หญ้าปักกิ่ง

หญ้าปักกิ่ง ( Angel Grass ) สมุนไพรหญ้าปักกิ่ง มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า หญ้าเทวดา
ชื่อวิทยาศาสตร์เรียกว่า Murdannia loriformis ( Hassk. ) Rolla Rao et Kammathy หญ้าปักกิ่ง เป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยว แต่ไม่ใช่พืชในวงศ์หญ้าทั่วไป เป็นไม้ล้มลุก สูง ประมาณ 7-10 ซ.ม. และอาจสูงได้ถึง 20 ซ.ม. ใบเป็นใบเลี้ยงเดี่ยว ความยาวไม่เกิน 10 ซ.ม. ดอกออกเป็นช่อที่ ปลายยอด รวมกันเป็นกระจุกแน่น กลีบดอกมีสีฟ้าปนม่วง ใบประดับกลม ยาวประมาณ 4 ม.ม. ร่วงง่าย เป็นพืชที่ ชอบดินร่วนหรือดินปนทราย งอกงามในที่มีแดดรำไร ไม่ต้องการน้ำมาก เพาะปลูกโดยการเพาะชำหรือเพาะเมล็ด ปลูกได้ง่ายและไม่จำเป็นต้องมีเนื้อที่มาก มีถิ่นกำเนิดในประเทศจีนตอนใต้ แถบสิบสองปันนา จัดเป็นพรรณไม้ล้มลุกขนาดเล็ก จำพวกหญ้าที่มีอายุหลายปี เขตการกระจายพันธุ์ในประเทศจีน ลาว และเวียดนาม โดยมักขึ้นตามดินทรายริมลำธาร ส่วนในประเทศไทยสามารถพบหญ้าปักกิ่งได้ทางภาคเหนือ และพื้นที่อื่น ๆ

สรรพคุณของหญ้าปักกิ่ง

1. รักษาอาการของโรคมะเร็งหลายชนิด เช่น มะเร็งในลำคอ มะเร็งเต้านม มะเร็งลำไส้ มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ มะเร็งมดลูก มะเร็งตับ มะเร็งผิวหนัง และมะเร็งเม็ดเลือด มะเร็งเม็ดเลือดขาว ( Leukemia )
2. ช่วยปรับระบบภูมิคุ้มกันในร่างกาย
3. ช่วยทำให้ร่างกายสดชื่น บำรุงกำลัง และช่วยปรับสมดุลในร่างกาย ทำให้อวัยวะต่าง ๆ ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
4. ใช้เป็นยาอายุวัฒนะ
5. ใช้ในการรักษาผู้ป่วยที่มีเม็ดเลือดขาวต่ำ
6. ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด รักษาเบาหวาน
7. ช่วยป้องกันและบำบัดโรคความดันโลหิตสูงและต่ำ
8. ช่วยป้องกันและบำบัดโรคไทรอยด์
9. ช่วยขับพิษร้อน ถอนพิษไข้ แก้เด็กตัวร้อน เป็นไข้ แก้ร้อนในปอด
10. ใช้รักษาโรคโกโนเรีย ( หนองในแท้ )
11. ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของตับและม้าม
12. ช่วยบำรุงหัวใจ รักษาโรคหัวใจ โรคเส้นเลือดหัวใจตีบ แก้ไมเกรน ภูมิแพ้
13. ใช้พอกรักษาแผลต่าง ๆ เช่น เริม งูสวัด แผลเบาหวาน

วิธีใช้หญ้าปักกิ่ง

สูตรดั้งเดิมที่ใช้รักษาผู้ป่วยมะเร็งตามตำรายาพื้นบ้าน

1. คั้นน้ำจากหญ้าปักกิ่ง ใช้ใบหรือทั้งต้น ( เฉพาะส่วนที่อยู่เหนือดิน ) ประมาณ 100-120 กรัม นำไปแช่กับน้ำด่างทับทิมประมาณ 10-15 นาที แล้วล้างออกด้วยน้ำสะอาด หลังจากนั้นหั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ แล้วนำไปคั้นเอาน้ำออกจากกาก แบ่งดื่มก่อนอาหารเช้าและเย็น ( ครั้งละ 30 มิลลิลิตร และเป็นขนาดที่แนะนำสำหรับผู้ใหญ่ที่มีน้ำหนักตัวเฉลี่ย 60 กิโลกรัม แต่หากเป็นเด็กให้ลดปริมาณลงครึ่งหนึ่ง ) ดื่มติดต่อกัน 7 วัน และหยุด 4 วัน ( เพื่อป้องกันการรับประทานเกินขนาด ) การเก็บรักษาไว้ในตู้เย็น ถ้าอยากดับกลิ่นเหม็นเขียวสามารถผสมน้ำผึ้งลงไปโดยละลายกับน้ำอุ่นเล็กน้อย แล้วค่อย ๆ ผสมน้ำหญ้าปักกิ่งลงไปในแก้ว กะปริมาณความหวานให้พอเหมาะ จะช่วยให้รับประทานได้ง่ายขึ้น   

