โรคซึมเศร้า

โรคซึมเศร้า (Depression) คือ คนที่มีความผิดปกติของสารสื่อประสาทภายในสมอง ทำให้การกระทำและความคิดเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม  ซึ่งโรคซึมเศร้าอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต อาการของโรคซึมเศร้าที่พบได้บ่อย คือ ไม่สนใจทำกิจกรรมต่างๆ เบื่ออาหารหรือเจริญอาหารผิดปกติ กระวนกระวายใจ จิตใจเลื่อนลอย ทำอะไรก็รู้สึกว่าไม่มีความสุข รู้สึกว่าตัวเองไม่มีค่า อ่อนเพลียง่าย ไม่มีสมาธิ ไม่กล้าตัดสินใจ โรคซึมเศร้าจัดเป็นโรคทางจิตเวชชนิดหนึ่งที่เกิดจาการมีปัญหาทางด้านอารมณ์และการควบคุมอารมณ์ของตัวเอง โรคซึมเศร้าจะส่งผลต่อการดำรงชีวิตประจำวันของผู้ป่วย คนที่ป่วยเป็นโรคซึมเศร้าจำเป็นต้องได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที ไม่เช่นนั้นอาการของโรคอาจจะกำเริบจนเป็นสาเหตุของการฆ่าตัวตายได้ โดยโรคซึมเศร้าสามารถแบ่งออกได้ 6 ชนิด ดังนี้

ประเภทของโรคซึมเศร้า

1. โรคซึมเศร้าแบบรุนแรง ( Major Depression ) ผู้ป่วยจะมีอาการซึมเศร้าอย่างหนักและเห็นชัดเจนประมาณ 2 สัปดาห์ต่อเนื่อง ถ้าไม่ได้รับการรักษาผู้ป่วยจะมีอาการที่รุนแรงถึงขนาดฆ่าตัวตายได้

2. โรคซึมเศร้าแบบเรื้อรัง ( Dysthymia Depression ) ผู้ป่วยจะมีอาการซึมเศร้าเกิดขึ้นเป็นระยะๆ คือ แสดงอาการบ้างไม่แสดงอาการบ้าง เวลาที่แสดงอาการก็จะรู้สึกหมดอาลัยในชีวิตไม่อยากทำกิจกรรม แต่บางเวลาก็กลับมาเป็นปกติเหมือนคนที่ไม่ได้เป็นโรคซึมเศร้า ผู้ป่วยที่เป็นโรคซึมเศร้าแบบนี้มักจะมีอาการตั้งแต่วัยรุ่นหรือวัยทำงานโดยที่ไม่รู้ตัว สามารถใช้ชีวิตร่วมกับคนอื่นได้อย่างปกติ แต่ตัวเองจะรู้สึกว่าไม่มีค่าพอที่จะมีความสุข ชอบเก็บตัวอยู่คนเดียวไม่ชอบเข้าสังคมกับคนอื่นเท่าที่ควร ขาดสมาธิ ใจลอย มองโลกในแง่ร้าย ถ้าไม่ได้รับการรักษาอาจจะเกิดสภาวะซึมเศร้าแบบรุนแรงได้ ถ้าได้รับความกดดัน ความเครียด ผิดหวังจากความรักหรือการสูญเสียสิ่งที่รักอย่างกระทันหัน

3. โรคอารมณ์สองขั้ว ( Bipolar Disorder ) คือ ประเดี๋ยวดีประเดี๋ยวร้ายสลับกันไปมา ช่วงที่มีอารมณ์ดีก็ดีมาก ช่างพูดช่างคุยแต่ถ้าได้รับการขัดใจจะหงุดหงิดง่ายพร้อมที่จะอาละวาดทันทีสลับกับช่วงอารมณ์ซึมเศร้า เบื่อหน่ายกับชีวิต รู้สึกว่าชีวิตไม่มีความสุข ผู้ป่วยที่เป็นโรคซึมเศร้าแบบนี้มักที่จะตัดสินใจทำสิ่งใดด้วยอารมณ์มากกว่าเหตุผล และถ้ามีอาการซึมเศร้าแบบรุนแรงแทรกขึ้นมาก็อาจจะฆ่าตัวตายได้เช่นกัน

4. โรคซึมเศร้าตามฤดูกาล โรคซึมเศร้าแบบนี้จะพบได้ในฤดูกาลหนาวที่แสงแดดน้อย มีสภาพอากาศที่มืดมัวทำให้รู้สึกหดหู่ ไม่มีชีวิตชีวา รู้สึกว่าตัวเองเฉื่อยชาไม่มีพลังงาน บางรายอาจจะซึมเศร้าจนถึงขั้นฆ่าตัวตายได้เลย

5. โรคซึมเศร้าหลังคลอด โรคซึมเศร้าชนิดนี้จะเกิดกับผู้หญิงหลังคลอดประมาณ 1% เท่านั้น อาการที่พบคือ เหม่อลอย ร้องไห้โดยไม่มีเหตุผล ไม่สนใจลูกตัวเอง รู้สึกว่าตัวเองไม่ได้รับความรักจากคนรอบข้าง ซึ่งโรคซึมเศร้าชนิดนี้จะหายไปเองหลังคลอดประมาณ 1 ปีหรือน้อยกว่าขึ้นอยู่กับอาการของแต่ละคน

6. โรคซึมเศร้าในวัยรุ่น มีลักษณะคล้ายกับโรคสมาธิสั้นจึงทำให้พ่อแม่เข้าใจผิดกันมาก อาการของโรค คือ เด็กหรือวัยรุ่นจะมีอารมณ์ฉุนเฉียว โวยวาย เจ้าอารมณ์เมื่อไม่ได้ดั่งใจ คิดว่าพ่อแม่ไม่รัก ไม่มีสมาธิในการเรียน ชอบเก็บอยู่คนเดียว ไม่เล่นหรือไม่ทำกิจกรรมร่วมกับครอบครัว

สาเหตุของโรคซึมเศร้า

สาเหตุของโรคซึมเศร้าเกิดจากความผิดปกติของสารสื่อประสาทที่อยู่ในสมอง 3 ชนิดด้วยกัน คือ สารซีโรโตนิน สารนอร์เอฟิเนฟรินและสารโดปามีน สารสื่อประสาทมีหน้าที่ส่งสัญญาณประสาทผ่านเซลล์ ช่องว่างระหว่างเซลล์ เพื่อให้ส่วนต่างๆ ของสมอง เช่น ไขสันหลัง เส้นประสาท กล้ามเนื้อ เป็นต้น ให้ได้รับสัญญาณอย่างทั่วถึงและครบถ้วน แต่ถ้าสารสื่อประสาทเกิดความผิดปกติหรือขาดความสมดุลแล้ว การสื่อสารภายในสมองก็จะเกิดความผิดพลาดเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคซึมเศร้า โดยที่สารสื่อประสาทแต่ละตัวจะมีหน้าที่ดังนี้

1. สารซีโรโตนิน ( Serotonin ) เป็นสารสื่อประสาทที่มีหน้าที่ในการควบคุมอารมณ์ความรู้สึก ความโกรธ ความหิว อุณหภูมิภายของร่างกาย การับรู้และความเจ็บปวด ว่าสารตัวนี้ทำหน้าที่ควบคุมวงจรชีวิตว่าเวลานี้เราต้องทำอะไร เช่น เมื่อถึงเวลาที่ต้องกินก็จะรู้สึกหิว เมื่อถึงเวลานอนก็จะรู้สึกง่วงนอนเป็นต้น

