Blood Urea Nitrogen ( BUN ) หรือ Urine Urea N

Blood Urea Nitrogen ( BUN ) หรือ Urine Urea N คือ เผาผลาญโปรตีนไนโตรเจน ซึ่งเป็นวัฏจักรของการสังเคราะห์ Urea ในตับ และค่าที่ใช้เพื่อวัดหาสารของเสียยูเรียที่ถูกขับทิ้งออกมากับน้ำปัสสาวะ ซึ่งสารตัวนี้มักจะมีอยู่ในน้ำปัสสาวะเสมอเนื่องจากเป็นสารที่ได้จากการย่อยสลายโปรตีน แต่ไม่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ จึงต้องถูกขับออกมาทิ้งไปกับปัสสาวะเสมอนั่นเอง นอกจากนี้ยูรีนก็สามารถตรวจพบในเลือดได้อีกด้วย แต่หากอยู่ใน ระดับที่ปกติก็ไม่ต้องกังวลใดๆ เพราะแสดงได้ว่าสุขภาพยังดีอยู่นั่นเอง

ชื่อเรียกยูรีนในเลือดและปัสสาวะ

ชื่อเรียกของสารของเสียยูรีนที่ตรวจพบในเลือดและในน้ำปัสสาวะ จะมีการเรียกที่ต่างกัน แต่ก็คล้ายคลึงกันอยู่บ้าง โดยยูรีนที่พบในเลือดจะเรียกย่อๆ ว่า Blood Urea Nitrogen ( BUN ) หรือ Urine Urea N ส่วนยูรีนที่พบในน้ำปัสสาวะก็จะเรียกว่า Urine Urea N ซึ่งค่าของยูรีนที่ตรวจพบได้ในปัสสาวะก็จะใช้เพื่อบ่งชี้สภาวะสุขภาพหรืออาการป่วยต่างๆ ได้

สามารถอธิบายอย่างสรุปได้ ดังนี้

1.ยูรีนเป็นสารของเสียที่ได้มาจากการย่อยสลายอาหารประเภทโปรตีน Blood Urea Nitrogen ( BUN ) หรือ Urine Urea N คือโปรตีนที่ถูกย่อยจนถึงที่สุด จะแยกออกเป็นสารประกอบ 2 อย่าง คือกรดอะมิโนชนิดต่างๆ ที่จำเป็นต่อร่างกายและสารประกอบแอมโมเนียที่ไม่มีประโยชน์ ต้องกำจัดทิ้งออกไป โดย

• กรดอะมิโน  ( Amino acids ) เป็นสารอาหารชนิดหนึ่งที่มีความจำเป็นต่อร่างกายเป็นอย่างมาก โดยตับจะทำการรวบรวมกรดอะมิโนที่ได้จากการย่อยสลายโปรตีน ไปใช้ประโยชน์กับอวัยวะและเซลล์ต่างๆ ในร่างกาย เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานให้สูงขึ้น และป้องกันการขาดกรดอะมิโนบางชนิดที่อาจส่งผลเสียต่อร่างกายอีกด้วย นอกจากนี้ก็จะช่วยในการซ่อมแซมเนื้อเยื่อส่วนที่มีการสึกหรอได้เหมือนกัน
• สารประกอบแอมโมเนีย ( Ammonia ) สารตัวนี้จะรวมตัวกันเองจนเกิดเป็นสารประกอบยูเรีย ซึ่งร่างกายไม่มีความต้องการแต่อย่างใด จึงถือเป็นสารของเสียจากการย่อยสลายโปรตีน ที่ต้องมีการกำจัดออกนอกร่างกายเป็นลำดับต่อไป

การกำจัดยูเรียจะเริ่มจากการที่ตับส่งยูเรียเข้าสู่กระแสเลือด เพื่อให้ไตทำการกรองและเอายูเรียไปปล่อยทิ้งกับน้ำปัสสาวะต่อไป ดังนั้นจึงทำให้ตรวจพบค่ายูเรียได้ทั้งในเลือดและน้ำปัสสาวะนั่นเอง โดยหากตรวจพบในเลือดจะเรียกว่า BUN และหากตรวจพบในปัสสาวะจะเรียกว่า Blood Urea Nitrogen ( BUN ) หรือ Urine Urea N

2.ในกรณีที่มีการกินโปรตีนเข้าไปในปริมาณที่พอเหมาะ และไตก็ยังคงอยู่ในสภาพที่ปกติดีอยู่ ปริมาณของยูเรียที่เกิดขึ้น มักจะเท่ากับยูเรียที่ถูกปล่อยทิ้งเสมอ ซึ่งแม้จะมียูเรียที่ค้างอยู่ในเลือดเพื่อรอส่งไปยังไต ก็มักจะมีค่าที่คงที่ ซึ่งค่าปกติของ Blood Urea Nitrogen ( BUN ) หรือ Urine Urea N จะอยู่ที่ประมาณ 10-20 mg / dL

3.หากมีการตรวจเลือดพบค่า Blood Urea Nitrogen ( BUN ) หรือ Urine Urea N ที่สูงกว่าปกติ อาจแสดงได้ว่ามีความผิดปกติที่เกิดจาก 2 แหล่งกำเนิดด้วยกัน ซึ่งก็คือ

• ผิดปกติเพราะเหตุก่อนถึงไต ( Prerenal Azotemia ) ซึ่งก็คือก่อนที่ยูเรียจะถูกส่งไปยังไต ยกตัวอย่างเช่น ภาวะช็อก ขาดน้ำ ตกเลือดจากแผลภายในลำไส้ กินโปรตีนมากเกินไป หรือภาวะที่เลือดจากหัวใจถูกส่งไปเลี้ยงไตไม่เพียงพอ จึงทำให้เกิดความผิดปกติขึ้น โดยทั้งนี้ เมื่อค่า BUN ในเลือดสูง ค่า Blood Urea Nitrogen ( BUN ) หรือ Urine Urea N ก็จะต้องสูงเช่นกัน เพราะไตมีการกรองยูเรียจากเลือดและขับออกไปกับน้ำปัสสาวะในปริมาณมากนั่นเอง
• ผิดปกติเพราะเหตุที่นับจากไตเป็นต้นไป เช่นการเกิดโรคไตและความผิดปกติกับท่อภายในไต ทำให้ไตขับน้ำปัสสาวะออกนอกร่างกายในแต่ละวันได้น้อยมาก เป็นผลให้ยูเรียยังคงคั่งค้างอยู่ในเลือดในปริมาณสูงโดยไม่ถูกกรองออกไป จึงตรวจพบค่า BUN สูงเกินกว่าเกณฑ์ปกติ แต่ในขณะเดียวกันค่า Blood Urea Nitrogen ( BUN ) หรือ Urine Urea N ในน้ำปัสสาวะก็อาจต่ำกว่าปกติได้ นั่นก็เพราะไตไม่สามารถกรองยูเรียในเลือดออกทิ้งได้มากเท่าที่ควร

ค่าปกติของ Blood Urea Nitrogen ( BUN ) หรือ Urine Urea N

1.ค่าผิดปกติของ Blood Urea Nitrogen ( BUN ) หรือ Urine Urea N ให้ยึดถือเอาตามค่าที่ได้ระบุไว้ในใบรายงานผลการตรวจปัสสาวะ (ถ้ามี)

2.ค่าปกติทั่วไปของ Blood Urea Nitrogen ( BUN ) หรือ Urine Urea N จะอยู่ที่

ค่าผิดปกติของ Blood Urea Nitrogen ( BUN ) หรือ Urine Urea N

1.ค่าผิดปกติ Blood Urea Nitrogen ( BUN ) หรือ Urine Urea N ที่ไปในทางน้อย โดยอาจแสดงได้ว่า

• มีการกินอาหารประเภทโปรตีนน้อยเกินไป จึงทำให้พบยูเรียในปริมาณที่ต่ำมาก หรืออาจมีการกินอาหารไม่ถูกสัดส่วนเท่าที่ควร
• เป็นโรคหรือมีเหตุสำคัญบางอย่างที่ไต จึงทำให้ไตไม่สามารถขับยูเรียออกไปพร้อมกับปัสสาวะได้ตามปกติ เป็นผลให้ตรวจพบยูเรียในปัสสาวะต่ำมาก

2.ค่าผิดปกติ Blood Urea Nitrogen ( BUN ) หรือ Urine Urea N ที่ไปในทางมาก โดยอาจแสดงได้ว่า

• มีการกินอาหารที่มีโปรตีนในปริมาณมากเกินไป ทำให้มีการย่อยสลายได้ยูเรียออกมามากขึ้น
• เกิดความผิดปกติของกระบวนการย่อย โดยมีการย่อยสลายโปรตีนมากผิดปกติในร่างกายนั่นเอง

ร่วมตอบคำถามกับเรา

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง

ประสาร เปรมะสกุล, พลเอก. คู่มือแปลผลตรวจเลือด เล่มสอง. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ : อรุณการพิมพ์, 2554. 416 หน้า. 1. เลือด – การตรวจ I.ชื่อเรื่อง. 616.07561 ISBN 978-974-9608-49-4.

William M Rand, Peter L Pellett, and Vernon R Young. Meta-analysis of nitrogen balance studies for estimating protein requirements in healthy adults. Am J Clin Nutr. 2003; 77(1): 109-127.

Frank N. Konstantinides.Nitrogen Balance Studies in Clinical Nutrition. Nutr Clin Pract. 1992; 7: 231-238.

Hoffer L John. Protein and energy provision in critical illness. Am J Clin Nutr. 2003; 78: 906-911.