2. ตำคั้น ให้นำหญ้าปักกิ่งที่ล้างสะอาดแล้ว 3 ต้น นำมาตำให้ละเอียดในครกดินเผาหรือครกไม้ แล้วเติมน้ำต้มสุก 2 ช้อนโต๊ะ กรองผ่านด้วยผ้าขาวบาง ให้ผู้ใหญ่กินครั้งละ 2 ช้อนโต๊ะ วันละ 2 ครั้ง ก่อนอาหารเช้าครึ่งชั่วโมงและก่อนเข้านอน ส่วนเด็กให้ลดปริมาณลงครึ่งหนึ่งหรือกะตามความเหมาะสม

3. การปั่น ให้ใช้หญ้าปักกิ่งสดทั้งต้นและรากที่ล้างสะอาดแล้ว ประมาณ 6-7 ต้น ใส่ลงในโถปั่นและใส่น้ำลงไปครึ่งแก้ว แล้วปั่นด้วยเครื่องปั่นน้ำผลไม้ เสร็จแล้วกรองเอากากออกด้วยตะแกรง นำมาแบ่งดื่มวันละ 2 ครั้ง

4. ยาลูกกลอน ให้ใช้หญ้าปักกิ่งสดทั้งต้นและรากที่ล้างสะอาดแล้ว นำมาตากแดดให้แห้งสนิท ( โดยหญ้าปักกิ่งสด 10 กิโลกรัม เมื่อนำมาตากแห้งจะเหลือน้ำหนักประมาณ 1 กิโลกรัม ) แล้วนำหญ้าปักกิ่งแห้งไปบดให้เป็นผงผสมกับน้ำผึ้งในอัตราส่วน 1:1 และปั้นเป็นเม็ดลูกกลอน ใช้กินครั้งละ 6 เม็ด วันละ 2 ครั้ง ก่อนอาหารเช้าและช่วงก่อนเข้านอน

5. การตุ๋น ให้ใช้หญ้าปักกิ่งสดทั้งต้นและรากที่ล้างสะอาดแล้ว 10 ต้น ใส่หม้อต้มเติมน้ำให้พอท่วมยา แล้วตุ๋นจนเปื่อยโดยใช้เวลาประมาณ 8 ชั่วโมง แล้วนำน้ำยาที่ได้มาดื่มต่างน้ำทุกวัน และควรตุ๋นวันต่อวัน

ข้อมูลทางเภสัชวิทยาของหญ้าปักกิ่ง

จากการวิจัยพบว่า ไกลโคสฟิงโกไลพิดส์ ( Glycosphingolipid ) ที่มีชื่อว่า G1b ซึ่งเป็นกลุ่มไขมันที่มีขั้วเป็นองค์ประกอบของเซลล์ผิว เป็นสารที่มีหน้าที่มีผลต่อการทำงานของระบบภูมิคุมกัน มีฤทธิ์ในการยับยั้งเซลล์มะเร็ง ซึ่งถ้าใช้ร่วมกับการรักษาโรคมะเร็งก็จะลดผลข้างเคียงจากการรักษา โดยช่วยขับพิษจากเคมีบำบัดและช่วยสร้างเสริมภูมิคุ้มกัน ทำให้ร่างกายผู้ป่วยมะเร็งแข็งแรงและยับยั้งการแพร่กระจายของเซลล์มะเร็ง เช่น มะเร็งเต้านม มะเร็งปอด มะเร็งลำไส้ใหญ่ และมะเร็งตับ

สารสกัดจากหญ้าปักกิ่งมีผลลดความรุนแรงของการแพร่ของมะเร็งในหนูทดลอง จึงคาดว่าหญ้าปักกิ่งอาจใช้ป้องกันการเกิดมะเร็งได้ นอกจากนี้หญ้าปักกิ่งยังมีฤทธิ์ต้านการกลายพันธุ์ของยีนที่เกิดจากสารก่อกลายพันธุ์ชนิดต่าง ๆ ได้ เช่น AFB1 และสารสกัดหญ้าปักกิ่งยังมีฤทธิ์เหนี่ยวนำเอนไซม์ DT-diaphorase ซึ่งมีบทบาททำลายสารพิษที่ก่อให้เกิดมะเร็ง

ประโยชน์ของหญ้าปักกิ่ง

1. ใบของหญ้าปักกิ่งนำมารับประทานร่วมกับลาบเพื่อช่วยเพิ่มภูมิคุ้มกันและต้านอนุมูลอิสระ
2. ทางการแพทย์ใช้เป็นยาร่วมในการรักษาและยับยั้งการแพร่กระจายของมะเร็งและการกลับมาเป็นอีก รวมทั้งใช้ปรับระบบภูมิคุ้มกันในร่างกาย และสามารถช่วยลดผลข้างเคียงจากการรักษาแผนปัจจุบัน ทำให้ผู้ป่วยโรคมะเร็งมีสุขภาพและคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นเป็นอย่างมาก เพราะช่วยลดความทุกข์ทรมาน ส่วนบางรายมีอายุยืนยาวมากขึ้น

