ส้มกุ้ง
ส้มกุ้ง (False Black Pepper) หรือเรียกกันว่า “สนขี้มด” เป็นต้นที่มีหลายชนิดและแยกย่อยไปตามแต่สายพันธุ์ ต้นส้มกุ้งชนิด Embelia ribes Burm.f. มีจุดเด่นอยู่ที่สรรพคุณช่วยลดเบาหวานและลดระดับน้ำตาลในเลือด สามารถนำใบมารับประทานเป็นผักได้ เป็นต้นที่นักวิจัยให้ความสนใจมานานและมีการทำวิจัยหลากหลาย นอกจากนั้นผลยังสามารถนำมารับประทานได้
รู้จักกับชื่อต่าง ๆ ของส้มกุ้ง
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Embelia ribes Burm.f.
ชื่อสามัญ : มีชื่อสามัญว่า “False Black Pepper” “White – flowered Embelia” “Vidanga” “Vaividang” “Vai Vidang” “Vavding”
ชื่อท้องถิ่น : จังหวัดหนองคายเรียกว่า “สนขี้มด” จังหวัดระนองและตรังเรียกว่า “ส้มกุ้ง”
ชื่อวงศ์ : วงศ์พริมโรส (PRIMULACEAE)
ชื่อพ้อง : Embelia gaseinifolia Wall. Ex Ridl
ลักษณะของส้มกุ้ง
ส้มกุ้ง เป็นพรรณไม้พุ่มรอเลื้อยหรือไม้เลื้อย
ใบ : เป็นใบเดี่ยวออกเรียงสลับกันเป็นรูปขอบขนานแกมวงรีไปจนถึงรูปขอบขนานแกมใบหอก ปลายใบเรียวแหลม โคนใบเป็นรูปลิ่มหรือกลม ขอบใบเรียบ ผิวใบเกลี้ยงเป็นมัน
ดอก : ออกดอกเป็นช่อแยกแขนงโดยจะออกที่ปลายกิ่ง ดอกย่อยเป็นสีเขียวหรือสีขาว กลีบดอกและกลีบเลี้ยงเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็นแฉกลึก ด้านนอกมีขนขึ้นหนาแน่น
ผล : ผลเป็นผลสด ลักษณะของผลเป็นรูปทรงกลม ผลอ่อนเป็นสีเขียว ผลสุกจะเปลี่ยนเป็นสีแดงหรือดำ ผลฉ่ำน้ำ
สรรพคุณของส้มกุ้ง
- สรรพคุณจากส้มกุ้ง ทำให้ผอมลง ยับยั้งฟันผุ คุมกำเนิดและมีฤทธิ์ทำให้แท้งบุตร ยับยั้งความเป็นพิษต่อตับ ต้านเชื้อแบคทีเรีย
- สรรพคุณจากเมล็ด
– เป็นยาลดระดับน้ำตาลในเลือดและลดไขมันในเลือด มีฤทธิ์ยับยั้งเบาหวาน ด้วยการใช้เมล็ดที่แห้งแล้วมาป่นให้เป็นผงประมาณ 1 – 2 ช้อนชา แล้วมาชงกับน้ำร้อนดื่มเช้าและเย็นแก้อาการ - สรรพคุณจากราก เป็นยาขับและละลายเสมหะ เป็นยาถ่ายพรรดึก
- สรรพคุณจากเนื้อไม้ ฟอกเสมหะและโลหิต
- สรรพคุณจากใบ แก้หอบหืด ทำให้เส้นเอ็นผ่อนคลายและไม่ตึง
- สรรพคุณจากเนื้อไม้และกระพี้
– แก้อาการปัสสาวะขัดหรือขุ่น แก้นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ ช่วยชะล้างทางเดินปัสสาวะ ด้วยการนำเนื้อไม้และกระพี้มาหั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ แล้วต้มกับน้ำดื่ม - สรรพคุณจากรากและใบ เป็นยาแก้โลหิต
- สรรพคุณจากเถาและใบ ฟอกเสมหะ เป็นยาระบายอ่อน ๆ ทำให้อุจจาระนิ่ม เป็นยาขับฟอกโลหิตระดูหรือการอักเสบของเยื่อบุภายในโพรงมดลูก
- สรรพคุณจากรากและเถา รักษาริดสีดวงจมูก
- สรรพคุณจากเถา ราก ใบ เป็นยาแก้ไอ
- สรรพคุณจากเถา เนื้อไม้ ราก เป็นยาถ่ายเส้นเอ็น
- สรรพคุณจากเถา เนื้อไม้ ราก ใบ แก้อาการช้ำใน
ประโยชน์ของส้มกุ้ง
เป็นส่วนประกอบของอาหาร ผลสุกใช้รับประทานได้ ใบอ่อนและยอดอ่อนนำมารับประทานเป็นผักหรือนำมาใส่ในแกงส้มหรือแกงเลียงได้
ข้อมูลทางเภสัชวิทยาของส้มกุ้ง
– พบสาร christenbine, embelin, quercitol, D – querecitol, vilangin
– พิษของเมล็ดส้มกุ้งจากการทดลอง โดยทำการนำสารสกัดจากเมล็ดส้มกุ้งที่สกัดด้วยเอทานอล 50% เข้าที่ช่องท้องของหนูถีบจักร ผลการทดลองพบว่า หนูทดลองตายเป็นจำนวนครึ่งหนึ่งเมื่อฉีดในปริมาณที่ 750 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม
– ในปี ค.ศ. 1979 ณ ประเทศอินเดีย ได้ทำการทดลองใช้สารสกัดจากเมล็ดของส้มกุ้งในสัตว์ทดลอง พบว่า ส้มกุ้งสามารถช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดได้
– ในปี ค.ศ. 1991 ณ ประเทศอินเดีย ได้ทำการทดลองให้หนูขาวกินสารสกัดจากเมล็ดส้มกุ้งที่สกัดด้วยเอทานอล 50% ขนาด 75 มิลลิกรัม เป็นเวลาติดต่อกัน 36 วัน พบว่า หนูผอมลงและมีระดับไขมันในเลือดลดลง
ส้มกุ้ง เป็นพืชที่ไม่ค่อยมีใครรู้จักแต่นักวิจัยให้ความสนใจในเรื่องของสมุนไพรต้นส้มกุ้งมานานแล้ว ส้มกุ้งเป็นไม้เลื้อยที่มีผลกลมและมีสีดำเมื่อสุก สามารถนำผลและใบมารับประทานได้ มีสรรพคุณที่โดดเด่นเลยก็คือ ช่วยลดเบาหวานและลดระดับน้ำตาลในเลือด ขับเสมหะ ดีต่อระบบปัสสาวะและระบบเลือดในร่างกาย
บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม
เอกสารอ้างอิง
หนังสือสมุนไพรบำบัดเบาหวาน 150 ชนิด. (เภสัชกรหญิง จุไรรัตน์ เกิดดอนแฝก). “ส้มกุ้ง”. หน้า 152.
หนังสือสมุนไพรลดไขมันในเลือด 140 ชนิด. (เภสัชกรหญิง จุไรรัตน์ เกิดดอนแฝก). “ส้มกุ้ง”. หน้า 174.
Treeofthai. “ส้มกุ้ง”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : treeofthai.com. [16 ก.ค. 2015].
พืชสมุนไพรโตนงาช้าง. “กลึงกล่อม”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : paro6.dnp.go.th/web_km/พืชสมุนไพรโตนงาช้าง/. [23 มิ.ย. 2015].
