พรหมตีนสูง

พรหมตีนสูง หรือ ว่านขันหมากเศรษฐีเป็นพรรณไม้ที่มีถิ่นกำเนิดในระบบนิเวศตามป่าดงดิบสรรพคุณเด่นในด้านอายุวัฒนะและต้านความชรา ว่านชนิดนี้มีชื่อเรียกสามัญภาษาอังกฤษ ว่า Chinese evergreen ชื่อพ้อง (Synonyms) Aglaonema tenuipes Engl.ชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Aglaonema simplex (Blume) Blume (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Aglaonema tenuipes Engl.) จัดอยู่ในวงศ์บอน (ARACEAE) นอกจากนี้ยังมีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า โหรา (ตราด, ชุมพร), ว่านงดหิน (ตรัง), ว่านขัดหมาก (ภาคกลาง), พรมตีนสูง (ภาคใต้), ว่านขันหมากเศรษฐี เป็นต้น

ลักษณะของพรหมตีนสูง

• ต้น เป็นพรรณไม้ล้มลุก ลำต้นจะมีความกว้างประมาณ 1.5 เซนติเมตร และสูงได้ถึงประมาณ 35-40 เซนติเมตร สามารถขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด มักจะขึ้นตามพื้นที่ชุ่มชื้น
• ใบ เป็นใบเดี่ยว ลักษณะของใบจะเป็นรูปรี ปลายใบแหลม โคนใบมีความแหลมกลม ใบมีความกว้างประมาณ 5-7 เซนติเมตร และยาวประมาณ 15 เซนติเมตร ก้านใบมีความกลมและมีความยาวประมาณ 5-10 เซนติเมตร ส่วนของโคนใบแผ่แบนและโอบหุ้มลำต้น[1]
• ดอก ออกเป็นช่อ จะอยู่ตรงยอดหรือตรงด้านข้าง และมีกาบหุ้มช่อดอกลักษณะเป็นรูปขอบขนาน ปลายแหลม ยาวอยู่ประมาณ 3.5-4.5 เซนติเมตร และจะมีจุดเล็ก ๆ สีขาว ลักษณะของช่อดอกจะมีความเป็นแท่งกลมยาว แบ่งออกเป็น 3 ส่วน คือ ดอกเพศผู้ ดอกเพศผู้ที่ไม่สมบูรณ์ และดอกเพศเมียซึ่งจะมีน้อยกว่าดอกเพศผู้[1]
• ผล ลักษณะของผลเป็นขอบขนาน ปลายแหลม มีความกว้างอยู่ประมาณ 0.7-1 เซนติเมตร และยาวประมาณ 1.2-1.8 เซนติเมตร[1]

สรรพคุณของพรหมตีนสูง

1. ผล สามารถใช้รับประทานได้ มีสรรพคุณด้านอายุวัฒนะและต้านความชรา [2]
2. ผล ตำรายาไทยระบุไว้ว่ารับประทานผลสุกก่อนนอนเป็นประจำเพียงวันละ 4 ผล จะทำให้อายุยืน เพราะเป็นยาอายุวัฒนะชั้นยอด ที่ช่วยชะลอความแก่ คงความเป็นหนุ่มสาว ทำให้หน้าตา ผิวพรรณขาวผุดผ่อง เนื้อหนังเต่งตึง ผมไม่หงอก [3]
3. ผลหรือทั้งต้น สามารถใช้เป็นยาบำรุงร่างกาย ทำให้ร่างกายมีกำลังวังชาแข็งแรง ว่องไว ไม่เหนื่อยง่าย แก้อาการอ่อนเพลีย โรคเรื้อรังที่เป็นอยู่จะมีอาการดีขึ้น [3]
4. ต้น สามารถใช้ต้มกินเป็นยาระบาย[1],[3]
5. ทั้งต้น สามารถนำมาใช้ต้มกับน้ำดื่มเป็นยาบำรุงกำหนัดในเพศชาย ช่วยเพิ่มพละกำลังทางเพศ [3]

วิธีใช้ : ให้ใช้ลำต้น ราก ใบ และเมล็ด ไปสะตุหรือทำให้ฤทธิ์ยาอ่อนลงก่อน แล้วจึงนำไปผึ่งให้แห้งประมาณ 4-5 วัน หรือนำไปย่างกับไฟให้น้ำยางออกมาเสียก่อน แล้วจึงนำไปต้มกิน ส่วนผลสดห้ามเคี้ยวรับประทาน แต่ให้รับประทานโดยการกลืน หรือจะใช้ผลดิบนำมาตากแห้งแล้วบดเป็นผงอัดเป็นเม็ดแคปซูลรับประทานก็ได้[3]
ข้อควรระวัง : ห้ามรับประทานผลโดยการเคี้ยวเมล็ดโดยเด็ดขาด เนื่องจากผลสดมีรสขื่นคัน มียางทำให้ปากคัน ลิ้นช้า และเกิดอาการบวมพองได้ แต่สามารถกลืนลงไปในท้องได้เลย[3]