ข้อควรระวัง

คุณไม่ควรบริโภคหัวไชเท้าหน่อไม้แตงกวาผักกาดหอมมะระขี้นกและต้นไอโป หากคุณกินอาหารใด ๆ ข้างต้นโดยไม่ตั้งใจไม่ต้องกังวลเพราะไม่มีผลเสียใด ๆ อาหารเหล่านี้ลดประสิทธิภาพของหญ้าปักกิ่ง ดังนั้นคุณควรหลีกเลี่ยงอาหารเหล่านี้เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีขึ้น

เอกสารอ้างอิงที่เกี่ยวข้อง

เอกสารอ้างอิง

หญ้าปักกิ่ง สรรพคุณและประโยชน์ของหญ้าปักกิ่ง (ออนไลน์). สืบค้นจาก : https://medthai.com [21 มิถุนายน 2562].

หญ้าปักกิ่ง ชื่อนี้มีดี สรรพคุณต้านอนุมูลอิสระ พาห่างไกลโรคมะเร็ง (ออนไลน์). สืบค้นจาก : https://health.kapook.com [21 มิถุนายน 2562].

หญ้าปักกิ่งกับการรักษาโรคมะเร็ง (ออนไลน์). สืบค้นจาก : https://med.mahidol.ac.th [21 มิถุนายน 2562].

MEDICINAL BENEFITS OF ANGEL GRASS OR BEIJING GRASS IN CANCER TREATMENT (ออนไลน์). สืบค้นจาก : https://www.healthandwellbeingtips.net [21 มิถุนายน 2562].

หญ้าคา

หญ้าคา ( Imperata Cylindrica ) คือ วัชพืชชนิดหนึ่งที่มีใบแหลมคมเจริญเติบโตได้ดีในที่แห้งแล้งและมีแสงแดดส่องถึง โดยทั่วไปชาวบ้านจะใช้ประโยชน์จากใบของหญ้าคา โดยสานหญ้าคาแล้วนำมาใช้ประโยชน์โดยการนำไปมุงหลังคาบ้านเรือนที่พักอาศัย หรือคอกสัตว์เลี้ยง แต่รู้หรือไหมรากหญ้าคามีองค์ประกอบทางเคมีหลายอย่างที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพ ได้แก่ กลูโคส (glucose), แมนนิทอล (mannitol), กรดซิตริก (citric acid), อะรันโดอิน (arundoin), เฟอร์เนอรอล (fernerol), อะไคน์ (achine),โพลีฟีนอ (polyphenols), แทนนิน (taninin), และอัลคาไล (alkali) องค์ประกอบเหล่านี้ใช้เป็นยาสมุนไพรลดไข้ ใช้เป็นยาขับปัสสาวะ ลดความร้อนภายในร่างกาย บรรเทาอาการกระหายน้ำ และใช้เป็นยาห้ามเลือด

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Imperata cylindica ( L. ) P. Beauv
ชื่อวงศ์ : POACEAE ( GRAMINEAE )
ชื่อเรียกอื่น : ลาลาง ลาแล เก้อฮี หญ้าแฝก หรือ หญ้าคา

ถิ่นกำเนิด

มาจากคาบสมุทรมาเลเซีย และชายฝั่งเมดิเตอร์เรเนียน ถูกนำไปใช้ในการแพทย์แผนโบราณในประเทศแถบเอเชีย ได้แก่ จีน อินเดีย ศรีลังกา ซาอุดิอาราเบีย เวียดนาม และไทย หญ้าคาเป็นวัชพืชที่พบได้ทั่วไปในที่โล่ง และมีความชื้นสูงทั่วประเทศ มีอายุยืนหลายปีขยายพันธุ์โดยใช้ส่วนของเหง้า และเมล็ดแพร่กระจายบริเวณเขตร้อนทั่วโลก

ลักษณะทั่วไป

หญ้าคาเป็นวัชพืชที่ทนต่อสภาพอากาศร้อน โดยลักษณะของต้นหญ้าคาจะแตกกอแน่นมีลำต้นเมื่อโตเต็มที่สูงประมาณ 50 – 150 เซนติเมตร ใบแบนเรียวยาวประมาณ 20 – 50 เซนติเมตร. กว้าง 5 – 9 มิลลิเมตร จะมีปลอกหุ้มแหลมและแข็งที่ยอด ยาวประมาณ 1 มิลลิเมตร งอกแทงขึ้นมาจากดิน ดอกออกเป็นช่อทรงกระบอก ยาว 5 – 20 เซนติเมตร เส้นผ่าศูนย์กลาง 1.5 – 3 เซนติเมตร มีดอกย่อยอยู่ติดกันแน่น เมื่อแก่จะเป็นขนฟูสีขาว อับเรณู 2 อัน สีเหลืองหรือสีส้ม ยอดเกสรเพศเมียสีชมพูหรือสีม่วง เมล็ดจะหลุดร่วงปลิวไปตามลม แพร่พันธุ์ไปได้ไกลๆ และในหนึ่งต้นสามารถผลิตเมล็ดได้มากถึง 3,000 เมล็ด