Urine Glucose

Urine Glucose หรือชื่ออื่นๆ คือ Urine Sugar Test และ Glucosuria Test เป็นค่าที่ใช้ตรวจสอบเพื่อหาน้ำตาลกลูโคสในปัสสาวะ ว่ามีอยู่มากน้อยเพียงใด ซึ่งค่าตัวเลขที่ได้ออกมานั้นก็จะเป็นสัญญาณที่บ่งชี้ได้ ว่าผู้ตรวจเป็นโรคเบาหวานหรือโรคไตหรือไม่ โดยหากพบว่าเข้าข่ายโรคดังกล่าว ก็จะได้ทำการตรวจอย่างละเอียดและทำการรักษาได้ทันตั้งแต่เนิ่นๆ นั่นเอง

ข้อบ่งชี้ในการตรวจ Urine Glucose

1. กลูโคสเป็นน้ำตาลโมเลกุลเดี่ยว ที่ได้จากการย่อยสลายอาหารประเภทคาร์โบไฮเดรตจนได้เป็นน้ำตาลออกมา จากนั้นตับก็จะผลิตฮอร์โมนอินซูลินเพื่อเป็นตัวนำพากลูโคสไปส่งยังเซลล์ต่างๆ ทั่วร่างกาย โดยผ่านทางกระแสเลือด เพื่อใช้เผาผลาญเป็นพลังงานให้กับร่างกายต่อไป และยังช่วยให้อวัยวะภายในร่างกายทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นอีกด้วย ซึ่งโดยปกติแล้ว ผู้ที่มีสุขภาพดีควรจะมีระดับของกลูโคสในเลือดขณะที่ไม่ได้ทานอาหารประมาณ 70-110 mg/dL เท่านั้น และจะต้องไม่ตรวจพบน้ำตาลกลูโคสในปัสสาวะเลยหากไตยังคงทำงานได้อย่างปกติ เพราะไตจะทำหน้าที่ในการดูดซึมกลับกลูโคสมาให้ร่างกายได้นำไปใช้ประโยชน์นั่นเอง

2. สำหรับผู้ป่วยเบาหวานที่ยังไม่รู้ตัวหรือไม่ได้ควบคุมโรคให้ดี โดยส่วนใหญ่แล้วจะตรวจพบ Urine Glucose ระดับน้ำตาลในเลือดที่มีค่าสูงมาก แต่หากไตยังคงทำงานได้ปกติก็มักจะไม่ค่อยตรวจพบน้ำตาลกลูโคสในปัสสาวะมากนัก เพราะไตได้ทำการดูดซึมกลับมาใช้งานจนหมด อย่างไรก็ตามหากระดับน้ำตาลในเลือดสูงมากเกินจนเข้าสู่ระดับประมาณ 160-180 mg / dL ก็อาจทำให้ไตไม่สามารถดูดซึมกลับกลูโคสจากปัสสาวะได้ทัน เป็นผลให้ตรวจพบค่า Urine Glucose ในปริมาณสูงกว่าปกติได้นั่นเอง ซึ่งภาวะที่ไตไม่สามารถดูดซึมกลับได้ทันนี้ เรียกว่า สภาวะกลูโคสข้ามล้นไป ( RTG ) โดยสภาวะ RTG ก็คือภาวะที่น้ำปัสสาวะมีน้ำตาลอยู่มากจนปรากฏค่าที่ตรวจพบได้ ซึ่งก็เนื่องมาจากการที่ระดับน้ำตาลในเลือดสูงเกินไป โดยกรณีดังกล่าวนี้ก็ถูกเรียกว่า สภาวะน้ำตาลในปัสสาวะ นั่นเอง

นอกจากนี้ก็มีศัพท์อีกตัวหนึ่ง คือ Glycosuria ที่มีความหมายว่าผู้ที่ถูกตรวจพบน้ำตาลสูงในปัสสาวะ ได้ถูกประเมินไว้ก่อนแล้วว่าน่าจะมีโอกาสเป็นโรคเบาหวาน

3. ในบุคคลที่ไม่ได้เป็นโรคเบาหวาน หรือมีค่า Urine Glucose ระดับน้ำตาลในเลือดหลังงดอาหารเป็นปกติแต่บางครั้งก็มีการตรวจพบค่าระดับน้ำตาลในปัสสาวะอยู่บ้าง จะเรียกสภาวะเช่นนี้ว่า สภาวะกลูโคสในปัสสาวะ หรือ Glucosuria ดังนั้นคำว่า Glucosuria จึงมีความหมายว่า สภาวะที่ตรวจพบน้ำตาลในปัสสาวะจากบุคคลที่ไม่ได้ถูกวินิจฉัยว่าเป็นโรคเบาหวานมาก่อน หรือในบุคคลที่มีสุขภาพแข็งแรงดี แต่อย่างไรก็ตามค่าน้ำตาลที่ตรวจพบนั้นก็อาจบ่งชี้ได้ว่า ผู้ถูกตรวจกำลังมีภาวะเสี่ยงที่จะเป็นเบาหวานหรือไตอาจมีปัญหาบางอย่าง ที่ส่งผลให้ไม่สามารถดูดซึมกลับน้ำตาลกลูโคสจากปัสสาวะได้อย่างมีประสิทธิภาพ จึงเป็นเหตุให้ตรวจพบน้ำตาลในปัสสาวะ แม้จะเพียงแค่เล็กน้อยก็ตาม 

โดยสรุปอาจกล่าวได้ว่า ในปัสสาวะไม่ควรตรวจพบค่าน้ำตาลกลูโคสเลย แม้จะเป็นเพียงแค่น้อยนิดก็ตาม เพราะนั่นอาจบ่งบอกได้ถึงการป่วยด้วยโรคสำคัญ 2 โรค ซึ่งก็คือ โรคไตและโรคเบาหวานนั่นเอง ซึ่งก็ต้องทำการตรวจอย่างละเอียดอีกทีหลังตรวจเจอน้ำตาลในปัสสาวะ

ค่าปกติของ Urine Glucose

1. ค่าปกติของ Urine Glucose ให้ยึดถือเอาตามค่าที่ได้ระบุไว้ในใบรายงานผลการตรวจปัสสาวะ (ถ้ามี)

2. สำหรับค่าปกติของ Urine Glucose โดยทั่วไปจะอยู่ที่

ค่าผิดปกติของ Urine Glucose

สำหรับค่าความผิดปกติที่ได้ในการตรวจหาค่า Urine Glucose ถ้าหาก

1. ค่า Urine Glucose ไปในทางน้อย หรือมีค่าต่ำกว่าศูนย์ไปอีก นั่นแสดงได้ว่าอาจมีความไม่ผิดปกติในการเผาผลาญน้ำตาลในร่างกาย จึงทำให้ตรวจได้ค่าดังกล่าว

2. ค่า Urine Glucose ไปในทางมาก อาจแสดงให้เห็นได้ว่า    

• มีความเสี่ยงเป็นโรคเบาหวาน ( Diabetes Mellitus ) แต่เพื่อความแน่ชัด จะต้องตรวจหาค่าในขณะงดอาหาร FBS เพื่อความชัดเจนอีกครั้ง
• อยู่ในสภาวะการตั้งครรภ์ ซึ่งแสดงได้ว่าอาจกำลังเป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์ ที่เกิดขึ้นระหว่างการตั้งครรภ์นั่นเอง
• เสี่ยงเป็นโรคไต ( Renal Glycosuria ) เพราะเมื่อไตมีประสิทธิภาพในการทำงานน้อยลง ก็อาจส่งผลให้เกิดสภาวะกลูโคสล้มข้าม RTG จึงทำให้ตรวจพบน้ำตาลกลูโคสในน้ำปัสสาวะได้
• ไตเกิดสภาวะโรคแฟนโคนี ( Fanconi Syndrome ) ซึ่งเกิดจากการมีโลหะหนักสะสมอยู่มากเกินไปจนเกิดพิษ ทำให้ท่อไตไม่สามารถดูดซึมน้ำตาลกลับจากน้ำปัสสาวะได้ ทำให้น้ำตาลกลูโคสถูกปล่อยทิ้งมาพร้อมกับน้ำปัสสาวะ และตรวจพบค่า Urine Glucose ในน้ำปัสสาวะสูงเกินกว่าปกติได้
• ไตเกิดการเสื่อมสภาพเนื่องจากได้รับพิษจากสารเคมีเป็นจำนวนมาก และเวลานาน นั่นก็เพราะสารเคมีเหล่านี้เข้าไปทำให้ประสิทธิภาพในการทำงานไตเสื่อมลง จนไม่สามารถดูดซึมกลับกลูโคสจากน้ำปัสสาวะตามปกติได้ และเกิดการข้ามล้นของกลูโคสในที่สุด โดยสารพิษเหล่านี้ได้แก่ ตะกั่ว คาร์บอนมอนอกไซด์ ปรอท เป็นต้น

และด้วยเหตุเหล่านี้ ค่า Urine Glucose จึงอาจเป็นค่าทำให้น้ำตาลกลูโคสหลุดปนออกมากับน้ำปัสสาวะจนทำให้ตรวจพบค่า Urine Glucose สูงเกินปกติได้ ดังนั้นเมื่อตรวจพบค่าน้ำตาลในปัสสาวะสูง จึงไม่ควรด่วนสรุปว่าเป็นเบาหวาน แต่ให้ตรวจละเอียดอีกครั้ง เพื่อความมั่นใจว่าความผิดปกติที่เกิดขึ้น เป็นผลสืบเนื่องมาจากโรคเบาหวานหรือความผิดปกติของไตนั่นเอง

ร่วมตอบคำถามกับเรา

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง

ประสาร เปรมะสกุล, พลเอก. คู่มือแปลผลตรวจเลือด เล่มสอง. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ : อรุณการพิมพ์, 2554. 416 หน้า. 1. เลือด – การตรวจ I.ชื่อเรื่อง. 616.07561 ISBN 978-974-9608-49-4.

Rose, Burton; Rennke, Helmut (1994). Renal pathophysiology – the essentials (1st ed.). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. p. 194. ISBN 0-683-07354-0.

Han BR, Oh YS, Ahn KH, Kim HY, Hong SC, Oh MJ, Kim HJ, Kim YT, Lee KW, Kim SH. BR, Han (Sep 2010). “Clinical Implication of 2nd Trimester Glycosuria”. Korean J Perinatol. 21

การตรวจ Osmolality ในปัสสาวะเป็นการวิเคราะห์ความเข้มข้นของสารต่างๆ ที่ละลายในปัสสาวะ ซึ่งช่วยให้เราประเมินภาวะการสมดุลของน้ำและเกลือแร่ในร่างกายได้ การตรวจนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งในการตรวจสุขภาพของไต การทำงานของฮอร์โมน และการประเมินภาวะขาดน้ำหรือการสะสมของของเหลวที่ผิดปกติในร่างกาย นอกจากนี้ยังช่วยในการวินิจฉัยโรคต่างๆ เช่น ภาวะไตวายเรื้อรัง เบาหวาน เบาจืด และโรคที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมของเหลว การตรวจ Osmolality จึงเป็นเครื่องมือสำคัญที่ช่วยให้แพทย์สามารถให้การรักษาที่ตรงจุดและทันเวลาเพื่อสุขภาพที่ดีของผู้ป่วย

Urine Osmolality คืออะไร

Urine Osmolality คือ ความเข้มข้นของสารละลายในปัสสาวะ มีค่าตั้งแต่ 50-1200 mosm/kg

คำแนะนำในการเก็บปัสสาวะเพื่อส่งตรวจ Urine Osmolality

การเก็บปัสสาวะเพื่อส่งตรวจ มีคำแนะนำเพื่อให้ได้ผลการตรวจที่แม่นยำที่สุด ดังนี้

1. ต้องล้างอวัยวะเพศให้สะอาดหมดจดก่อน โดยใช้สบู่ในการล้างทำความสะอาดตามด้วยเช็ดด้วยผ้าให้แห้งสนิท