ข้อมูลทางเภสัชวิทยา

จากการทดสอบความเป็นพิษแบบเฉียบพลัน โดยการป้อนและการฉีดสารสกัดแอลกอฮอล์หยาบจากผลของต้นเข้าหลอดเลือดดำ พบว่า ไม่พบมีความเป็นพิษหรือทำให้หนูตาย ของสารสกัดในหนูตัวใหญ่ที่ได้รับสารสกัดความเข้มข้น 2,000 หรือ 5,000 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัมน้ำหนักตัว หรือฉีดสารสกัด 0.5 มิลลิลิตร ที่ความเข้มข้น 50 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร เข้าทางหลอดเลือดดำที่หางของหนูทดลอง และในปัจจุบันกำลังอยู่ในระหว่างการศึกษาผลของสารสกัดต่อความผิดปกติของโครโมโซมในเซลล์ไขกระดูกของหนูตัวเล็กและฤทธิ์ก่อกลายพันธุ์ของสารสกัดแอลกอฮอล์หยาบจากผลมีแนวโน้มว่าจะไม่ก่อพิษเช่นเดียวกัน[2]

ประโยชน์ของพรหมตีนสูง

• ผล นอกจากจะรับประทานผลเป็นยาบำรุงกำหนัดแล้ว ยังมีความเชื่ออีก ว่า จะช่วยทำให้เกิดเสน่ห์กับคนที่พบเห็นได้อีกด้วย

สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารทางการแพทย์ เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5. (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม). “พรม ตีน สูง”. หน้า 531-532.
2. สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล. “ว่านขันหมากเศรษฐี”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.medplant.mahidol.ac.th. [10 พ.ย. 2014].
3. กรีนคลินิก. “พรหม ตีน สูง”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.greenclinic.in.th. [10 พ.ย. 2014].

อ้างอิงรูปจาก
1.https://www.flickr.com/photos/adaduitokla/6916341257

เปล้าใหญ่

เปล้าใหญ่ หรือ ต้นเปล้าหลวง เป็นพรรณไม้ยืนต้นที่มีขนาดเล็ก เป็นไม้ที่ผลัดใบ มีความสูงอยู่ที่ประมาณ 8 เมตร มักจะพบได้ตามป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง ป่าผลัดใบ ที่มีความสูงไม่เกิน 950 เมตร รู้จักกันในชื่อทางวิทยาศาสตร์ Croton persimilis Müll.Arg. และมีชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ว่า Croton oblongifolius Roxb., Croton roxburghii N.P.Balakr., Oxydectes oblongifolia Kuntze, Oxydectes persimilis (Müll.Arg.) Kuntze จัดอยู่ในวงศ์ยางพารา (EUPHORBIACEAE) ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า เปาะ (กำแพงเพชร), ควะวู (กาญจนบุรี), เปล้าหลวง (ภาคเหนือ), ‎เซ่งเค่คัง สะกาวา สกาวา ส่ากูวะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน), ห้าเยิ่ง (ชาน-แม่ฮ่องสอน), คัวะวู, เป‎วะ เป็นต้น โดยมีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศอินเดีย เนปาล ภูฏาน บังกลาเทศ ภูมิภาคอินโดจีน พม่า และในประเทศไทย โดยจะสามารถพบได้ในทุกภาคยกเว้นในภาคใต้ มักขึ้นตามป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง และป่าเต็งรัง[9]