สรรพคุณ และประโยชน์

การใช้ประโยชน์ คือ ใช้มุงหลังคาบ้าน หลังคาโรงเรือนเลี้ยงสัตว์ อายุการใช้งาน 3 – 5 ปี พบได้ตามต่างจังหวัดของประเทศไทย และมีงานวิจัยพบว่า ที่รากของหญ้าคามีสารสำคัญอยู่ 5 ชนิด คือ ฟินอลิก ( phenolic compounds ) โครโมน ( chrmones ) ไตรเตอร์ปินอยด์ ( triterpenoid ) เซสควิทเตอร์ปินอยด์ ( sesquiterpenoids ) และ โพลีแซคคาไรด์ ซึ่งมีสรรพคุณทางตำรับยาสมุนไพรดังนี้

สรรพคุณของหญ้าคา

• รากหญ้าคาช่วยป้องกันเซลล์สมองถูกทำลายจากสารเคมีที่เป็นพิษ
• รากหญ้าคาช่วยในการยับยั้งการเกาะตัวกันของเกล็ดเลือด
• ช่วยแก้อาการกระเพาะปัสสาวะอักเสบ
• ใช้รากและเหง้าเป็นยาขับปัสสาวะ
• ช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกันในร่างกาย
• ช่วยลดความดันโลหิตสูง
• ช่วยขยายหลอดเลือด
• ช่วยต้านการอักเสบ
• ช่วยรักษาปัสสาวะเป็นหนอง
• ช่วยแก้อาการตาเหลือง
• ช่วยเจริญอาหาร
• ช่วยขับระดูขาว
• ช่วยแก้ออกหัด
• แก้โรคดีซ่าน
• ช่วยบำรุงไต
• แก้ร้อนใน
• แก้ไอ

ตำรับยา

1) แก้ไตอักเสบ ใช้รากแห้ง 30 กรัม ดอกเจ๊กกี่อึ้ง ( Solidago virga-aureus var. leiocarpa ( Benth ) A Gray ) 30 กรัม เปลือกลูกน้ำเต้า 15 กรัม เหล้าขาว 3 กรัม ต้มน้ำแบ่งกิน 2 ครั้ง วันละชุด ( ห้ามผสมเกลือกิน ) หรือใช้รากสด 60 – 120 กรัม ต้มน้ำแบ่งกิน 2-3 ครั้ง ให้หมดใน 1 วัน

2) แก้ปัสสาวะเป็นหนอง ใช้รากแห้ง 15 กรัม ใส่น้ำ 250 มิลลิลิตร ต้มให้เหลือ 50 มิลลิลิตร รินกินตอนอุ่นหรือเย็น

3) แก้ตรากตรำทำงานหนัก ช้ำใน ใช้รากสดและขิงสดขนาดเท่าๆ กัน ( 60 กรัม ) ใส่น้ำผึ้ง 1 ช้อนชา น้ำ 2 ถ้วย ต้มให้เหลือ 1 ถ้วย กินวันละครั้ง

4) แก้อาเจียนเป็นเลือด ใช้รากแห้ง 30 กรัม ต้มน้ำกินหรือผสมรากบัว 15 กรัม ต้มน้ำกิน

5) แก้ออกหัด กระหายน้ำ ใช้รากแห้ง 30 กรัม ต้มเอาน้ำดื่มบ่อย ๆ

6) CDH ดีซ่าน ตัวเหลืองจากพิษสุรา ใช้รากสด 1 กำมือ หั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ ต้มกับเนื้อหมู 500 กรัม

7) ปัสสาวะขุ่นเหมือนน้ำนม ใช้รากสด 250 กรัม ใส่น้ำ 2,000 มิลลิลิตร ต้มให้เหลือ 1,200 มิลลิลิตร ใส่น้ำตาลพอสมควรแบ่งกิน 3 ครั้ง ให้หมดใน 1 วัน หรือกินแทนชาติดต่อกัน 5 – 15 วัน เป็น 1 รอบของการรักษา

8) แก้หอบ ใช้รากสด 1 กำมือ เปลือกต้นหม่อน ( Morus alba L. ) อย่างละเท่าๆ กัน ใส่น้ำ 2 ชาม ต้มให้เหลือ 1 ชาม กินแต่น้ำ

9) แก้ปัสสาวะเป็นเลือด ใช้ราก 1 กำมือ ใส่น้ำ 1 ถ้วยใหญ่ ต้มให้เหลือ 1 ถ้วยชา ( 15 มิลลิลิตร ) รินกินตอนอุ่นๆ หรือใช้รากแห้ง เมล็ดผักกาดน้ำ ( Plantago asia-tica L. ) อย่างละ 30 กรัม น้ำตาลทราย 15 กรัม ต้มน้ำกิน