2. สารนอร์เอฟิเนฟริน ( Norepinephrine ) เป็นสารสื่อประสาทที่มีหน้าที่ในการควบคุมการตื่นตัว กระตุ้นการทำงานของระบบประสาทและควบคุมการแสดงออกเวลาที่รู้สึกกลัว

3. สารโดปามีน ( Dopamine ) เป็นสารที่มีหน้าที่ในการควบคุมสมาธิ ควบคุมอารมณ์และกระตุ้นประสาทสัมผัส่ต่อสิ่งแวดล้อมรอบตัว เวลาที่ร่างกายมีสารโดปามีนมาคือเวลาที่เรามีความสุข ความยินดี และความรัก จนบางครั้งเราเรียกสารนี้ว่า “ สารเคมีแห่งรัก ” ( Chemical of love )

จะพบว่าสารเคมีทั้ง 3 ชนิดนี้เป็นสารสื่อประสาทที่มีหน้าที่ควบคุมอารมณ์ความรู้สึกคล้ายกัน และร่างกายของเราจะหลั่งสารออกมาในอัตราส่วนที่เท่าๆ กันหรือสมดุลกัน แต่ถ้าร่างกายมีการหลั่งสารชนิดใดชนิดหนึ่งมากกว่ากันจะทำให้เกิดเป็นโรคซึมเศร้าได้นั่นเอง

สาเหตุของโรคซึมเศร้าเกิดจากความผิดปกติของสารสื่อประสาทที่อยู่ในสมอง 3 ชนิดด้วยกัน คือ สารซีโรโตนิน สารนอร์เอฟิเนฟรินและสารโดปามีน

โดยปกติแล้วสารแต่ละตัวจะหลั่งออกมาในปริมาณที่สมดุลกัน ขึ้นอยู่กับระยะเวลาและอารมณ์ที่เกิดขึ้นในขณะนั้น แต่ก็มีสาเหตุที่ทำให้ร่างกายหลังสารแต่ละชนิดออกมาไม่เท่ากัน ทำให้เกิดโรคซึมเศร้า คือ

1. พันธุกรรม ผู้ที่มีครอบครัวป่วยเป็นโรคซึมเศร้าจะมีโอกาสเป็นโรคซึมเศร้ามากกว่าคนปกติมากถึง 2-3 เท่า ส่วนมากจะเป็นโรคซึมเศร้าแบบเรื้อรัง คือ จะมีอาการป่วยเป็นระยะเวลานาน อาการซึมเศร้าก็จะเกิดขึ้นเป็นระยะ ๆ ไม่ได้เกิดขึ้นตลอดเวลา เวลาที่โรคกำเริบก็จะมีอาการซึมเศร้าอย่างเห็นได้ชัด แต่เมื่ออาการหายไปก็จะกลับมาเหมือนคนปกติทุกประการ สาเหตุของโรคซึมเศร้าจากพันธุกรรมนี้เกิดจากความผิดปกติของสารซีโรโทนิน ( Serotonin ) และสารนอร์เอฟิเนฟิน ( Norepinephrine ) ที่ลดน้อยลง

2. ความผิดปกติทางร่างกาย อาการป่วยเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดโรคซึมเศร้าได้ โดยเฉพาะโรคที่เกี่ยวข้องกับสมอง เช่น โรคหลอดเลือดแข็งตัวชนิด Arteriosclerosis โรคเส้นเลือดอุดตันหรือแตกในสมอง โรคเนื้องอกในสมอง หรือการได้รับอุบัติเหตุทางสมอง รวมถึงโรคที่ส่งผลต่อสมองอย่าง โรคหัวใจ โรคพาร์กินสัน โรคตับอักเสบ โรคเหล่านี้ทำให้เกิดโรคซึมเศร้าได้เนื่องจากโรคส่งผลกระทบกับการสร้างสื่อประสาทในสมองทำให้สมองสร้างสารสื่อประสาทเกิดความผิดปกติเป็นที่มาของโรคซึมเศร้า

3. จิตใจ ( Psychological Case ) สาเหตุทางด้านจิตใจนี้มีผลทำให้มีผู้ป่วยเป็นโรคซึมเศร้าได้โดยเฉพาะโรคซึมเศร้าชนิดรุนแรงและเฉียบพลัน ถ้าคนปกติได้รับความกระทบกระเทือนจิตใจครั้งแรกก็จะยังไม่เป็นโรคซึมเศร้า แต่ถ้าได้รับความกระทบกระเทือนหลายๆ ครั้งอาจจะทำให้เป็นโรคซึมเศร้าแบบรุนแรงหรือเรื้อรังได้ สาเหตุด้านจิตใจที่พบได้ คือ การสูญเสียคนรัก การล้มเหลวในชีวิต ความผิดพลาดในการทำงาน ความรู้สึกกดดันที่ไม่สามารถระบายออกมาได้ หรือคนที่รู้สึกสิ้นหวัง ภายนอกจะเหมือนคนปกติทั่วไป แต่ว่าภายในจิตใจนั้นจะรู้สึกสับสน ขาดความมั่นใจ รู้สึกว่าตัวเองไม่มีค่าไม่รู้จะอยู่ต่อไปเพื่ออะไรเพราะชีวิตนี้สูญเสียทุกสิ่งทุกอย่างไปหมดสิ้นแล้ว

4. สังคม ( Social Case ) ความกดดันทางด้านสังคมทำให้เกิดความเครียดได้ง่าย โดยเฉพาะในสังคมปัจจุบันที่มีการแก่งแย่งแข่งขันกันสูงมาก ตั้งแต่อายุยังน้อยก็มีการแข่งขันเรื่องการเรียน พอทำงานก็มีการแข่งขันกันในที่ทำงานเพื่อให้ได้ตำแหน่งหน้าที่หรือได้ทำงานในสถานที่ดีๆ คนที่ทำธุรกิจก็ต้องแข่งขันเพื่อให้ได้ลูกค้า สินค้าขายได้มากขึ้น มีกำไรเป็นกอบเป็นกำ แต่เมื่อไม่ได้ดังหวังหรือประสบสภาวะขาดทุนเนื่องจากเศรษฐกิจก็ทำให้เกิดความเครียด ซึ่งความเครียดนี้ไม่ว่ามากหรือน้อยก็ทำให้สารสื่อประสาทเสียสมดุลทำให้เป็นโรคซึมเศร้าได้

อาการของโรคซึมเศร้า

ผู้ป่วยเป็นโรคซึมเศร้ามักมีอาการดังต่อไปนี้ต่อเนื่องไม่น้อยกว่า 2 สัปดาห์

• เก็บตัว แยกตัวออกจากสังคม
• รู้สึกเศร้า ท้อแท้ และสิ้นหวัง
• รู้สึกตนเองไร้ค่า
• รู้สึกผิดและโทษตนเองตลอดเวลา
• ขาดความสนใจหรือความเพลิดเพลินในการทำกิจกรรมต่างๆ
• เคลื่อนไหวช้างลงหรือกระสับกระส่าย
• เหนื่อยและอ่อนเพลียตลอดเวลา
• ขาดสมาธิ ความสามารถในการคิดและการตัดสินใจน้อยลง
• เบื่ออาหารหรืออยากอาหารมากขึ้น
• นอนมากหรือน้อยกว่าปกติ
• มีความคิดหรือพยายามฆ่าตัวตาย
• มีปัญหาในการทำงานและการใช้ชีวิตในสังคม