2. ถ่ายปัสสาวะส่วนแรกทิ้งลงไปในโถส้วมก่อน จากนั้นกลั้นที่เหลือเอาไว้ แล้วถ่ายลงในภาชนะเก็บปัสสาวะให้ได้ตามปริมาณที่กำหนด ซึ่งหากยังคงถ่ายไม่สุด ก็ให้ถ่ายทิ้งลงไปในโถส้วมต่อไปจนเสร็จ

3. ปิดฝาภาชนะที่ใส่ปัสสาวะในทันที เพื่อป้องกันไม่ให้มีสิ่งแปลกปลอมตกลงไปปะปนอยู่ในน้ำปัสสาวะที่จะส่งตรวจ

4. ทั้งสามขั้นตอนข้างต้น จะต้องทำให้รอบคอบและมีความละเอียดมากที่สุด เพราะหากมีสิ่งแปลกปลอมใดตกลงไปเพียงนิด ก็อาจทำให้ค่า osmolarity ที่ได้มีความผิดเพี้ยนไปในทันที ดังนั้นจึงต้องทำให้ละเอียดรอบคอบที่สุด

การตรวจปัสสาวะหาค่า Urine Osmolality สามารถอย่างสรุปได้ ดังนี้

1. ค่า Urine osmolality คือตรวจค่าปัสสาวะ ร่างกายของมนุษย์จะมีน้ำประกอบอยู่ประมาณ 60% ซึ่งในหนึ่งวันหรือตลอด 24 ชั่วโมง ร่างกายของคนเราจะต้องมีการดื่มน้ำและสูญเสียน้ำผ่านทางปัสสาวะและเหงื่ออยู่เสมอ แถมน้ำที่ดื่มเข้าไปในแต่ละวันอาจมากบ้าง น้อยบ้าง ไม่สามารถประเมินได้ แต่ร่างกายของมนุษย์ก็สามารถรักษาปริมาณน้ำให้คงอยู่ในร่างกายไว้ที่ประมาณ 60% ตลอดเวลาอย่างไม่น่าเชื่อเลยทีเดียว ซึ่งนั่นก็เป็นเพราะว่าในร่างกายของคนเรามีกลไกหนึ่งที่จะทำหน้าที่ในการยับยั้งการขับน้ำออกจากร่างกายมากเกินไป โดยใช้ฮอร์โมนเป็นตัวช่วยในการยับยั้ง ด้วยการสั่งการบังคับไตให้ผลิตน้ำปัสสาวะมากหรือน้อย เพื่อรักษาระดับน้ำในร่างกายให้อยู่ในระดับที่เหมาะสมนั่นเอง

2. ฮอร์โมนยับยั้งการขับ Urine osmolality หรือ น้ำออกจากร่างกาย ไม่เพียงแต่จะช่วยรักษาระดับน้ำให้คงอยู่ที่ 60% โดยตลอดเท่านั้น แต่ยังมีหน้าที่ในการรักษาความเข้มข้นของอนุภาคที่เป็นสารชีวเคมีที่ละลายอยู่ในเลือดให้มีความคงที่ตลอดเวลาอีกด้วย นั่นก็เพราะความเข้มข้นของสารชีวเคมีในน้ำเลือดมีความสำคัญต่อการดำรงชีวิตเป็นอย่างมาก จึงไม่ควรปล่อยให้ความเข้มข้นต่ำหรือสูงเกินไปเด็ดขาด ซึ่งหากสังเกตจะพบว่า

• เมื่ออยู่ท่ามกลางแสงแดดที่ร้อนจัดกลางแจ้ง โดยเฉพาะคนที่ทำงานกลางแจ้ง มักจะปัสสาวะออกมาน้อยกว่าปกติ นั่นก็เพราะได้สูญเสียน้ำออกทางเหงื่อไปมากแล้วนั่นเอง จึงมีน้ำที่จะถูกขับออกทางปัสสาวะเพียงน้อยนิดเท่านั้น
• เมื่ออยู่ในสภาพอากาศที่หนาวจัดหรืออยู่ในห้องแอร์ มักจะปัสสาวะออกมามากกว่าปกติ นั่นก็เพราะมีการเสียเหงื่อน้อย หรือแทบไม่มีเหงื่อเลย น้ำส่วนใหญ่จึงถูกขับออกทางปัสสาวะเป็นหลัก

และตัวการที่ทำหน้าที่ในการบังคับให้ไตผลิตน้ำปัสสาวะออกมามากหรือน้อยก็คือฮอร์โมน ADH นั่นเอง ทั้งนี้ก็เพื่อพยายามรักษาระดับความเข้มข้นของสารชีวเคมีในเลือดให้คงที่อยู่ตลอดเวลา และนอกจากนี้ ADH ก็มีส่วนช่วยในการรักษาระดับน้ำในร่างกายไว้ให้ได้สัดส่วนที่ 60% ตลอดเวลาเช่นกัน 

3. อนุภาคของสารชีวเคมีที่มีส่วนช่วยในการสร้างความเข้มข้นในเลือด ได้แก่ โซเดียม ของเสียจากไนโตรเจนและโพแทสเซียม ซึ่งสารเหล่านี้ไตจำเป็นจะต้องกรองและขับทิ้งออกไปกับน้ำปัสสาวะ เพื่อให้ความเข้มข้นในเลือดคงอยู่ในระดับที่มีความคงที่มากที่สุด แต่อย่างไรก็ตาม ถึงแม้ว่าไตจะมีประสิทธิภาพในการกรองสารเหล่านี้ได้ดีเพียงใด แต่ก็อาจมีหลุดลอยปนไปกับน้ำปัสสาวะได้บ้างเหมือนกัน ดังนั้นจึงไปทำให้ปัสสาวะมีความเข้มข้นสูงขึ้นจนสามารถตรวจวัดค่าได้ ซึ่งก็ถูกเรียกว่า Urine osmolality นั่นเอง

4. ค่า Urine osmolality ที่ตรวจพบในน้ำปัสสาวะ จะถือว่าอยู่ในระดับที่ปกติในผู้ที่มีสุขภาพดีได้นั้น จะต้องขึ้นอยู่กับเงื่อนไขดังต่อไปนี้ คือ

• ค่า Urine Osmolality ที่พบในเลือดจะต้องอยู่ในเกณฑ์ที่ปกติอยู่ก่อนแล้ว เพราะหากอยู่ในเกณฑ์ที่ไม่ปกติก็จะทำให้ค่า Urine osmolality ที่ได้อยู่ในระดับที่ผิดปกติเช่นกัน
• ฮอร์โมนยับยั้งการปล่อยทิ้งน้ำ หรือ ADH จะต้องทำงานได้อย่างเป็นปกติและมีประสิทธิภาพ จึงจะสามารถบังคับไตให้ผลิตน้ำมากหรือน้อยตามความจำเป็นได้
• ฮอร์โมนแอนโดสเตอโรน ( Aldosterone Hormone ) จะต้องมีความปกติเช่นกัน เพราะทำหน้าที่ในการบังคับไตให้ดูดซึมกลับโซเดียมเข้าสู่ร่างกาย ไม่ให้ถูกปล่อยทิ้งไปกับน้ำปัสสาวะจนหมดหรือเกินจากความจำเป็น
• ไต ต้องอยู่ในสภาพที่มีความปกติเช่นกัน นั่นก็เพราะว่าไตมีความสำคัญที่สุดในการผลิตน้ำปัสสาวะ ซึ่งจะทำหน้าที่ในการกรองของเสียจากเลือดส่งออกไปกับน้ำปัสสาวะ เป็นผลให้น้ำปัสสาวะมีความเข้มข้นมากขึ้นและสามารถวัดออกมาเป็นค่า Urine Osmolality ได้ในที่สุด

ซึ่งอาจกล่าวได้ว่าหากไตมีสุขภาพดีก็สามารถกรองของเสียจากเลือดเพื่อปล่อยทิ้งออกทางน้ำปัสสาวะได้อย่างมีประสิทธิภาพ และวัดค่า Urine Osmolality ได้เป็นค่าที่อยู่ในเกณฑ์ที่มีความเหมาะสมที่สุด แต่หากไตมีความชำรุดเสียหาย จนไม่สามารถทำการกรองได้อย่างปกติ ก็อาจทำให้ตรวจพบว่า Urine osmolality มีค่าสูงขึ้นได้นั่นเอง นอกจากนี้หากเป็นกรณีกรวยไตหรือท่อไตชำรุด ก็จะทำให้ตรวจพบค่า Urine osmolality ต่ำกว่าปกติได้ เนื่องจากไม่สามารถกรองสารของเสียออกมากับน้ำปัสสาวะได้อย่างมีประสิทธิภาพ

5. ค่าการตรวจ Urine osmolality ที่ได้ สามารถบ่งบอกถึงความผิดปกติบางอย่างที่เกิดขึ้นในร่างกาย และใช้ในการตรวจเพื่อยืนยันความผิดปกติของโรคบางชนิดได้ เช่น บอกถึงสภาวะที่โปรตีนปนอยู่ในน้ำปัสสาวะ หรือสภาวะที่มีน้ำตาลปนอยู่ในน้ำปัสสาวะ เป็นต้น โดยสำหรับผู้ที่อยู่ในสภาวะปกติและมีสุขภาพดี ก็จะปรากฏค่าที่พบและคำนวณได้ดังนี้

6. หน่วยนับของค่าความเข้มข้นของอนุภาคจากสารชีวเคมีที่ละลายอยู่ในน้ำปัสสาวะ ในปัจจุบันมีการเรียกเป็น 2 ชื่อ ซึ่งก็คือ

• Urine osmolality เป็นหน่วยวัดโดยเทียบต่อปริมาตรปัสสาวะจำนวน 1 ลิตร ซึ่งจะเขียนหน่วยวัดย่อๆ ว่า mOsm/L
• Urine osmolality เป็นหน่วยวัด โดยเทียบเป็นจำนวนน้ำที่หนัก 1 กิโลกรัม ซึ่งจะเขียนหน่วยวัดย่อๆ ว่า mOsm/kg H2O

ค่าปกติของ Urine Osmolality และ Osmolality

1. ค่าปกติของ Urine Osmolality ที่ตรวจได้ให้ยึดเอาตามค่าปกติที่ได้ระบุไว้ในใบรายงานผลการตรวจปัสสาวะ (ถ้ามี)

2. ค่าปกติทั่วไปจะอยู่ที่

หมายเหตุ จากการใช้ปัสสาวะที่เก็บได้ในช่วง 12-14 ชั่วโมง โดยการจำกัดการบริโภคน้ำและอาหารที่เป็น ของเหลว

ค่าผิดปกติของ Osmolarity  ( รวมทั้ง Osmolality )