10) แก้ปัสสาวะขัด ตัวบวมน้ำ ใช้รากสด 500 กรัม ลอกเปลือกที่อยู่ระหว่างข้ออก หั่นฝอยใส่น้ำ 4 ถ้วยใหญ่ ต้มให้เดือด 10 นาที เปิดดู ถ้ารากยังไม่จมน้ำ ก็ให้ต้มต่อไปจนรากจมน้ำหมด เอากากออกรินตอนอุ่นๆ ประมาณครั้งละครึ่งถ้วย กลางวัน 5-6 ครั้ง กลางคืนอีก 2-3 ครั้ง ต่อเนื่องกันจนครบ 12 ชั่วโมง ปัสสาวะจะถูกขับออกมากขึ้น

11) แก้พิษจากต้นลำโพง ใช้รากสด 30 กรัม ต้นอ้อย 500 กรัม ตำคั้นเอาน้ำมาผสมกับน้ำมะพร้าว 1 ลูก ต้มกิน

12) แก้เลือดกำเดาออกง่าย หรือออกไม่ค่อยหยุด ใช้ช่อดอกแห้ง 15 กรัม จมูกหมู 1 อัน ต้มให้เดือดประมาณ 1 ชั่วโมง กินหลังอาหารหลายครั้ง อาจหายขาดได้ หรือใช้ขน ( ดอกแก่ ) 15 กรัม ต้มน้ำกินก็ได้หรือใช้น้ำคั้นจากรากสดกิน 1 ถ้วยชา ( 15 มิลลิกรัม ) หรือใช้รากแห้งบดเป็นผง 2.6 กรัม ผสมน้ำซาวข้าวกินหรือใช้รากสด 30 กรัม ต้มน้ำกินขณะที่เลือดกำเดาออก ใช้ช่อดอกหรือขนตำอุดรูจมูก ช่วยห้ามเลือดกำเดาอีกด้วย

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง

หญ้าคาเพื่อสุขภาพ (ออนไลน์).สืบค้นจาก : http://herb-to-health.blogspot.com [14 กรกฎาคม 2562].

หญ้าคา (ออนไลน์).สืบค้นจาก : https://www.doctor.or.th [14 กรกฎาคม 2562].

หญ้าคา วัชพืชแห่งตำนาน มีความหวานเป็นยา.สืบค้นจาก : https://www.matichonweekly.com [14 กรกฎาคม 2562].

หญ้าคาสุดยอดวัชพืชสมุนไพร (ออนไลน์).สืบค้นจาก : http://www.acn.ac.th [14 กรกฎาคม 2562].

ผักแพว คือ

ผักแพว ( Vietnamese Coriander ) เป็น พืชล้มลุกที่พบได้ทั่วไปทุกภาคของประเทศไทย มีชื่อวิทยาศาสตร์ Polygonum odoratum Lour. อยู่ในวงศ์ตระกลู Polygonaceae เป็นทั้งผักพื้นบ้านและสมุนไพร ยอดอ่อน หรือใบอ่อนของผักแพว มีกลิ่นหอม รสชาติเฉพาะตัว มีรสเผ็ดร้อน ชาวบ้านทางภาคอีสานที่นิยมนำยอดอ่อน ใบอ่อนมารับประทาน เป็นผักสดจิ้มกับน้ำพริก ผักแกล้มอาหารรสจัด เช่น ลาบ ก้อย หรือใส่เป็นส่วนประกอบของอาหารอื่นๆ ใช้ดับกลิ่นคาวของอาหารได้เป็นอย่างดี เช่น ต้มปลา แกงป่า ( ใส่ผักแพว ) ผักแพวเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติพบได้ ทั่วไปบริเวณห้วย หนอง คลอง บึง หรือพื้นที่ชื้นแฉะ มีชื่อเรียกแต่ละท้องถิ่น เช่น ภาคกลาง ( ผักแพว พริกบ้า หอมจันทร์ ) ภาคเหนือ ( ผักไผ่ ) ภาคอีสาน ( ผักแพว จันทร์โฉม พริกม้า ) ภาคใต้ ( จันทร์แดง )