ลักษณะของเปล้าใหญ่

• ต้น จัดเป็นพรรณไม้ยืนต้นที่มีขนาดเล็ก เป็นไม้ที่ผลัดใบ มีความสูงอยู่ที่ประมาณ 8 เมตร เปลือกลำต้นมีผิวเรียบ เป็นสีน้ำตาล มีรอยแตกบ้างเล็กน้อย ตรงกิ่งก้านจะค่อนข้างใหญ่ ตามใบอ่อน ยอดอ่อน และช่อดอกนั้น จะมีเกล็ดสีเทาแผ่นเล็ก ๆ ขึ้นปกคลุมอยู่ทั่วไป
• ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับกัน ลักษณะใบเป็นรูปไข่ รูปขอบขนาน รูปวงรีแกมขอบขนาน หรือใบเป็นรูปใบหอก ใบรียาว มีความกว้างอยู่ที่ประมาณ 5-10 เซนติเมตรและยาวประมาณ 9-30 เซนติเมตร โคนใบและปลายใบแหลมหรือมน ส่วนขอบใบจะจักเป็นซี่ฟันไม่สม่ำเสมอ ลักษณะใบจะลู่ลง ใบตอนอ่อนจะเป็นสีน้ำตาล ส่วนใบเมื่อแก่จะค่อนข้างเกลี้ยง หลังใบมีผิวเรียบเป็นสีเขียวเข้ม ท้องใบมีขนไม่มากนัก ใบตอนแก่จะเปลี่ยนเป็นสีส้มก่อนจะร่วงหล่นลงมา ส่วนก้านใบยาวประมาณ 1.3-6 เซนติเมตร และฐานใบมีต่อมอยู่ 2 ต่อม[1]
• ดอกออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง ช่อดอกมีหลายช่อ ช่อดอกจะมีความยาวประมาณ 12-22 เซนติเมตร ลักษณะตั้งตรง ดอกเป็นแบบแยกเพศอยู่บนต้นเดียวกันหรือแยกต้นกัน ดอกย่อยจะมีขนาดเล็ก ส่วนกลีบดอกจะมีสีเหลืองแกมสีเขียว ดอกนั้นจะทยอยบานจากโคนช่อไปหาที่ปลายช่อ โดยดอกเพศผู้จะเป็นสีขาวใส มีกลีบดอกสั้นอยู่จำนวน 5 กลีบ ที่โคนกลีบดอกนั้นจะติดกัน มีกลีบเลี้ยงที่เป็นรูปขอบขนานกว้าง ๆ อยู่ 5 กลีบ หลังกลีบเลี้ยงจะมีเกล็ดสีน้ำตาล โดยกลีบดอกจะมีความยาวเท่ากับกลีบเลี้ยง และมีขนอยู่อย่างหนาแน่น ตรงที่ฐานดอกมีต่อมลักษณะกลม ๆ อยู่ 5 ต่อม มีเกสรเพศผู้ 12 อัน มีผิวเกลี้ยง ส่วนดอกเพศเมียจะมีสีเหลืองแกมเขียว มีกลีบดอกอยู่ 5 กลีบ กลีบเล็ก ลักษณะเป็นรูปยาวแคบ ตรงขอบกลีบมีขน ที่ตรงโคนกลีบดอกจะติดกัน ปลายกลีบดอกจะแหลม กลีบเลี้ยงมีลักษณะคล้ายเป็นรูปขอบขนาน และรังไข่เป็นรูปขอบขนาน มีเกล็ด[1] โดยจะออกดอกในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือนเมษายน[2],[3]
• ผลอ่อนเป็นสีเขียว แต่เมื่อแก่ผลจะแห้งและแตก ลักษณะผลจะเป็นรูปทรงกลมแบน มีพู 3 พู มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1 เซนติเมตร ผิวผลเรียบ ด้านบนแบน มีเกล็ดเล็กห่างกัน ในผลมีเมล็ดลักษณะแบนรี ยาวประมาณ 6 มิลลิเมตร[1],[9] จะมีการติดผลในช่วงเดือนมีนาคมถึงเดือนพฤษภาคม[2],[3]