การรักษาอาการโรคซึมเศร้า

สาเหตุที่ทำให้คนส่วนมากป่วยเป็นโรคซึมเศร้ากันมาก เกิดจากสภาพทางจิตใจและความเครียดที่คนในสังคมปัจจุบันได้รับความกดดันกันเป็นอย่างมาก ช่วงแรกๆ อาการอาจจะเป็นไม่มากแต่เมื่อได้รับความกดดัน ความเครียดหรือเกิดการสูญเสียผิดหวังครั้งแล้วครั้งเล่า อาการของโรคซึมเศร้าก็จะรุ่นแรงขึ้นเรื่อยๆ จนถึงขั้นฆ่าตัวตายได้ จะเห็นว่าโรคซึมเศร้านั้นเป็นโรคที่อันตรายถึงชีวิตได้หากไม่ได้รับการรักษาที่ถูกต้อง การรักษาโรคซึมเศร้านั้นมีอยู่หลายวิธีด้วยกัน ดังนี้

1. การรักษาด้วยการกินยา การรักษาแบบนี้ผู้ป่วยจะได้รับยาตามคำวินิจฉัยของแพทย์ โดยยาแก้โรคซึมเศร้า ( Antidepressants Drugs ) นั้นมีอยู่ด้วยกัน 3 กลุ่มใหญ่ตามโครงสร้างของตัวยา คือ

• กลุ่มที่มีโครงสร้างแบบ Tricyclic หรือ Tricyclic Antidepressants ( TCAs )
• กลุ่ม Monoamine Oxidase Inhibitors
• กลุ่ม SSRI ( Serotonin-Specific Reptake Inhibitor )

ยาแก้โรคซึมเศร้าจะช่วยรักษาลดความกังวลทำให้กับผู้ป่วยหายจากโรคซึมเศร้า เมื่อผู้ป่วยรับประทานยาต่อเนื่อง 2- 3 สัปดาห์ ผู้ป่วยจะมีอาการดีขึ้น แต่ต้องกินยาจนหายสนิทถึงจะหยุดทานยาได้ เพราะถ้าหยุดยาโดยที่อาการยังไม่หาย โรคก็อาจจะกลับมากำเริบได้อีก การหยุดยาจึงต้องอยู่ในการดูแลของแพทย์เท่านั้นห้ามหยุดโดยที่แพทย์ไม่ได้สั่งอย่างเด็ดขาด

2. การรักษาโดยการเปลี่ยนพฤติกรรม ผู้ป่วยที่เป็นโรคซึมเศร้ามักจะไม่อยากทำกิจกรรมใดๆ ทั้งสิ้น เอาแต่นั่งหรือนอนในสมองก็คิดเลื่อยเปื่อยไร้สาระ คิดโทษตัวเองว่าไม่ดี ไม่เก่ง ไม่น่าจะเกิดมาเลยหรือคิดถึงแต่สิ่งที่ไม่ดีในชีวิต การรักษาด้วยการเปลี่ยนพฤติกรรมผู้ป่วยต้องตั้งใจทำด้วยตัวเอง โดยหากิจกรรมที่ทำแล้วตัวเองรู้สึกมีค่า ทำแล้วสามารถทำให้สำเร็จได้โดยง่าย ถึงกิจกรรมนั้นอาจจะไม่ได้สร้างมูลค่าทางการเงินแต่ก็สร้างคุณค่าทางด้านจิตใจให้ผ็ป่วยรู้สึกว่าทำได้ทำประสบความสำเร็จด้วย และยังช่วยลดความฟุ้งซ่านของผู้ป่วยไม่ให้คิดมากอีกด้วย เช่น การจัดตู้เสื้อผ้า การกวาดบ้านถูบ้าน การล้างรถ รถน้ำต้นไม้ เป็นต้น

3. การรักษาด้วยไฟฟ้า ( Electroconvulsive Therapy หรือ ECT ) เป็นการรักษาในผู้ป่วยที่คิดฆ่าตัวตายหรือมีอาการขั้นรุนแรงมากๆ เท่านั้น โดยการปล่อยกระแสไฟฟ้าเข้าสู่สมองของผู้ป่วยเพื่อกระตุ้นสมองและปรับสารสื่อประสาทภายในสมอง ในขณะที่ทำการรักษาผู้ป่วยจะมีอาการชัก ( Convulsion ) เกิดขึ้น ทำให้หลายคนมีความเข้าใจผิดจนไม่ยอมรับการรักษาด้วยวิธีนี้ แต่จริงๆ แล้ววิธีการรักษาด้วยไฟฟ้านี้ได้รับผลที่ดีมาก ผู้ป่วยสามารถหายจากโรคซึมเศร้าได้ในการรักษาเพียงครั้งหรือสองครั้งเท่านั้น

อาหารที่ไม่เหมาะกับผู้ป่วยซึมเศร้า

• เครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน ชา กาแฟ ชานมไข่มุก และน้ำอัดลมบางยี่ห้อ ทำให้นอนไม่หลับ กระสับกระส่าย
• น้ำผลไม้ ตะกูลส้ม เสาวรส องุ่น เป็นต้น
• อาหารเสริม อาหารเสริมบางอย่างขัดขวางากรออกฤทธิ์ของยาที่รักษา ทำให้มีความวิตกกังวล
• ถั่วปากอ่า มีสารไทรามีนสูง
• ไส้กรอก มีสารไทรามีนสูง
• เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ มีฤทธิ์กดระบบประสาทและสมอง

แบบทดสอบภาวะซึมเศร้า

โปรดใส่คะแนนให้ตรงกับคำตอบของท่าน
( เกณฑ์ให้คะแนน: ไม่เลย = 0, มีบางวันหรือไม่บ่อย = 1, มีค่อนข้างบ่อย = 2, มีเกือบทุกวัน = 3 )

ค่าการแปรผลและคำแนะนำ
คะแนนรวม 5-8      มีความผิดปกติ แต่ยังไม่มีภาวะซึมเศร้า ( ควรพักผ่อน ออกกำลังกาย หรือหาคนปรึกษา )
คะแนนรวม 9-14    มีภาวะซึมเศร้าเล็กน้อย ( หากมีผลกระทบต่อการทำงาน การดูแลสิ่งต่างๆในบ้าน หรือการเข้ากับผู้อื่น ควรพบแพทย์และให้การช่วยเหลือ )
คะแนนรวม 15-19  มีภาวะซึมเศร้าปานกลาง ( พบแพทย์เพื่อประเมินอาการและให้การช่วยเหลือ )
คะแนนรวม >20     มีภาวะซึมเศร้ารุนแรง ( พบแพทย์เพื่อประเมินอาการและให้การช่วย

แบบทดสอบการประเมินนี้เป็นการประเมินระดับภาวะซึมเศร้าในขั้นต้น ผลการประเมินและคำแนะนำที่ได้รับจึงไม่สามารถใช้แทนการตัดสินใจของแพทย์ได้ การตรวจรักษาเพิ่มเติมหรือการให้ยารักษาขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์และการปรึกษากันระหว่างแพทย์และตัวท่าน

โรคซึมเศร้านั้นเป็นโรคที่พบได้บ่อยในคนยุคปัจจุบันนี้ เนื่องจากชีวิตที่เคร่งเครียดและความกดดันจากคนรอบข้าง เราจึงควรใส่ใจดูแลตัวเองและคนรอบข้าง หมั่นสังเกตว่ามีอาการของโรคซึมเศร้าเกิดหรือไม่ ถ้ามีจะได้ทำการรักษาเสียแต่เนิ่นๆ เพื่อลดความอันตรายของโรคซึมเศร้าที่อาจพรากคนที่เรารักไปจากเราโดยไม่รู้ตัว

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติมตามลิ้งค์ด้านล่าง

เอกสารอ้างอิง

Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5), Fifth Edition (5 ed.). American Psychiatric Association. 2013. ISBN 978-0-89042-555-8. 2016-07-22.