1. เมื่อค่าผิดปกติที่ตรวจได้ไปในทางน้อย อาจแสดงได้ว่า

• ดื่มน้ำหรือทานอาหารที่มีของเหลวเป็นส่วนประกอบมากเกินไป ทำให้ปัสสาวะออกมามากกว่าปกติ เพราะร่างกายต้องขับน้ำส่วนเกินออกมาให้เหลืออยู่ที่ 60% นั่นเอง   
• เกิดสภาวะชองโรคเบาจืด ซึ่งมีสาเหตุมาจากการที่ต่อมใต้สมองหรือไตเกิดความผิดปกติ เช่นเป็นโรคบางอย่าง จึงทำให้ฮอร์โมน ADH ที่ผลิตออกมานั้นมีน้อยเกินไป ไม่เพียงพอต่อการยับยั้งการปล่อยน้ำทิ้ง และเนื่องจากไตไม่ตอบสนองต่อ ADH จึงปล่อยน้ำปัสสาวะออกมามากคล้ายกับคนที่เป็นโรคเบาหวาน เพียงแต่ไม่มีสีน้ำตาลออกมาเจือปน จึงถูกเรียกชื่อว่าโรคเบาจืด
• เนื้อท่อภายในไตตายเป็นบางส่วน จึงมีการปล่อยปัสสาวะออกมาน้อยกว่าปกติ ซึ่งในขณะเดียวกันก็มีการกรองสารละลายออกมาได้น้อยลงด้วย ส่วนสาเหตุที่ทำให้เนื้อท่อในไตตายเป็นบางส่วนนั้น ก็เกิดจากการที่เลือดไปเลี้ยงไตไม่พอ จนทำให้เนื้อบางส่วนในไตขาดออกซิเจนและตายไปในที่สุด นอกจากนี้ก็อาจเกิดได้จากสาเหตุอื่นโดยทั่วไป ได้แก่ ผลจากการผ่าตัดใหญ่ การเกิดปฏิกิริยาจากการรับการถ่ายเลือดและการปล่อยให้ความดันเลือกในร่างกายตกลงต่ำกว่าปกติเป็นเวลานานกว่า 30 นาที ซึ่งก็ล้วนเป็นสาเหตุที่ทำให้เนื้อท่อไตตายทั้งสิ้น
• ต่อมหมวกไตเกิดความผิดปกติ ทำให้ผลิตฮอร์โมนแอลโดสเตอโรนออกมามากเกินไป เป็นผลให้ไตมีการดูดซึมกลับโซเดียมจากปัสสาวะมากเกินความจำเป็น ซึ่งก็ส่งผลเสียต่อสุขภาพร่างกายเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะการเกิดอาการบวมน้ำ และทำให้ความเข้มข้นของปัสสาวะก็ลดลงไปอย่างผิดปกติอีกด้วย

2. เมื่อค่าผิดปกติที่ตรวจได้ไปในทางมาก อาจแสดงได้ว่า

• ร่างกายมีการผลิตฮอร์โมนยับยั้งการปล่อยน้ำทิ้งออกมามากเกินไป เป็นผลให้น้ำในส่วนใหญ่ถูกดูดซึมกลับเข้าไปในร่างกาย และปล่อยน้ำทิ้งออกมาทางปัสสาวะเพียงน้อยนิดเท่านั้น ดังนั้นเมื่อน้ำปัสสาวะมีปริมาณน้อยลง ในขณธที่สารละลายที่จะปล่อยทิ้งมีจำนวนเท่าเดิม จึงส่งผลให้น้ำปัสสาวะมีความเข้มข้นสูงขึ้น ดังนั้นเมื่อตรวจหาค่า Urine Osmolality จึงพบว่าค่าที่ได้มีค่าสูงขึ้นอย่างผิดปกตินั่นเอง
• เกิดผลข้างเคียงของการเกิดขึ้นของเซลล์ตัวใหม่ ซึ่งเซลล์ที่เกิดขึ้นมาใหม่นี้อาจไม่ทราบได้แน่นอนว่าเกิดขึ้นบริเวณใด อาจเป็นเซลล์เนื้องอกที่ไม่ใช่มะเร็งหรือจะเป็นเซลล์มะเร็งร้ายก็ได้ โดยทั้งหมดนี้ล้วนเป็นเหตุให้ค่า Urine Osmolality สูงขึ้นทั้งสิ้น โดยเฉพาะเซลล์มะเร็งอย่างแท้จริง นั่นก็เพราะว่าจะเกิดการกระตุ้นการหลั่งฮอร์โมนยับยั้งการปล่อยน้ำทิ้งหรือ ADH ออกมามากเกินไป ซึ่งผลิตนอกแหล่งด้วยตัวมันเองอย่างไร้การควบคุม โดยสาร ADH นี้ก็จะไปดูดซึมน้ำส่วนใหญ่กลับเข้ามาในร่างกาย ทำให้เกิดภาวการณ์บวมน้ำและปัสสาวะน้อยลงในที่สุด แต่ในขณะเดียวกันความเข้มข้นของสารละลายในน้ำปัสสาวะก็จะสูงขึ้นมาก การตรวจหาค่า Urine Osmolality จึงพบว่าสูงผิดปกตินั่นเอง   

เพราะฉะนั้นหากตรวจพบค่าดังกล่าวสูงโดยที่หาสาเหตุไม่ได้ ก็ให้นึกถึงการเกิดเซลล์มะเร็งไว้ก่อน ซึ่งแม้ว่าในขณะนั้นจะยังไม่สามารถตรวจพบได้ว่ามีเซลล์มะเร็งในร่างกายหรือไม่ แต่ก็ไม่ควรชะล่าใจเลยทีเดียว

• เกิดอาการหัวใจวายเพราะขาดเลือด ซึ่งอาจเป็นเพราะหลอดเลือดหัวใจถูกปิดกั้นจึงทำให้ไม่สามารถสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงร่างกายได้อย่างมีประสิทธิภาพดังเดิม ดังนั้นเมื่ออวัยวะต่างๆ ได้รับเลือดในปริมาณที่ต่ำ โดยเฉพาะไตก็จะทำให้การทำงานของอวัยวะนั้นๆ มีความผิดปกติไปด้วย ซึ่งทั้งนี้ไตจะสามารถผลิตน้ำปัสสาวะได้น้อยลง และทำให้น้ำปัสสาวะมีความเข้มข้นมากขึ้นในที่สุด
• เกิดจากสาวะของโรคตับแข็ง จึงไม่สามารถควบคุมการปล่อยชีวเคมีเข้าสู่กระแสเลือดได้ เป็นผลให้เลือดมีความเข้มข้นสูง ซึ่งไตก็ต้องทำหน้าที่ในการกรองสารเหล่านี้ออกมาจากเลือดต่อไป เพื่อพยายามรักษาระดับความเข้มข้นของเลือดให้คงที่ จึงทำให้สารชีวเคมีที่จะถูกขับทิ้งไปกับปัสสาวะมีปริมาณที่สูงมาก และตรวจพบค่า Urine Osmolality สูงกว่าปกติได้นั่นเอง นอกจากนี้ในขั้นตอนการตรวจก็จะพบว่าน้ำปัสสาวะมีสีแดงขุ่มข้นอีกด้วย
• เมื่อมีการช็อกเกิดขึ้น ( Shock ) เพราะในขณะช็อกนั้นจะเกิดการหมดสติ ซึ่งก็ทำให้ร่างกายเกิดกลไกอัตโนมัติขึ้นมาเพื่อพยายามรักษาน้ำในร่างกายให้ปกติเข้าไว้ และไม่สูญเสียไปกับปัสสาวะมากเกินไป ดังนั้นแม้จะได้ผ่านระยะเวลาการช็อกมาแล้ว แต่ปัสสาวะก็ยังคงมีในปริมาณที่น้อยกว่าปกติอยู่ดี ในขณะที่สารละลายมีความเข้มข้นและน้ำปัสสาวะขุ่นข้นมากขึ้น ซึ่งอาจสรุปได้ว่า แม้จะผ่านการช็อกไปแล้วแต่ก็อาจตรวจพบค่า Urine Osmolality ที่มีระดับสูงกว่าปกติได้อยู่ดี

ร่วมตอบคำถามกับเรา

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง

ประสาร เปรมะสกุล, พลเอก. คู่มือแปลผลตรวจเลือด เล่มสอง. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ : อรุณการพิมพ์, 2554. 416 หน้า. 1. เลือด – การตรวจ I.ชื่อเรื่อง. 616.07561 ISBN 978-974-9608-49-4.

Sands, Jeff M.; Layton, Harold E. (2014-01-01). “Advances in Understanding the Urine-Concentrating Mechanism”. Annual Review of Physiology. 76 (1): 387–409.

Urine P-Amylase คือ

Urine P-Amylase คือ ค่าที่ใช้ตรวจเพื่อหาค่าเอนไซม์ที่ได้จากตับอ่อนและถูกกรองทิ้งมากับปัสสาวะ โดยมีชื่อว่า P-Amylase ซึ่งเอนไซม์ตัวนี้มีการผลิตขึ้นมาโดยตับอ่อน เพื่อใช้ในการย่อยอาหารประเภทแป้งในลำไส้โดย เฉพาะ ดังนั้นเอนไซม์ส่วนหนึ่งจึงถูกขับปนออกไปกับกากอาหารพร้อมกับอุจจาระ และอีกส่วนหนึ่งจะถูกดูดซึมโดยลำไส้พร้อมกับสารอาหารเพื่อส่งเข้าสู่กระแสเลือดต่อไป และเนื่องจากเอนไซม์ตัวนี้ถูกจัดเป็นเอนไซม์ที่ไร้ประโยชน์ จึงต้องถูกกำจัดทิ้งผ่านการกรองออกไปทางน้ำปัสสาวะ ดังนั้นจึงสามารถตรวจพบ Urine P-Amylase ในน้ำปัสสาวะได้ ซึ่งผลตรวจที่ได้ก็บ่งชี้ได้ถึง การเป็นโรคตับอ่อน ความผิดปกติของอวัยวะอื่นๆ เช่น ตับ ไต ฯลฯ และใช้เพื่อติดตามผลการรักษาโรคได้อีกด้วย

Urine P-Amylase คือ ค่าที่ใช้ตรวจเพื่อหาค่าเอนไซม์ที่ได้จากตับอ่อนและถูกกรองทิ้งมากับปัสสาวะ ซึ่งผลิตขึ้นมาโดยตับอ่อน เพื่อใช้ย่อยอาหารประเภทแป้งในลำไส้

ข้อบ่งชี้ในการตรวจ Urine P-Amylase คือ

1. ตรวจ Urine P-Amylase เพื่อทำความเข้าใจถึงการผลิตและการนำ P-Amylase มาใช้ประโยชน์ของร่างกาย

2. เอนไซม์ Amylase ที่พบในร่างกายของมนุษย์ ถูกผลิตขึ้นมาจาก 2 แหล่งด้วยกัน นั่นก็คือ