สรรพคุณของเปล้าใหญ่

1. ช่วยในการบำรุงโลหิต (เปลือกต้นและใบ)[1],[5]
2. ใบนำไปใช้เป็นยาบำรุงกำลัง (ใบ)[1]
3. ใบมีรสชาติร้อน เมาเอียน นำมาใช้เป็นยาบำรุงธาตุ (ใบ)[1],[5]
4. สามารถช่วยแก้กระหายได้ (ใบ)[1]
5. สามารถช่วยแก้อาการร้อนในได้ (ราก)[1]
6. ใช้ช่วยแก้เสมหะ (ใบ)[1]
7. ใช้ช่วยแก้ลมอันผูกเป็นก้อนให้กระจาย (แก่น)[1]
8. มีฤทธิ์ช่วยขับลม และกระจายลม (ราก)[1]
9. ใบนำไปใช้เข้าเครื่องยาแก้อาการปวดท้อง ท้องอืดท้องเฟ้อ[3] และช่วยแก้ลมจุกเสียด (ใบ)[1]
10. ใช้ช่วยแก้อาการท้องเสีย (เปลือกต้นและใบ)[1],[5]
11. ใช้ช่วยทำให้เจริญอาหาร (ราก)[1]
12. มีฤทธิ์ช่วยแก้อาการวิงเวียน ช่วยทำให้เลือดไหลเวียนได้ดีขึ้น โดยการใช้ใบเข้ายากับใบหนาด ตะไคร้หอม และเครือส้มลม ใช้ต้มกับน้ำดื่มและอาบ (ใบ)[1]
13. ใช้ช่วยแก้เลือดร้อน (เปลือกต้นและกระพี้)[1]
14. น้ำต้มเปลือกต้นนำมาใช้ทานเป็นยาแก้ไข้ (เปลือกต้น)[1]
15. รากนำมาต้มกับน้ำดื่มช่วยแก้อาการปวดท้อง และถ่ายเป็นมูกเลือดได้ (ราก)[1]
16. เปลือกต้นและกระพี้มีรสร้อน เมาเย็น จะนำมาใช้เป็นยาช่วยในการย่อยอาหาร (เปลือกต้นและกระพี้)[1],[5]
17. เมล็ดนำมาใช้เป็นยาถ่าย (เมล็ด)[1]
18. ดอกมีรสร้อนใช้เป็นยาขับพยาธิ (ดอก)[1],[5] ส่วนแก่นนั้นจะใช้เป็นยาขับพยาธิไส้เดือน (แก่น)[1]
19. ผลมีรสที่ร้อน เมาเอียน มักใช้ดองกับสุราดื่มเป็นยาขับเลือดหลังคลอด ใช้ช่วยขับน้ำคาวปลา (ผล)[1],[5]
20. น้ำต้มใบจะนำมาใช้ชำระล้างบาดแผล (ใบ)[1]
21. รากนำมาใช้แก้โรคผิวหนังผื่นคัน แก้น้ำเหลืองเสีย รักษาโรคเรื้อน มะเร็ง คุดทะราด และมีฤทธิ์ที่ทำให้น้ำเหลืองแห้ง (ราก)[1]
22. เนื้อไม้มีส่วนช่วยในการแก้ริดสีดวงลำไส้และริดสีดวงทวารหนัก (เนื้อไม้)[1]
23. น้ำต้มเปลือกต้นนำมาใช้เป็นยาแก้ตับอักเสบ (เปลือกต้น)[1]
24. ใช้ช่วยรักษาโรคในทางเดินปัสสาวะ (ราก)[1]
25. แก่นมีรสร้อน เมาเย็น ใช้ช่วยขับเลือด (แก่น)[1]
26. รากใช้ต้มกินแก้อาการปวดเมื่อยตามร่างกาย หรือจะใช้ต้นผสมกับรากส้มลม ต้นมะดูก ต้นเล็บแมว ต้นตับเต่าโคก ต้นมะเดื่ออุทุมพร ต้นกำแพงเจ็ดชั้น ต้นกำจาย และต้นกะเจียน นำมาต้มเป็นน้ำดื่มก็ได้ (ต้น, ราก)[1],[4]
27. น้ำต้มเปลือกต้นนำมาใช้กินเป็นยาแก้อาการปวดข้อ และอาการปวดเมื่อยตามกล้ามเนื้อ (เปลือกต้น)[1]
28. ใบใช้ต้มน้ำอาบ ช่วยในการแก้ผดผื่นคัน และแก้อาการคันตามตัว (ใบ)[1]
29. ใช้ช่วยขับหนองให้ตก (แก่น)[1]
30. ใบเอามาย่างไฟรองนอนสำหรับคนที่รถล้ม จะช่วยแก้อาการฟกช้ำได้ (ใบ)[3]
31. รากนำมาใช้ต้มกับน้ำดื่มกินแก้โรคเหน็บชา (ราก)[1]
32. ใบนำมาต้มกับน้ำอาบสำหรับสตรีหลังคลอด (ใบ)[2] หรือใช้กิ่ง ใบ และลำต้น เอามาต้มกับน้ำอาบไว้สำหรับสตรีหลังคลอดบุตร จะช่วยทำให้มดลูกเข้าอู่ได้เร็วขึ้น (กิ่ง, ใบ, ต้น)[4]

ข้อมูลทางเภสัชวิทยาของเปล้าใหญ่

1. สารสกัดของลำต้นด้วยแอลกอฮอล์ 50% พบว่ามีสารองค์ประกอบอยู่ในกลุ่มแทนนินส์ ทั้งที่เป็น Condensed tannins และ Hydrolysable tannins ในปริมาณที่ไม่สูงมากนัก มีสารฟลาโวนอยด์ประเภท Anthocyanidin, Catechin, Dihydroflavonol, Flavonol, Hydroflavonoids และ Leucoanthocyanidin[3]
2. สารสกัดจากลำต้นยังมีสารในกลุ่มอัลคาลอยด์ที่มีฤทธิ์ในการต้านอนุมูลอิสระสูง (EC50 = 36.05มก./มล.) มีฤทธิ์ในการต้านเชื้อราที่เป็นสาเหตุของโรคกลาก (ที่ความเข้มข้น 8 มก./มล.) มีฤทธิ์ในการต้านเชื้อแบคทีเรีย S. aureus ที่ทำให้เกิดโรคแผลฝีหนองและเชื้อ V. cholerae ซึ่งเป็นสาเหตุของโรคอหิวาตกโรค (ที่ความเข้มข้น 3.125 มก./มล.) มีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย S. mutans ที่ทำให้เกิดโรคในช่องปาก (ที่ความเข้มข้น 0.39 มก./มล.) มีฤทธิ์ในการต้านเชื้อแบคทีเรีย Shigella ที่ทำให้เกิดโรคบิด (ที่ความเข้มข้น 12.5 มก./มล.) มีฤทธิ์ในการต้านเชื้อไวรัสโรคเริม Herpes simplex virus type 1 (IC50 = 40.06 มก./มล.) มีฤทธิ์กระตุ้นการเพิ่มจำนวนของเซลล์ภูมิคุ้มกันชนิดทีเซลล์และบีเซลล์ (ที่ความเข้มข้น 3.13-200 มก./มล.) มีฤทธิ์ฆ่าเซลล์มะเร็งตับปานกลาง (IC50 = 378.4±18.7 มก./มล.) โดยพบว่ามีความเป็นพิษต่อเซลล์ปกติบ้าง แต่ไม่พบผลว่าจะสามารถเหนี่ยวนำให้เซลล์มะเร็งตับตายแบบอะพอพโทซิสเมื่อเซลล์ได้รับสารสกัดนาน 1 วัน[3]
3. สารสกัดไม่มีฤทธิ์ในการก่อกลายพันธุ์ ทั้งในสภาวะที่มีและไม่มีเอนไซม์ แต่สามารถลดฤทธิ์ในการก่อกลายพันธุ์ของสารมาตรฐานที่ทำการทดสอบได้เป็นอย่างดี เมื่อมีการทำงานของเอนไซม์ในตับร่วมด้วย โดยมีค่า IC50 = 5.78 และ 4.04 มก./plate[3]