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

การขยายพันธุ์ สามารถทำได้ด้วยวิธีการหว่านเมล็ด ปักชำต้น และแยกเหง้า วิธีที่ได้รับความนิยมส่วนใหญ่ คือ วิธีปักชำ และแยกเหง้า เป็นพืชที่เจริญได้ดีในดินที่มีความชื้นสูง
ราก เป็นระบบรากฝอยจำนวนมากที่แตกมาจากเหง้าใต้ดิน จากข้อเหนือดิน และข้อที่สัมผัสกับน้ำหรือดินได้
ลำต้น ลักษณะของลำต้นมีรูปทรงกลม ตั้งตรง เป็นข้อปล้อง มีขนาดเล็ก ความสูงของลำต้นมีประมาณ 20 – 30 เซนติเมตร เปลือกลำต้นมีสีเขียวแกมม่วง เหง้าใต้ดินสามารถแตกออกเป็นหลายต้น แต่ไม่แตกกิ่งก้านสาขา
ใบ ลักษณะใบเรียวยาวคล้ายรูปไข่ โคนใบแคบ ปลายใบแหลม ส่วนกลางใบกว้าง มีความยาวประมาณ 7 – 10 เซนติเมตร แตกเป็นใบเดี่ยวออกมาจากบริเวณข้อของลำต้น มีหูใบอยู่ทั้งสองข้างของก้านใบ ใบมีสีเขียวสดหรือเขียวเข้มเป็นมันเล็กน้อย ผิวใบและขอบใบเรียบ สามารถมองเห็นร่องเส้นกลางใบได้อย่างชัดเจน
ดอก ผักแพวมีดอกสีม่วงแดงขนาดเล็กเมื่อยังเป็นดอกตูมอยู่ แต่เมื่อบานก็จะมีสีขาวอมม่วงดูสวยงาม และกลายเป็นสีขาวเมื่อบานเต็มที่ ผักแพวจะออกดอกเป็นช่อบริเวณปลายกิ่ง
เมล็ด ผักแพวมีเมล็ดขนาดเล็ก แก่เร็ว ร่วงง่าย และไม่ค่อยติดผล

ส่วนที่ใช้ : ใบ ดอก ราก
สรรพคุณ : มีฤทธิ์ต่อต้านหรือป้องกันโรคได้หลายประเภท เช่น มีฤทธิ์ในการป้องกันการอักเสบ ป้องกันแบคทีเรียและไวรัสป้องกันอาการแพ้ปกป้องหลอดเลือด ป้องกันมะเร็ง ชะลอความชรา ป้องกันโรคที่มาพร้อมกับความเสื่อมต่างๆ รวมทั้งโรคทางระบบประสาทที่เกิดจากความเสื่อมต่างๆ

สรรพคุณทางยาโบราณ

ราก : ช่วยบำรุงประสาท ช่วยรักษาหอบหืด ช่วยแก้อาการไอ ช่วยรักษาโรคกระเพาะอาหาร ช่วยแก้อาการปวดเมื่อยตามร่างกาย ช่วยรักษาอาการปวดข้อ ปวดกระดูก 
ใบ : ช่วยเสริมสร้างภูมิต้านทาน ช่วยชะลอวัย ป้องกันและต่อต้านมะเร็ง ช่วยป้องกันโรคหัวใจ ช่วยเจริญอาหาร ช่วยทำให้เลือดลมในร่างกายเดินสะดวก รักษาโรคหวัด ช่วยในการขับถ่าย ป้องกันและแก้อาการท้องผูก และช่วยป้องกันมะเร็งลำไส้ใหญ่ แก้ลม ขับลมในกระเพาะอาหาร แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ แก้ท้องเสีย อุจจาระพิการ แก้อาการเจ็บท้อง รักษาโรคตัวจี๊ด รักษาริดสีดวงทวาร รักษาโรคตับแข็ง ลดอาการอักเสบ แก้ตุ่มคัน ผดผื่นคันจากเชื้อรา เป็นกลากเกลื้อน บำรุงเลือดลมของสตรี
ดอก : ช่วยขับเหงื่อ รักษาโรคปอด

คุณค่าทางโภชนาการผักแพว ( 100 กรัม )

ข้อควรระวัง

เนื่องจากผักแพวมีรสเผ็ดร้อน หากรับประทานในปริมาณมากอาจทำให้เกิดอาการแสบร้อนภายในช่องปาก คอ และระคายเคืองกระเพาะอาหารได้

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง

ผักแพว สรรพคุณและประโยชน์ของผักแพว (ออนไลน์).สืบค้นจาก : https://region4.prd.go.th [18 กรกฎาคม 2562].

ผักแพว สรรพคุณ และการปลูกผักแพว (ออนไลน์).สืบค้นจาก : https://puechkaset.com [18 กรกฎาคม 2562].

ผักแพว สุดยอดผักพื้นบ้าน ช่วยชะลอวัย ต้านมะเร็ง จะแกล้มลาบ ก็แซบอีหลี! (ออนไลน์).สืบค้นจาก : https://goodlifeupdate.com [18 กรกฎาคม 2562].

ผักแพว / Vietnamese coriander (ออนไลน์).สืบค้นจาก : http://www.foodnetworksolution.com [18 กรกฎาคม 2562].