• ต่อมน้ำลายในปาก เพื่อใช้ย่อยอาหารในขั้นแรก ชื่อว่า Saliva Amylase แต่จะมีปริมาณไม่มากนัก
• ตับอ่อน จะผลิตเอนไซม์ที่ใช้ในการย่อยอาหารในลำไส้เล็กส่วนต้นโดยเฉพาะ และอาศัยท่อของตับในการส่งเอนไซม์ออกไป ซึ่งเอนไซม์ที่ตับอ่อนผลิต มีชื่อว่า Urine P-Amylase โดยเป็นเอนไซม์ส่วนใหญ่ของร่างกายเลยทีเดียว ดังนั้นเมื่อมีอาการป่วยด้วยโรคหรือเกิดการกระทบกระทั่งใดๆ กับตับอ่อน ก็อาจมีผลให้เอนไซม์ตัวนี้มีค่ามากขึ้นหรือน้อยลงได้

3. สำหรับโรคหรือเหตุสำคัญที่ไม่ใช่ตับอ่อนอักเสบ แต่ทำให้ค่า Urine P-Amylase ที่ตรวจพบในน้ำปัสสาวะมีค่าสูงขึ้นมากผิดปกติ มีดังนี้

• โรคต่อมน้ำลายหน้าหูอักเสบ หรือโรคคางทูม มีผลต่อค่า Urine P-Amylase ที่สูงขึ้น
• โรคถุงน้ำดีอักเสบ
• การตั้งครรภ์นอกมดลูก
• สภาวะลำไส้รั่วหรือลำไส้ทะลุ
• สภาวะไตขาดเลือด

4. หากตรวจพบค่า Urine P-Amylase มีค่าที่สูงมากผิดปกติจนสังเกตได้ นั่นอาจการันตรีได้เลยว่าเกิดโรคตับอ่อนอักเสบอย่างแท้จริงแน่นอน เพราะเมื่อเป็นโรคตับอ่อนอักเสบ จะไม่สามารถควบคุมการผลิตเอนไซม์ชนิดนี้ได้ และเกิดการผลิตออกมามากเกินไปนั่นเอง

5. การกินยาบางชนิดอย่างต่อเนื่อง ก็อาจเป็นคนให้ค่า Urine P-Amylase สูงผิดปกติจากที่ควรเป็นได้เช่นกัน ซึ่งยาที่มีผล ได้แก่ ยา Aspirin ยาฮอร์โมน Corticosteroids ยาขับปัสสาวะ ยาเม็ดคุมกำเนิดและยา Morphine เป็นต้น นอกจากนี้ก็ยังมียาตัวอื่นๆ ที่อาจส่งผลดังกล่าวได้เหมือนกัน

6. หากต้องการทราบอย่างแน่ชัดว่ากำลังป่วยด้วยโรคตับอ่อนอักเสบอย่างแท้จริงหรือไม่ นอกจากตรวจหาค่า Urine P-Amylase แล้ว จะต้องตรวจเลือดเพื่อหาค่า Amylase และ Lipase ควบคู่กันไปด้วย เพื่อให้ได้ข้อบ่งชี้ที่มีความชัดเจนมากขึ้น

ค่าปกติของ Urine P-Amylase 

1. ค่าปกติของ Urine P-Amylase ให้ยึดเอาตามค่าที่ได้ระบุไว้ในใบรายงานผลการตรวจปัสสาวะ ( ถ้ามี )

2. ค่าปกติโดยทั่วไปของ Urine P-Amylase จะอยู่ที่

ค่าผิดปกติของ Urine P-Amylase

1. ค่าในทางน้อย อาจแสดงได้ว่า

• ตับอ่อนได้รับการกระทบกระเทือนจนทำให้เกิดการบาดเจ็บ จึงทำให้ผลิตเอนไซม์ Amylase ออกมาได้น้อยกว่าปกติ
• ป่วยด้วยโรคไต เพราะเมื่อไตมีประสิทธิภาพในการกรองน้อยลง ก็ส่งผลให้สามารถกรอง P-Amylase ออกทิ้งไปกับน้ำปัสสาวะได้ต่ำกว่าปกติ
• เป็นโรคมะเร็งของตับอ่อน จึงไม่สามารถผลิตเอน ไซม์ P-Amylase ออกมาได้ ทำให้ค่า Urine P-Amylase ที่ตรวจพบมีค่าต่ำมาก
• อยู่ในสภาวะครรภ์เป็นพิษ ( Toxemia of pregnancy ) ทำให้ตรวจพบค่า P-Amylase น้อยมาก

2. ค่าในทางมาก อาจแสดงได้ว่า

• เป็นโรคตับอ่อนอักเสบแบบเฉียบพลัน ทำให้ไม่สามารถควบคุมการผลิตและปล่อย P-Amylase ออกมาได้ เป็นผลให้ค่า P-Amylase สูงขึ้นกว่าปกติ
• เป็นโรคมะเร็งที่ได้แพร่กระจายไปยังตับอ่อน ปอดและรังไข่ เป็นผลให้ตับอ่อนผลิต P-Amylase ออกมามากเกินไปอย่างควบคุมไม่ได้ 
• การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์อย่างต่อเนื่องในปริมาณมาก ซึ่งเข้าไปทำลายตับและตับอ่อน จนทำให้ประสิทธิภาพในการทำงานของตับอ่อนลดน้อยลง
• เกิดสภาวะท่อน้ำดีอักเสบทำให้ไม่สามารถปล่อยเอนไซม์ชนิดนี้ทิ้งไปกับลำไส้เล็กให้ปนไปกับกากอาหารได้ ดังนั้นจึงมีเอนไซม์ตัวนี้ในกระแสเลือดมากเกินไป จนไตต้องเร่งกรองออกทิ้งไปกับน้ำปัสสาวะให้ได้มากที่สุด ผลตรวจค่า Urine P-Amylase จึงมีสูงมาก
• เกิดการตั้งครรภ์นอกมดลูกจนกระทั่งเกิดการฉีกขาด เป็นผลให้ตรวจพบเอนไซม์ชนิดนี้ในน้ำปัสสาวะมีค่าที่สูงผิดปกติเช่นกัน
• เกิดสภาวะการอุดกลั้นช่องทางเดินอาหาร ทำให้เอนไซม์ถูกขับออกไปกับกากอาหารน้อยและถูกดึงกลับเข้ากระแสเลือดเป็นส่วนใหญ่ จึงถูกขับออกทางปัสสาวะมากกว่าปกติ
• เกิดการอุดกั้นท่อของตับอ่อน ทำให้ส่งเอนไซม์ออกไปยังลำไส้เล็กได้น้อยลง

ข้อแนะนำเกี่ยวกับโรคตับอ่อนอักเสบ

• โรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันเป็นโรคไม่รุนแรง สามารถรักษาให้หายภายในประมาณ 1-2 สัปดาห์
• ตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันสามารถเกิดเป็นซ้ำได้ ถ้าไม่รีบรักษาหรือจัดการต้นเหตุได้
• ตับอ่อนอักเสบในกลุ่มที่มีอาการรุนแรงมักเกิดจากเซลล์ก่อสารเคมีหลายชนิดเข้าสู่กระแสเลือดและไปก่อให้เกิดการอักเสบในอวัยวะ ต่างๆ ซึ่งพบบ่อยที่ กล้ามเนื้อหัวใจ ปอด และไต ก่อภาวะหายใจล้มเหลวและภาวะหัวใจล้มเหลว และไตวายเฉียบพลัน ซึ่งทั้งหมดนี้เป็นสาเหตุทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิตได้
• ในทางการแพทย์จัดเป็นโรคตับอ่อนอักเสบเป็นโรคที่รุนแรงและรักษาไม่หาย แต่สามารถบรรเทาอาการได้โดยที่ผู้ป่วยต้องอยู่ในการดูแลของแพทย์ไปตลอดชีวิต เพราะมักมีผลข้างเคียงเกิดขึ้นตามมา เช่น อาการปวดท้องเรื้อรัง ท้องเสียเรื้อรัง ภาวะขาดอาหาร โรคเบาหวาน จนส่งผลถึงคุณภาพชีวิตและเป็นเหตุทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิตได้

ร่วมตอบคำถามกับเรา

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง

ประสาร เปรมะสกุล, พลเอก. คู่มือแปลผลตรวจเลือด เล่มสอง. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ : อรุณการพิมพ์, 2554. 416 หน้า. 1. เลือด – การตรวจ I.ชื่อเรื่อง. 616.07561 ISBN 978-974-9608-49-4.

Ramasubbu, N.; Paloth, V.; Luo, Y.; Brayer, G. D.; Levine, M. J. (1996). “Structure of Human Salivary α-Amylase at 1.6 Å Resolution: Implications for its Role in the Oral Cavity”. Acta Crystallographica Section.

Rejzek, M.; Stevenson, C. E.; Southard, A. M.; Stanley, D.; Denyer, K.; Smith, A. M.; Naldrett, M. J.; Lawson, D. M.; Field, R. A. (2011). “Chemical genetics and cereal starch metabolism: Structural basis of the non-covalent and covalent inhibition of barley β-amylase”. Molecular BioSystems. 7 (3): 718–730.

Urine Phosphorus

Urine Phosphorus หรือชื่ออื่น Urine Phosphate คือค่าที่ใช้ตรวจสอบปริมาณของฟอสฟอรัส ( Phosphorus ) ที่ถูกขับออกมาพร้อมกับปัสสาวะในรอบ 24 ชั่วโมง ซึ่งหากพบค่าที่ผิดไปจากปกติ นั่นอาจแสดงได้ ถึงความผิดปกติของอวัยวะต่างๆ ในร่างกายได้ ไม่ว่าจะเป็นสุขภาพของไต ต่อมพาราไทรอยด์หรือกระดูก เป็นต้น

การตรวจหาค่า Urine Phosphorus

1.เพื่อทำความเข้าใจเกี่ยวกับคุณประโยชน์และบทบาทของฟอสฟอรัสที่มีต่อร่างกายของมนุษย์

2.สำหรับการตรวจเพื่อหาค่าของฟอสฟอรัส ไม่ว่าจะเป็นการตรวจในเลือดหรือน้ำปัสสาวะจะใช้วิธีที่ง่าย ด้วยการตรวจต่ออนุภาคของเกลือฟอสเฟตนั่นเอง ดังนั้นการตรวจของโรงพยาบาลหลายแห่งจึงมักจะมีชื่อเรียกการตรวจที่ต่างกันไป เช่น “ Urine Phosphate ” หรือ “ Phosphate in Urine ”

3.เพื่อทราบถึงความสำคัญของ Urine Phosphorus ที่มีต่อร่างกายของมนุษย์ โดยหลักๆ ก็มีดังนี้