ประโยชน์ของเปล้าใหญ่

1. ผลอ่อนจะนำมาใช้ย้อมผ้า[1]
2. ผลแก่จะนำมาใช้รับประทาน[1]
3. น้ำยางจากใบจะนำมาใช้ทาเพื่อให้ความชุ่มชื้นแก่ริมฝีปากในช่วงฤดูหนาว[4]
4. นำมาใช้เป็นเชื้อเพลิง ส่วนต้นใช้เลี้ยงครั่ง[8]
5. สามารถนำมาใช้เข้ายาอบสมุนไพร ซึ่งเป็นตำรับยาอบสมุนไพรสูตรบำรุงผิวพรรณให้มีความมีน้ำมีนวล ช่วยเพิ่มการไหลเวียนของโลหิต ช่วยในการทำให้ร่างกายผ่อนคลาย แก้อาการปวดเมื่อย แก้ผดผื่นคัน ช่วยขับพิษออกทางผิวหนัง โดยมีใบเป็นส่วนประกอบ และมีสมุนไพรอื่น ๆ อีก คือ กระชาย ขมิ้นชัน ตะไคร้ ไพล ใบมะกรูด ใบมะขาม ใบส้มป่อย ใบหนาด และว่านน้ำ แต่ไม่ควรที่จะใช้ตำรับยานี้กับผู้ที่มีความดันโลหิตสูง สตรีตั้งครรภ์ เด็กที่มีอายุต่ำกว่า 10 ปี ผู้ที่ไม่สบาย ร่างกายอ่อนเพลีย อดนอน อดอาหาร เป็นไข้สูง ปวดศีรษะ คลื่นไส้ และผู้ที่เป็นโรคไต[7]

สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารทางการแพทย์ เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. “เปล้าใหญ่”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.phargarden.com. [14 ธ.ค. 2013].
2. ฐานข้อมูลพรรณไม้ องค์การสวนพฤกษศาสตร์ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. “เปล้าใหญ่”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.qsbg.org. [14 ธ.ค. 2013].
3. โครงการจัดทำฐานข้อมูลพืชสมุนไพรที่สำรวจและวิจัยภายใต้โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช อันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (อพ.สธ) มหาวิทยาลัยขอนแก่น. สำนักงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. “เปล้าใหญ่”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: orip.kku.ac.th/thaiherbs/. [14 ธ.ค. 2013].
4. โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). “Croton roxburghii N.P. Balakr.”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: eherb.hrdi.or.th. [14 ธ.ค. 2013].
5. อุทยานธรรมชาติวิทยาสิรีรุกขชาติ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล. “เปล้าใหญ่”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.pharmacy.mahidol.ac.th/siri. [14 ธ.ค. 2013].
6. ฐานข้อมูลสมุนไพร ในฐานสมุนไพรแม่โจ้ (ชีวกโกมารภัจจ์) ในสวนพฤกษศาสตร์กล้วยไม้ร้อยปีสมเด็จย่า มหาวิทยาลัยแม่โจ้. “รายงานแสดงลักษณะของพืชสมุนไพร มหาวิทยาลัยแม่โจ้‎”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.mmp.mju.ac.th . [14 ธ.ค. 2013].
7. มูลนิธิสุขภาพไทย. “อบสมุนไพรบำรุงผิวพรรณ”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.thaihof.org. [14 ธ.ค. 2013].
8. ระบบจัดการฐานความรู้ด้านความหลากหลายทางชีวภาพ สำนักงานความหลากหลายทางชีวภาพด้านป่าไม้ กรมป่าไม้. “เปล้าใหญ่”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: biodiversity.forest.go.th. [14 ธ.ค. 2013].
9. สำนักงานหอพรรณไม้ สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช, กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. “เปล้าหลวง”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.dnp.go.th/botany/. [14 ธ.ค. 2013].
อ้างอิงรูปจาก
1.https://efloraofindia.com/2013/04/07/croton-persimilis/
2.https://biodiversity.bt/observation/show/710566