Richards, C. Steven; O’Hara, Michael W. (2014). The Oxford Handbook of Depression and Comorbidity (ใน English). Oxford University Press. p. 254. ISBN 9780199797042.

ผู้สูงอายุ

ผู้สูงอายุ เป็นบุคคลที่ต้องการการดูแลเอาใจใส่เป็นอย่างมาก ด้วยวัยที่มากขึ้นทำให้ร่างกายเกิดการเปลี่ยนแปลง ไม่ว่าจะเป็นตาที่เริ่มพร่ามัว หูที่ได้ยินเสียงไม่ชัด รวมถึงความว่องไวและการทรงตัวที่น้อยลงด้วย เป็นเหตุให้ผู้สูงอายุนั้นเกิดอุบัติเหตุหกล้มได้ง่าย ซึ่งเมื่อผู้สูงอายุหกล้มแล้วจะทำให้เกิดผลกระทบต่อตัวผู้สูงอายุเองและคนรอบข้างเป็นอย่าง  มาก ทั้งค่ารักษาพยาบาลที่สูง ปัจจุบันนี้ค่ารักษาพยาบาลผู้สูงอายุที่หกล้มนั้นมีมูลค่าสูงถึงหนึ่งแสนบาทต่อครั้ง เมื่อผู้สูงอายุหกล้มแล้วท่านต้องพักฟื้นเป็นเวลานานในบางรายก็อาจเป็นอัมพฤกษ์ อัมพาตหรือเสียชีวิตได้ ในการพักฟื้นผู้สูงอายุจำเป็นต้องการการดูแลอย่างใกล้ชิด ต้องทำการจ้างคนดูแลผู้สูงอายุที่อยู่ในระยะพักฟื้นหรือนอนเป็นผู้ป่วยติดเตียงนั้นมีค่าใช้จ่ายที่สูงมาก บางครั้งสูงถึงปีละล้านกว่าบาทเลยทีเดียว ต้องเป็นภาระของลูกหลาน สำหรับครอบครัวที่มีรายได้ไม่มากนัก ค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นนี้สร้างความลำบากให้ลูกหลานที่ต้องแบกรับค่าใช้จ่ายที่เพิ่มขึ้นโดยไม่ตั้งตัว ครอบครัวที่ไม่มีรายได้พอที่จะจ้างผู้ดูแล ลูกหลานก็ต้องยอมลาออกจากงานเพื่อมาดูแลผู้สูงอายุที่บ้านด้วยตนเอง ทำให้รายได้ของครอบครัวลดลงเป็นผลให้คุณภาพชีวิตต้องลดลงตามรายได้ที่ขาดหายไป

คุณเชื่อมั้ยว่าผู้สูงอายุที่หกล้มนั้น 1 ใน 5 ไม่สามารถกลับมาเดินได้อีก บางร้ายต้องนั่งรถเข็นหรือนอนติดเตียงไปตลอดชีวิตที่เหลืออยู่ สร้างความทุกข์ทั้งทางกายและทางใจ เช่น ความเจ็บปวดจากการรักษา การทำกายภาพบำบัดและอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ ขึ้นได้

ทั้งการเกิดแผลกดทับ เป็นต้น และความทุกข์ทางใจที่รู้สึกว่าตัวเองต้องเป็นภาระของลูกหลาน เพราะเมื่อท่านเดินไม่ได้แล้วการไปไหนมาไหนก็ลำบาก แม้แต่การเข้าห้องน้ำยังต้องอาศัยคนอื่นคอยช่วยเหลืออยู่ตลอดเวลา ท่านย่อมไม่มีความสุขอย่างแน่นอน การหกล้มในผู้สูงอายุจึงถือว่าเป็นเรื่องที่ใหญ่มาก ดังนั้นการป้องกันไม่ให้ผู้สูงอายุหกล้มย่อมเป็นหนทางที่ดีที่สุดสำหรับตัวผู้สูงอายุและลูกหลานทุกคน แต่เราสามารถป้องกันไม่ให้ผู้สูงอายุหกล้มได้ ดังนี้

การป้องกันการหกล้มของผู้สูงอายุ

1. เลือกรองเท้าที่เหมาะสมให้ผู้สูงอายุ

รองเท้าเป็นปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อการเดินของผู้สูงอายุ ถ้าผู้สูงอายุใส่รองเท้าที่ไม่เหมาะสมกับเท้าแล้ว อาจจะทำให้ท่านมีโอกาสหกล้มมากขึ้น ดังนั้นผู้สูงอายุควรเลือกรองเท้าให้เหมาะสม ตามนี้

1.1 ขนาดรองเท้าที่เหมาะสม ผู้สูงอายุควรใส่รองเท้าที่มีขนาดพอดีกับเท้าไม่คับหรือหลวมจนเกินไป และควรมีเชือกผูกหรือแทบยึดที่สามารถปรับขนาดได้ ไว้สำหรับปรับขนาดรองเท้าให้กระชับพอดีเท้าและเพิ่มความรู้สึกมั่นคงให้กับผู้สวมใส่ด้วย   

1.2 วัสดุของรองเท้า รองเท้าสำหรับผู้สูงอายุควรทำจากวัสดุที่ระบายอากาศได้ดี ไม่อับชื้นและมีความหยืดหยุ่นสูง เช่น หนัง ผ้า เป็นต้น

1.3 ส้นรองเท้า ผู้สูงอายุควรสวมรองเท้าไม่มีส้นหรือส้นเตี้ยจะทำให้เดินได้อย่างมั่นคง ไม่ควรสวมรองเท้าสั้นสูงเพราะเวลาเดินจะทรงตัวได้ยากและอาจทำให้เท้าพลิกเป็นเหตุให้หกล้มได้

2. อุปกรณ์ช่วยเวลาเดินสำหรับผู้สูงอายุ

ผู้สูงอายุบางท่านการทรงตัวไม่ค่อยดีนักเวลาเดินจึงมีโอกาสหกล้มได้ง่าย ดังนั้นเวลาเดินควรมีอุปกรณ์ช่วยเดินเป็นที่หลักยึดเพื่อป้องกันไม่ให้หกล้ม อุปกรณ์ช่วยเดินที่ช่วยป้องกันการหกล้ม คือ โครงเหล็กช่วยเดิน ไม้ค้ำยัน ไม้เท้า ควรเลือกใช้ตามความถนัดของผู้สูงอายุ และความสูงของอุปกรณ์ช่วยเดินควรมีขนาดสูงพอเหมาะอย่าสูงหรือต่ำเกินไปเพราะแทนที่จะช่วยป้องกันการหกล้มอาจจะทำให้ผู้สูงอายุมีโอกาสหกล้มมากขึ้นได้