• ฟอสฟอรัสเป็นธาตุสำคัญ ที่ร่างกายจำเป็นต้องใช้เพื่อเสริมสร้างกระดูกและฟันร่วมกับแคลเซียม โดยใช้เป็นองค์ประกอบหลักร่วมกันนั่นเอง
• Urine Phosphorus มีบทบาทในการเสริมสร้างระบบประสาทให้ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น พร้อมลดการเสื่อมของระบบประสาทอีกด้วย
• ฟอสฟอรัสช่วยให้กล้ามเนื้อสามารถยืดและหดตัวได้อย่างสมบูรณ์มากขึ้น ซึ่งก็จะส่งผลดีในด้านอื่นๆ อีกด้วย
• ช่วยในการสร้างดุลยภาพของประจุไฟฟ้า รวมถึงความเป็นกรด-ด่างภายในร่างกาย
• ช่วยในการสร้างเยื่อผนังเซลล์ทุกเซลล์ทั่วร่างกาย และเพิ่มความแข็งแรงให้กับผนังเซลล์มากกว่าเดิม
• เพิ่มประสิทธิภาพในการดูดซึม Niacin พร้อมกระตุ้นให้สามารถใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
• มีหน้าที่ในการส่งเสริมให้ไตสามารถทำงานได้อย่างเต็มสมรรถภาพมากขึ้น ซึ่งไตก็จะช่วยควบคุมฟอสฟอรัสในร่างกายไม่ให้มากหรือน้อยจนเกินไปเช่นกัน

4.โดยส่วนใหญ่ร่างกายของมนุษย์มักจะไม่มีปัญหาในเรื่องของการขาดแร่ธาตุฟอสฟอรัส เนื่องจากในอาหารส่วนใหญ่จะอุดมไปด้วยฟอสฟอรัสอยู่แล้ว เว้นแต่ 2 กรณีดังต่อไปนี้

• เมื่อมีโรคหรือความผิดปกติบางอย่างที่ทำให้ช่องทางเดินอาหารไม่สามารถดูดซึมสารอาหารได้ตามปกติ จึงได้รับฟอสฟอรัสน้อยกว่าที่ควรจะเป็น
• เมื่อกินยาในกลุ่ม Antacids อย่างต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน เพราะยาตัวนี้จะทำให้ผนังภายในกระเพาะอาหารและลำไส้เล็กถูกเคลือบจนไม่สามารถดูดซึมสารอาหารได้ตามปกติ จึงทำให้ฟอสฟอรัสที่ได้รับเข้าสู่ร่างกายมีปริมาณน้อยกว่าที่ร่างกายต้องการนั่นเอง

5.กรณีที่ระดับของฟอสฟอรัสจะมีค่าสูงขึ้นหรือลดลง อาจเกิดจากสาเหตุดังต่อไปนี้

• Urine Phosphorus ค่าฟอสฟอรัสสูงขึ้น เนื่องมาจาก

1) มีการดูดซึมฟอสฟอรัสจากอาหารมากขึ้น ทำให้ระดับฟอสฟอรัสที่ตรวจพบสูงขึ้นกว่าปกติ

2) เพราะระดับแคลเซียมในเลือดต่ำลงกว่าปกติเป็นอย่างมาก ทำให้ต้องมีการสลายกระดูกเพื่อดึงเอาแคลเซียมในกระดูกออกมาใช้ในเลือด ซึ่งก็จะทำให้ฟอสฟอรัสพลอยหลุดออกมาจากกระดูกด้วย และเข้าไปอยู่ในน้ำเลือด จึงตรวจพบค่าฟอสฟอรัสในเลือดได้สูงนั่นเอง

• ค่าฟอสฟอรัสลดต่ำลง เนื่องมาจากการที่ไตพบว่าฟอสฟอรัสที่มีอยู่ในเลือดนั้นเริ่มสูงมากเกินไป จึงต้องพยายามกรองออกมาแล้วขับทิ้งไปกับน้ำปัสสาวะให้ได้มากที่สุด แต่ส่วนใหญ่จะลดลงเพียงแค่ให้เกิดความสมดุลมากขึ้นนั่นเอง

6.และจากกรณีดังกล่าวในข้อ 5 ก็แสดงให้เห็นได้ว่าจะส่งผลให้ระดับฟอสฟอรัสที่ตรวจพบในปัสสาวะเพิ่มขึ้นหรือลดลงได้เหมือนกัน ซึ่งก็มีสาเหตุมาจากปัจจัยดังต่อไปนี้

• การกินอาหาร โดยขึ้นอยู่กับว่าอาหารที่กินเข้าไปนั้นมีฟอสฟอรัสอุดมอยู่มากน้อยแค่ไหน
• เกิดความผิดปกติของต่อมไทรอยด์ โดยต่อมไทรอยด์อาจทำงานมากเกินไป หรือน้อยเกินไป จนส่งผลต่อระดับฟอสฟอรัสได้               
• ระดับการเผาผลาญแคลเซียมจากกระดูกออกมาใช้ ซึ่งหากมีการเผาผลาญมากน้อยเพียงใดก็จะส่งผลกับระดับฟอสฟอรัสที่ตรวจพบในปัสสาวะด้วยเช่นกัน
• การทำงานของไตมีความผิดปกติหรือไม่  เพราะไตมีหน้าที่ในการขับทิ้งฟอสฟอรัสออกมาพร้อมกับน้ำปัสสาวะโดยตรง หากไตทำงานผิดปกติก็จะส่งผลต่อค่าที่ขึ้นลงได้เหมือนกัน

7.อายุที่มากขึ้นก็มีผลให้ระดับฟอสฟอรัสที่พบในเลือดสูงขึ้นกว่าเกณฑ์ปกติได้ นั่นก็เพราะว่าไตของมนุษย์จะเริ่มเสื่อมไปตามช่วงอายุ ซึ่งเฉลี่ยแล้วผู้ที่อยู่ในวัย 40 ปีขึ้นไป ไตจะค่อยๆ เสื่อมและมีความสามารถในการขับฟอสฟอรัสออกทางปัสสาวะได้น้อยลง จึงเป็นผลให้ฟอสฟอรัสยังคงสะสมอยู่ในเลือดในปริมาณที่สูงมากด้วยนั่นเอง

อย่างไรก็ตามธาตุฟอสฟอรัสกับแคลเซียมนั้น แม้จะต้องทำหน้าที่ร่วมกันเพื่อเสริมสร้างกระดูกให้แข็งแรง แต่เมื่ออยู่ในกระแสเลือดก็จะกลายเป็นคู่แข่งหรืออริกันไปโดยปริยาย ซึ่งพบว่าหากมีระดับฟอสฟอรัสในเลือดสูง ก็จะทำให้ค่าแคลเซียมในเลือดต่ำลงไปด้วย

ดังนั้นพาราไทรอยด์ฮอร์โมนจึงต้องเร่งสลายแคลเซียมในกระดูกออกมาใช้ในกระแสเลือดมากขึ้น เพื่อไม่ให้ต่ำไปกว่าระดับฟอสฟอรัสและต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน จึงเป็นเหตุผลว่าทำไมในคนสูงอายุจึงมักจะมีความเสี่ยงต่อการเป็นโรคกระดูกมากที่สุด โดยเฉพาะโรคกระดูกพรุนที่พบได้มากในวัย 40 ปีขึ้นไป

ดังนั้นนอกจากการตรวจหา Urine Phosphorus ค่าฟอสฟอรัสในเลือดแล้ว ก็ควรตรวจหาค่าฟอสฟอรัสที่มีอยู่ในปัสสาวะไปพร้อมกันด้วย ซึ่งหากพบว่าค่าฟอสฟอรัสในเลือดสูงกว่าค่าปกติ ในขณะที่ค่าฟอสฟอรัสในปัสสาวะอยู่ในระดับปกติหรือต่ำกว่าเกณฑ์ ก็สรุปได้เลยว่าไตกำลังมีปัญหาแน่นอน และควรรีบทำการรักษาโดยด่วน

8.การกินยาบางชนิดเป็นประจำอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้มีการตรวจพบค่าฟอสฟอรัสที่มีในปัสสาวะที่เบี่ยงเบนไปจากค่าที่ควรจะเป็น ซึ่งยาเหล่านี้ก็ได้แก่ กลุ่มยา Diltiazem ที่ใช้ในการรักษาโรคความดันเลือดสูงและโรคหัวใจ กลุ่มยา Diuretics ที่ใช้เพื่อขับน้ำออกจากร่างกายในผู้ป่วยที่มีความดันเลือดสูง กลุ่มยา Aspirin เพื่อใช้เพื่อบรรเทาสภาวะเลือดข้น และกลุ่มยาฮอร์โมนชนิดต่างๆ เป็นต้น

9.ค่าของฟอสฟอรัสและแคลเซียมที่ตรวจได้จากในน้ำปัสสาวะ กรณีที่มากหรือน้อยกว่าเกณฑ์ปกติ สามารถบ่งชี้ถึงโรคและสภาวะความผิดปกติของร่างกายบางอย่างได้แบบหยาบๆ ดังนี้

พาราไทรอยด์ฮอร์โมนจึงต้องเร่งสลายแคลเซียมในกระดูกออกมาใช้ในกระแสเลือดมากขึ้น เพื่อไม่ให้ต่ำไปกว่าระดับฟอสฟอรัสและต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน

ค่าปกติของ Urine Phosphorus

1.ค่าปกติของ Urine Phosphorus ให้ยึดเอาตามค่าที่ได้ระบุไว้ในใบรายงานผลการตรวจปัสสาวะ ( ถ้ามี )

2.สำหรับค่าปกติทั่วไปของ Urine Phosphorus จะอยู่ที่

ค่าผิดปกติของ Urine Phosphorus

ค่าความผิดปกติของ Urine Phosphorus สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 กรณีคือ

1.ค่า Urine Phosphorus ที่ได้น้อยกว่าค่าปกติ อาจแสดงได้ว่า

• พาราไทรอยด์ทำงานน้อยเกินไป จึงมีการสลายแคลเซียมจากกระดูกเข้าสู่กระแสเลือดน้อยลง ซึ่งทำให้ฟอสฟอรัสหลุดเข้าสู่กระแสเลือดน้อยลงไปด้วย ดังนั้นฟอสฟอรัสที่ไตกรองออกมาได้แล้วขับทิ้งไปพร้อมกับน้ำปัสสาวะจึงมีปริมาณน้อยมาก และทำให้ตรวจพบค่าที่ต่ำกว่าเกณ์ได้นั่นเอง 