ผักกูด

ผักกูด ( Paco Fern ) คือ ผักพื้นบ้านที่เป็นได้ทั้งอาหารและยาสมุนไพรของชาวบ้าน มีต้นตระกูลมาจากเฟิร์น ซึ่งมีด้วยกันอยู่ 3 ชนิด ที่นิยมนำมารับประทานจะแตกต่างกันบริเวณสีของลำต้นและใบ ลักษณะทั่วไปลำต้นสูงกว่า 1 เมตรลำต้นแตก ออกจากเหง้าหัวที่อยู่ใต้ดิน โคนจะมีสีน้ำตาลเข้ม ขอบใบเกล็ดหยักคล้ายซี่ฟัน ก้านใบกูดน้ำยาวประมาณ 70 เซ็นติเมตร ขณะอายุอ่อนมีใบคล้ายขนนกเป็นชั้นเดียว แต่เมื่ออายุมากขึ้นใบจะค่อยๆ เปลี่ยนเป็นรูปขนนกสองชั้น โดยบริเวณปลายยอดอ่อนจะม้วนงอแบบก้นหอย เติบโตได้ดีในสภาพแวดล้อมเย็นและชื้น โดยเฉพาะช่วงฤดูฝนและพบมากในป่าทึบ ชื่อตามท้องถิ่นอื่น ๆ ผักกูดขาว (ชลบุรี), หัสดำ (นครราชสีมา, สุราษฎร์ธานี), กูดน้ำ (แม่ฮ่องสอน), ไก้กวิลุ ปู่แปลเด๊าะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน),แลโพโด้ แหละโพะโด้ะ (กะเหรี่ยงเชียงใหม่), แทรอแปล๊ะ (กะเหรี่ยงแดง), หย่ายจ๊วด (เมี่ยน), เหล้าชั้ว (ม้ง), บ่ะฉ้อน (ลั้วะ), ร่านซู้ล (ขมุ), กูดคึ (ภาคเหนือ), ผักกูด (ภาคกลาง), กูดกิน เป็นต้น ชื่อสามัญของผักกูด : Paco fern, Small vegetable fern, Vegetable fern ชื่อวิทยาศาสตร์ : Diplazium esculentum (Retz.) Sw. (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Athyrium esculentum (Retz.) Copel.) จัดอยู่ในวงศ์ ATHYRIACEAE

มีความพิเศษที่ถือเป็นอาหารสุขภาพ เพราะแม้ว่ามันจะเป็นพืชผักที่ขึ้นตามริมทาง ริมลำน้ำคลองบึง แต่ถ้าบริเวณนั้นมีสภาพพื้นที่ที่ไม่สมบูรณ์ มีสารเคมีเจือปน อากาศไม่บริสุทธิ์ ก็จะไม่ขึ้นหรือเจริญเติบโตไม่ได้เด็ดขาด ในทางตรงข้ามหากดินมีความสมบูรณ์ของสารอาหาร ไม่มีสารพิษและสารเคมี อากาศดี นั่นคือพื้นที่ที่มันขึ้นได้ดีมาก

ลักษณะของผักกูด

อุดมด้วยสารอาหารทางโภชนาการ เป็นแหล่งของธาตุเหล็ก แคลเซียม และเบต้าแคโรทีนสูง ซึ่งเป็นอาหารของคนที่ชอบขาดสารอาหารเหล่านี้ได้อย่างดี นอกจากนี้มีสรรพคุณทางยาที่สามารถช่วยรักษาและป้องกันโรคต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ และกินง่ายเพราะใช้ปรุงเป็นอาหารได้ตั้งแต่ต้มเป็นผักกินเคียงกับบรรดาน้ำพริก ทำเมนูยำ ผัดผักน้ำมันหอย แกงกะทิ เป็นต้น แล้วถ้าได้ทราบถึงประโยชน์ที่มีสุขภาพด้วยแล้ว จะช่วยเพิ่มความอยากกินให้มากอีกยิ่งขึ้นเชียว

คุณค่าทางโภชนาการของผักกูด

ปริมาณ 100 กรัม ให้พลังงานเพียง 34 กิโลแคลอรี่ คอเลสเตอรอล 0 มิลลิกรัม  โอเมก้า-3 โอเมก้า-6 วิตามินเอ 3617 IU คาร์โบไฮเดรต 5.54 กรัม โปรตีน 4.55 กรัม ไขมันทั้งหมด 0.40 กรัม ไนอาซิน 4.980 มิลลิกรัม ไรโบฟลาวิน 0.210 มิลลิกรัม ไทอามีน 0.020 มิลลิกรัม วิตามินซี 26.6 มิลลิกรัม โซเดียม 1 มิลลิกรัม โพแทสเซียม 370 มิลลิกรัม แคลเซียม 32 มิลลิกรัม ทองแดง 0.320 มิลลิกรัม เหล็ก 1.31 มิลลิกรัม แมกนีเซียม 34 มิลลิกรัม แมงกานีส 0.510 มิลลิกรัม ซีลีเนียม 0.7 ไมโครกรัม สังกะสี 0.83 มิลลิกรัม แคโรทีน-ß 2040 ไมโครกรัม แคโรทีน-อัลฟา 261 ไมโครกรัม นอกจากนี้ยังมีวิตามิน B-complex กลุ่มที่มีคุณค่าเช่นniacin, riboflavin และ thiamin ในระดับเล็กน้อยถึงปานกลาง