3. การออกกำลังกายที่เหมาะกับผู้สูงอายุ

การออกกำลังเป็นการสร้างเสริมความแข็งแรงของกล้ามเนื้อในร่างกายและช่วยเพิ่มความสามารถในการทรงตัวได้เป็นอย่างดี แต่ว่าการออกกำลังกายสำหรับผู้สูงอายุนั้นต้องเลือกให้เหมาะสมกับอายุด้วย สำหรับผู้สูงอายุที่มีโรคประจำตัวควรปรึกษาแพทย์ก่อนที่จะออกกำลังกาย ว่าการออกกำลังกายรูปแบบใดที่เหมาะสมกับตนเอง เพื่อป้องกันอาการแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นในขณะที่ออกกำลัง ท่าออกกำลังกายสำหรับป้องกันการหกล้มในผู้สูงอายุ มีดังนี้

1. ท่าบริหารลำตัว

• ท่าเตรียม ยืนตัวตรง มองไปข้างหน้า มือเท้าเอว
• มือเท้าสะเอว บิดเอวไปทางขวาจนสุด โดยการบิดเอวเพียงอย่างเดียวไม่ต้องบิดสะโพกไปด้วย
• บิดเอวกลับมาอยู่ในท่าเตรียม
• บิดเอวไปทางซ้ายจนสุด โดยการบิดเอวนั้นให้บิดเอวเพียงอย่างเดียวไม่ต้องบิดสะโพกไปด้วย
• ทำการบิดเอวไปทางขวา 10 ครั้งและบิดเอวไปทางซ้าย 10 ครั้ง 

2. ท่าบริหารข้อเท้า

• ท่าเตรียม นั่งบนเก้าอี้ที่มีพนักพิง นั่งตัวตรง มือวางข้างลำตัว
• ยกขาขวาขึ้น ยืดขาให้ตรงเท่าที่จะทำได้ ไม่ต้องฝืนยืดขาจนตรง
• ทำการกระดกปลายเท้าขึ้นเข้าหาลำตัวจนสุดและกระดกปลายเท้าลงออกจากลำตัวจนสุด กระดกปลายเท้าขึ้น -ลงอย่างละ 10 ครั้ง
• สลับทำขาข้างซ้ายเหมือนกับข้างขวา

3. ท่ายืนด้วยปลายเท้าแบบไม่ใช้ราวจับ

• ท่าเตรียม ยืนตัวตรง แยกเท้าให้กว้างเท่ากับช่วงไหล่ แขนแนบลำตัว
• ยกสั้นเท้าขึ้นจากพื้นช้าๆ จนยืนบนปลายเท้า หยุดนิ่ง 1-2 วินาที
• ลดส้นเท้าลงช้าๆ ทำซ้ำ 20 ครั้ง

4. ท่ายืนด้วยส้นเท้าแบบไม่ใช้ราวจับ

• ท่าเตรียม ยืนตัวตรง แยกขาให้มีความกว้างเท่ากับช่วงไหล่ แขนแนบลำตัว
• ยกปลายเท้าขึ้นช้าๆ สูงพอประมาณที่เราทรงตัวยืนได้ ระวังอย่ายกปลายเท้าสูงมากเกินไปเพราะอาจทำให้ผู้สูงอายุล้มได้
• ลดปลายเท้าลงช้าๆ ทำซ้ำ 20 ครั้ง

5. ท่าย่อเข้าแบบไม่ใช้ราว

• ท่าเตรียม ยืนตัวตรง แยกขากว้างเท่ากับช่วงไหล่ มือท้าวเอว
• ทำการย่อเข่าไปข้างหน้าช้าๆ ย่อจนกระทั่งส้นเท้าเริ่มยกขึ้นจากพื้นให้หยุดย่อ
• ทำการยกตัวขึ้นช้าๆ จนตัวตรงกลับมาอยู่ในท่าเตรียม ทำซ้ำ 20 ครั้ง 

6. ท่าบริหารสะโพกด้านข้างด้วยตุ้มถ่วงน้ำหนัก

• ท่าเตรียม ใส่ตุ้มน้ำหนักที่ข้อเท้าขวา ยืนตรงหันข้างให้กับเก้าอี้หรือราวจับ ใช้มือซ้ายจับที่เก้าอี้หรือราวจับให้มั่น
• ยกขาขวาไปด้านข้างขึ้น-ลงช้าๆ จนครบ 10 ครั้ง
• สลับมาทำขาข้างซ้าย โดยใส่ตุ้มน้ำหนักที่ข้อเท้าซ้าย ยืนตรงหันข้างให้กับเก้าอี้หรือราวจับ ใช้มือขวาจับที่เก้าอี้หรือราวจับให้มั่น
• ยกขาซ้ายไปด้านข้างขึ้น-ลงช้าๆ 10 ครั้ง

7. ยืนขาเดียวแบบไม่ใช้ราวจับ

• ท่าเตรียม ยืนตัวตรง หน้ามองตรง มือท้าวเอว
• งอเข่าพร้อมกับยกเท้าขวาขึ้นและยืนด้วยขาซ้ายเพียงข้างเดียวนาน 10 วินาที แล้วค่อยๆ ลดขาขวาลง ยืนอยู่ในท่าเตรียม
• สลับงอเข่าพร้อมกับยกเท้าซ้ายขึ้นและยืนด้วยขาขวาเพียงข้างเดียวนาน 10 วินาที แล้วค่อยๆ ลดขาซ้ายลง ยืนอยู่ในท่าเตรียม
• ทำซ้ำข้างละ 10 ครั้ง

8. เดินด้วยส้นเท้าแบบไม่ใช้ราวจับ

• ท่าเตรียม ยืนตัวตรง ตามองไปข้างหน้า แขนแนบลำตัว
• ยกปลายเท้าขึ้นทั้งสองข้างและยืนด้วยส้นเท้า
• เดินด้วยส้นเท้าไปข้างหน้า 10 ก้าว หยุดลดปลายเท้าลงอยู่ในท่าเตรียม
• ทำซ้ำ 10 -20 ครั้ง

9. เดินด้วยปลายเท้าแบบไม่ใช้ราวจับ

• ท่าเตรียม ยืนตัวตรง มองไปข้างหน้า แขนแนบลำตัว
• ยกส้นเท้าขึ้นทั้งสองข้างและยืนด้วยปลายเท้า
• เดินด้วยปลายเท้าไปข้างหน้า 10 ก้าว หยุดลดส้นเท้าลงอยู่ในท่าเตรียม
• ทำซ้ำ 10 -20 ครั้ง   

10. เดินเลขแปด

• ท่าเตรียม ยืนตัวตรง มองไปข้างหน้า
• ทำการเดินเป็นเลขแปดด้วยท่าเดินปกติ พอครบ 1 รอบให้หยุดพักสักครู่แล้วค่อยเดินต่อรอบต่อไป
• ทำซ้ำ 10 รอบ

11. ท่าเดินสไลด์ด้านข้าง

• ยืนตัวตรง มองไปข้างหน้า มือท้าวเอว ก้าวขวาไปด้านข้าง 10 ก้าว หยุดยืน
• ก้าวเท้าซ้ายไปด้านข้าง 10 ก้าว จะกลับมายืนยังจุดเริ่มต้น
• ทำซ้ำ 10 รอบ