• เป็นโรคไต เพราะจะทำให้ไตเสื่อมประสิทธิภาพในการกรอง ส่งผลให้กรองฟอสฟอรัสได้น้อยกว่าปกติและขับทิ้งออกไปกับปัสสาวะได้ต่ำมาก โดยกรณีนี้แม้ว่าฟอสฟอรัสในเลือดจะสูงมากเพียงใด แต่ฟอสฟอรัสที่พบในน้ำปัสสาวะกลับมีปริมาณที่น้อยกว่าเกณฑ์
• เป็นโรคตับ จึงทำให้ตับไม่สามารถรับสารอาหารจากการดูดซึมเข้าสู่ร่างกายได้ดังเดิม เป็นผลให้ไม่สามารถส่งฟอสฟอรัสเข้าสู่กระแสเลือดได้ตามปกติ จึงทำให้ฟอสฟอรัสในเลือดมีค่าต่ำและฟอสฟอรัสในน้ำปัสสาวะก็มีค่าต่ำมากจนผิดปกติเช่นกัน

สาเหตุอาจเกิดมาจากภาวะขาดอาหาร โรคพิษสุราเรื่อรัง โรคเนื้องอกของต่อมพาราไทรอยด์ โรคต่อมพาราไทรอยด์ทำงานมากเกินปกติ ภาวะตับวาย โรคกระดูก ภาวะเลือดเป็นด่าง

2.ค่าที่ได้มากกว่าค่าปกติ อาจแสดงได้ว่า

• ต่อมพาราไทรอยด์ทำงานมากเกิน จึงมีการสลายกระดูกเพื่อดึงแคลเซียมเข้าสู่กระแสเลือดมากเกินความจำเป็น และทำให้ฟอสฟอรัสพลอยหลุดเข้าสู่กระแสเลือดมากไปด้วย ซึ่งก็ทำให้ไตต้องรับหน้าที่ในการกรองฟอสฟอรัสออกไปกับน้ำปัสสาวะอย่างหนัก เป็นผลให้ตรวจพบค่าฟอสฟอรัสในน้ำปัสสาวะสูงมากเกินเกณฑ์ที่กำหนดนั่นเอง
• เป็นโรคไตแบบสิ้นสภาพ นั่นคือไตไม่สามารถที่จะกรองหรือดูดซึมสารใดๆ กลับได้อีก รวมถึงฟอสฟอรัสด้วยเช่นกัน ดังนั้นจึงอาจตรวจพบค่าฟอสฟอรัสในน้ำปัสสาวะที่สูงกว่าปกติได้ โดยหากสังเกตจะพบว่าไม่ว่าค่าฟอสฟอรัสจะสูงหรือต่ำกว่าเกณฑ์ ก็อาจบ่งชี้ได้ว่าเป็นโรคไตทั้งสิ้น
• ร่างกายขาดวิตามินดีหรือมีวิตามินดีอยู่ในปริมาณที่น้อยเกินไป ทำให้ลำไส้ดูดซึมแคลเซียมจากอาหารมาใช้ประโยชน์ได้ต่ำ เป็นผลให้แคลเซียมในเลือดต่ำกว่าเกณฑ์ และเดือดร้อนพาราไทรอยด์ฮอร์โมนที่จะต้องสลายกระดูกเพื่อดึงแคลเซียมออกมาใช้ ซึ่งก็ส่งผลให้ฟอสฟอรัสหลุดออกมาด้วยและตรวจพบว่ามีค่าที่สูงกว่าที่ควรจะเป็นนั่นเอง
• ร่างกายอาจได้รับวิตามินดีมากเกินไป ส่งผลให้เกิดการเป็นพิษและมีการดึงเอาแคลเซียมจากอาหารมาสู่กระแสเลือดมากเกินจำเป็น และเมื่อแคลเซียมในเลือดมีระดับสูง ก็จะต้องขับฟอสฟอรัสออกทิ้งไปกับน้ำปัสสาวะในปริมาณมากด้วย จึงเป็นผลให้พบค่าฟอสฟอรัสที่สูงมากในปัสสาวะ ซึ่งหากสังเกตก็จะพบว่า การตรวจพบค่าฟอสฟอรัสในปัสสาวะสูงกว่าปกติ อาจเป็นได้ทั้งจากการได้รับวิตามินดีมากหรือน้อยเกินไปเลยทีเดียว แต่อย่างไรก็ตาม หากร่างกายได้รับวิตามินดีมากจนเกินพิษ ก็จะทำให้กระบวนการขั้นต้นหยุดยั้งลงและส่งผลให้ฟอสฟอรัสหลุดออกสู่น้ำปัสสาวะน้อยลงเช่นกัน             
• เกิดสภาวะโรคกระดูก เพราะจากการที่พบฟอสฟอรัสในปัสสาวะสูงเกินปกติ นั่นแสดงได้ว่าร่างกายได้มีการสลายแคลเซียมในกระดูกออกมาใช้ปริมาณมากอย่างต่อเนื่อง จึงทำให้ฟอสฟอรัสพลอยหลุดออกมาเข้าสู่กระแสเลือดเยอะจนไตต้องเร่งกรองออกเช่นกัน และด้วยเหตุนี้ผลที่ตามมาจึงไม่พ้นปัญหาโรคกระดูกอย่างแน่นอน โดยเฉพาะโรคกระดูกน่วมและกระดูกพรุน

สาเหตุอาจเกิดมาจากโรคไต โรคของต่อมพาราไทรอยด์ ภาวะความเป็นกรด-ด่างของร่างกายที่ผิดปกติ

เพราะฉะนั้นหากตรวจพบว่าระดับฟอสฟอรัสในน้ำปัสสาวะมีความสูงหรือต่ำกว่าปกติ ก็ไม่ควรนิ่งนอนใจเด็ดขาด เพราะปัญหาสุขภาพอาจแฝงอยู่โดยไม่รู้ตัว ทางที่ดีควรปรึกษาแพทย์และทำการตรวจให้ละเอียดมากขึ้น เพื่อจะได้ทราบถึงสาเหตุที่แท้จริง ที่ทำให้ค่า Urine Phosphorus มีระดับที่ผิดปกติ พร้อมกับทำการรักษาอย่างเร่งด่วนก่อนที่อาการป่วยจะรุนแรงมากกว่าเดิมนั่นเอง โดยเฉพาะในผู้ที่มีอายุมากกว่า 40 ปี เพราะมีความเสี่ยงต่อสุขภาพของกระดูกมากที่สุด

ร่วมตอบคำถามกับเรา

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง

ประสาร เปรมะสกุล, พลเอก. คู่มือแปลผลตรวจเลือด เล่มสอง. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ : อรุณการพิมพ์, 2554. 416 หน้า. 1. เลือด – การตรวจ I.ชื่อเรื่อง. 616.07561 ISBN 978-974-9608-49-4.

Shemesh O, Golbetz H, Kriss JP, Myers BD (November 1985). “Limitations of creatinine as a filtration marker in glomerulopathic patients”. Kidney Int. 25.

Urine Calcium

การตรวจหาค่า Urine Calcium หรือ Urinary Calcium มีวัตถุประสงค์เพื่อตรวจวัดค่าแคลเซียม ( Calcium ) ที่ถูกขับทิ้งออกมาพร้อมกับน้ำปัสสาวะในรอบ 24 ชั่วโมงซึ่งผลลัพธ์ที่ได้จากการตรวจนั้นจะ สามารถบ่งชี้ถึงประสิทธิภาพในการทำงานของอวัยวะต่างๆ ภายในร่างกายได้ดี ทั้งยังบอกถึงภาวการณ์เป็นโรคบางอย่างในชั้นต้นได้อีกด้วย เช่น

1. ต่อมพาราไทรอยด์ ( Parathyroid Glands )

2. ไต

3. สุขภาพของกระดูก

การตรวจหาค่า Urine Calcium สามารถสรุปได้ ดังนี้ 

1. ในร่างกายของมนุษย์เราจะมี Urine Calcium แคลเซียมประกอบอยู่ประมาณ 1,200 กรัม ซึ่งอาจพบในรูปของกระดูกและฟันประมาณ 99% และที่เหลืออีก 1% ก็จะพบได้ในรูปของสารละลายในของเหลวนั่นเอง

2. สำหรับแคลเซียม 1% ที่พบในรูปสารละลายในของเหลว ก็อาจพบได้จากภายในเซลล์ทั่วร่างกายและบริเวณเซลล์นอกร่างกาย รวมถึงในน้ำเลือดด้วย

3. การเคลื่อนไหวของธาตุแคลเซียมภายในร่างกาย แบ่งออกเป็น

• หากพบว่าค่า Urine Calcium แคลเซียมในน้ำเลือดมีความต่ำกว่าปกติ ต่อมพาราไทรอยด์จะทำหน้าที่ในการหลั่งฮอร์โมน PTH ออกมาอย่างเร่งด่วน เพื่อดึงเอาแคลเซียมในกระดูกออกมาส่งให้กับน้ำเลือด เพื่อปรับแคลเซียมในเลือดให้อยู่ในระดับที่ปกติและสมดุลที่สุด
• และในขณะเดียวกันนี้เอง ต่อมพาราไทรอยด์ฮอร์โมน ก็จะรีบส่งสัญญาณให้ไตปล่อยวิตามินดีออกมา เพื่อกระตุ้นให้ลำไส้เล็กดูดซึมแคลเซียมเร็วขึ้น เพื่อนำส่งไปยังน้ำเลือดอย่างเร่งด่วนเช่นกัน ดังนั้นจึงมองเห็นถึงความสำคัญได้ว่า วิตามินดีและอาหารที่มีแคลเซียมสูงนั้นถือเป็นองค์ประกอบหลักที่จะขาดไม่ได้เลยทีเดียว
• ต่อมพาราไทรอยด์จะทำหน้าที่สำคัญอีกอย่างหนึ่ง ซึ่งก็คือการปล่อยฮอร์โมนออกไปเพื่อยับยั้งไม่ให้ไตปล่อยแคลเซียมทิ้งออกทางปัสสาวะมากเกินไป เพื่อดูดซึมแคลเซียมกลับมาใช้ดังเดิมนั่นเอง

4. สืบเนื่องจากข้อ 3 จะเห็นได้ว่าการรักษาดุลยภาพของแคลเซียมในร่างกายนั้น จะมีกลไกการทำงานของร่างกายที่สัมพันธ์ ดังนั้นหากตรวจพบว่าค่าแคลเซียมในน้ำปัสสาวะมีมากหรือน้อยกว่าค่ามาตรฐานที่ได้กำหนดเอาไว้ ก็อาจสันนิษฐานได้ว่า น่าจะมีสาเหตุมาจากการทำงานที่ผิดปกติของไตและต่อมพาราไทรอยด์ รวมถึงอาจมีปัจจัยภายนอกที่ส่งผลกระทบต่ออวัยวะที่เกี่ยวข้องนี้เช่นกัน

5. สำหรับสภาวะที่ตรวจพบว่าแคลเซียมในน้ำปัสสาวะมีมากหรือน้อยเกินไป จะมีศัพท์ทางการแพทย์ที่ใช้เรียกโดยเฉพาะดังนี้

ค่าปกติของ Urine Calcium

1. ค่าความปกติของ Urine Calcium ให้ยึดเอาตามค่าที่ได้ระบุไว้ในใบรายงานการตรวจปัสสาวะ ( ถ้ามี )