ต้นปรงป่า

ต้นปรงป่า เป็นพรรณไม้ที่อยู่ตามภูเขา หรือในป่าโปร่งมีแสงแดดส่องถึงพืชชนิดนี้เมื่ออายุเยอะจะมีลำต้นสูงใบที่แผ่ออกด้านข้างรอบลำต้น พบได้ทั่วไปกระจายอยู่ทั้งในประเทศไทย ลาว พม่า เวียดนาม และจีนตอนใต้ ในประเทศไทยนั้นพบได้ทุกภาคยกเว้นทางภาคใต้ มีขึ้นหนาแน่นในป่าเบญจพรรณแล้งและป่าเต็งรังทั่วไป ที่ความสูงประมาณ 20 – 1,000 เมตร จากระดับน้ำทะเล ชื่อวิทยาศาสตร์ของปรงป่า Cycas siamensis Miq. จัดอยู่ในวงศ์ปรง (CYCADACEAE) นอกจากนี้ยังมีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า ผง (ภาคอีสาน), ตาลปัตรฤาษี, ผักกูดบก, มะพร้าวเต่า, ปรงเหลี่ยม, โกโล่โคดึ, ตาซูจืดดึ เป็นต้น

ลักษณะของปรงป่า

• ต้นเป็นไม้พุ่มหรือไม้ยืนต้นขนาดเล็ก สูงประมาณ 3 เมตร ลำต้นลักษณะเป็นข้อสั้น ๆ มีสีเทาดำ รูปทรงทรงกระบอก โคนต้นจะป่องเล็กน้อย มีหัวใต้ดินแบนแผ่ออก
• ใบ เป็นใบประกอบแบบขนนก ออกเรียงเวียนกันที่ปลายยอด ใบสีเขียวเป็นมัน ยาวประมาณ 60-90 เซนติเมตร ใบย่อยนั้นยาวลักษณะเป็นรูปขอบขนานแคบ มีจำนวน 50-70 คู่ มีขนาดกว้างประมาณ 6 มิลลิเมตร และยาวประมาณ 7.5-20 เซนติเมตร ปลายใบแข็งเป็นหนาม เส้นกลางใบนูนเห็นชัดเจน ก้านใบยาวประมาณ 30 เซนติเมตร มีหนามที่สัน[1],[2]
• ดอก เป็นดอกแบบแยกเพศแยกอยู่กันคนละต้น ดอกเพศผู้จะออกเป็นช่อแน่น ๆ มีลักษณะเป็นรูปโคมยาวขอบขนาน มีความยาวประมาณ 30 เซนติเมตร กาบดอกเป็นแผ่นแข็ง ขอบขนาน มีความยาวประมาณ 17 เซนติเมตร ด้านนอกเป็นรูปสามเหลี่ยม มีรยางค์แหลม ตรงปลายจะตั้งขึ้น ส่วนดอกเพศเมียจะแผ่ออกมาเป็นแผ่นคล้ายกาบ ขอบจักลึกคล้ายกับหนาม มีความยาวประมาณ 10-10.5 เซนติเมตร และเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2-2.5 เซนติเมตร มีขนเป็นสีน้ำตาลอมเหลืองขึ้นค่อนข้างหนา ส่วนตอนล่างมีไข่อ่อนติดอยู่ 1 คู่ ข้างละ 1 ใบ[1],[2]
• ผล จะมีลักษณะเป็นรูปไข่แกมขอบขนาน มีสีน้ำตาล ผิวผลเกลี้ยง ไม่มีขน มีความยาวประมาณ 4 เซนติเมตร[1],[2]

สรรพคุณของปรงป่า

ผลแก่สุก นำมาทำให้สุก สามารถนำมาทำเป็นแป้งใช้ปรุงเป็นยาแก้ไขข้อเสื่อม หรือยาบำรุงไขข้อ (ผลแก่สุก)[1]

ข้อควรระวัง : ผลสุกสด ๆ และยอดใบอ่อน ไม่ควรนำมารับประทานเด็ดขาด เพราะอาจจะทำให้อาเจียน หัวใจสั่น มีความอันตรายต่อสุขภาพมาก[1]

ประโยชน์ของปรงป่า

1. เมล็ด จะมีแป้งที่สามารถนำมารับประทานได้[2]
2. ราก จะมีปมเป็นกิ่งแผ่ฝอยอยู่จึงสามารถจับไนโตรเจนในดินได้ดี[2]
3. นิยมนำมาปลูกเป็นไม้ประดับทั่วไป[2]

สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารทางการแพทย์ เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. หนังสือสมุนไพรในอุทยานแห่งชาติภาคกลาง. (พญ.เพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ, ดร.นิจศิริ เรืองรังษี, กัญจนา ดีวิเศษ). “ปรงป่า”. หน้า 107.
2. ฐานข้อมูลพรรณไม้ องค์การสวนพฤกษศาสตร์, กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. “ปรงป่า”. อ้างอิงใน : หนังสือพรรณไม้สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ เล่ม 2. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.qsbg.org. [28 พ.ย. 2014].
อ้างอิงรูปจาก
1.https://housing.com/news/cycas-revoluta-sago-palm-tree/
2.https://www.flickr.com/photos/dinesh_valke/466154979