12. ท่าลุกจากเก้าอี้โดยไม่ใช้มือพยุง

• นั่งตัวตรง วางเข่าให้อยู่ล้ำกับปลายเท้าไปเล็กน้อย เก้าอี้ไม่ควรสูงหรือต่ำจนเกินไป มีความแข็งแรงและควรมีพนักพิงด้วย มือวางบนตัก
• โน้มตัวไปข้างหน้าและยกตัวขึ้นยืนตรง โดยไม่ใช้มือดันเก้าอี้หรือช่วยพยุงตัวเวลาลุกขึ้นยืน
• ปล่อยตัวนั่งลงบนเก้าอี้ช้าๆ
• ทำซ้ำ 10 ครั้ง

นี่เป็นท่าออกกำลังกายที่ช่วยป้องกันไม่ให้ผู้สูงอายุหกล้มเป็นอันตรายได้ การออกกำลังกายนี้นอกจากจะช่วยป้องกันไม่ให้ผู้สูงอายุหกล้มแล้วยังทำให้ท่านมีร่างกายที่แข็งแรงขึ้นด้วย

ผู้สูงอายุในครอบครัวล้วนแล้วแต่เป็นบุคคลอันเป็นที่รัก เราควรใส่ใจดูแลท่านให้มาก การดูแลทั้งสุขภาพกายและสุขภาพจิตให้สมบูรณ์เป็นสิ่งสำคัญเพื่อที่ท่านจะได้อยู่กับเราด้วยไปนานๆ ไม่รู้สึกว่าตัวเองเป็นภาระของครอบครัว การดูแลสุขภาพจิตก็มั่นพูดคุยกับท่านให้มากอย่าปล่อยให้ท่านเหงา ส่วนการดูแลสุขภาพกายด้วยการให้ท่านรับประทานให้ครบทั้ง 5 หมู่ เพื่อให้ท่านมีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรงและอย่าลืมดูแลไม่ให้ท่านหกล้มด้วย

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติมตามลิ้งค์ด้านล่าง

เอกสารอ้างอิง

นิดดา หงษ์วิวัฒน์. แสงแดด โอสถมหัศจรรย์ แสงแห่งชีวิตที่เป็นยารักษาโรค. กรุงเทพฯ : บริษัท สำนักพิมพ์แสงแดด จำกัด, 2558., 223 หน้า. ISBN 978-616-284-592-5.

ดวงตา คือ

ดวงตา ช่วยทำให้เราได้มองเห็น และช่วยทำให้เราได้รับรู้สิ่งต่างๆที่เกิดขึ้นในแต่ละวัน ดวงตาเป็นจุดเริ่มต้นของการทำกิจกรรมต่างๆเกือบทุกอย่าง เช่น การกินก็ต้องอาศัยดวงตาในการตักอาหารเข้าปาก การเดินก็ต้องอาศัยตาในการนำทาง การทำงานก็ต้องอาศัยดวงตามองเห็นเพื่อให้ทำงานต่างๆที่ได้รับมอบหมายได้ และอื่นๆอีกมากมายที่ต้องใช้ดวง  ตาเป็นองค์ประกอบ เพราะฉะนั้นดวงตาจึงเป็นอวัยวะที่สำคัญมากอย่างหนึ่งของร่างกาย แต่ดวงตาก็เป็นอวัยวะที่ค่อนข้างบอบบางและได้รับการกระทบกระเทือนค่อนข้างง่าย ดังนั้นเพื่อไม่ให้ดวงตาต้องเสื่อมก่อนเวลาอันควร หรือมีปัญหาเกิดขึ้น จึงควรหาวิธีในการดูแลและบำรุงดวงตาให้มีสุขภาพที่ดีและแข็งแรงเสมอ โดยวิธีการบำรุงรักษาดวงตามีมากมายหลายวิธี ทั้งใช้ยาหยอดตา การบริหารดวงตา การทานอาหารบำรุงสายตา และยังรวมถึงการใช้แสงแดดบำรุงสายตาอีกด้วย

โครงสร้างและองค์ประกอบของดวงตา

นอกจากดวงตากลมๆ สีดำขาว 2 ข้าง ที่เราสามารถมองเห็นทางกายภาพจากภายนอกแล้ว ภายในดวงตายังมีโครงสร้างและองค์ประกอบอื่นๆที่สำคัญอยู่หลายชนิด ซึ่งแต่ละชนิดก็มีหน้าที่แตกต่างกันออกไป ดังนี้

• เปลือกตา ทำหน้าที่เปิดปิดตา เพื่อป้องกันอันตรายที่อาจเกิดขึ้นกับดวงตา ภายในเปลือกตาจะมีต่อมคอยสร้างส่วนประกอบของน้ำตา และกระจายน้ำตาไปยังกระจกตา ช่วยปกป้องเยื่อบุตาและกระจกตาดำไม่ให้แห้ง และช่วยลดอาการระคายเคือง
• ขนตา ทำหน้าที่คอยกั้นไม่ให้มีสิ่งแปลกปลอม เช่นฝุ่นละออง สารพิษต่างๆ ตกเข้ามาใส่ดวงตา
• เยื่อตาขาว ทำหน้าที่เป็น เนื้อเยื่อชั้นนอกสุดที่ห่อหุ้มลูกตาเอาไว้เกือบทั้งหมด ยกเว้นช่วงตรงกลางซึ่งเป็นที่ตั้งของกระจกตา มีสีขาวทึบหนา ยืดหยุ่นได้เล็กน้อย ทางด้านหน้าจะมีเยื่อบุตาบาง ๆ สีขาวใสคลุมทับอีกชั้นหนึ่ง โดยในเยื่อตาขาว ยังมีเซลล์ทำหน้าที่สร้างส่วนประกอบของน้ำตาชั้นเมือก พบได้มากทางด้านล่างและหัวตา
• น้ำตา มีลักษณะเป็นของเหลวหรือน้ำ ทำหน้าที่ คอยให้ออกซิเจนและอาหารกับกระจกตา ชะล้างสิ่งแปลกปลอมจากเยื่อบุตาและกระจกตา และช่วยทำให้ผิวกระจกตาเรียบเพื่อเป็นทางเดินของแสงในการมองเห็นภาพมี 3 ชั้นด้วยกันคือ

ชั้นที่ 1 เป็นชั้นไขมันที่อยู่นอกสุด ช่วยป้องกันการระเหยของน้ำตา

ชั้นที่ 2 เป็นชั้นกลาง ทำหน้าที่ให้ความชุ่มชื้นกับดวงตา โดยการลำเรียง น้ำ สารอาหาร และออกซิเจน ส่งให้ดวงตา และคอยสร้างภูมิคุ้มกันให้กับดวงตาด้วย

ชั้นที่ 3 อยู่ชั้นในสุด เป็นชั้นของน้ำเมือก ช่วยทำให้น้ำตากระจายตัวสม่ำเสมอทั่วกระจกตา