2. สำหรับค่าปกติโดยทั่วไปจะอยู่ที่

ค่าปกติของ Urine Calcium

1. เมื่อตรวจพบว่า Urine Calcium น้อยกว่าปกติ อาจแสดงได้ว่า

• ต่อมพาราไทรอยด์มีการปล่อยฮอร์โมนออกมาน้อยเกินไป จึงมีการดึงเอาแคลเซียมจากกระดูกมาใช้ในเลือดได้น้อยกว่าปกติ ทำให้ระดับแคลเซียมในเลือดต่ำลงและมีการเหลือทิ้งออกทางปัสสาวะน้อยมากเช่นกัน ซึ่งภาวะดังกล่าวนี้อาจเกิดจากมีเหตุบางอย่างที่ทำให้เกิดสภาวะพร่องฮอร์โมนพาราไทรอยด์ก็ได้
• ร่างกายขาดวิตามินดี หรือมีวิตามินดีในปริมาณน้อยมาก จึงไม่สามารถเร่งให้ลำไส้เล็กดูดซึมแคลเซียมในปริมาณมากขึ้นเพื่อเอามาใช้ในกระแสเลือดได้ และทำให้แคลเซียมถูกปล่อยทิ้งไปกับกากอาหารเป็นส่วนใหญ่อีกด้วย และด้วยเหตุนี้จึงพบแคลเซียมในเลือดค่อนข้างต่ำมาก และแทบไม่มีแคลเซียมเหลือให้ไตขับทิ้งออกทางปัสสาวะเลยทีเดียว
• กินอาหารที่มีแคลเซียมน้อยเกินไป จนทำให้ Urine Calcium ร่างกายได้รับแคลเซียมในปริมาณที่ไม่เพียงพอ ซึ่งสาเหตุนี้ แม้ว่าพาราไทรอยด์ฮอร์โมนจะทำงานปกติและมีวิตามินดีอย่างสมบูรณ์ ก็ไม่สามารถหาแคลเซียมมาใช้ได้อย่างเพียงพออยู่ดี และไม่เหลือแคลเซียมให้ถูกขับทิ้งทางปัสสาวะอีกด้วย จึงทำให้ตรวจพบแคลเซียมในปัสสาวะต่ำมากหรือไม่มีเลย
• การกินยาบางชนิดอย่างต่อเนื่องที่มีผลทำให้แคลเซียมลดน้อยลง เช่น ยาขับปัสสาวะ ( Thiazide diuretics ) และยาคุมกำเนิดแบบกิน เป็นต้น

2. เมื่อตรวจพบว่าค่า Urine Calcium มากกว่าปกติ อาจแสดงได้ว่า

• ฮอร์โมนพาราไทรอยด์มีการทำงานมากเกินไป จึงทำให้แคลเซียมในเลือดมีระดับที่สูงกว่าปกติ และยังไปกระตุ้นให้ไตปล่อยทิ้งแคลเซียมออกทางปัสสาวะในปริมาณมากอีกด้วย จึงเป็นผลให้ตรวจพบค่าแคลเซียมในปัสสาวะที่อยู่ในระดับสูงเกินนั่นเอง 
• การกินอาหารที่มีวิตามินดีสูง จนเกิดสภาวะเป็นพิษจากวิตามินดี ซึ่งก็ไปเร่งให้ลำไส้เล็กดูดซึมแคลเซียมจากอาหารในปริมาณที่มากเกินความจำเป็น ทำให้ Urine Calcium ในไตต้องขับแคลเซียมส่วนเกินออกทางปัสสาวะในปริมาณมาก จึงตรวจพบแคลเซียมในปัสสาวะที่สูงกว่าปกตินั่นเอง

ดร.เอิร์ท มินเดล ( Earl Mindell, R.P.H., Ph.D. ) ปรมาจารย์ในด้านเภสัชวิทยา ได้แสดงตัวเลขไว้ในหนังสือที่ดังมากที่สุดของท่านเล่มหนึ่งคือ “Vitamin Bible” ว่า ปริมาณวิตามิน ดี ซึ่งอาจจะก่อพิษให้ร่างกายนั้น คือ

• เกิดจากสภาวะไตวาย เพราะเมื่อไตหย่อนสมรรภภาพหรือไม่สามารถทำงานได้ตามปกติ ก็จะมีการปล่อยทิ้งแคลเซียมออกไปกับปัสสาวะในปริมาณมากอย่างที่ไม่สามารถควบคุมได้ ดังนั้นในผู้ป่วยไตวายจึงมักจะตรวจพบค่า Urine Calcium ที่สูงกว่าปกติเสมอ
• เกิดสภาวะเป็นพิษจากกรดในร่างกาย เนื่องจากมีความบกพร่องของกรวยไต ทำให้เกิดการทิ้งกรดให้สะสมในน้ำเลือดเป็นจำนวนมาก และเนื่องจากธรรมชาติของร่างกายแล้ว จะต้องพยายามรักษาดุลยภาพระหว่างกรดด่างให้ได้มากที่สุด จึงต้องมีการสลายแคลเซียมจากกระดูกออกมาใช้เพื่อสะเทินต่อความเป็นกรดในเลือด ทำให้มีแคลเซียมในเลือดสูง และต่อมาไตก็จะต้องทำการปล่อยทิ้งแคลเซียมออกมากับน้ำปัสสาวะในปริมาณมาก จึงตรวจพบค่า Urine Calcium สูงกว่าปกตินั่นเอง นอกจากนี้ในสภาวะดังกล่าวนี้ก็อาจก่อให้เกิดภาวะของโรค RTA ได้อีกด้วย ซึ่งหากปล่อยไว้นานๆ ก็จะทำให้เป็นโรคกระดูกอ่อน กระดูกผิดรูปหรือโรคกระดูกน่วมได้เลยทีเดียว
• เป็นโรคมะเร็งกระดูกหรือมะเร็งชนิดอื่นๆ ที่ลุกลามไปจนถึงกระดูก ซึ่งจะทำให้แคลเซียมในกระดูกหลุดลอยออกมาเข้าสู่กระแสเลือดในปริมาณที่สูงมาก ส่งผลให้ต้องขับทิ้งออกอย่างเร่งด่วน ด้วยเหตุนี้จึงทำให้ตรวจพบค่าแคลเซียมในน้ำปัสสาวะที่สูงเกินปกติได้เช่นกัน ซึ่งหากพบว่าอาจเกิดจากโรคมะเร็ง แพทย์ก็จะทำการตรวจคัดกรองเพื่อหามะเร็งในทันที
• ต่อมไทรอยด์ทำงานเกิน โดยมีการหลั่งฮอร์โมนออกมามากเกินไปจนทำให้เกิดเป็นพิษ ซึ่งแพทย์จะเรียกภาวะเช่นนี้ว่า “ โรคไทรอยด์เป็นพิษ ” ( Thyrotoxicosis, thyro = ไทรอยด์, toxic = พิษ, osis = สภาวะ, โรค ) โดยโรคนี้นับว่าเป็นโรคที่มีความอันตรายเป็นอย่างมาก จึงไม่ควรชะล่าใจเด็ดขาด โดยมีสิ่งที่ควรรู้และทำความเข้าใจเกี่ยวกับโรคไทรอยด์เป็นพิษดังนี้

อาการ ( Symptoms ) โดยเป็นอาการผิดปกติที่เกิดขึ้น ซึ่งผู้ป่วยสามารถสังเกตถึงความผิดปกตินี้ได้ด้วยตนเอง เช่น อาการใจสั่น ทนความร้อนไม่ได้ นอนไม่หลับ หงุดหงิดบ่อย หายใจสั่น อ่อนเพลียตลอดเวลา ถ่ายบ่อยคล้ายกับท้องเสีย และหากเป็นสตรีก็อาจมีประจำเดือนที่ผิดปกติด้วยเช่นกัน

สัญญาณ ( Signs ) คือสิ่งผิดปกติของโรคที่แพทย์สังเกตเห็นและตรวจพบได้ ซึ่งจะนำไปสู่การวินิจฉัยว่าเป็นโรคไทรอยด์เป็นพิษ โดยสัญญาณที่พบได้ก็คือ ชีพจรเต้นเร็วกว่าปกติ มีอาการมือสั่น น้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์หรือลดลงอย่างรวดเร็วทั้งที่กินจุและหิวบ่อยมาก มีอาการกล้ามเนื้ออ่อนแรงและผิวหนังดูอุ่นชื้นอยู่เสมอ นอกจากนี้บางคนก็อาจมีอาการเหม่อลอยและผมร่วงมากกว่าปกติอีกด้วย

โดยสัญญาณเหล่านี้เกิดขึ้นเนื่องจากผู้ป่วยโรคไทรอยด์เป็นพิษนั้นจะมีการเผาผลาญอาหารมากกว่าปกติ ทำให้รู้สึกหิวบ่อยและกินจุมากขึ้น และถ่ายออกเร็วกว่าปกติ ทำให้ร่างกายขาดสารอาหารจึงเป็นผลให้น้ำหนักไม่ขึ้นหรือลดลงอย่างรวดเร็วจนต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน ทั้งยังทำให้เกิดอาการอ่อนเพลีย เหนื่อยล้าอยู่ตลอดเวลาอีกด้วย และเนื่องจากการได้รับสารอาหารน้อยเกินไป จึงทำให้ร่างกายได้รับแคลเซียมในปริมาณที่น้อยมากเช่นกัน เป็นผลให้ต้องมีการสลายแคลเซียมจากกระดูกออกมาใช้งาน ซึ่งหากมากเกินไปก็จะทำให้เสี่ยงต่อการเป็นโรคกระดูกพรุนได้สูงอีกด้วย

สภาวะร่างกายขาดน้ำ ( Dehydration ) ซึ่งทำให้ปัสสาวะมีความเข้มข้นมากขึ้นกว่าเดิมและอาจตรวจพบปริมาณของแคลเซียมที่สูงกว่าปกติได้ โดยสามารถแก้ได้ด้วยการดื่มน้ำให้เพียงพอ เพื่อลดสภาวะขาดน้ำและทำให้ความเข้มข้นของปัสสาวะลดต่ำลงนั่นเอง

ร่วมตอบคำถามกับเรา

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง

ประสาร เปรมะสกุล, พลเอก. คู่มือแปลผลตรวจเลือด เล่มสอง. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ : อรุณการพิมพ์, 2554. 416 หน้า. 1. เลือด – การตรวจ I.ชื่อเรื่อง. 616.07561 ISBN 978-974-9608-49-4.

Verónica Jiménez; Joel B. Alderete (Nov 30, 2005). “Theoretical calculations on the tautomerism of uric acid in gas phase and aqueous solution”. Journal of Molecular Structure: THEOCHEM. 755: 209–214.