นางพญาเสือโคร่ง

นางพญาเสือโคร่ง พรรณไม้ยืนต้นออกดอกสีชมพูขาวบานสะพรั่งการกระจายพันธุ์ขึ้นตามภูเขาสูงจากระดับน้ำทะเล 1000-2000 เมตร โดยเฉพาะในพื้นที่ทางภาคเหนือของประทศไทยหรือที่รู้จักกันในชื่อ “ซากุระเมืองไทย” มีการขยายพันธุ์โดยการใช้เมล็ด เนื่องจากมีลักษณะที่คล้ายต้นซากุระของประเทศญี่ปุ่น และในประเทศญี่ปุ่นจะเรียกดอกไม้ของพรรณไม้ชนิดนี้ว่า “ฮิมาลายาซากุระ” (ヒマラヤザクラ) ชื่อสามัญ Wild Himalayan Cherry, Sour cherry ชื่อภาษาอังกฤษ Wild Himalayan Cherry ชื่อวิทยาศาสตร์ prunus cerasoides ชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า ฉวีวรรณ ชมพูภูพิงค์ (ภาคเหนือ), ซากุระดอย (เชียงใหม่), ยาแก่ะ (กะเหรี่ยงแม่ฮ่องสอน), คัวเคาะ เส่คาแว่ เส่แผ่ แส่ลาแหล (กะเหรี่ยงเชียงใหม่) เป็นต้น

ลักษณะของนางพญาเสือโคร่ง

• ต้น  เป็นไม้ยืนต้นผลัดใบ มีขนาดเล็กจนถึงมีขนาดกลาง ลำต้นมีความสูงประมาณ 10-15 เมตร เรือนยอดเป็นพุ่มกลมลักษณะเป็นโปร่ง เปลือกต้นผิวเรียบเป็นมัน เป็นสีเหลือบน้ำตาล เยื่อผิวบาง หลุดลอกได้ง่าย ตามกิ่งอ่อนนั้นมีขนละเอียดประปราย มีการกระจายพันธุ์อยู่ที่ทางตอนใต้ของประเทศจีน ไต้หวัน และญี่ปุ่น มักพบขึ้นในป่าที่ระดับความสูงประมาณ 500-1,500 เมตร ส่วนในประเทศไทยพบขึ้นอยู่ตามภูเขาสูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 1,000-2,000 เมตร เช่น บนดอยเชียงดาว ดอยอินทนนท์ ฯลฯ[1],[2],[3]
• ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับกัน ใบเป็นรูปไข่ ปลายใบนั้นเรียวแหลม โคนใบนั้นจะกลมหรือสอบแคบ ส่วนขอบใบจะหยักเป็นฟันเลื่อยละเอียด ใบมีขนาดกว้างประมาณ 3-5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 5-12 เซนติเมตร ปลายก้านใบมีต่อมประมาณ 2-4 ต่อม หูใบแตกแขนงเป็นรูปคล้ายเขากวางหรือเป็นริ้วเล็ก ๆ ใบนั้นหลุดร่วงได้ง่าย[1],[2],[3]
• ดอก ออกดอกเป็นช่อกระจุกตามซอกใบและปลายกิ่ง ก้านดอกยาวประมาณ 0.7-2 เซนติเมตร ดอกย่อยนั้นมีจำนวนที่ค่อนข้างมาก ดอกมีหลายเฉดสี ทั้งสีชมพูอ่อน สีชมพูเข้ม สีชมพูแดง จนไปถึงสีแดง หรือสีขาว แต่สีที่หายากที่สุดคือสีขาว ขอบดอกเป็นริ้วประดับจักไม่เป็นระเบียบ กลีบเลี้ยงจะติดกันเป็นรูปกรวย กลีบดอกมีทั้งสิ้น 5 กลีบ เมื่อตอนที่ดอกบานเต็มที่จะมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1-2 เซนติเมตร ออกดอกในช่วงเดือนธันวาคมถึงเดือนกุมภาพันธ์ และจะมีการทิ้งใบไปก่อนการออกดอก[1],[2],[3]
• ผล เมื่อดอกนั้นได้รับการผสมจะติดเป็นผล ซึ่งจะติดผลในช่วงเดือนเมษายนถึงเดือนพฤษภาคม ผลจะเป็นผลสด ลักษณะเป็นรูปขอบขนาน รูปกระสวย รูปไข่หรือกลม ยาวประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร มีความฉ่ำน้ำ ผลผิวเกลี้ยง ผลสุกจะเป็นสีแดงแบบลูกเชอร์รี่ มีรสชาติที่เปรี้ยว[1],[2]