– กระจกตา มีลักษณะโปร่งใสอยู่ด้านหน้าของตา มีความไวต่อความรู้สึก ประกอบไปด้วยน้ำ 80% คอลลาเจน 15% และโปรตีน 5% มีหน้าที่ หักเหแสงให้ตกลงบนเรตินา โดยแสงจะส่องผ่านรูม่านตา ( Pupil ) ซึ่งจะรับแสงมากน้อยเพียงใดขึ้นอยู่กับการบีบรัดตัวของม่านตา ( Iris ) ในชั้นกระจกตา มี 5 ชั้น ประกอบด้วยสารคอลลาเจนทั้งที่เรียงตัวไม่เป็นระเบียบ แต่ส่วนใหญ่ 90% เรียงตัวเป็นระเบียบ มีเซลล์ที่คอยสร้างคอลลาเจนและโปรตีนต่างๆ เป็นชั้นที่ทนต่อการติดเชื้อ ทนต่อการเสียหายต่างๆ เพราะเป็นชั้นที่มองเห็นภาพโดยตรงในชั้นเยื่อบุโพรงกระจกตา เป็นชั้นล่างสุดของกระจกตาทำหน้าที่สูบน้ำออกจากกระจกตา ทำให้กระจกตาใสและแห้ง 

• แก้วตา ( Lens ) มีลักษณะเป็นสีใสๆอยู่หลังม่านตา ทำหน้าที่โฟกัสหักเหแสงเพิ่มขึ้นต่อจากกระจกตา เพื่อให้แสงตกกระทบบนจุดรับภาพของจอประสาทตา
• วุ้นตา ( Vitreous Humor ) มีลักษณะคล้ายวุ้นใส แต่มีความหนืดกว่าน้ำ 2 เท่า อยู่ในช่องด้านหลังของลูกตา เป็นแหล่งอาหารของแก้วตา เนื้อเยื่อและจอตา ( Retina ) ประกอบด้วยน้ำ 98% ที่เหลือเป็นสารหลายชนิดเช่น คอลลาเจน ไฮยาลูโรแนน ( Hyaluronan ) และโปรตีน ทำหน้าที่ช่วยให้ลูกตามีรูปร่างคงที่
• จอตา ( Retina ) มีลักษณะเป็นเนื้อเยื่ออยู่ด้านในสุดของลูกตา ประกอบด้วยเซลล์ที่รับแสงและเซลล์ประสาท มีความไวต่อแสงมาก ทำหน้าที่รับภาพเหมือนฟิล์มถ่ายรูป ( ภาพกลับหัว ) ตรงกลางเรียกว่ามาคูลา ( Macular ) มีเส้นเลือดดำและแดงมาหล่อเลี้ยง
• เส้นประสาทตา ( Optic ) เป็นส่วนเชื่อมต่อกันระหว่างลูกตา และเรตินา ทำหน้าที่นำข่าวสาร ( กระแสประสาท ) จากจอตาไปสู่สมอง

วิธีดูบำรุงรักษาดวงตา

ในแต่ละวันเราใช้งานดวงตาตลอดตั้งแต่ ตื่นนอน จนถึงนอนหลับไป ดังนั้น จึงต้องมีวิธีในการดูแลดวงตา เพื่อให้มีสุขภาพที่ดีอยู่เสมอ ซึ่งสามารถทำได้ดังต่อไปนี้

1. การใช้ยาหยอดตาจากธรรมชาติ การใช้ยาหยอดตา เป็นวิธีหนึ่งที่เป็นการช่วยบำรุงรักษาสุขภาพดวงตาให้ดีขึ้น เป็นวิธีที่สะดวก ง่าย ไม่ลำบากต่อผู้ใช้ โดยสามารถใช้ผลิตภัณฑ์หลายอย่างจากธรรมชาติ มาใช้บำรุงดวงตา ดังนี้

• น้ำนมจากมารดา นอกจากจะมากไปด้วยสารอาหารที่มีประโยชน์และใช้เป็นอาหารสำหรับลูกน้อยที่เกิดมากแล้ว ยังสามารถนำไปใช้เป็นยาหยอดเพื่อบำรุงสุขภาพดวงตาได้อีกด้วย โดยเมื่อนำไปใช้ในการหยอดตาจะมีอาการพร่ามัวในช่วงแรก แล้วจะค่อยๆใสขึ้นเองในระยะเวลาต่อมา โดยส่วนมากจะใช้กับเด็กที่มีอาการตาแฉะ หรือตาแดง แต่หากมีอาการละคายเคียงให้หยุดและไปพบแพทย์จะดีกว่า   
• น้ำผึ้ง เป็นอาหารจากธรรมชาติ ที่ประกอบไปด้วยสารอาหาร แร่ธาตุ วิตามิน ที่มีประโยชน์มากมายหลายชนิด และยังประกอบไปด้วยเอนไซม์หลายชนิด เช่น เอนไซม์พอลเลน ( pollen )และไลโซไซม์ ( lysozyme ) ทำให้น้ำผึ้งมีสรรพคุณในการช่วยบำรุงรักษาดวงตาได้ดี โดยน้ำผึ้งที่ควรนำมาใช้ให้เลือกเป็นน้ำผึ้งมิ้ม ซึ่งเป็นผึ้งขนาดเล็กจะดีที่สุด
• น้ำมะพร้าว น้ำมะพร้าวสามารถนำมาใช้เป็นยาหยอดเพื่อบำรุงรักษาดวงตาได้เช่นกัน เนื่องจากในน้ำมะพร้าว ล้วนมากไปด้วยสิ่งที่มีประโยชน์ต่อมนุษย์ เช่น วิตามินต่างๆ เกลือแร่ แมกนีเซียม สังกะสี ทองแดง เหล็ก แคลเซียม เป็นต้นนอกจากนี้ยังมีโกรธฮอร์โมน เอสโตรเจนฮอร์โมน กรดอะมิโน
• น้ำเปล่า เป็นยาธรรมชาติที่มีฤทธิ์เย็น ช่วยทำให้ดวงตามีความสะอาด และช่วยล้างฝุ่นละอองออกจากดวงตา

2. การบริหารดวงตา เป็นการบริหารดวงตา เพื่อสร้างความผ่อนคลายให้กับดวงตาที่อาจเกิดจากการทำงานที่ใช้สายตาเป็นระยะเวลานานๆติดต่อกัน ซึ่งสามารถทำได้หลายวิธี โดยเน้นการเคลื่อนไหวของลูกตาไปมา

3. อาหารบำรุงดวงตา อาหารบางชนิดมีประโยชน์ต่อสุขภาพดวงตา ช่วยบำรุงสุขภาพตาให้แข็งได้และดียิ่งขึ้น เช่น ผักใบเขียวทุกชนิด เพราในผักใบเขียวจะมีคลอโรฟิลล์ ที่ช่วยบำรุงสายตาเป็นส่วนประกอบ และยังเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ที่เป็นสาเหตุทำให้เกิดอาการตาเสื่อมด้วย

ตัวอย่างอาหารบำรุงสายตา เช่น ผักบุ้ง ผักคะน้า ตำลึง ปลาทะเล มะม่วงสุก มะละกอ เป็นต้น

4. การมองเพื่อพักสายตา ในบางกิจกรรมที่ต้องใช้การเพ่งสายตามากๆเป็นเวลา ควรจะใช้วิธีการมองไปไกลๆ เช่น มองดูสีเขียวต้นไม้ มองท้องฟ้า เพื่อให้สายตาได้พักและผ่อนคลายบ้าง

5. ใช้แสงแดดบำรุงสายตา นอกจากวิธีที่กล่าวมาแล้ว แสงแดดยังสามารถช่วยบำรุงสายตาได้ด้วยเช่นกัน

แสงแดดรักษาตาได้อย่างไร?

