขมันสูงและมีสารก่อมะเร็ง

  • ความเครียดเรื้อรัง

  • นอนหลับไม่เพียงพอ

  • สัมผัสสารพิษหรือรังสี

แนวทางป้องกันโรคมะเร็ง

  1. ตรวจสุขภาพประจำปี

    • ผู้หญิง: ตรวจเต้านม ปากมดลูก

    • ผู้ชาย: ตรวจตับ ต่อมลูกหมาก

  2. ควบคุมอาหาร

    • ลดเนื้อแดง แปรรูป ของทอด

    • เพิ่มผักผลไม้ กากใย ธัญพืช

  3. เลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยง

    • งดบุหรี่ งดสุรา

    • ลดความเครียด

    • ออกกำลังกายสม่ำเสมอ

  4. ฉีดวัคซีนป้องกัน

    • HPV (หญิงและชาย)

    • ไวรัสตับอักเสบบี

สรุป

แม้มะเร็งจะเป็นโรคที่อันตราย แต่การรู้เท่าทันชนิดของมะเร็งที่พบบ่อย และตรวจพบเร็วจะช่วยให้มีโอกาสรักษาหายมากขึ้น การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเล็กๆ น้อยๆ ในแต่ละวัน เช่น การเลือกอาหาร ออกกำลังกาย และตรวจสุขภาพสม่ำเสมอ สามารถช่วยลดความเสี่ยงโรคมะเร็งได้อย่างมีนัยสำคัญ

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

Q1: ผู้ชายควรตรวจมะเร็งอะไรบ่อยที่สุด?

A: มะเร็งตับ มะเร็งปอด และมะเร็งต่อมลูกหมาก ควรตรวจด้วยอัลตร้าซาวด์และตรวจเลือดทุกปี

Q2: มะเร็งในผู้หญิงที่ป้องกันได้ดีที่สุดคือ?

A: มะเร็งปากมดลูก สามารถป้องกันได้ด้วยวัคซีน HPV และตรวจแปปสเมียร์

Q3: กินอาหารแบบไหนลดความเสี่ยงมะเร็ง?

A: เลี่ยงของทอด แปรรูป เพิ่มผักผลไม้สด อาหารไฟเบอร์สูง และอาหารต้านอนุมูลอิสระ

Q4: ถ้าในครอบครัวมีคนเป็นมะเร็ง จะมีโอกาสมากขึ้นไหม?

A: ใช่ มะเร็งบางชนิด เช่น เต้านม รังไข่ ตับ มีพันธุกรรมเป็นปัจจัยร่วม ควรตรวจเชิงรุก

Q5: อายุยังน้อย (ต่ำกว่า 35 ปี) จำเป็นต้องตรวจมะเร็งหรือไม่?

A: หากมีพฤติกรรมเสี่ยง ควรตรวจ โดยเฉพาะหากมีประวัติครอบครัวเป็นมะเร็ง

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม[/vc_column_text]

เอกสารอ้างอิง

Herb HANS. Incidence of cancer cervix and vagina in women. Cancer Causes Control. 2012.

[/vc_column][/vc_row]

1...8910...181หน้า 9 ของ 181

หยิบบรรณาธิการ

โพสต์ที่เป็นที่นิยม

ประเภทยอดนิยม

©