10 สรรพคุณของผักกูด ประโยชน์ในการรักษาโรค

1. มีธาตุเหล็กซึ่งเป็นสารอาหารที่ร่างกายสร้างเองไม่ได้ มีประโยชน์ต่อการช่วยดูดซึมสารอาหารและเอนไซม์บางชนิดจากโปรตีนเข้าสู่ร่างกายได้ดี ธาตุเหล็กยังมีหน้าที่สำคัญคือการเป็นองค์ประกอบของเม็ดเลือดแดง

2. อุดมด้วยเบต้าแคโรทีนสูงซึ่งจะช่วยบำรุงสายตาและผิวพรรณ เมื่อถูกย่อยสลายที่ตับแล้วจะได้วิตามินเอ ป้องกันการเสื่อมของดวงตาและลดความเสี่ยงการเป็นต้อกระจกลงได้

3. นำส่วนของใบมาต้มหรือกินสดจะมีสรรพคุณช่วยแก้พิษไข้ ลดอาการไข้ตัวร้อน รักษาพิษอักเสบ ช่วยบำรุงเลือด ป้องกันโรคโลหิตจาง เลือดออกตามไรฟัน และช่วยขับปัสสาวะ

4. ช่วยลดระดับของคอเลสเตอรอลในเลือดลง ซึ่งจะเป็นผลดีในการลดโอกาสการเกิดโรคเรื้อรังได้หลายชนิด อาทิ โรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน หรือภาวะหัวใจขาดเลือด

5. ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายมีความแข็งแรง มีประสิทธิภาพในการช่วยป้องกันและต่อต้านอนุมูลอิสระได้เป็นอย่างดี ช่วยชะลอความเสื่อมของร่างกาย

6. มีสรรพคุณช่วยบำรุงร่างกายไม่ให้อ่อนเพลียหรือซีดง่าย ทำให้ระบบการทำงานภายในต่างๆ เกิดความสมดุลและทำงานดีขึ้น เพราะอุดมด้วยสารอาหารอย่างวิตามินและแร่ธาตุที่จำเป็นมากมาย

7. เป็นผักที่ใบมีรสเย็นจึงมีคุณสมบัติช่วยดับร้อนในร่างกาย ทำให้ร่างกายสามารถปรับระดับของอุณหภูมิภายในเข้ากับสภาพอากาศร้อนๆ ได้ดีมาก

8. มีประโยชน์เป็นแหล่งของเส้นใยอาหารและแคลเซียมสูงในปริมาณที่กินแทนนมตามหลักโภชนาการแนะนำได้เลยทีเดียว

9. มีฤทธิ์ในการเป็นอาหารและยาช่วยระบาย หากนำใบมาตำพอแหลกแล้วพอกบริเวณผิวหนังที่มีอาการคันจะช่วยบรรเทาและทำให้ผิวหนังรู้สึกสบายขึ้น

10. มีธาตุฟอสฟอรัสซึ่งเป็นสารอาหารสำคัญต่อร่างกายพอๆ กับแคลเซียม จะช่วยในการบำรุงกระดูกและฟัน เป็นองค์ประกอบของเนื้อเยื่อเซลล์ ช่วยในการทำงานของเซลล์ การดูดซึมและระบบการขับถ่ายด้วย

หากคุณเองก็ยังไม่รู้จักหรืออาจจะรู้จักแต่ไม่เคยกินสักครั้ง เห็นที่คราวนี้คงต้องหันกลับมาสนใจทำความรู้จักกับผักพื้นบ้านชนิดนี้กันมากขึ้นแล้ว เพราะมีสรรพคุณและประโยชน์ทางสารอาหารมากมายซึ่งร่างกายต้องการ และเป็นยาสมุนไพรใกล้ตัวที่จะช่วยรักษาและป้องกันโรค ทำให้ร่างกายแข็งแรง สุขภาพดี โดยปลอดภัยจากสารเคมีโดยเฉพาะที่ขึ้นเองตามธรรมชาติ

ข้อควรระวัง

มีสารออกซาเลตสูงมาก สารชนิดนี้จะทำให้เสี่ยงต่อการเป็นนิ่วและอาจมีปัญหาไตอักเสบ ซึ่งไม่ควรทานแบบดิบๆ ควรนำไปปรุงให้สุกก่อนทุกครั้ง เพราะสารออกซาเลตจะถูกสลายเมื่อถูกความร้อน

บทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

เอกสารอ้างอิง

ประโยชน์ของผักกูด ไอเดียการกินการใช้ผักกูดเพื่อสุขภาพ และข้อควรระวัง (ออนไลน์).สืบค้นจาก : https://www.honestdocs.co [26 มิถุนายน 2562].
ผักกูด..ผักพื้นบ้าน สรรพคุณเป็นยาชั้นดี (ออนไลน์).สืบค้นจาก : https://kaijeaw.com [26 มิถุนายน 2562].