ดวงตาเป็นอวัยวะที่มีความไวต่อแสงสูงมาก สามารถรับแสงได้ทุกชนิดตั้งแต่แสงที่มีระดับต่ำ จนถึงแสงที่มีระดับสูง ดวงตาจึงเป็นจุดรับแสงที่สำคัญขอร่างกาย ซึ่งนอกจากเป็นตัวช่วยผลิตวิตามินดีให้ร่างกายแล้ว หากได้รับแสงแดดในปริมาณที่เหมาะสม แสงแดดยังมีประโยชน์ในการช่วยบำรุงสายตาได้อีกด้วย ดังต่อไปนี้ 

1. แสงแดดเป็นพลังงานที่มีประจุไฟฟ้าอิเล็กตรอน ช่วยขจัดอนุมูลอิสระ ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญทำให้ตาเสื่อม

2. แสงแดดช่วยเพิ่มจำนวนเซลล์เม็ดเลือดขาว ชนิดลิมโฟไซต์และฟาโกไซโทซิส ซึ่งเป็นระบบภูมิคุ้มกันสำหรับร่างกาย จึงช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการป้องกันดวงตา จากสิ่งแปลกปลอมและสารพิษที่จะเข้ามา ส่งผลให้สุขภาพของดวงตามีความแข็งแรงมากยิ่งขึ้น

3. แสงแดดช่วยทำให้กล้ามเนื้อภายในตามีความแข็งแรงมากขึ้น และช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของดวงตาให้ดีขึ้น ทำให้การทำงานของทุกอวัยวะย่อยภายในดวงตามีความสมดุลกัน

4. แสงแดดช่วยเพิ่มอัตราการไหลเวียนของเลือดภายในหัวใจ ให้ทำงานได้ดียิ่งขึ้น และยังทำสารเฮโมโกลบินสามารถจับตัวรวมกับออกซิเจนได้ดีขึ้นด้วย ส่งผลให้กระจกตาได้รับปริมาณออกซิเจนที่มากขึ้น จึงทำให้ดวงตาแข็งแรงและมีประสิทธิภาพ

5. วิตามินดี ที่ได้จากแสงแดด เป็นวิตามินที่สำคัญสำหรับชั้นของน้ำตา เพื่อนำไปสร้างคลอลาเจนที่เป็นตัวช่วยทำให้ตามีสุขภาพดีและสมบรูณ์ ดังนั้นหากตาขาดคลอลาเจน จะส่งผลกระทบทำให้ดวงตาเสื่อมสภาพในการมองเห็น

6. แสงแดดช่วยฆ่าเชื้อโรค เชื้อรา หรือแบคทีเรียต่างๆ ที่อาจสร้างผลเสียกับดวงตาได้ เนื่องจากดวงตาเป็นอวัยวะที่อยู่ภายนอกร่างกาย ต้องสัมผัสสิ่งแวดล้อมภายนอกอยู่ตลอดเวลา แสงแดดจึงช่วยลดการติดเชื้อ หรือการอักเสบ และโรคเกี่ยวกับดวงตาได้มากเลยทีเดียว

วิธีการรับแสงแดดเพื่อสุขภาพตาที่ดี

ในการให้ดวงตาได้รับแสงแดด เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด ควรเลือกช่วงเวลาที่เหมาะสมในการรับแสงแดดคือ ช่วงเช้าก่อน 07.00 น. และ ช่วงบ่ายหลังเวลา 17.00 น.ไปแล้ว เนื่องจากในช่วงเวลาดังกล่าว เป็นช่วงเวลาที่เหมาะสม แสงแดดจะไม่ร้อนเกินไปจนเป็นอันตรายต่อสุขภาพตา โดยการรับแสงแดดให้กับดวงตามีวิธีดังต่อไปนี้

1. ใช้นิ้วมือประสานเข้าด้วยกัน ให้นิ้วชี้ของมือข้างหนึ่งจรดกับนิ้วหัวแม่มือของมืออีกข้างหนึ่ง เป็นการรับพลังแสงอาทิตย์เข้าหาตัว

2. ทำสมาธิสัก 2-5 นาที ด้วยการหลับตาและลืมตาก็ได้ ให้จิตนิ่งๆเอาจิตไปรับรู้ความรู้สึกของดวงตา 

3. เพ่งมองไปที่ดวงอาทิตย์ตรงๆแบบตาไม่กระพริบ ถ้าเคืองตาจนทนไม่ไหวก็กระพริบ พอให้ผ่อนคลาย โดยและสมาธิจิตยังอยู่ที่ดวงตา

4. ในการทำครั้งแรกนั้น ใช้เวลาเพียง 2-5 นาทีต่อวัน ให้ติดต่อกันประมาณ 10 วัน หลังจากนั้นค่อยๆเวลาให้นานขึ้น ตามความเหมาะสมของร่างกายและสภาพของแสงแดด

โรคที่เกี่ยวกับดวงตา

หากดวงตามีสุขภาพที่ไม่แข็งแรงแล้ว ก็อาจนำไปสู่การเกิดโรคต่างๆกับตาได้ ซึ่งโรคที่เกี่ยวกับดวงตา ที่สามารถพบได้บ่อยๆ เช่น

• ความผิดปกติจากการอักเสบในชั้นลึกที่หนังตา และตุ่มอักเสบต่างๆที่หนังตา เช่น โรคตากุ้งยิง หรือตาเป็นต้อ
• ความผิดปกติที่ส่วนหนังตา เช่น หนังตาหย่อน หนังตาตก หนังตาดึงรั้ง หรือสัมพันธ์กับกล้ามเนื้อตา
• ความผิดปกติส่วนหน้าของตา เช่น ต้อเนื้อ เยื่อตาเสื่อม เลือดออกที่ส่วนหน้าของตา
• ความผิดปกติ หรือการอักเสบที่เกิดในดวงตา เช่น กระจกตาอักเสบ เยื่อตาอักเสบ กระจกตาเสื่อม กระจกตาบวม ตาขาวอักเสบ จอตาอักเสบ โรคตาแดง เป็นต้น

จะเห็นได้ว่าความสำคัญของดวงตา ไม่ได้ยิ่งหย่อยไปกว่าอวัยวะอื่นๆในร่างกายเลย หากดวงตาเสื่อมหรือเสียไปก็คงทำให้เราใช้ชีวิตได้อย่างยากลำบากมากขึ้น ดังนั้นจึงควรดูแลสุขภาพของดวงตาให้ดีอยู่เสมอ โดยมีวิธีการดูแลและบำรุงสุขภาพของดวงตาให้ดีได้หลายวิธี เช่น การใช้ยาหยอดตา การบริหารดวงตา การกินการบำรุงสายตา และยังมีวิธีที่สามารถทำได้ง่ายๆ แต่มากไปด้วยประโยชน์ต่อดวงตามากมายอย่างการใช้แสงแดดบำรุงสายตาอีกด้วย

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติมตามลิ้งค์ด้านล่าง

เอกสารอ้างอิง

นิดดา หงษ์วิวัฒน์. แสงแดด โอสถมหัศจรรย์ แสงแห่งชีวิตที่เป็นยารักษาโรค. กรุงเทพฯ : บริษัท สำนักพิมพ์แสงแดด จำกัด, 2558., 223 หน้า. ISBN 978-616-284-592-5.