หมายเหตุ : ต้นจะแตกต่างจากซากุระญี่ปุ่นตรงที่ช่วงเวลาของการออกดอกนั่นเอง คือ จะมีการออกดอกในช่วงเดือนธันวาคมถึงเดือนกุมภาพันธ์ ซึ่งก็คือจะออกดอกในช่วงฤดูหนาว ส่วนซากุระในญี่ปุ่นจะออกดอกในช่วงเดือนมีนาคมถึงเดือนเมษายน เป็นช่วงฤดูใบไม้ผลิของญี่ปุ่นนั่นเอง และยังมีข้อสันนิษฐานกล่าวว่าพรรณไม้ทั้งสองชนิดนี้มีบรรพบุรุษร่วมกัน ในทางตอนใต้ของจีน และได้มีวิวัฒนาการออกไปจนมีหลากหลายสายพันธุ์

สรรพคุณของนางพญาเสือโคร่ง

1. ชาวเขาเผ่ามูเซอจะนำเปลือกต้นมาทำยาแก้ไอ ลดน้ำมูก และแก้อาการคัดจมูก (เปลือกต้น)[1]
2. เปลือกต้นนำมาตำคั้นเอาแต่น้ำมาทาหรือพอกแก้ฟกช้ำ แก้ข้อแพลง และอาการปวดข้อ (เปลือกต้น)[1]
3. เปลือกต้นนำมาต้มกับน้ำ ดื่มรักษาอาการหนาวสั่นจากอาการไข้หวัดได้ (เปลือกต้น)[2]
4. เปลือกต้นเอามาต้มกับน้ำดื่มสามารถเป็นยาแก้อาการท้องเสียได้อีกด้วย (เปลือกต้น)[2]
5. เปลือกต้นเป็นยาแก้เลือดกำเดาไหล (เปลือกต้น)[1]

ข้อมูลทางเภสัชวิทยา

สารสกัดจากลำต้นประกอบด้วยแอลกอฮอล์ที่มีฤทธิ์ในการลดการบีบตัวของลำไส้สัตว์ทดลอง[1]

ประโยชน์ของนางพญาเสือโคร่ง

1. ผล มีรสชาติเปรี้ยวรับประทานได้ แต่ไม่ค่อยนิยมรับประทานกัน และไม่ควรรับประทานมากจนเกินไป เพราะจะทำให้ท้องเสียได้[2]
2. ปลูกเป็นไม้ประดับได้ เนื่องจากออกดอกที่ดกสวยงาม และยังใช้ปลูกเป็นไม้เบิกนำ เนื่องจากเป็นไม้ที่เติบโตได้เร็ว ทนทานต่อไฟป่า และต้องการแสงที่มาก จึงเหมาะที่จะนำไปปลูกเพื่อฟื้นฟูสภาพป่าดิบเขาในพื้นที่ต้นน้ำ หรือนำไปปลูกในพื้นที่ที่ผ่านการทำไร่เลื่อนลอยบนพื้นที่สูง แต่ไม่ควรนำไปปลูกบนพื้นที่ที่มีลมพัด เพราะกิ่งก้านจะหักได้ง่าย[2]
3. เนื้อไม้นั้นอ่อน สามารถนำมาใช้ทำด้ามเครื่องมือทางการเกษตรได้

ซากุระเมืองไทย

สำหรับสถานที่เที่ยวชมดอกนางพญาเสือโคร่งในประเทศไทยมีอยู่หลายที่ด้วยกัน เช่น ขุนช่างเคี่ยน จ.เชียงใหม่ (เป็นสถานที่เที่ยวชมยอดฮิตมาก ๆ ของภาคเหนือ), ขุนแม่ยะ (หน่วยจัดการต้นน้ำขุนแม่ยะ) จ.แม่ฮ่องสอน, สถานีเกษตรหลวงขุนวาง จ.เชียงใหม่, จ.เชียงใหม่, ดอยอ่างขาง จ.เชียงใหม่, ศูนย์อนุรักษ์พันธุ์กล้วยไม้รองเท้านารี ดอยอินทนนท์ จ.เชียงใหม่, ภูลมโล จ.เลย, ดอยช้าง-ดอยวาวี จ.เชียงราย, ดอยแม่ตะมาน เป็นต้น

สั่งซื้อผลิตภัณฑ์อาหารสำหรับผู้ป่วย เนสท์เล่ ออรัลอิมแพค คลิ๊ก @amprohealth

เอกสารอ้างอิง
1. หนังสือสมุนไพรพื้นบ้านล้านนา. (ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล). “ฉวีวรรณ”. หน้า 177.
2. สวนพฤกษศาสตร์ ตามพระราชเสาวนีย์ฯ, กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. “นาง พญา เสือ โคร่ง”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.dnp.go.th/pattani_botany/. [08 ม.ค. 2015].
3. โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง, สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). “ชมพูภูพิงค์, นาง พญา เสือ โคร่ง”. อ้างอิงใน : หนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันทน์). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : eherb.hrdi.or.th. [07 ม.ค. 2015].

ภาพประกอบ : www.flickr.com (by kampee patisena, Jeeranan R, Min Sheng Khoo, Tassaphon Vongkittipong, Jim Mayes, Saroj Kumar Kasaju, norsez, Nareerat Klinhom, kampee patisena)